WebQuest Εκπαιδευτικό σενάριο διδασκαλίας και μάθησης με την αξιοποίηση των ΤΠΕ. Έκφραση-Έκθεση: Βιογραφικά Είδη Β Λυκείου Φύλλα Εργασίας
Βιογραφικά Είδη Εισαγωγικό Φύλλο 1 Εισαγωγή 1 Στην "αφήγηση" ανήκουν και οι διηγήσεις και οι μαρτυρίες (προφορικές ή γραπτές) που αναφέρονται σε ένα πρόσωπο. Τέτοιες είναι οι βιογραφίες και οι αυτοβιογραφίες με τις παραλλαγές τους: τη μυθιστορηματική βιογραφία, τους "βίους", τα συναξάρια, το βιογραφικό σημείωμα, τη συστατική επιστολή, το μυθιστόρημα με αυτοβιογραφικά στοιχεία, τα απομνημονεύματα, τα ημερολόγια, το αυτοβιογραφικό σημείωμα κτλ. Η βιογραφία και η αυτοβιογραφία κινούνται ανάμεσα στη λογοτεχνία και την ιστορία, με έμφαση κυρίως στη λογοτεχνία. Ο βιογράφος/ αφηγητής, ανάλογα με το σκοπό του, καθορίζει την οπτική γωνία της αφήγησής του και συνεπώς προβάλλει, αποσιωπά ή αποκρύπτει ορισμένα στοιχεία της ζωής του βιογραφούμενου. Τα σχόλια σε μια βιογραφία ή αυτοβιογραφία μπορεί να είναι άμεσα ή έμμεσα.. 2 Απαιτούμενες ενέργειες Δημιουργήστε στην επιφάνεια εργασίας έναν φάκελο και δώστε τα ονόματα της ομάδας σας. 1 Περισσότερα στο σχολικό βιβλίο, σελ. 71-72 2
Φύλλο εργασίας 1 1. Παρατηρήστε τις αυτοπροσωπογραφίες του Van Gogh που παρουσιάζονται στη σελίδα 70 του σχολικού βιβλίου. Περισσότερες στη διεύθυνση: http://www.vggallery.com/painting/main_se.htm Παρατηρήστε και τη χρονολογία σύνθεσης του πίνακα Και http://www.youtube.com/watch?v=o5tkg39g6qk 2. Δείτε το video του digital artist Philip Scott Johnson, με μουσική του Μπαχ που παρουσιάζει αυτοπροσωπογραφίες μεγάλων ζωγράφων στη διεύθυνση: http://www.greektube.org/content/view/27669/2/ Καταγράψτε στο φύλλο απαντήσεων (εδώ) τις σκέψεις σας και τα συναισθήματά σας. Γιατί πιστεύετε ότι οι ζωγράφοι ένιωσαν την ανάγκη να κάνουν την αυτοπροσωπογραφία τους; Θα συγκαταλέγατε την αυτοπροσωπογραφία στα βιογραφικά είδη και συγκεκριμένα στην αυτοβιογραφία; 3
Φύλλο εργασίας 2 Ζητήστε από το άλλο μέλος της ομάδας σας να σας μιλήσει για τον εαυτό του (καταγωγή, ενδιαφέροντα, σπουδές, γνωρίσματα του χαρακτήρα του, ιδιαίτερα γεγονότα στη ζωή του) και κρατήστε σημειώσεις στο τετράδιό σας. Προσπαθήστε στη συνέχεια να συντάξετε στον επεξεργαστή κειμένου ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα σύμφωνα με τις υποδείξεις του/της βιογραφούμενου/ης. Ενσωματώστε μια φωτογραφία του/της ή εναλλακτικά μια οποιαδήποτε φωτογραφία πιστεύετε ότι τον/την εκφράζει (φωτογραφία μπορείτε να διαλέξετε εδώ) ή έναν σύνδεσμο στο YouTube με το τραγούδι που του/της αρέσει. Αποθηκεύστε το αρχείο στο φάκελό σας. Στο τέλος κάθε βιογραφικού σημειώματος ο βιογράφος θα κάνει ένα μικρό σχόλιο για όσα έμαθε για το άλλο μέλος της ομάδας του. Το σχόλιο να ενσωματωθεί και στο βιογραφικό σημείωμα. Τα βιογραφικά σημειώματα θα παρουσιαστούν στην τάξη με χρήση βιντεοπροβολέα. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Συντάξτε εδώ τα βιογραφικά σημειώματα 4
Φύλλο εργασίας 3 1. Μεταβείτε στις παρακάτω διευθύνσεις, μελετήστε το περιεχόμενό τους και ορίστε σύντομα στον σχετικό πίνακα που σας δίνεται τις έννοιες: «Βιογραφία», «Βίοι» (αγίων, φιλοσόφων), «Συναξάρια», «Βιογραφικό Σημείωμα» 2, «Μυθιστορηματική βιογραφία» 3. Να αξιοποιήσετε και τη δική σας εμπειρία. 1. http://el.science.wikia.com/wiki/%ce%92%ce%b9%ce%bf%ce% B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1 2. http://www.mikrosapoplous.gr/anc_texts/texts_plut.html 3. http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%94%ce%b9%ce%bf%ce%b3%ce%ad%c E%BD%CE%B7%CF%82_%CE%9B%CE%B1%CE%AD%CF%81%CF%84%CE%B9 %CE%BF%CF%82 4. http://www.melinamercourifoundation.org.gr/page_2_1_gr.htm 5. http://www.matia.gr/7/72/7203/7203_1_1.html 6. http://el.orthodoxwiki.org/%ce%a3%cf%85%ce%bd%ce%b1% CE%BE%CE%AC%CF%81%CE%B9 2 Σχολικό βιβλίο, σελ. 77-81 3 Σχολικό βιβλίο, σελ. 73-76 5
7. http://www.perizitito.gr/product.php?productid=156815&page= 1 8. http://users.uoa.gr/~nektar/history/tributes/makriyannis/index. htm 9. Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ 10. http://www.annefrank.org/en/anne-franks-history/a-diary-asa-best-friend/ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Συμπληρώστε τον πίνακα εδώ 6
Φύλλο εργασίας 4 1. Μεταβείτε στη διεύθυνση : http://www.greek-language.gr/greeklang/index.html 2. Στη σελίδα που ανοίγει κάντε κλικ στο Νέα Ελληνική Εργαλεία Ηλεκτρονικά Λεξικά Επιλέξτε: Λεξικό της Νεοελληνικής Κοινής 3. Κάνετε εύρεση στις παρακάτω λέξεις: Βίος, Συναξάρι, Βιογραφία, Απομνημόνευμα, Ημερολόγιο, Αυτοβιογραφία 4. Ανοίξτε ένα υπολογιστικό φύλλο. Στην πρώτη στήλη γράψτε την επικεφαλίδα: Έννοια και στη δεύτερη την επικεφαλίδα: Ορισμός. Χρησιμοποιήστε τις εντολές αντιγραφή /επικόλληση για να δημιουργήσετε έναν κατάλογο, όπου στην πρώτη στήλη θα υπάρχει η έννοια και στη δεύτερη ο ορισμός της. Προσέξτε!! Σε κάθε έννοια που αναζητάτε πιθανόν να υπάρχουν περισσότερες από μια ερμηνείες. Σημειώστε με έντονη γραμματοσειρά τη σημασία που πιστεύετε ότι αποδίδει τον όρο ως κατηγορία βιογραφικού είδους. 5. Κάνετε αλφαβητική κατάταξη στον πίνακα. Αποθηκεύστε το αρχείο στο φάκελό σας. 6. Συγκρίνετε τους ορισμούς που δώσατε με αυτούς που βρήκατε στο ηλεκτρονικό λεξικό. Σε ποιους πιστεύετε ότι δεν αποδώσατε σωστά την έννοια; (Απαντήστε εδώ) 7
Φύλλο εργασίας 5 Πρώτη δραστηριότητα Τα τέσσερα ακόλουθα αποσπάσματα προέρχονται από βιογραφικά σημειώματα του Μότσαρτ και αναφέρονται όλα στο έργο του, το καθένα όμως με διαφορετικό τρόπο. α) Να εντοπίσετε πού υπάρχει και πού δεν υπάρχει σχόλιο και στη συνέχεια να τα διαβαθμίσετε χρησιμοποιώντας τους αριθμούς της ακόλουθης κλίμακας: 1 = αντικειμενική πληροφόρηση 2 = ήπια επιδοκιμασία 3 = έντονη επιδοκιμασία 4 = απροκάλυπτος θαυμασμός β) Να προσδιορίσετε τα γλωσσικά μέσα (π.χ. επίθετα, στίξη) με τα οποία εκφράζεται το σχόλιο του βιογράφου, σε όποια αποσπάσματα υπάρχει με τη δυνατότητα εντολής του Word: Δημιουργία σχολίου 4. 4 Για να εισάγεται σχόλιο σε επιλεγμένο μέρος του κειμένου επιλέξτε, για Word 2007, από τη γραμμή εργαλείων: Αναθεώρηση και στη συνέχεια: Δημιουργία σχολίου Για Word 1997-2003, από τη γραμμή εργαλείων: Εισαγωγή και στη συνέχεια Σχόλιο 8
Αποσπάσματα Α Ο Μότσαρτ, ταξιδεύοντας σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις, γνωρίζοντας συνθέτες, ακούγοντας και μελετώντας τη μουσική των προγενεστέρων του, συνέθεσε με όλα τα γνωστά μουσικά μέσα και σε όλα τα μουσικά είδη της εποχής του. Β Το όνομα του Μότσαρτ συνδέθηκε περισσότερο από κάθε άλλο με την έννοια «παιδί - θαύμα». Θεωρείται ως η μεγαλύτερη ιδιοφυία στην ιστορία της μουσικής». Γ Η έρευνα έχει επισημάνει όλες τις επιδράσεις στα έργα αυτού του κοσμοπολίτη της μουσικής, ο οποίος όμως κατόρθωσε, χωρίς να επινοήσει νέα μορφολογικά στοιχεία και χωρίς να αγνοήσει τις καθιερωμένες φόρμες, να δημιουργήσει ένα εντελώς δικό του ύφος, ένα ύφος τόσο οικείο και συγχρόνως τόσο αυθεντικό, τόσο αναγνωρίσιμο αλλά και τόσο προσωπικό. Δ Έχουν επισημανθεί όλες οι επιδράσεις στα έργα του Μότσαρτ, ο οποίος όμως μπόρεσε με την επιλογή, την απόρριψη, την αφομοίωση και τη σύνθεση ξένων και ετερογενών στοιχείων να αναπτύξει μια εντελώς προσωπική γλώσσα. Η απάντησή σας εδώ 9
Δεύτερη δραστηριότητα Τα δύο πρώτα από τα ακόλουθα αποσπάσματα είναι αυτοβιογραφίες και τα δύο επόμενα μυθιστορήματα με αυτοβιογραφικά στοιχεία. Αφού τα διαβάσετε, να προσδιορίσετε σε κάθε απόσπασμα α) τον τύπο του αφηγητή (μετέχει- δεν μετέχει στα γεγονότα), β) την οπτική γωνία της αφήγησης (εσωτερική- μηδενική), γ) το ύφος της αφήγησης (απλό, οικείο, λιτό, λογοτεχνικό κτλ) και δ) τη χρήση ή όχι ευθέως λόγου στο κείμενο. Υπογραμμίστε τα στοιχεία που εντοπίσατε ή χρωματίστε τα και κρατήστε σημειώσεις με την εντολή του Word: Δημιουργία σχολίου. Με βάση τις παρατηρήσεις σας συμπληρώσετε τους σχετικούς πίνακες που παρατίθενται και να αναφέρετε σε μια παράγραφο τις βασικές ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στα δύο συγγενή βιογραφικά είδη. Αποσπάσματα Α. Σ αυτό το σημείο οφείλω να ομολογήσω πως η αφήγηση της ζωής μου θα μου στοιχίσει πολλές πικρίες, αλλά θα τις υποστώ προκειμένου να υπηρετήσω πιστά την Αλήθεια. Μου είναι, πράγματι, οδυνηρή η ανάμνηση του γάμου μου, που έγινε όταν ήμουν ακόμη δεκατριών χρόνων. Όταν διδάσκω παιδιά αυτής της ηλικίας και σκέπτομαι το γάμο μου δεν μπορώ να μην συμπονέσω τον εαυτό μου και να μη χαρώ για λογαριασμό τους, επειδή διέφυγαν από μια τέτοια συμφορά. Και δεν βρίσκω ηθικούς λόγους που να συνηγορούν υπέρ 10
ενός γάμου τόσο πρόωρου σαν τον δικό μου. Φαίνεται μάλιστα πως με αρραβώνιασαν τρεις φορές, αλλά δεν ξέρω ποια εποχή. Μου είπαν πως τα δύο κορίτσια που είχαν διαλέξει για μένα, πέθαναν αργότερα και απ αυτό συμπεραίνω πως με αρραβώνιασαν τρεις φορές. Υπολογίζω ότι ο τρίτος αρραβώνας μου είχε αποφασιστεί όταν ήμουν επτά χρονών. Θα αναφερθώ όμως κυρίως στο γάμο μου, για τον οποίο διατηρώ ακόμη την πιο καθαρή ανάμνηση. Β. Περνούσαν λοιπόν οι μέρες στο δωμάτιο Μενάντρου 69. Οι αναποδιές και οι στερήσεις χρωμάτιζαν με ιδιαίτερο πάθος τη ζωή. Τα χρόνια εκείνα κατάχτησα αυτό που κατόπι στάθηκε το καλύτερο όπλο στη ζωή μου -η εξοικείωση με το λίγο (είτε φαί είτε γόητρο), που σου επιτρέπει να ζεις τις μέρες σου σωστές κι ολοκληρωμένες, με φαντασία και με ένταση, να στέκεσαι με επιφύλαξη μπροστά στη φτήνια της αφθονίας, και να απραγμονείς με περίσκεψη, μέσα σε μια κοινωνία που οι άνθρωποι αναλίσκονται για να αποχτούν, κι είναι δυστυχισμένοι κι αυτοί που δουλεύουν κι αυτοί που είναι δίχως δουλειά. Τίποτα δεν ένιωθα να μου λείπει. Ό,τι χρειαζόμουν το είχα, κι ό,τι δεν μπορούσα να το έχω δεν το χρειαζόμουν. Η Έφη το είχε λαχτάρα να κάνω ένα ρούχο. Όποιος έχει πολλές φορεσιές, έχει πολλούς εαυτούς, δογμάτιζα εγώ. Οι χειρότεροι εαυτοί μας ανταποκρίνονται στα καλύτερα ρούχα μας. Και να πεις πως δεν το θελα; Αλλά ήταν πάντα κάτι άλλο που το θελα περισσότερο. Και τώρα που ανιστορώ τα καμώματα εκείνα, σήμερα πάλι, οι άνθρωποι θρέφουν μαλλούρα και γένια, φορούν απίθανα ρούχα, γυρνάν ξυπόλητοι, ξετραχηλισμένοι, για να αλλάξουν σουλούπι, και 11
να μη μοιάζουν με τους καλοντυμένους ευπαρουσίαστους φιλισταίους, που ρίξαν την ανθρωπότητα στον όλεθρο του πολέμου. Γ. Αχ, αυτές οι ώρες! Τι φρίκη! Το αγκομαχητό ξαναρχίζει. Αλήθεια, πόσο αργά πεθαίνει ένας άνθρωπος! Το ξέρω. Δεν έχει ελπίδα να ζήσει. Πάσχισα να πείσω τον εαυτό μου πως θα μπορούσε να ζήσει, μα κατά το μεσημέρι κατάλαβα πως καμιά ελπίδα δεν έχει για να σωθεί. Αν δεν είχα χάσει στο μεταξύ το πιστόλι μου, θα τον πυροβολούσα για να μη βασανίζεται. Μα με το μαχαίρι δεν μπορώ. Πάω να χάσω τα λογικά μου. Πεινώ τρομερά. Θα θελα να ξεσπάσω στο κλάμα, μα δεν μπορώ. Πάω να φέρω νερό στον ετοιμοθάνατο και πίνω απ αυτό κι ο ίδιος. Είναι ο πρώτος άνθρωπος που σκότωσα με τα ίδια τα χέρια μου, που μπορώ να τον δω από τόσο κοντά και που ο θάνατός του είναι έργο δικό μου. Στις τρεις το απόγευμα πέθανε. Ανασαίνω για λίγη ώρα. Ύστερα η σιωπή μου φαίνεται πιο αφόρητη απ το αγκομαχητό. Μιλάω γιατί πρέπει να μιλάω. Έτσι του λέω: Συνάδελφε, δεν ήθελα να σε σκοτώσω. Αν μπορούσες να πηδήσεις άλλη μια φορά δω μέσα, δε θα σε σκότωνα, αν και συ θα σουν λογικός. Μα εσύ δεν ήσουν για μένα παρά μια ιδέα, ένας συνδυασμός που ζούσε μέσα στο μυαλό μου και προκαλούσε μιαν απόφαση. Αυτόν τον συνδυασμό χτύπησα. Τώρα καταλαβαίνω για πρώτη φορά πως κι εσύ είσαι ένας άνθρωπος όπως κι εγώ. Σκέφτηκα τις χειροβομβίδες σου, την ξιφολόγχη σου και το ντουφέκι σου. Τώρα βλέπω τη γυναίκα σου και το πρόσωπό σου. Συγχώρεσέ με συνάδελφε. Πάντα το καταλαβαίνουμε αυτό πολύ αργά. Γιατί να μη 12
μας το πουν, πως κ εσείς είσαστε πλάσματα δυστυχισμένα όπως κ εμείς; Πως οι μητέρες σας καρδιοσώνουνται όπως κ οι δικές μας και πως έχουμε την ίδια αγωνία του θανάτου, το ίδιο αγκομαχητό και τους ίδιους πόνους; Συχώρα με, συνάδελφε. Πώς μπορούσε να είμαστε εχθροί; Πάρε είκοσι χρόνια απ τη ζωή μου, συνάδελφε, και σήκω επάνω. Πάρε αν θες καλύτερα και πιο πολλά. Γιατί τι θα με ωφελούσαν.... Όλα τυλίγονται με τη σιωπή. Δ. Είχα φτάσει ως το δρόμο, δεν μπόρεσα να τον περάσω, ήταν ποταμός, και στάθηκα και κοίταζα: μαζί με τα νερά κυλούσαν αγκαλιές αγκαλιές τα μεσοξεραμένα σταφύλια, ο μόχτος της χρονιάς, έτρεχαν κατά τη θάλασσα και χάνουνταν. Ο θρήνος δυνάμωνε, μερικές γυναίκες είχαν χωθεί ως τα γόνατα μέσα στα νερά και μάχουνταν να περισώσουν λίγη σταφίδα. Άλλες, όρθιες στην άκρα του δρόμου, είχαν βγάλει τις μπολίδες τους και συρομαδιούνταν. Είχα γίνει μουσκίδι ως το κόκαλο. Πήρα δρόμο κατά το σπιτάκι. Βιαζούμουν να δω τι θα κανε ο πατέρας μου. Θα κλαιγε, θα βλαστημούσε, θα φώναζε; Περνώντας από το χωράφι είδα πως όλη η σταφίδα είχε φύγει. Τον είδα να στέκεται στο κατώφλι, ακίνητος, και δάγκανε τα μουστάκια του. Πίσω του όρθια, η μητέρα μου έκλαιγε. - Πατέρα, φώναξα, πάει η σταφίδα μας! - Εμείς δεν πάμε, μου αποκρίθηκε. Σώπα! Ποτέ δεν ξέχασα τη στιγμή ετούτη. Θαρρώ μου στάθηκε στις δύσκολες στιγμές της ζωής μου μεγάλο μάθημα. Αναθυμόμουν τον 13
πατέρα μου ήσυχο, ασάλευτο, να στέκεται στο κατώφλι, μήτε βλαστημούσε, μήτε παρακαλούσε, μήτε έκλαιγε. Ασάλευτος κοίταζε τον όλεθρο, κι έσωζε, μόνος αυτός, ανάμεσα σε όλους τους γειτόνους, την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. (Το απόσπασμα Α είναι από την Αυτοβιογραφία του Γκάντι, εκδ. Ιάμβλιχος, Αθήνα 1997, σσ. 18-20. Το απόσπασμα Β, ελαφρά διασκευασμένο, προέρχεται από το αυτοβιογραφικό έργο του Πανσέληνου, Τότε που ζούσαμε, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1985, σσ. 169-170. Το απόσπασμα Γ είναι από το έργο του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικόν μέτωπον, εκδ. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 1983, σσ. 177-179 και το απόσπασμα Δ από το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Καζαντζάκη, Αναφορά στον Γκρέκο, εκδ. Ελένη Καζαντζάκη, Αθήνα, σσ. 102-103.) Η απάντησή σας εδώ 14
Φύλλο εργασίας 6 Μεταβείτε στην παρακάτω διεύθυνση: http://career.admin.uoc.gr/index.php?module=contentexpress&func= print&ceid=16 και διαβάστε τις συμβουλές που δίνονται για τη σύνταξη βιογραφικού σημειώματος και συνοδευτικής επιστολής. Στη συνέχεια μεταβείτε στη διεύθυνση: http://www.aegean.gr/career/ και επιλέξτε: Συνοδευτική Επιστολή & Συστατική Επιστολή 15
Διαβάστε τις οδηγίες που δίνονται για τη σύνταξη της συστατικής επιστολής. Τι διαφορά έχει η συνοδευτική από τη συστατική επιστολή; Ποιος είναι ο ρόλος καθεμιάς; Η απάντησή σας εδώ 16
Φύλλο εργασίας 7 Μεταβείτε τώρα στη διεύθυνση: http://www.acrobase.gr/showthread.php?t=112707 Παρακολουθήστε τη συζήτηση που γίνεται on line Τι ζητά ο χρήστης zefuros ; Τι τον συμβουλεύει o χρήστης Endelva και τι του προτείνει o χρήστης Maralin; Ποιο ζήτημα θέτουν ο tertios και ο hilander; Συμμερίζεστε τις απόψεις τους; Για ποιο λόγο θέλει να κάνει μεταπτυχιακό ο zefuros; Γράψτε δικούς σας ανάλογους προβληματισμούς σχετικά με τις σπουδές σας ή την ανεύρεση εργασίας που θα θέτατε σε ένα παρόμοιο forum Γράψτε εδώ τις απαντήσεις σας 17
Φύλλο εργασίας 8 Αφού τώρα πια έχετε κατανοήσει τι είναι το βιογραφικό σημείωμα, η συνοδευτική επιστολή και η συστατική επιστολή είστε έτοιμοι να αναζητήσετε εργασία και να ετοιμάσετε τα παραπάνω έγγραφα. Πρώτα όμως αναζητήστε είτε θέση για μεταπτυχιακό είτε θέση εργασίας από την παρακάτω διεύθυνση: http://www.proslipsis.gr/cmcat_index.php?cm_catid=2 Σας δίνεται στη συνέχεια το υπόδειγμα ευρωπαϊκού βιογραφικού σημειώματος (εδώ) και καλείστε να το συμπληρώσετε. 18