Βιωσιμότητα Θερμοκηπιακών Επιχειρήσεων Αθανάσιος Σαπουνάς, Γεν. /ντης Agrostis ΕΠΕ
ιεθνές περιβάλλον και επενδύσεις στα θερμοκήπια Συνολική έκταση θερμοκηπίων για λαχανικά το 2015 = 473,466 εκτάρια Σύνθετος ρυθμός ετήσιας ανάπτυξης για την περίοδο 2014-2019, CAGR = 8,4%
ιεθνές περιβάλλον και επενδύσεις στα θερμοκήπια, αστάθεια & μεγ. επενδύσεις Κλιματικές συνθήκες (μεταβολές μεταξύ των ετών) ιατάραξη εμπορικών σχέσεων μεταξύ των χωρών Μεγάλες επενδύσεις σε χώρες που δεν ανήκουν στους «μεγάλους» παραγωγούς Επενδύσεις στις γειτονικές της Ελλάδας χώρες
Αναγκαιότητα ύπαρξης επιχειρηματικού πλάνου 1 ο βήμα για βιώσιμη επένδυση ιαθέσιμοι πόροι (φυσικοί, χρηματοοικονομικοί, ανθρώπινο δυναμικό, τεχνογνωσία) Επιλογή των προϊόντων για παραγωγή (έρευνα αγοράς) Σύνταξη επιχειρηματικού πλάνου Τεχνική μελέτη υλοποίησης της επένδυσης (καθορισμός στόχων παραγωγής, κόστος παραγωγής) Οικονομική ανάλυση κόστους/οφέλους
Κανβάς επιχειρηματικού πλάνου Κανβάς επιχειρηματικού μοντέλου Βασικοί συνεργάτ ες Γεωπόνος σύμβουλ ος Ερευνητι κό φορέας Συνεταιρι σμός... Κύριες δραστηριό τητες...... Κύριοι πόροι - μέσα...... Αξία της επένδυσης - πρότασης Ποιότητα Πιστοποί ηση Νέο προϊόν ιαφορετ ικό προϊόν... Σχέσεις με τους πελάτες......... Κανάλια διανομής......... υνητικοί πελάτες Σούπερ μάρκετ Λαχαναγ ορά Συσκευα στήριο...... ομή κόστους Εφόδια, εργατικό προσωπικό... ομή εσόδων υνητική παραγωγή, πωλήσεις...
Ποιο είναι το καλύτερο θερμοκήπιο? Φιλιατρά, Κυπαρισσία Ψαρή Φοράδα, Κρήτη Ξάνθη ράμα
Παραγωγή τομάτας Παραγωγή kg/(m 2 year) open field unheated heated high tech high tech Έλεγχος multi tunnel των παραμέτρων multi tunnel καλλιέργειας with CO 2 with CO 2 &light
(Σχεδόν) τα πάντα είναι δυνατά αλλά τι έχει νόημα? Ιδεατή τιμή αγοράς Εισόδημα Εισόδημα Πραγματική τιμή αγοράς Λογικό επίπεδο τεχνολογίας Κόστος παραγωγής Αύξηση παραγωγής και κάλυψη ρίσκου Έλεγχος των παραμέτρων καλλιέργειας
Εργαλείο λήψης αποφάσεων για επενδύσεις σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες, GreenSim Κλιματικό μοντέλο (De Zwart, 1996) Μοντέλο καλλιέργειας (De Koning,1994 Van Der Ploeg & Heuvelink, 2005) Οικονομικό μοντέλο (Vanthoor, 2011)
GreenSim, κύριο περιβάλλον εργασίας
Εξωτ. κλιματικά δεδομένα
Κύριες κλιματικές παράμετροι (πχ. Άρτα) Κλιματικές παράμετροι 2010 2014 Θερμοκρασία αέρα ( C) Σχετική υγρασία (%) Ολική ακτινοβολία (kw/m 2 ) Διάχυτη ακτινοβολία (kw/m 2 ) Άμεση ακτινονολία (kw/m 2 ) Ταχύτητα αέρα(km/h) Θερμοκρασία ουρανού ( C) 2010 2011 2012 2013 2014 Aver Min Max Aver Min Max Aver Min Max Aver Min Max Aver Min Max 17.8 1.0 36.0 17.6 1.5 38.0 17.9 1.0 37.5 18.1 0.0 36.5 17.9 4.0 33.5 77 13 100 73 17 100 72 20 100 71 15 100 72 21 100 175 01041 185 0 1041 185 0 1041 179 0 1041 172 0 1041 97 0 686 105 0 686 107 0 686 101 0 686 95 0 686 77 0 355 79 0 355 78 0 355 78 0 355 77 0 355 3.7 0.5 36.0 3.8 1.0 33.6 3.4 1.0 15.2 3.4 0.5 46.6 3.2 0.5 15.9 3.9 17.5 28.0 2.5 18.0 24.1 2.9 19.0 23.0 4.1 17.5 21.6 4.4 13.1 21.6 Νέφωση (1 8) 2.7 0.0 8.0 2.2 0.0 8.0 2.2 0.0 8.0 2.6 0.0 8.0 2.9 0.0 8.0
Θερμοκρασία του αέρα (πχ. Άρτα) Έτος min max average hours below 3 o C hours below or equal to 0 o C hours above 35 o C 2002 0.0 35.5 17.4 63 6 1 2003 1.0 35.0 17.5 26 0 0 2005 1.0 36.0 16.7 22 0 3 2006 0.0 37.0 16.8 81 15 3 2007 2.0 39.0 17.4 2 0 13 2008 1.0 36.5 17.8 73 8 3 2009 1.5 36.0 17.7 9 0 4 2010 1.0 36.0 17.8 20 0 2 2011 1.5 38.0 17.6 9 0 14 2012 1.0 37.5 17.8 68 0 7 2013 0.0 36.5 18.1 8 1 10 2014 4.0 33.5 17.9 0 0 0
Σχετική Υγρασία του αέρα (πχ. Άρτα) Έτος min max average Ώρες κάτω από 50% Ώρες πάνω από ήίση με 70% average April Την ημέρα, εκτός των ωρών που:rglob<= 100W/m 2 average May average June average July average August average September 2002 20% 85% 67% 905 4,123 64% 60% 53% 57% 57% 60% 2003 17% 85% 64% 1,534 3,408 58% 63% 58% 56% 52% 55% 2005 20% 85% 65% 1,301 3,673 58% 60% 56% 57% 54% 61% 2006 11% 85% 64% 1,673 3,527 62% 58% 56% 49% 54% 55% 2007 10% 85% 64% 1,349 3,591 59% 61% 57% 51% 55% 53% 2008 9% 85% 63% 1,455 3,021 58% 57% 54% 53% 51% 56% 2009 15% 85% 64% 1,317 3,516 59% 59% 57% 55% 50% 49% 2010 11% 85% 65% 1,075 3,661 55% 58% 60% 54% 54% 55% 2011 14% 85% 62% 1,894 3,192 57% 57% 55% 52% 49% 47% 2012 13% 85% 61% 1,913 2,750 58% 58% 48% 50% 45% 51% 2013 13% 85% 60% 1,942 2,253 54% 51% 53% 48% 42% 48% 2014 18% 85% 62% 1,616 2,598 56% 58% 52% 50% 52% 49%
Ακτινοβολία ενέργεια (πχ. Άρτα) 6.0 5.9 5.8 5.74 5.78 5.88 5.83 5.82 5.82 GJ/m2 per year 5.7 5.6 5.5 5.4 5.67 5.51 5.65 5.42 5.3 5.2 5.1 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Χρονική κατανομή της ακτιν. - ενέργειας 1,400 Μέση ηλιακή ενέργεια ανά ημέρα kj/m 2 για τα έτη 2005 2014 Ηλιακή ενέργεια ανά ημέρα, kj/m 2 1,200 1,000 800 600 400 200 0 0 50 100 150 200 250 300 350 400 Ημέρα του έτους
GreenSim, Μεταβλητές μοντέλου
GreenSim, Μεταβλητές ροής
GreenSim, Μεταβλητές οικονομικού μοντ.
GreenSim, ιαδικασία σχεδιασμού
GreenSim, Ορισμός παραμέτρων σχεδιασ.
Οικονομικά δεδομένα ημερήσιες τιμές 1.40 Επικρατούσα τιμή τομάτας στη λαχαναγορά της Θεσσαλονίκης, 2013 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20
Οικονομικά δεδομένα διαφορετικές αγορές Τιμές τομάτας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη το 2015, 1 η κατηγορία 1.60 1.40 Θεσσαλονίκη 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 Αθήνα 0.20 1/1/2015 20/2/2015 11/4/2015 31/5/2015 20/7/2015 8/9/2015 28/10/2015 17/12/2015 Thes. 1st average Ath. 1st average
GreenSim, παρ. αποτελεσμ. - γραφήματα
GreenSim, παρ. αποτελεσμ. - εκθέσεις
GreenSim, παράδειγμα προσομοίωσης Περίοδος: 14/12/2013-14/11/2014 Περιοχές: Θεσσαλονίκη, Βόλος, Ηράκλειο Κρήτης Αμφίρρικτο θερμοκήπιο πολλαπλού τύπου έκτασης 1ha. Το υλικό κάλυψης: απλό PE Συστήματα ελέγχου περιβάλλοντος ένα κεντρικό σύστημα θέρμανσης με λέβητα φυσικού αερίου δυναμικότητας 0,8MW στη Θεσσαλονίκη και στο Βόλο και 0,4MW στο Ηράκλειο. Ένα σύστημα δροσισμού υγρής παρειάς χωρητικότητας 75m 3 /hour/m 2 στο Ηράκλειο και 50m 3 /hour/m 2 στη Θεσσαλονίκη και στο Βόλο. Ένα σύστημα εμπλουτισμού CO 2 χωρητικότητας 100kg/ha/hour. Μία θερμοκουρτίνα εξοικονόμησης ενέργειας 45%.
Εξωτερικές κλιματικές συνθήκες Θεσσαλονίκη Βόλος Ηράκλειο Θερμοκρασία ( C) 16,46 16,74 19,47 Σχετική υγρασία (%) 67,96 66,51 69,46 Ολική ηλιακή ακτινοβολία (w/m 2 ) 162,87 178,34 195,62 ιάχυτη ακτινοβολία (w/m 2 ) 87,95 101,35 109,48 Άμεση ακτινοβολία (w/m 2 ) 74,91 76,98 82,87 Ταχύτητα ανέμου (km/h) 3,00 3,10 2,97 Θερμοκρασία ουρανού ( C) 3,22 2,28 4,22 Επίπεδο νέφωσης (1-8) 3,00 2,46 2,11
GreenSim, Οικονομικό αποτέλεσμα Υψηλής τεχνολογ. θερμοκήπιο με CO 2 Θεσσαλονίκη Βόλος Ηράκλειο Παραγωγή, kg/m2 51.1 55.2 54.9 Απαιτούμενη παραγωγή για ισοσκελισμένο προϋπολισμό (kg/m 2 ) 44.7 46.7 45.2 Μέση τιμή τομάτας 1ηκατηγορία 0.75 0.75 0.71 Έσοδα παραγωγής ( /m 2 /year) 37.6 40.6 38.3 Σταθερό κόστος ( /m 2 /year) 7.5 7.5 6.8 Μεταβλητό κόστος ( /m 2 /year) 25.4 25.9 24.8 Κόστος επένδυσης ( /m 2 ) 58.9 58.90 53.37 Έκταση (m 2 ) 10,000 10,000 10,000 Έσοδα παραγωγής ( /year) 375,585 405,720 383,339 Σταθερό κόστος ( /year) 74,971 74,971 67,931 Μεταβλητό κόστος ( /year) 253,800 258,600 247,600 Συνολικό κόστος ( /year) 328,771 333,571 315,531 Κέρδη πρό φόρων ( /year) 46,814 72,149 67,808 Απόσβεση επένδυσης (years) 12.6 8.2 7.9
Επένδυση θερμοκηπίου 21000m 2, τομάτα. 25% ίδια κεφάλαια, 75% δανεισμός Ανάλυση κόστους/οφέλους Πλαστικό θερμοκ. Πλαστικό Πλαστικό Γυάλινο θερμοκ. Γυάλινο θερμοκ. χαμηλής θερμοκ. Μέσης θερμοκ. Υψηλής υψηλής Κλειστού τύπου τεχνολογίας τεχνολογίας τεχνολογίας τεχνολογίας Αρχική επένδυση 630,000 1,412,500 1,799,700 2,805,600 3,142,272 Κόστος επένδυσης ανά m 2 30.0 67.3 85.7 133.6 149.6 Ποσοστό ίδιας συμμετοχής 25% 25% 25% 25% 25% Ίδια συμμετοχή 157,500 353,125 449,925 701,400 785,568 Ποσοστό επιδότησης 0% 0% 0% 0% 0% Δανεισμός 472,500 1,059,375 1,349,775 2,104,200 2,356,704 Επιτόκιο δανεισμού 5% 5% 5% 5% 5% Έτη αποπληρωμής 10 10 10 10 10 Ετήσιο τοκοχρεολύσιο 60,139 134,836 171,797 267,820 299,958 Σύνολο τοκοχρεολυσίων 601,391 1,348,358 1,717,975 2,678,197 2,999,580 Διαφορά συν. Τοκοχρεωλυσίων από αρχικό ύψος επένδυσης 128,891 288,983 368,200 573,997 642,876 Ετήσιο κόστος λειτουργίας 207,800 319,693 319,693 351,662 404,412 Ετήσιο κόστος (τοκοχρ. + λειτουργεία) 267,940 454,529 491,490 619,482 704,370 Μέση τιμή πώλησης (Α + Β) 0.60 0.72 0.75 0.78 0.80 Παραγωγή που απαιτείται για ισοσκελισμένο προϋπ. 21.3 kg 30.1 kg 31.2 kg 37.8 kg 41.9 kg Προσδοκώμενη παραγωγή 27.0 kg 42.0 kg 47.0 kg 52.0 kg 63.0 kg Κέρδη προ φόρων 72,260 180,511 248,760 232,278 354,030 Κέρδη προ φόρων ανά m2 3.4 /m2 8.6 /m2 11.8 /m2 11.1 /m2 16.9 /m2 Απόσβεση επένδυσης 8.7 έτη 7.8 έτη 7.2 έτη 12.1 έτη 8.9 έτη Απόδοση επένδυσης 11.5% 12.8% 13.8% 8.3% 11.3%
Επένδυση θερμ. 21000m 2, τομάτα. 20% ίδια κεφάλαια, 40% δανεισμός, 40% επιδότηση Ανάλυση κόστους/οφέλους Πλαστικό θερμοκ. χαμηλής τεχνολογίας Πλαστικό θερμοκ. Μέσης τεχνολογίας Πλαστικό θερμοκ. Υψηλής τεχνολογίας Γυάλινο Γυάλινο θερμοκ. θερμοκ. υψηλής Κλειστού τύπου τεχνολογίας Αρχική επένδυση 630,000 1,412,500 1,799,700 2,805,600 3,142,272 Κόστος επένδυσης ανά m2 30.0 67.3 85.7 133.6 149.6 Ποσοστό ίδιας συμμετοχής 20% 20% 20% 20% 20% Ίδια συμμετοχή 126,000 282,500 359,940 561,120 628,454 Ποσοστό επιδότησης 40% 40% 40% 40% 40% Δανεισμός 252,000 565,000 719,880 1,122,240 1,256,909 Επιτόκιο δανεισμού 5% 5% 5% 5% 5% Έτη αποπληρωμής 10 10 10 10 10 Ετήσιο τοκοχρεολύσιο 32,074 71,912 91,625 142,837 159,978 Σύνολο τοκοχρεολυσίων 320,742 719,124 916,253 1,428,372 1,599,776 Διαφορά συν. Τοκοχρεωλυσίων από αρχικό ύψος επένδυσης 68,742 154,124 196,373 306,132 342,867 Ετήσιο κόστος λειτουργίας 207,800 319,693 319,693 351,662 404,412 Ετήσιο κόστος (τοκοχρ. + λειτουργεία) 239,875 391,605 411,318 494,499 564,389 Μέση τιμή πώλησης (Α + Β) 0.60 0.72 0.75 0.78 0.80 Παραγωγή που απαιτείται για ισοσκελισμένο προϋπ. 19.0 kg 25.9 kg 26.1 kg 30.2 kg 33.6 kg Προσδοκώμενη παραγωγή 27.0 kg 42.0 kg 47.0 kg 52.0 kg 63.0 kg Κέρδη προ φόρων 100,325 243,435 328,932 357,261 494,011 Κέρδη προ φόρων ανά m2 4.8 /m2 11.6 /m2 15.7 /m2 17.0 /m2 23.5 /m2 Απόσβεση επένδυσης 6.3 έτη 5.8 έτη 5.5 έτη 7.9 έτη 6.4 έτη Απόδοση επένδυσης 15.9% 17.2% 18.3% 12.7% 15.7%
Επένδυση θερμ. 21000m 2, τομάτα, τιμή πώλησης για απόσβεση 10 ετών Ανάλυση κόστους/οφέλους Πλαστικό θερμοκ. Πλαστικό Πλαστικό Γυάλινο θερμοκ. Γυάλινο θερμοκ. χαμηλής θερμοκ. Μέσης θερμοκ. Υψηλής υψηλής Κλειστού τύπου τεχνολογίας τεχνολογίας τεχνολογίας τεχνολογίας Αρχική επένδυση 630,000 1,412,500 1,799,700 2,805,600 3,142,272 Κόστος επένδυσης ανά m2 30.0 67.3 85.7 133.6 149.6 Ποσοστό ίδιας συμμετοχής 20% 20% 20% 20% 20% Ίδια συμμετοχή 126,000 282,500 359,940 561,120 628,454 Ποσοστό επιδότησης 40% 40% 40% 40% 40% Δανεισμός 252,000 565,000 719,880 1,122,240 1,256,909 Επιτόκιο δανεισμού 5% 5% 5% 5% 5% Έτη αποπληρωμής 10 10 10 10 10 Ετήσιο τοκοχρεολύσιο 32,074 71,912 91,625 142,837 159,978 Σύνολο τοκοχρεολυσίων 320,742 719,124 916,253 1,428,372 1,599,776 Διαφορά συν. Τοκοχρεωλυσίων από αρχικό ύψος επένδυσης 68,742 154,124 196,373 306,132 342,867 Ετήσιο κόστος λειτουργίας 207,800 319,693 319,693 351,662 404,412 Ετήσιο κόστος (τοκοχρ. + λειτουργεία) 239,875 391,605 411,318 494,499 564,389 Μέση τιμή πώλησης (Α + Β) 0.53 0.60 0.60 0.71 0.66 Παραγωγή που απαιτείται για ισοσκελισμένο προϋπ. 21.4 kg 30.9 kg 32.7 kg 33.2 kg 40.5 kg Προσδοκώμενη παραγωγή 27.0 kg 42.0 kg 47.0 kg 52.0 kg 63.0 kg Κέρδη προ φόρων 63,000 141,250 179,970 280,556 314,211 Κέρδη προ φόρων ανά m2 3.0 /m2 6.7 /m2 8.6 /m2 13.4 /m2 15.0 /m2 Απόσβεση επένδυσης 10.0 έτη 10.0 έτη 10.0 έτη 10.0 έτη 10.0 έτη Απόδοση επένδυσης 10.0% 10.0% 10.0% 10.0% 10.0%
Επενδύσεις σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες γενικά συμπεράσματα Η παγκόσμια ζήτηση για φρέσκα λαχανικά θα συνεχίσει ν αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Το διεθνές περιβάλλον όσον αφορά στον κλάδο των θερμοκηπίων θα οδηγήσει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και στη συμπίεση των τιμών. Η κατασκευή μεγάλων μονάδων (>10ha) και η υιοθέτηση αυτοματισμών και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας θα περιορίσει το πλεονέκτημα του χαμηλού κόστους εργασίας και της μικρής κατανάλωσης ενέργειας. Η διαχείριση του ρίσκου κατά την παραγωγή θα γίνεται ολοένα και πιο σημαντική παράμετρος βιωσιμότητας. Σταθερή παραγωγή - ποσότητα, υψηλή ποιότητα και καθορισμένος χρόνος παράδοσης είναι οι ελάχιστες προϋποθέσεις για είσοδο στη διεθνή αγορά.
Επενδύσεις σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες συμπεράσματα για την Ελλάδα Στο άμεσο μέλλον θα υπάρξει μεγάλη συγκέντρωση της παραγωγής σε μονάδες >=3 ha Ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες διακινούνται μέσω των μεγάλων αλυσίδων λιανικής. Η αβεβαιότητα στις τιμές πώλησης αυξάνει τις ανάγκες χρηματοδότησης. Η άμεση πρόσβαση σε κεφάλαια κίνησης είναι παράγοντας βιωσιμότητας. Η μείωση του κόστους παραγωγής με διατήρηση της ποιότητας είναι ο μοναδικός τρόπος αύξησης της ανταγωνιστικότητας. Η παραγωγή θα πρέπει να προσαρμοστεί περισσότερο στην άνιση κατανομή της κατανάλωσης λόγω του τουρισμού. Η παραγωγή νέων προϊόντων, με χαμηλό κόστος παραγωγής και για τα οποία δεν υπάρχει κορεσμός (για παράδειγμα τα φρέσκα αρωματικά φυτά) μπορεί να έχει περισσότερο θετικά αποτελέσματα. Απαιτείται η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από όλους όσους δραστηριοποιούνται στον κλάδο των θερμοκηπίων.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας