Τη σχολική χρονιά 2016-2017 σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στο 101 ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, σε δύο τμήματα της Β τάξης, μια εκπαιδευτική δράση με τίτλο «Παίζουμε, διερευνούμε, δοκιμάζουμε ιδέες» χρηματοδοτούμενη από το Κοινωφελές Ίδρυμα Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος «Μαθαίνουμε παρέα». Σκοπός και στόχοι της δράσης Σκοπός της δράσης ήταν μέσα από προσέγγιση θεμάτων που σχετίζονται με τη φύση της Επιστήμης οι νεαροί μαθητές να καλλιεργήσουν δεξιότητες, να διευρύνουν τις γνώσεις τους και κυρίως να καλλιεργήσουν θετική στάση απέναντι στην Επιστήμη. Οι Φυσικές Επιστήμες συνδυάστηκαν με τις ΤΠΕ και διάφορες μορφές Τέχνης, τη Γλώσσα, τα Μαθηματικά προκειμένου να προωθήσουν διαδικασίες συνεργατικής διερεύνησης και ανάπτυξης της δημιουργικότητας των μαθητών. Συνδετικός κρίκος όλων το παιχνίδι, που λειτούργησε ως εργαλείο μάθησης. Παιγνιώδεις δραστηριότητες πρόσφεραν τη δυνατότητα στους μαθητές να διερευνήσουν θέματα που αφορούν τη φύση της Επιστήμης, όπως ότι η επιστήμη είναι δυναμική και αναπτύσσεται στον χρόνο, βασίζεται σε εμπειρικά στοιχεία, είναι υποκειμενική / βασίζεται σε θεωρητικά πιστεύω, εμπεριέχει τις διαδικασίες του συμπερασμού, της φαντασίας και της δημιουργικότητας και είναι κοινωνικά και πολιτισμικά πλαισιοθετημένη. Ειδικότερα στόχοι της δράσης ήταν οι μαθητές: να εμπλακούν σε παιγνιώδεις ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες διερεύνησης να κατανοήσουν θέματα σχετικά με την φύση της Επιστήμης (σε ένα πρώτο επίπεδο) να εκφραστούν δημιουργικά πάνω σε θέματα που άπτονται κυρίως των Φυσικών Επιστημών χρησιμοποιώντας, επιπλέον και μορφές Τέχνης και ψηφιακά εργαλεία. να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στα εμπλεκόμενα γνωστικά πεδία να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους σε σχέση με τα εμπλεκόμενα επιστημονικά πεδία Το πλαίσιο εφαρμογής Σχολείο: 101 ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών Τάξη: Β1 και Β2 Συμμετέχοντες: 35 μαθητές, 23 κορίτσια και 14 αγόρια, οι 2 δασκάλες των τμημάτων, 2 εκπαιδευτικοί παράλληλης στήριξης και ο Σχολικός Σύμβουλος Διάρκεια της δράσης: περίπου 5 μήνες (ώρες της Ευέλικτης Ζώνης κυρίως) Δραστηριότητες της δράσης Οι μαθητές κατέγραψαν σε χαρτάκια επιστήμονες/ισσες που γνωρίζουν, ζωγράφισαν ομαδικά επιστήμονες/ισσες και τα εργαλεία που χρησιμοποιούν, όπως τους φαντάζονταν, παρουσίασαν τους ορισμούς τους στην ολομέλεια της τάξης κι έγινε συζήτηση προκειμένου να αναδειχθούν καινούρια στοιχεία/χαρακτηριστικά που πρόσθετε η κάθε ομάδα. Στη συνέχεια συνεργάστηκαν για να φτάσουν σε έναν ορισμό ποιος ονομάζεται επιστήμονας/ισσα.
Με αφορμή τα «μυστηριώδη κουτιά» οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να αναστοχαστούν σε θέματα της φύσης της Επιστήμης, για παράδειγμα τις επιστημονικές διαδικασίες όπως η παρατήρηση μέσω των αισθήσεων, οι καταγραφές δεδομένων, οι προβλέψεις, η εξαγωγή συμπερασμάτων, η συνεργασία. Με δική τους πρωτοβουλία τα παιδιά έφτιαξαν και δικά τους «μυστηριώδη κουτιά», ένα η κάθε ομάδα, και οι υπόλοιπες ομάδες προσπάθησαν να προβλέψουν και να προχωρήσουν σε συμπεράσματα για το περιεχόμενό τους. Ο Σχολικός Σύμβουλος, Παναγιώτης Πήλιουρας, έκανε μια παρουσίαση κάποιων γνωστών επιστημόνων/ισσών και το έργο τους ενδεικτικά, προσαρμοσμένη ανάλογα για την ηλικία των μαθητών και αναπτύχθηκε μια συζήτηση για θέματα που αφορούν τη φύση της Επιστήμης, για παράδειγμα πώς ένας επιστήμονας «πατάει» στη δουλειά κάποιου άλλου και προχωρά παραπέρα, πως η Επιστήμη δεν είναι στατική αλλά εξελίσσεται και πολλές φορές κάτι που για χρόνια το θεωρούσαν δεδομένο ανατρέπεται... Ακολούθησε μια σειρά διερευνήσεων με απλά πειράματα, προσομοιώσεις, ταξινομήσεις, μετρήσεις σε θεματικές των ΦΕ όπως ο ηλεκτρισμός, κυκλώματα και στατικός ηλεκτρισμός, ο μαγνητισμός, το φως, η θερμότητα και η θερμοκρασία, κατάλληλα επιλεγμένα για την ηλικία των μαθητών.
Οι μελισσούλες ρομποτάκια (bee-bots) έγιναν αφορμή για τη δημιουργία ενός παιχνιδιού με στόχο τον αναστοχασμό κι ευκαιρίες αυταξιολόγησης όσων συνέβησαν και όσων έμαθαν τα παιδιά κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Δημιουργήθηκαν pads με θεματολογία σχετική με τις ΦΕ και τους επιστήμονες και σε ομάδες οι μαθητές κλήθηκαν να διατρέξουν θεματικές διαδρομές και να αυτοαξιολογήσουν την προσπάθειά τους ή να αξιολογηθούν από τους συμμαθητές τους. Οι μαθητές σε όλη τη διάρκεια της δράσης συμπλήρωναν φύλλα αναστοχασμού μετά από την ολοκλήρωση δραστηριοτήτων που τους έδιναν την ευκαιρία να επεξεργαστούν όσα συνέβησαν και τα οποία στο τέλος δέθηκαν σε ένα αναμνηστικό βιβλιαράκι μαζί με σημειώσεις τους.
Δημιουργήθηκε ένα lapbook με εικόνες σημειώσεις και δουλειές των μαθητών που λειτούργησε κι αυτό ως ένα εργαλείο αναστοχασμού της συνολικής μαθησιακής διαδρομής της τάξης. Το πρόγραμμα έκλεισε με τη «Γιορτή της Επιστήμης», όταν γονείς και φίλοι προσκλήθηκαν στην τάξη όπου είχαν δημιουργηθεί θεματικές γωνιές και όλοι μαζί με οδηγούς τους μαθητές/τριες έκαναν πειράματα και κουβέντιασαν για την Επιστήμη και τους επιστήμονες. Η εμπλοκή των νεαρών μαθητών στη δράση έδειξε στην πράξη πως μπορούν και σε αυτή την ηλικία θέματα σχετικά με τη φύση της Επιστήμης να διαμορφώνουν αποτελεσματικές μαθησιακές διαδρομές γι αυτούς. Τα φύλλα αναστοχασμού, οι ζωγραφιές, αλλά και οι συνεντεύξεις, που παραχώρησαν σε ομάδες χωρισμένοι οι μαθητές, φανερώνουν ακόμα πιο ρητά πως τα παιδιά πέρασαν πολύ καλά κατά τη
διάρκεια της δράσης, προβληματίστηκαν και τοποθετήθηκαν σε θέματα που αφορούν τη φύση της Επιστήμης, εντόπισαν και δοκιμάστηκαν σε επιστημονικές διαδικασίες, έμαθαν για επιστήμονες και το έργο τους. Αποσπάσματα από όσα απάντησαν οι μαθητές πως κάνουν οι επιστήμονες Οι επιστήμονες κάνουν πειράματα... Δοκιμάζουνε τα πειράματα για να δούνε αν είναι κάτι σωστό ή λάθος Πρώτα απ όλα κάνουν πάρα πολλά λάθη. Αλλά οι επιστήμονες όσο και να χάνουνε, δεν τα παρατάνε. Συνεργάζονται. Βοηθάνε Βοηθάνε με τις ιδέες τους. Δεδομένα... Οργανώνουν τις πληροφορίες τους. Βγάζουν τα συμπεράσματά τους. Μετρήσεις... Διερευνήσεις... Παρατήρηση! Ταξινόμηση! Οι επιστήμονες κάνουν προβλέψεις... Προβλέπουνε...
Αποσπάσματα από όσα απάντησαν οι μαθητές για τη δράση Μου αρέσει να μαθαίνω για τις Επιστήμες. Μάθαμε διαφορετικά πράγματα... Μου άρεσε περισσότερο γιατί κάναμε και πειράματα... Και πέρασα πολύ ωραία! Μου άρεσε πάρα πολύ γιατί μάθαμε νέα πράγματα Μου άρεσε γιατί συνεργαστήκαμε όλοι μαζί Κάναμε ομαδική δουλειά! Μας άρεσε γιατί είδαμε πολλούς επιστήμονες... Και μιλήσαμε για επιστήμονες Περνούσαμε ωραία τον χρόνο μας... Γνωρίσαμε επιστήμονες και πράγματα που κάνανε για να ανακαλύψουν πράγματα. Κάναμε και πολλά που δεν τα ξέραμε...