ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 8.5.2015 COM(2015) 195 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 789/2004 για τη μετανηολόγηση φορτηγών και επιβατηγών πλοίων στην Κοινότητα {SWD(2015) 101 final} EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 789/2004 για τη μετανηολόγηση φορτηγών και επιβατηγών πλοίων στην Κοινότητα 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 789/2004 1 για τη μετανηολόγηση φορτηγών και επιβατηγών πλοίων ήταν μια πρωτοβουλία με σκοπό την επικαιροποίηση και τη βελτίωση του προηγούμενου κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 613/91 2. Αντίθετα με τον προηγούμενο κανονισμό, ο ισχύων περιλαμβάνει τη μετανηολόγηση των επιβατηγών πλοίων, κάνει ρητή αναφορά στη σχετική νομοθεσία της ΕΕ και ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών ναυτιλιακών αρχών. Οι μετανηολογήσεις πραγματοποιούνται με βάση σειρά συμβάσεων του ΔΝΟ και νομοθετικών κειμένων, καθώς και με την εγκύκλιο MSC/Circ.1.1140/MEPC/Circ.424. Στην Ένωση εφαρμόζεται ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 789/2004. Ο εν λόγω κανονισμός αποσκοπεί στην εξάλειψη των τεχνικών εμποδίων στη μετανηολόγηση φορτηγών και επιβατηγών πλοίων που φέρουν τη σημαία κράτους μέλους και, ταυτόχρονα, στη διασφάλιση υψηλών επιπέδων ασφάλειας των πλοίων και προστασίας του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις. Αξίζει να επισημανθεί ότι η οδηγία 2009/21/ΕΚ για την τήρηση των υποχρεώσεων του κράτους σημαίας προβλέπει στα άρθρα 4 και 6, αντίστοιχα, τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνει το κράτος σημαίας πριν επιτρέψει σε πλοίο να λειτουργεί υπό τη σημαία του, την ανάγκη ταχείας ενημέρωσης για τις ελλείψεις του πλοίου και πληροφόρησης σχετικά με την αλλαγή σημαίας και την ενημέρωση για τις πληροφορίες που πρέπει να τηρούνται στο νηολόγιο του κράτους σημαίας και τις πληροφορίες που πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες από το κοινό. Το 2013 εκδόθηκε έκθεση της Επιτροπής με αντικείμενο την εν λόγω οδηγία, στην οποία επισημαινόταν ότι οι εύκολα προσβάσιμες πληροφορίες και η διαφάνεια των δεδομένων σχετικά με τις επιδόσεις των πλοίων υπό σημαία κράτους μέλους θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ευκολότερη μετανηολόγηση των πλοίων. 2. ΝΗΟΛΟΓΙΑ Τα νηολόγια περιέχουν τα πλοία που φέρουν τη σημαία συγκεκριμένου κράτους (κράτος της σημαίας). Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ορισμένα κράτη μέλη τηρούν δύο τύπους νηολογίων: τα εθνικά: για τα νηολόγια αυτά απαιτείται κατά κανόνα ο πλοίαρχος, οι αξιωματικοί και, στις περισσότερες περιπτώσεις, το πλήρωμα να είναι υπήκοοι του κράτους σημαίας και να αμείβονται σύμφωνα με τη νομοθεσία του κράτους. Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν ακολουθούν όλα αυτή την παράδοση για τα πλοία που φέρουν τη σημαία τους, όπως για παράδειγμα η Μάλτα και η Κύπρος. Τα διπλά νηολόγια, εφόσον δεν ισχύουν οι απαιτήσεις αυτές, και ορισμένα εξ αυτών προσφέρουν επίσης φορολογικά πλεονεκτήματα. 1 2 3 ΕΕ L 138 της 30.4.2004, σ. 19. ΕΕ L 68 της 15.3.1991, σ. 1. COM (2013) 916 final 3

Ο κανονισμός 789/2004 δεν κάνει διάκριση μεταξύ των δύο αυτών ειδών νηολογίων. Ορισμένα κράτη χρησιμοποιούν σύστημα ναύλωσης κενού πλοίου, με το οποίο ένα πλοίο, το οποίο έχει ναυλωθεί για κάποιο χρονικό διάστημα, επιτρέπεται να νηολογηθεί από τον ναυλωτή με τη σημαία άλλου κράτους, καθώς ο ναυλωτής έχει το πλοίο υπό την κατοχή του και μπορεί να αποφασίσει ότι είναι προς το συμφέρον του να νηολογήσει το πλοίο σε άλλη σημαία για το διάστημα που έχει αναλάβει το πλοίο. Συνεπώς, το ίδιο πλοίο μπορεί να εμφανίζεται στα νηολόγια δύο κρατών. 3. ΜΕΤΑΝΗΟΛΟΓΗΣΗ Ο βασικός μηχανισμός του κανονισμού καθορίζεται στο άρθρο 4. Κατ αρχήν, τα κράτη μέλη δεν αρνούνται, για τεχνικούς λόγους που απορρέουν από τις σχετικές συμβάσεις 4, τη νηολόγηση πλοίου ήδη νηολογημένου σε άλλο κράτος μέλος το οποίο πληροί τις «απαιτήσεις» και διαθέτει έγκυρα πιστοποιητικά και εγκεκριμένο εξοπλισμό ή εξοπλισμό με έγκριση τύπου σύμφωνα με την οδηγία 96/98/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1996, σχετικά με τον εξοπλισμό πλοίων. Ως «απαιτήσεις» ορίζονται οι απαιτήσεις ασφάλειας, προστασίας και πρόληψης της ρύπανσης όσον αφορά τη ναυπήγηση και τον εξοπλισμό των πλοίων που καθορίζονται σε αυτές τις συμβάσεις και, για τα επιβατηγά πλοία που εκτελούν εσωτερικά δρομολόγια, οι απαιτήσεις που καθορίζονται στην οδηγία 2009/45/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους κανόνες και τα πρότυπα ασφαλείας για τα επιβατηγά πλοία, με την οποία αναδιατυπώθηκε η οδηγία 98/18/ΕΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μαρτίου 1998, για τους κανόνες και τα πρότυπα ασφαλείας για τα επιβατηγά πλοία. Το γενικό συμπέρασμα της παρούσας έκθεσης είναι ότι δεν διαπιστώθηκαν ιδιαίτερα προβλήματα κατά την περίοδο αναφοράς, δηλαδή στο διάστημα 2006-2012. Λεπτομέρειες δίδονται κατωτέρω στην ενότητα 5. Κατά την περίοδο αναφοράς πραγματοποιήθηκε σημαντικός αριθμός μετανηολογήσεων. Στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής [αριθ. αναφ. SWD (2015)101] εκτίθενται οι στατιστικές σχετικά με μεμονωμένες μετανηολογήσεις από και προς τα νηολόγια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. 4. ΠΑΡΟΧΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού και από τα στοιχεία που παρείχαν τα κράτη μέλη, η Επιτροπή μπορεί να καταρτίσει την παρούσα έκθεση για την εν γένει κατάσταση. Στατιστικά στοιχεία για την περίοδο αναφοράς 2006-2012 παρατίθενται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Τα δεδομένα των κρατών μελών συμπληρώνονται με εξωτερικά στοιχεία που ελήφθησαν από το σύστημα MARINFO του EMSA, τα οποία προέρχονται από εμπορικές πηγές, με σκοπό να συμπληρωθεί η εικόνα για τις μετανηολογήσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ με την εικόνα για τις μετανηολογήσεις από και προς τρίτες χώρες. 4 Για λεπτομέρειες, βλ. ενότητα 5.1. 4

Το σχετικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής παρουσιάζει σε πέντε παραρτήματα τα στοιχεία που παραλήφθηκαν: Το παράρτημα 1 αναφέρει αναλυτικά τις μεμονωμένες μετανηολογήσεις πλοίων μεταξύ των νηολογίων των κρατών μελών. Τα παραρτήματα 2-4 αναφέρουν και συνοψίζουν σε γραφήματα τα στοιχεία που παραλήφθηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Το παράρτημα 5 παρουσιάζει τα 10 κυριότερα νηολόγια της ΕΕ ως προς τις μετανηολογήσεις από και προς τρίτες χώρες. Αυτά προκύπτουν από εξωτερικά στοιχεία που ελήφθησαν από το σύστημα MARINFO του EMSA, τα οποία προέρχονται από εμπορικές πηγές, με σκοπό να συμπληρωθεί η εικόνα για τις μετανηολογήσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ με την εικόνα για τις μετανηολογήσεις από και προς τρίτες χώρες. 20 κράτη μέλη της ΕΕ 5 διαβίβασαν στατιστικά στοιχεία για το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Σε περίπτωση που η Επιτροπή δεν λάβει στατιστικές από τα υπόλοιπα κράτη σημαίας μεταξύ των οποίων είναι και σημαντικά κράτη σημαίας όπως η Κύπρος, η Ιταλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, θα παρακολουθεί ενεργά την παροχή των ελλειπόντων δεδομένων. 5. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 5.1. Εφαρμογή του άρθρου 4 όσον αφορά τη μετανηολόγηση πλοίου μεταξύ νηολογίων των κρατών μελών της ΕΕ Το άρθρο 4 απαγορεύει σε κράτος μέλος να αρνηθεί τη νηολόγηση πλοίου για τεχνικούς λόγους που απορρέουν από τρεις βασικές συμβάσεις του ΔΝΟ και των αντίστοιχων πρωτοκόλλων (SOLAS 6, MARPOL 7, Διεθνής Σύμβαση του Λονδίνου για την καταμέτρηση της χωρητικότητας των πλοίων του 1969 8 και των αντίστοιχων κωδίκων). Το κράτος μέλος του αποδεσμεύοντος νηολογίου απαιτείται να παρέχει ή να καθιστά διαθέσιμες όλες τις σχετικές πληροφορίες για το πλοίο, καθώς και, κατά περίπτωση, κατάλογο των βελτιώσεων που απαιτούνται από το αποδεσμεύον νηολόγιο στο νηολόγιο υποδοχής ή στον αναγνωρισμένο οργανισμό που ενεργεί εξ ονόματός του. Το νηολόγιο υποδοχής ή ο αναγνωρισμένος οργανισμός που ενεργεί εξ ονόματός του μπορεί να πραγματοποιήσει επιθεώρηση εντός εύλογου χρονικού διαστήματος για να επιβεβαιωθεί ότι η πραγματική κατάσταση του πλοίου και του εξοπλισμού συμφωνούν με τα στοιχεία των πιστοποιητικών του και, εφόσον είναι αναγκαίο, να δώσει στον πλοιοκτήτη εύλογη δυνατότητα να αποκαταστήσει τυχόν ελλείψεις. Οι πληροφορίες που παρασχέθηκαν στην Επιτροπή δεν ανέδειξαν δυσκολίες από τις μετανηολογήσεις αυτές. Ωστόσο, επισημάνθηκε από ορισμένα κράτη μέλη ότι ενδέχεται να υπάρξουν δυσκολίες εάν οι συμβάσεις αφήνουν περιθώρια ερμηνείας. 5 6 7 8 AT, BE, CZ, DE, DK, EE, EL, ES, FI, FR, HR, HU, IE, LV, LUX, MT, PT, RO, SE, SL. Διεθνής σύμβαση για την ασφάλεια της ζωής στη θάλασσα, του 1974, SOLAS. Διεθνής σύμβαση για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία του 1973, όπως τροποποιήθηκε από το πρωτόκολλο του 1978 Διεθνής σύμβαση για την καταμέτρηση της χωρητικότητας των πλοίων 5

Αξιολόγηση της Επιτροπής Η Επιτροπή επισημαίνει το γεγονός ότι δεν αναφέρθηκαν ιδιαίτερες δυσκολίες. Θέματα που σχετίζονται με το άρθρο 6 του κανονισμού, το οποίο πραγματεύεται, μεταξύ άλλων, τη διαφορά ερμηνείας, αναλύονται στη συνέχεια. 5.2. Εφαρμογή του άρθρου 5 όσον αφορά την έκδοση πιστοποιητικών Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1, το κράτος μέλος του νηολογίου υποδοχής ή ο αναγνωρισμένος οργανισμός που ενεργεί εξ ονόματός του απαιτείται να εκδώσει πιστοποιητικά για το πλοίο υπό τους ίδιους όρους με εκείνους του κράτους μέλους σημαίας του αποδεσμεύοντος νηολογίου, εφόσον εξακολουθούν να ισχύουν οι λόγοι για κάθε κατάσταση, εξαίρεση ή παρέκκλιση. Επιπλέον, το άρθρο 5 παράγραφος 2 ορίζει ότι, κατά την ανανέωση, παράταση ή αναθεώρηση των πιστοποιητικών, το κράτος μέλος του νηολογίου υποδοχής ή ο αναγνωρισμένος οργανισμός που ενεργεί εξ ονόματός του δεν επιτρέπεται να επιβάλλει απαιτήσεις άλλες από τις αρχικά προβλεπόμενες στον βαθμό που παραμένουν αμετάβλητες για τα υπάρχοντα πλοία. Στην πλειονότητα των εκθέσεων των κρατών μελών δεν αναφέρθηκαν προβλήματα. Ένα κράτος μέλος τόνισε ότι για τα παλαιότερα πλοία είναι δύσκολο ή ακόμη και αδύνατο να αποκτήσει όλα τα έγγραφα στα οποία βασίζεται η πιστοποίηση του πλοίου. Οι περιπτώσεις αυτές, ωστόσο, αφορούσαν κατά κύριο λόγο πλοία που έχουν νηολογηθεί πριν την έναρξη ισχύος της οδηγίας 96/98/ΕΚ σχετικά με τον εξοπλισμό πλοίων. Αξιολόγηση της Επιτροπής Η Επιτροπή σημειώνει το γεγονός ότι τα περισσότερα κράτη μέλη δεν ανέφεραν προβλήματα κατά την έκδοση των πιστοποιητικών σύμφωνα με τον κανονισμό. 5.3. Εφαρμογή του άρθρου 6 όσον αφορά την άρνηση μετανηολόγησης και ερμηνεία Σύμφωνα με το άρθρο 6, το κράτος μέλος του νηολογίου υποδοχής, το οποίο 1) αρνείται την έκδοση πιστοποιητικών κατά τη μετανηολόγηση σκάφους λόγω αποκλίνουσας ερμηνείας των απαιτήσεων της σύμβασης ή 2) αρνείται τη νηολόγηση σκάφους, για λόγους σχετικούς με σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια, την προστασία ή το περιβάλλον, απαιτείται να ενημερώσει αμέσως την Επιτροπή. Στην πρώτη περίπτωση και εφόσον αμφότερα τα οικεία κράτη μέλη δεν καταλήξουν σε συμφωνία, η Επιτροπή οφείλει να λάβει απόφαση σύμφωνα με τη διαδικασία της επιτροπής που αναφέρεται στο άρθρο 7 του κανονισμού. Στη δεύτερη περίπτωση, το θέμα παραπέμπεται και πάλι στην Επιτροπή για τη λήψη απόφασης, και συγκεκριμένα κατά πόσον πρέπει ή όχι να επιβεβαιώσει την απόφασή της περί μη νηολόγησης. Και πάλι εφαρμόζεται η διαδικασία του άρθρου 7. Κανένα κράτος μέλος δεν ανέφερε ότι υποχρεώθηκε ή ότι σκοπεύει να προσφύγει στις διατάξεις του άρθρου 6. Αξιολόγηση της Επιτροπής Το γεγονός ότι τα κράτη μέλη δεν ανέφεραν τίποτε στην Επιτροπή ή ότι δεν υπήρξε 6

καταγγελία από πλοιοκτήτες υποδηλώνει ότι τα κράτη μέλη ήταν σε θέση να επιλύσουν τυχόν προβλήματα. 5.4. Πιθανή σχέση με την οδηγία 2009/21/ΕΚ για την τήρηση των υποχρεώσεων του κράτους σημαίας Δεδομένης της σχέσης των άρθρων 4 και 6 της οδηγίας 2009/21/ΕΚ με τον σκοπό του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 789/2004, η Επιτροπή έθεσε το ερώτημα στα κράτη μέλη της ΕΕ εάν αυτά αξίζει να συνδυασθούν σε ένα νομοθέτημα. Δεν υπήρξε σαφής απάντηση. Ορισμένα κράτη μέλη ήταν υπέρ, άλλα έκριναν ότι δεν αξίζει τον κόπο και μια άλλη ομάδα δεν εξέφρασε άποψη. Ένα κράτος μέλος ήταν ακόμη και κατά σε κάθε νέα νομοθετική πρωτοβουλία και επικαλέστηκε τον κίνδυνο ότι ενδέχεται να δημιουργηθούν νέες ασάφειες. Άλλο κράτος μέλος θεώρησε ότι αξίζει να περιληφθεί η εγκύκλιος MSC/Circ.1140/MEPC/Circ.424, της 20ής Δεκεμβρίου 2004, για τη μετανηολόγηση πλοίων μεταξύ κρατών. Η Επιτροπή μπορεί, επομένως, να εξετάσει περαιτέρω τα οφέλη μιας τέτοιας κωδικοποίησης. Αξιολόγηση της Επιτροπής Η Επιτροπή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο κωδικοποίησης κατάλληλων νομοθετημάτων με βάση την περαιτέρω εκτίμηση του οφέλους της. 6. ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΚ) ΑΡΙΘ. 789/2004 Με βάση τις πληροφορίες που διαθέτει η Επιτροπή, δεν φαίνεται να υπάρχουν προβλήματα με την εφαρμογή του συγκεκριμένου κανονισμού. 7