2.2. Φόρµα Μαθήµατος 2 ης Τηλεδιάσκεψης Το νερό νεράκι Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος και της Κύπρου ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΛΗΡΟΥ ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΥΑΣ ΛΕΥΚΑ ΑΣ ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Α) Γενικά Στοιχεία 1. ασκάλες: Μαυρουδή Μαριλένα, Χαραλαµπίδη Μαρίνα Κονιδάρη Χριστίνα, Μακρίδου Ράνια 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών πιλοτικού προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Ώρα Τάξη/Τµήµα Αριθµός Μαθητών Κλήρου 17/3/2008 1 η, 2 η Ε 20 Λευκάδας 17/3/2008 1 η, 2 η Ε 20 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος Μαθήµατος: Το νερό νεράκι 2. Εκπαιδευτικό Λογισµικό: PowerPoint 3. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε
Γνωστικά αντικείµενα: ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ιδακτική Ενότητα: ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Βιβλ. «Η γλώσσα µου», Ε τάξη, µέρος 1 ο, σ.12-13) ιδακτικοί στόχοι: Οι µαθητές: - να αποκαλύψουν τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους για το θέµα - να διερευνήσουν το κείµενο - να αναφέρουν τα προβλήµατα που σχετίζονται µε το νερό - να αναπτύξουν το αίσθηµα της ετεροσυναίσθησης - να διακρίνουν οµοιότητες και διαφορές, να συσχετίζουν, να συγκρίνουν, να γενικεύουν, να καταγράφουν και να διατυπώνουν τις παρατηρήσεις και τα συµπεράσµατά τους µε εκφραστική πληρότητα - να αναφέρουν τις ιδιότητες και τις χρήσεις του νερού - να αξιοποιούν το υλικό που τους δίδεται για την υλοποίηση µιας δραστηριότητας - να έρθουν σε επαφή µε την ιστορία και την παράδοση - να αναπτύξουν δεξιότητες επιχειρηµατολογίας µέσα από διαλογική αντιπαράθεση - να εξοικειωθούν µε σηµαντικές καλλιτεχνικές δηµιουργίες όπως εικαστικά έργα, ποιήµατα και τραγούδια - να ασκηθούν στην ελεύθερη δηµιουργική έκφραση και στην καλλιτεχνική εργασία - να εµπλουτίσουν τον προφορικό και γραπτό λόγο µε νέες λέξεις και εκφράσεις - να αποκτήσουν την ικανότητα να συγκεντρώνουν τις κατάλληλες πληροφορίες σχετικά µ ένα θέµα - να εργάζονται οµαδοσυνεργατικά για την ολοκλήρωση δραστηριοτήτων - να καλλιεργήσουν δεξιότητες ταξινόµησης - να εκτιµήσουν τον τεράστιο ρόλο του νερού στη ζωή µας Μεθοδολογία ιδακτικής προσέγγισης: - αφόρµηση (εισαγωγή στο θέµα) - ιδεοθύελλα - οµαδοσυνεργατική µέθοδος για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων - διερευνητικές εργασίες κατανόησης και δηµιουργίας πάνω στο παρουσιαζόµενο υλικό - υπόδηση ρόλων - κατηγοριοποίηση Αναµενόµενα αποτελέσµατα: - η ανάδειξη των τεσσάρων θεµατικών ενοτήτων οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση του σχεδίου δράσης (Project) των µαθητών - η διερεύνηση υλικού και η συλλογή χρήσιµων πληροφοριών, για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων - η έκφραση σε συνεχή λόγο, γραπτό και προφορικό - η συζήτηση µεταξύ των µαθητών και η επιχειρηµατολογία
5. Σύντοµη Περιγραφή: Με µια αφόρµηση τα παιδιά εισάγονται στο θέµα. Στη συνέχεια πραγµατοποιείται δραστηριότητα µε βασικό στόχο την αποκάλυψη των προϋπάρχουσων ιδεών των µαθητών. Ακολουθεί µία σειρά δραστηριοτήτων ούτως ώστε να δηµιουργηθεί ένα διαθεµατικό σχέδιο εργασίας µε κεντρικό θέµα το νερό και τους εξής επιµέρους άξονες: α) Νερό και προβλήµατα β) Ο δρόµος του νερού γ) Ανθρώπινες δραστηριότητες και νερό δ) Νερό και ανθρώπινος πολιτισµός. 6. οµή Μαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Εισαγωγή Αφόρµηση (5 λεπτά) Χρησιµοποιώντας ως αφόρµηση το φράγµα της Κλήρου προτείνεται στα παιδιά να εµπλακούν σε ένα σχέδιο εργασίας µε θέµα το νερό, ένα στοιχείο διαπιστωµένα κοινό και για τα δυο σχολεία. Οι µαθητές της Κλήρου θα καταθέσουν εµπειρίες από την καθηµερινή τους ζωή σε σχέση µε την έλλειψη του νερού. Οι µαθητές της Λευκάδας αναµένεται να καταθέσουν διαφορετικά βιώµατα σε σχέση µε το νερό καθώς δεν αντιµετωπίζουν πρόβληµα λειψυδρίας στο νησί τους. Καταιγισµός ιδεών (10 λεπτά) Για την εύρεση των ενοτήτων και των επιµέρους θεµάτων τους εφαρµόζεται αρχικά η τεχνική του «καταιγισµού ιδεών» (δραστηριότητα 1) κατά την οποία οι µαθητές αναφέρουν οτιδήποτε τους έρχεται στο νου σχετικό µε το νερό. Ο δάσκαλος του σχολείου της Κλήρου καταγράφει σε document camera τις ιδέες των παιδιών γύρω από τη λέξη ΝΕΡΟ και έτσι σχηµατίζεται ένα ακτινωτό διάγραµµα. Σε αυτή τη δραστηριότητα συµµετέχουν όλα τα παιδιά, τόσο του παθητικού όσο και του ενεργητικού ακροατηρίου και των δύο σχολείων. Επεξεργασία Γλωσσικού Μαθήµατος (10 λεπτά) Αρχικά γίνεται ανάγνωση του κειµένου από τη δασκάλα της Λευκάδας. Το συγκεκριµένο κείµενο αποτελεί απόσπασµα από ένα άρθρο της εφηµερίδας Ελευθεροτυπία, το οποίο παρουσιάζει µε παραστατικό τρόπο τις συνέπειες στο θαλάσσιο περιβάλλον ενός ατυχήµατος. Τα παιδιά καλούνται να αναρωτηθούν ποιες είναι οι επιπτώσεις. Μετέπειτα, αφού αντιληφθούν το µέγεθος της καταστροφής ζητείται η εύρεση τρόπων µε τους οποίους θα µπορούσε να αποφευχθεί. Τέλος, µε τις ερωτήσεις (Φύλλο Εργασίας 1) καλλιεργείται η ενσυναίσθηση, αφού ζητείται από τους µαθητές να µπουν στη θέση του καπετάνιου και του δελφινιού. ιερευνητική ιαθεµατική Προσέγγιση (55 λεπτά) Ακολουθεί η δραστηριότητα 2 (Φύλλο Εργασίας 2) µε την οποία καλλιεργείται η φυσική περιέργεια και ο προβληµατισµός των παιδιών καθώς παροτρύνονται να µπουν στη θέση ενός παιδιού που έγραψε στην εφηµερίδα του σχολείου του µε κεντρικό θέµα την έλλειψη νερού και ό,τι συνεπιφέρει αυτή. Τα παιδιά του ενεργητικού ακροατηρίου και των δύο σχολείων καλούνται να συµπληρώσουν την ηµιτελή ιστορία του παιδιού δίνοντας κι έναν δικό τους τίτλο. Σηµειώνεται πως µπορούν να ζητήσουν τις ιδέες των συµµαθητών τους από το παθητικό ακροατήριο.
Ακολούθως, ένα παιδί από κάθε σχολείο διαβάζει µεγαλόφωνα την ολοκληρωµένη ιστορία που είναι αποτέλεσµα συλλογικής δουλειάς. Ζητείται έπειτα από τα παιδιά των ενεργητικών ακροατηρίων να εντοπίσουν τις οµοιότητες ή και τις πιθανές διαφορές στις απαντήσεις που δόθηκαν, κάτι που θα αποτελέσει έναυσµα για περεταίρω συζήτηση. Με τη συγκεκριµένη δραστηριότητα και τη συζήτηση που ακολουθεί επιδιώκεται να αναδειχθεί η ενότητα που αφορά στα προβλήµατα που σχετίζονται µε το νερό. (15 λεπτά) Η επόµενη δραστηριότητα (δραστηριότητα 3), στην οποία συµµετέχει το ενεργητικό ακροατήριο, καθιστά τα παιδιά µέτοχους σε ένα φανταστικό σενάριο σύµφωνα µε το οποίο υποβάλλονται στη διαδικασία να προσδιορίσουν το νερό δίνοντας όσα περισσότερα στοιχεία µπορούν µε σαφήνεια και ακρίβεια. Το σενάριο σε συνδυασµό µε το εποπτικό υλικό που το συνοδεύει οδηγεί κατά κύριο λόγο στην επισήµανση της ενότητας: Νερό και ανθρώπινες δραστηριότητες. (10 λεπτά) Στη δραστηριότητα 4, οι µαθητές του ενεργητικού ακροατηρίου συµµετέχουν σε παιχνίδι ρόλων. Οι µαθητές της Κλήρου αφού διαβάσουν ένα σχετικό απόσπασµα, αναλαµβάνοντας το ρόλο των αρχαίων Ελλήνων καλούνται να εκφράσουν και να υποστηρίξουν τις πεποιθήσεις τους για την προέλευση του νερού ενώ τα παιδιά της Λευκάδας ως σύγχρονοι ερευνητές, τους αντικρούουν διατυπώνοντας επιχειρήµατα που στηρίζονται στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους για το συγκεκριµένο θέµα. Στους «σύγχρονους ερευνητές» δίδεται ως βοήθεια µια εικόνα η οποία παρουσιάζει τον κύκλο του νερού, ώστε είναι σε θέση να παρουσιάσουν πιο εµπεριστατωµένα την άποψή τους, ενώ στους µαθητές της Κλήρου δίνονται δύο κείµενα µέσα από τα οποία µπορούν να βρουν στοιχεία για να τεκµηριώσουν τις απόψεις τους. Η όλη δραστηριότητα έχει ως απώτερο στόχο την ανάδειξη της ενότητας: Ο δρόµος του νερού. (10 λεπτά) Στη δραστηριότητα 5, αρχικά µέσα από µία παρουσίαση σε PowerPoint και στη συνέχεια µέσα από µικρότερες δραστηριότητες, επισηµαίνεται η παρουσία του νερού σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής µας, ένα θέµα που θα αποτελέσει την τέταρτη ενότητα. Σ αυτή τη δραστηριότητα είναι δυνατή η συµµετοχή και του παθητικού ακροατηρίου, ιδιαίτερα στην εύρεση παροιµιών, φράσεων και εθίµων που σχετίζονται µε το νερό. Για κάθε δραστηριότητα δίνεται χρονικό περιθώριο στα παιδιά να σκεφτούν και µε το τέλος κάθε µιας, ανακοινώνονται οι απαντήσεις τους από κάποιον εκπρόσωπο στην ολοµέλεια. (10 λεπτά) Στη συνέχεια, η δασκάλα παρουσιάζει το ακτινωτό σχεδιάγραµµα που είχαν δηµιουργήσει στην αρχή της τηλεδιάσκεψης τα παιδιά µε τις αρχικές τους ιδέες και τους ζητείται να το συµπληρώσουν µε τις νέες ιδέες, οι οποίες αναµένεται να προκύψουν από τις προηγούµενες δραστηριότητες. Ακολούθως, οι µαθητές µε τη βοήθεια της δασκάλας τους οµαδοποιούν όλα τα στοιχεία σε τέσσερις θεµατικές ενότητες (τελικό ακτινωτό σχεδιάγραµµα). (10 λεπτά) ραστηριότητες µαθητών Οι µαθητές: - Ανακοινώνουν τις ιδέες τους και δηµιουργούν ένα αρχικό ακτινωτό σχεδιάγραµµα. - Επεξεργάζονται και απαντούν σε προφορικές και γραπτές ερωτήσεις. - Γράφουν τον πρόλογο µιας ηµιτελούς ιστορίας και δίνουν ένα δικό τους τίτλο. - Περιγράφουν µε λεπτοµέρεια τι είναι το νερό και ποιες οι χρήσεις του. - Υποδύονται ρόλους. - Επιχειρηµατολογούν στα πλαίσια διαλογικής συζήτησης. - Παρακολουθούν παρουσιάσεις σε PowerPoint.
- Εντοπίζουν πληροφορίες. - ίνουν τίτλους σε εικαστικά έργα. - Συµπληρώνουν λέξεις σε ποίηµα. - Αναφέρουν παροιµίες, φράσεις από την καθηµερινή ζωή καθώς και έθιµα. - Ανακοινώνουν τις απαντήσεις τους - Συµπληρώνουν το αρχικό διάγραµµα µε νέες λέξεις. - Συνεργάζονται. Συνδυασµός µε άλλα µέσα διδασκαλίας: ηλεκτρονικοί υπολογιστές, λογισµικό PowerPoint, κάµερα τηλεδιάσκεψης, οθόνη, document camera, χαρτί, µολύβι, εποπτικό υλικό. 7. Αξιολόγηση. Ο δάσκαλος ως µέτοχος στην αξιολογική διαδικασία καταγράφει σε ηµερολόγιο ό,τι κρίνει χρήσιµο.