ΤΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ (ΛΑΜΠΗ ΚΩ) του Μιχαήλ Χατζηνικολάου Εργασία στα πλαίσια εγκεκριμένου περιβαλλοντικού προγράμματος με θέμα «Η χλωρίδα της παραλίας στη Λάμπη» 2 ο Γυμνάσιο Κω Σχ. Έτος 2014-15
Η παραλία της Λάμπης, περιοχή στην οποία βρίσκεται το σχολείο μας, ΒΔ του νησιού της Κω, παρουσιάζει εξαιρετικό οικολογικό ενδιαφέρον. Έχει πλούσια βλάστηση όλες τις εποχές του χρόνου και υψηλό δείκτη αισθητικής και περιβαλλοντικής αξίας. Συνδέεται στενά με την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Κοντά της έχουν χτιστεί και δραστηριοποιούνται σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες.
Ωστόσο ρυπαίνεται ορατά, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, από αστικά στερεά απόβλητα, κυρίως πλαστικά μιας χρήσεως. Πολλά από αυτά, π.χ. σακούλες, πλαστικές συσκευασίες, κλπ. καταλήγουν στο θαλάσσιο περιβάλλον, όπου η τελική τους διάσπαση μπορεί να διαρκέσει εκατοντάδες χρόνια.
Στην εργασία μου αυτή θα σας παρουσιάσω δύο (2) μόνο από τα πολλά είδη της πλούσιας χλωρίδας της παραλίας, τα οποία εκτός από το ότι προκαλούν το θαυμασμό μας για την ομορφιά τους, αρκετά διαθέτουν φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες ή συμπεριλαμβάνονται στον πλούτο της μεσογειακής διατροφής. Ξεκινάμε με το ταραξάκο ή πικραλίδα (ή αγριοράδικο ή αγριομάρουλο), το οποίο επιστημονικά στη βοτανολογία ονομάζεται taraxacum officinale (δηλ. ταραξάκο το φαρμακευτικό)
ΤΑΡΑΞΑΚΟ Ή ΠΙΚΡΑΛΙΔΑ (TARAXACUM OFFICINALE) Το ταραξάκο ή πικραλίδα είναι κοινό χόρτο στην Ελλάδα και το βρίσκουμε στα λιβάδια, στις άκρες των δρόμων και σε περιοχές με υγρά εδάφη. (βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/taraxacum_officinale) Πρόκειται για πόα χωρίς βλαστό, με φύλλα, μήκους 5-25 εκ., τα οποία διατάσσονται ακτινωτά στη βάση του φυτού σε σχήμα ρόδακα. Το ταραξάκο αναφέρεται και ως πικραλίδα εξαιτίας της λακτοπικρίνης (lactupircin) που είναι υπεύθυνη για την πικρή του γεύση. Η ονομασία ταραξάκο πιθανό να προέρχεται από την ελληνική λέξη «τάραχος».
Εκτός από τα πολλά είδη που έχει το φυτό, διαθέτει και πολλές ονομασίες. Μία πολύ ενδιαφέρουσα είναι αυτή με την οποία αποκαλείται «dandelion», δηλαδή δόντι του λιονταριού και η οποία προκύπτει από το σχήμα των φύλλων του. Οι Αγγλοσάξονες αναφέρονται επίσης στο φυτό ως Time Table, clock flower, telltime και fairy clock, λόγω της ιδιότητας των λουλουδιών του να ανοίγουν το πρωί (κατά τις 5 π.μ.) και να κλείνουν το βράδυ (κατά τις 8 μ.μ.)
ΤΑΡΑΞΑΚΟ Ή ΠΙΚΡΑΛΙΔΑ (TARAXACUM OFFICINALE)
ΤΟ ΦΥΤΟ ΤΑΡΑΞΑΚΟ Η ΠΙΚΡΑΛΙΔΑ
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΈς ΙΔΙΌΤΗΤΕς θεωρείται το τελειότερο διουρητικό διότι περιέχει Κάλιο. Ως γνωστόν, τα άλλα διουρητικά, απoβάλλουν το Κάλιο από τον οργανισμό στερώντας από το σώμα μας το πολύτιμο αυτό μέταλλο. Το ταραξάκο όχι μόνο δε στερεί Κάλιο από τον οργανισμό, αλλά δίνει κι επιπλέον καθώς το ταραξάκο, θεωρείται μια από τις καλύτερες φυσικές πηγές Καλίου, το οποίο μάλιστα και συντηρείται σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Οι καρποί του ταραξάκου ή πικραλίδα σχηματίζουν μια σφαιρική μπάλα (ταξιανθία) και με το παραμικρό φύσημα του ανέμου διασκορπίζονται. Οι καρποί είναι οι κινητές μονάδες του φυτού και συμβάλλουν στην εξάπλωση και στην επιβίωσή του. Πώς;
ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΗΣ ΠΊΚΡΑΛΙΔΑΣ Στην άκρη τους έχουν χνουδωτό λοφίο, λευκό ασημί (πάππος). Ο φτερωτός πάππος (γνωστός με τη λαική λέξη κλέφτης ή μουσαφίρης) λειτουργεί ως αλεξίπτωτο. Συνδέεται με τους σπόρους του φυτού (αχαίνιο) και βοηθά να μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις οι σπόροι αυτοί. Έτσι το φυτό πολλαπλασιάζεται. ΤΑ ΑΧΑΙΝΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΠΠΟΥΣ
Πηγή:http://www.dolo.gr
Μύθος και Ιστορία Το ετήσιο αυτό ταξίδι των καρπών του ταραξάκου έχει εμπνεύσει ποικίλες λαϊκές δοξασίες και παραδοσιακά ανέκδοτα ειδικά στις αγγλοσαξονικές χώρες Το ταραξάκο είναι φυτό με ευρύτατη εξάπλωση Για τους γεωργούς θεωρείται ζιζάνιο. Σύμφωνα με το μύθο, γεννήθηκε από τη σκόνη τουάρματος του ήλιου, για αυτό και τα πέταλά του είναι χρυσοκίτρινα, ανοίγουν με την ανατολή του ήλιου και κλείνουν με τη δύση του Αναφορές του φυτού συναντώνται στο Θεόφραστο, καθώς και μετέπειτα στο Διοσκουρίδη (De Materia Medica) και τον Πλίνιο (Φυσική ιστορία, 77 μ.χ.), που το σύστηναν για τις παθήσεις του ήπατος και της χολής
Την τρώμε; Ναι Η πικραλίδα όπως και πολλά άγρια χόρτα τρώγεται ωμή ή μαγειρεμένη και συγκεκριμένα τα φύλλα της. Όταν χρησιμοποιείται σε σαλάτες, είναι μάλλον πικρό χόρτο αλλά σε μικρότερο βαθμό το χειμώνα. Τα νεαρά φύλλα είναι πολύ λιγότερο πικρά από τα παλαιότερα φύλλα. Τα φύλλα συχνά ζεματίζονται πριν από τη χρήση. Αυτό τα κάνει λιγότερο πικρά, αλλά περιέχουν επίσης λιγότερες βιταμίνες και μέταλλα. Τα φύλλα περιέχουν περίπου ασβέστιο, σίδηρο, νάτριο, πολύ κάλιο, μαγνήσιο, βιταμίνες και ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C. Οι ρίζες τρώγονται ωμές ή μαγειρεμένες. Η γεύση τους είναι σαν το γογγύλι.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ H πικραλίδα μας ξαφνιάζει με τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Ο κατάλογος με αυτές είναι ατελείωτος. Θεωρείται ότι χαρίζει στο μέγιστο τις ευεργεσίες της αν καταναλώσει κανείς τα φύλλα φρέσκα, σαν σαλάτα. Ωφέλιμη όμως είναι και η ρίζα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αφέψημα, έγχυμα ή βάμμα. Μερικές από αυτές είναι: Καταπολεμά την υπέρταση. Το βότανο θαύμα!!! Τονώνει ευχάριστα τον οργανισμό και καταπολεμά τις φλεγμονές ειδικά για παθήσεις του στήθους Είναι αντιβηχικό και μειώνει τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδα. Βοηθάει στην αποτοξίνωση και λειτουργία του ήπατος και της χοληδόχου κύστης.. Βοηθάει στον έλεγχο του σακχάρου στα άτομα με διαβήτη.
Είναι αντιρευματικό και άριστο θεραπευτικό της αρθρίτιδας. Αντιμετωπίζει τις χρόνιες ρευματοπάθειες και ενισχύει την πρόσληψη ασβεστίου. Αντιμετωπίζει εντυπωσιακά τις χρόνιες δερματίτιδες. Καταπολεμά την αυπνία. Είναι εκπληκτικά αποτελεσματικό ανακουφιστικό και τονωτικό του στομάχου και επιπλέον έχει αποτοξινωτική δράση και δυναμώνει το σώμα. Εάν επιθυμείτε ένα αφέψημα πικραλίδας, ακολουθείστε την παρακάτω συνταγή: Βάζετε 2-3 μικρές κουταλιές από ρίζα ταραξάκο σε ένα φλιτζάνι νερό, το σιγοβράζετε για 10-15 λεπτά και πίν 3 φορές τη μέρα ή κάθε βράδυ πριν πέσετε για ύπνο.
ΤΟ ΚΡΙΝΑΚΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΊΑΣ Κως, Παραλία της Λάμπης, καλοκαίρι 2014
Pancratium maritimum, Paestum, Campania, Italy. http://en.wikipedia.org/wiki/ Pancratium_maritimum
Το Παγκράτιο το παράλιο (λατ., Pancratium maritimum, αγγλ., Sea Daffodil ή Sand Lily) ή Κρίνος της θάλασσας, ή Θαλασσόκρινος, ή Ασφόδελος της Θάλασσας, ή Κρινάκι του Αγίου Νικολάου, ή Νάρκισσος της θάλασσας ή Κρίνος της άμμου, είναι μια αμαρυλλίδα. Είναι ένα από τα ωραιότερα αγριολούλουδα της χώρας μας. Το συναντάμε, από τη Χαλκιδική και τη Λήμνο μέχρι το Πήλιο, τη δυτική Πελοπόννησο, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Είναι το ίδιο είδος με αυτό που βλέπουμε στις αρχαίες τοιχογραφίες της Σαντορίνης και της Κνωσού.
Το Παγκράτιο, εντυπωσιάζει για τον τόπο που επιλέγει να φυτρώνει (αμμούδες και αμμοθίνες) και την εποχή της ανθοφορίας του (κατακαλόκαιρο) Βγάζει τα φύλλα του το χειμώνα καταπράσινα και λογχοειδή αλλά το καλοκαίρι ξεραίνονται, σαν να καίγονται από την καυτή άμμο και τον ήλιο.
Το κρινάκι το χειμώνα Κως, Δεκέμβριος 2014
Το κρινάκι μέσα στο κατακαλόκαιρο
Εκείνη ακριβώς την στιγμή μέσα στον καυτό ήλιο του καλοκαιριού, από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο, πετάγονται κάτασπρα τα άνθη του τεράστια, συμμετρικά, αρωματικά, έχει το καθένα έξι πέταλα και διαμορφώνουν ένα στέμμα όπως οι ασφόδελοι με 6 στήμονες και κίτρινους ανθήρες. Μισανοίγουν αργά το απόγευμα προς το βράδυ, τότε που οι καυτές ακτίνες του ήλιου πηγαίνουν για ύπνο για να φθάσουν στο ζενίθ του ανοίγματος, όσο η νύχτα προχωρεί, αυτό ευνοεί τις νυχτόβιες πεταλούδες, που έχει επιλέξει, το φυτό για να κάνουν την επικονίαση.
Το κρινάκι το φθινόπωρο Το φθινόπωρο θα βγουν οι καρποί του (κάψα) που έχουν ένα χρυσό χρώμα, και όταν ανοίξουν (συνήθως στα μέσα του φθινοπώρου) πετάγονται μακριά τα σπόρια, μαύρα, ακανόνιστα, πολύ ελαφριά ώστε να μπορούν να ταξιδεύσουν, με τον αέρα και με τα κύματα σε κάθε άλλο ακρογιάλι που θα βρουν ιδανικές συνθήκες. Οι σπόροι στο κέντρο τους έχουν ένα μικρό βολβό που είναι ο πραγματικός σπόρος. Θάβονται στην άμμο ψάχνοντας για υγρασία. Όσοι επιζήσουν μετά από 4-5 χρόνια θα ανθίσουν και θα συνεχίσουν τον κύκλο της ζωής τους. Βλασταίνουν στο τέλος του χειμώνα ή στις αρχές της άνοιξης. Επιτελούν ένα πολύ σημαντικό οικολογικό καθήκον: συγκρατούν την ρευστή από το έλεος των ανέμων και των κυμάτων άμμο και στολίζουν τις ακρογιαλιές μας.
Το μυθικό κρινάκι της άμμου που εντυπωσιάζει για τον τόπο που επιλέγει να φυτρώνει την εποχή της ανθοφορίας του, ονομάζεται Pancratium maritimum (Παγκράτιο το παράλιο) από το ελληνικό Pancratium - παν + κραταιός, παντοδύναμο για την υποτιθέμενη φαρμακευτική δύναμη του φυτού αλλά και γιατί φυτρώνει σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες (Pandocrator) και το λατινικό Maritimum που σημαίνει "από την θάλασσα-ακτή». Το κρινάκι της άμμου είναι είδος υπό παρακολούθηση, γιατί κινδυνεύει από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η ΕΕ το χαρακτήρισε ως είδος προτεραιότητας για προστασία.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ Αυτό το φυτό πρέπει να έδωσε ο Ερμής στο Οδυσσέα για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα μάγια της Κίρκης. Οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν το χυμό από το φυτό Παγκράτιο μαζί με μέλι. Λένε ότι είναι τόσο έντονο το άρωμα του που κρατάει τα πρόβατα μακριά από τις ακτές. Ο Θεόφραστος γράφει για το Παγκράτιο ότι είναι ένας είδος κρεμμυδιού που χρησιμοποιείται ως αντίδοτο σε δηλητηριάσεις και σε μαγιές, αλλά είναι δύσκολο να το ξεριζώσει κανείς. Το Παγκράτιο, όπως όλοι οι κρίνοι, ήταν ιερό λουλούδι για τους Μινωίτες. Είναι γνωστό από αρχαίες εικονογραφήσεις στην Κρήτη, στα παλάτια της Κνωσού καθώς και σε ζωγραφιά που έγινε πριν από 3.500 χρόνια, στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Το Παγκράτιο, ήταν ένα πολύ σημαντικό φυτό, για τα νησιά του Αιγαίου και το σύμβολο των ισχυρών χωρών του Μίνωα. Στις ανασκαφές της Θήρας φαίνεται το Παγκράτιο να απεικονίζεται σαν έμβλημα σε όλα τα Μινωικά πλοία όταν ήταν σε πόλεμο. Επιπλέον, αποδεικνύει την μοναδικότητα του Αιγαίου με αμετάβλητες οικολογικές συνθήκες από τη Μεσολιθική εποχή μέχρι και σήμερα.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Σήμερα, έχουν ανιχνευθεί πολλά συστατικά στο Παγκράτιο με αντιβιοτική δράση, για φάρμακο σε πολλές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, αλλά και σαν τονωτικό της μνήμης. Χρησιμοποιείται ειδικά ως τονωτικό του καρδιακού και νευρικού συστήματος, είναι αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητιακό, αντιφλεγμονώδες, αντιπαρασιτικό, αλλά και ως σηπτικό μαλακτικό και για παθήσεις των νεφρών.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ Η έντονη και χωρίς μέτρο τουριστική ανάπτυξη η αλόγιστη μεταχείριση της παραλίας ξαπλώστρες, ομπρέλες, αυτοκίνητα που την προσεγγίζουν, κτιριακές κατασκευές συνήθως αυθαίρετες και χωρίς σεβασμό στο περιβάλλον, η άγνοια των επισκεπτών που πολλές φορές το κόβουν ή το ξεριζώνουν,ο καθαρισμός της παραλίας με μηχανικά μέσα και πολλοί άλλοι παράγοντες αποτελούν αιτίες να λιγοστεύουν με μεγάλη ταχύτητα οι πληθυσμοί του παγκράτιου.
ΜΗΝΥΜΑ Από αυτό το καλοκαίρι και μετά αν είστε τυχεροί και τα δείτε θαυμάστε τα, μυρίστε τα, αλλά μην τα κόψετε, ούτε να τα ξεριζώσετε, για να είναι για πολλά χρόνια εκεί, να μας θυμίζουν την ιστορία μας, για να παίρνουμε δύναμη από το παράδειγμά τους, που μπορούν να επιβιώνουν μέσα σε ένα κατά τα άλλα αφιλόξενο τόπο για πολλά άλλα φυτά. Ας αναπτύξουμε την οικολογική μας συνείδηση πριν είναι αργά, να εμπνευστούμε από την ομορφιά τους και την αρμονία τους. Ας ακολουθήσουμε το παρακάτω παράδειγμα:
ΠΗΓΕΣ Αγιούμπ Μίλτος, Taraxacum officinale, Αγριοράδικο ή Πικραλίδα Βικιπαίδεια, http://en.wikipedia.org/wiki/taraxacum_officinale https://kentromeletisarxaiasthourias.wordpress.com Βικιπαίδεια,http://en.wikipedia.org/Lilium candidum Βικιπαίδεια,htpp://en.wikipedia/παγκρατιο της θάλασσας Περιβάλλον με οικολογία, http://envifriends.blogspot.gr/2012/05/16.html Ημερολόγιο 2015, 2 ο Γυμνάσιο Κω, Ο κήπος έβλεπε τη θάλασσα. Γαλιφιανή μέλισσα, http://galifabee.blogspot.gr/ Σας ευχαριστώ πολύ.