ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΑ 40 ΧΡΟΝΑ ΤΗΣ ΟΛΤΕΚ Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση - Πραγματικότητα και Προοπτικές στις Αρχές του 21 ου αιώνα Δημοσιογραφική Εστία Παρασκευή 22 Ιανουαρίου 2010 Γραφείο Προγραμματισμού ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ: Χρύσω Μιχαήλ / cmichael@planning.gov.cy
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ, Κυρίες και κύριοι, 1 Εκ μέρους του Γραφείου Προγραμματισμού χαιρετίζω τη σημερινή Ημερίδα και δράττομαι της ευκαιρίας να συγχαρώ την ΟΛΤΕΚ για την επέτειο των 40 χρόνων από την ίδρυσή της, γιατί πραγματικά πρόκειται για σαράντα χρόνια προσφοράς στην παιδεία και στην απασχόληση, και ευημερία των πολιτών, στην κοινωνία και στην οικονομία. Tο Γραφείο Προγραμματισμού διορίστηκε από το ΥΣ ως Εθνική Αρχή για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ΔΒΜ και ως πρόεδρος των δύο Επιτροπών για την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για τη Διά Βίου Μάθηση 2007-2013. Επίσης είναι, μεταξύ άλλων, η αρμόδια Αρχή για το Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα για τη Στρατηγική της Λισσαβόνας και η Ενιαία Διαχειριστική Αρχή για τη Συγχρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε. Είναι στα πλαίσια της Εθνικής Στρατηγικής για τη Δ ΒΜ, που τοποθετείται η σύντομη παρέμβαση μου στη σημερινή Ημερίδα και στο πολύ σημαντικό θέμα που θα την απασχολήσει. Όπως γνωρίζετε, η αναβάθμιση της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης ( τυπικής, μη τυπικής και άτυπης) αποτελεί μία από τις βασικές επιδιώξεις της Εθνικής Στρατηγικής Διά Βίου Μάθησης 2007-2013, η οποία εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το 2007 ως ανταπόκριση σε συστάσε ις και ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για την υιοθέτηση από τα Κράτη Μέλη συνεκτικών Εθνικών Στρατηγικών ΔΒΜ καθώς και οριζόντιων πολιτικών με εφαρμογή της Διά Βίου Μάθησης στις πολιτικές των άλλων τομέων. Επίσης είναι αποτέλεσμα δέσμευσης που ανέλαβε η Κύπρος στα πλαίσια του Εθνικού Μεταρρυθμιστικού Προγράμματος για τη Στρατηγική της Λισσαβόνας, στην οποία η ΔΒΜ κατέχει κεντροβαρή θέση. Στα πλαίσια του Μεταρρυθμιστικού Προγράμματος για τη Στρατηγική της Λισσαβόνας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά την ετήσια αξιολόγηση της προόδου των χωρών μελών, θέτει υπό το πρίσμα της την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση της Κύπρου. Συγκεκριμένα
η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε έκθεση της τον Ιανουάριο του 2009, αναφέρει: 2 H Kύπρος έχει υιοθετήσει Εθνική Στρατηγική για τη ΔΒΜ και τώρα θα πρέπει να την εφαρμόσει, μεταξύ άλλων, μέσω περαιτέρω ενεργειών για τη μεταρρύθμιση της δευτεροβάθμιας τεχνικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και του συστήματος μαθητείας. Η σύσταση του Συμβουλίου είναι ότι η Κύπρος, θα πρέπει να επιδιώξει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και συγκεκριμένα να συνεχίσει τις πρ οσπάθειες της για επέκταση της Διά Βίου Μάθησης, ιδιαίτερα για τα άτομα χαμηλής εξειδίκευσης, τους άνεργους και τις μειονεκτούσες ομάδες μέσω δράσεων της εγκεκριμένης Στρατηγικής για τη ΔΒΜ, περιλαμβανομένων των μεταρρυθμίσεων στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, στην Κατάρτιση και στο Σύστημα Μαθητείας. Επίσης, στο έγγραφο με τα συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης) από την αποστολή της στην Κύπρο τον Ιούλιο του 2009 αναφέρει ότι: «Δεδομένης της σπουδαιότητας της ΔΒΜ στην ανάπτυξη της παραγωγικότητας χρειάζονται περαιτέρω βήματα. Οι αρμόδιες αρχές της Κύπρου, επίσης θα πρέπει να διασφαλίσουν την έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή των νεο σχεδιασθέντων αναλυτικών προγραμμάτων στη Μέση Εκπαίδευση καθώς επίσης και τις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις στην Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση. Είναι φανερό από τα πιο πάνω, το ενδιαφέρον που επιδεικνύει η Ε.Ε. στην Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι οι πιο πάνω παρατηρήσεις περιέχονται σε μία εκτεταμένη έκθεση για όλα τα Υπουργεία και τομείς δραστηριότητας τους. Στην αξιολόγηση της προόδου της Κύπρου στη ΔΒΜ εξετάζεται η πρόοδος στους δείκτες αναφοράς. Ανάμεσα στις εξαιρέσεις από τις καλές επιδόσεις της Κύπρου είναι η μειωμένη ροή των μαθητών προς την Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση, η οποία είναι 13% των μαθητών της ανώτερης Μέσης Εκπαίδευσης μετά από σταδιακή μείωση της από 14,2% το 2000 ( από το ποσοστό αυτό μόλις το 13,8% είναι κορίτσια). Για την αντιμετώπιση της εν λόγω αδυναμίας το ΥΠΠ καταβάλλει σοβαρές προσπάθειες
3 για την αναβάθμιση της ποιότητας και της ελκυστικότητας της Επαγγελματικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης. Για το σκοπό αυτό έχει αντλήσει από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικ ό Ταμείο πέραν των 600.000 την προγραμματική περίοδο 2004-2006 για την αναδόμηση της ΜΤΕΕ, περιλαμβανομένης και της εκπόνησης νέων αναλυτικών προγραμμάτων. Το εν λόγω έργο ολοκληρώθηκε το περασμένο καλοκαίρι και κατατέθηκε στην επιτροπή αναλυτικών προγραμμάτων για εξέταση και συζήτηση στα πλαίσια του διαλόγου της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Η εφαρμογή των εν λόγω νέων αναλυτικών προγραμμάτων, το συντομότερο δυνατόν, αποτελεί αντικ είμενο έντονου ενδιαφέροντος της Ευρωπαικής Επιτροπής,όπως έχει ήδη αναφερθεί. Κατά τη προγραμματική περίοδο 2007-2013 αναμένεται η εξέταση και έγκριση νέων σχεδίων με θετική επίδραση στην ποιότητα και ελκυστικότητα της ΜΤΕΕ με δαπάνη της τάξης των 5 εκ. ΕΥΡΩ ( 4.25 εκ. συγχρηματοδότηση από Ε.Ε.) επαυξημένης κατά το ποσό που της αναλογεί για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών συνολικού ύψους προϋπολογισμού για το σύνολο των εκπαιδευτικών 10 εκ. ( 8.50 εκ. συγχρηματοδότηση από Ε.Ε.). Σχετικά, χαμηλές επιδόσεις καταγράφει, επίσης, η Κύπρος στη συμμετοχή των ενηλίκων 25-64 χρονών σε προγράμματα ΔΒΜ, που ήταν 8.5% το 2008, δηλαδή σημαντικά μικρότερη του 12,5% που είναι ο στόχος της Ε.Ε. μέχρι το 2010 και του 15% που θα ισχύσει μετά το 2010. Η βελτίωση του δείκτη αυτού είναι μία ακόμη πρόκληση και για την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση της Κύπρου, η οποία συνεισφέρει στη ΔΒΜ των ενηλίκων μέσω των Εσπερινών Τεχνικών Σχολών (υφιστάμενης και υπό ίδρυση) και των απογευματινών /βραδυνών μαθημάτων προς ενήλικες. Κυρίες και Κύριοι, Η γνώση είναι στη καρδιά της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής της Ε.Ε. μέχρι το 2020. Από το 2000, οπόταν και εγκρίθηκε η Στρατηγική της Λίσσαβόνας, η εκπαίδευση και η Κατάρτιση έχουν μετακινηθεί στο επίκεντρο των πολιτικών της Ε.Ε. Χαρακτηριστική απόδειξη για τούτο είναι ότι, στο σχέδιο της για την οικονομική ανάκαμψη το 2008
4 προειδοποιούνται οι χώρες μέλη να μην περικόψουν, στα πλαίσια της οικονομικής περισυλλογής, τις δαπάνες για την εκπαίδευση και έρευνα γιατί αυτό θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη και στις προοπτικές απασχόλησης μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. 1. Για την συστηματική και συντονισμένη αξιοποίηση της δυναμικότητας της εκπαίδευσης και κατάρτισης στη προώθηση των πολιτικών της Ε.Ε., το Συμβούλιο της, στις 12 περασμένου Μαϊου, υιοθέτησε το Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ευρωπαϊκή Συνεργασία στον τομέα της Εκπαίδευσης και της Κατάρτισης, μέχρι το 2020. Το πλαίσιο καλύπτει κάθε είδους μάθηση σε όλα τα επίπεδα, με συγκεκριμένη αναφορά στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Μάλιστα, για διασφάλιση αποτελεσματικότητας στην εφαρμογή του, το Στρατηγικό Πλαίσιο καθορίζει χρονοδιαγραμμένους κύκλους εργασίας και αντίστοιχες εκθέσεις προόδου σε επίπεδο χωρών και Ε.Ε. 2. Η αναβάθμιση της Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελεί στόχο και της Ε.Ε. που περιέχεται στο εν λόγω Στρατηγικό Πλαίσιο. Χαρακτηριστική απόδειξη είναι η αναφορά του Πλαισίου στη διαδικασία της Κοπεγχάγης στον τομέα της επαγγελματικής Εκπαίδευσης και κατάρτισης, η οποία, όπως αναφέρει είναι μια σημαντική πτυχή του νέου στρατηγικού πλ αισίου και καθορίζει ότι οι στόχοι και οι προτεραιότητες της διαδικασίας της Κοπεγχάγης θα πρέπει να συμβάλουν στη επίτευξη των στρατηγικών στόχων, που καθορίζει το Πλαίσιο. 3. Οι στρατηγικοί στόχοι του Πλαισίου είναι οι ακόλουθοι τέσσερις: Στρατηγικός στόχος 1: Υλοποίηση της ΔΒΜ και της κινητικότητας, Στρατηγικός στόχος 2: Βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, Στρατηγικός στόχος 3: Προαγωγή της ισοτιμίας της κοινωνικής συνοχής και της ενεργού συμμετοχής στα κοινά, Στρατηγικός στόχος 4: Ενίσχυση της καινοτομίας και της δημιουργικότητας καθώς και του επιχειρηματικού πνεύματος, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης.
5 Θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί ότι ο 2 ος Στρατηγικός Στόχος που αφορά τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης αποσκοπεί παράλληλα στην ανάπτυξη της αριστείας και της ελκυστικότητας σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης που θα δώσουν, όπως αναφέρεται, στην Ευρώπη τη δυνατότητα να διατηρήσει ισχυρό παγκόσμιο ρόλο. Η Ε.Ε. υποδεικνύει τα ακόλουθα μέτρα για την επίτευξη του 2 ου Στρατηγικού Στόχου: Μεγαλύτερη προσοχή στην αύξηση του επιπέδου των βασικών δεξιοτήτων, Διδασκαλία υψηλής ποιότητας, Κατάλληλη αρχική και συνεχής επαγγελματική ανάπτυξ η των διδασκόντων και των εκπαιδευτών, Ελκυστική διδασκαλία, Βελτίωση της διοίκησης και της ηγεσίας των ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, Κατάλληλα συστήματα διασφάλισης της ποιότητας. Επίσης είναι ενδιαφέρον γι αυτό και σημειώνεται, ότι ανάμεσα στις επιδιώξεις του 1 ου στρατηγικού στόχου είναι η πιο ευέλικτη μετάβαση μεταξύ των διαφόρων τομέων της εκπαίδευσης και κατάρτισης. Κυρίες και Κύριοι, Οι επιδόσεις της Κύπρου στο τομέα της Παιδείας είναι αρκετά ψηλές ώστε να προδιαγράφουν θετική ανταπόκριση στις προκλήσεις του 21 ου αιώνα. Οι εκπαιδευτικές οργανώσεις, και στην προκειμένη περίπτωση η ΟΛΤΕΚ, με την παράδοση και την πολύχρονη πείρα που διαθέτει έχουν δυνητικά κρίσιμο ρόλο στη στήριξη του ΥΠΠ και στην ενίσχυση της ετοιμότητας της Κύπρου προς την πιο πάνω κατεύθυνση. Ευχόμαστε κάθε επιτυχία στην ευόδωση των στόχων σας. Σας Ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε. Χρύσω Μιχαήλ Γραφείο Προγραμματισμού