Τράπεζα θεμάτων Αρχαία Κατεύθυνσης Β Λυκείου

Τράπεζα θεμάτων Αρχαία Κατεύθυνσης Β Λυκείου GI_V_AEGP_0_17129 Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β. 1. Όσον αφορά την ίδια την κατηγορία δεν ξέρω για ποιο λόγο πρέπει να πω περισσότερα όμως νομίζω, κύριοι βουλευτές, ότι στους άλλους δικαστικούς αγώνες επιβάλλεται να απολογείται (ο κατηγορούμενος), γι αυτές μόνο τις κατηγορίες στις δοκιμασίες όμως είναι δίκαιο να δίνει λόγο (κανείς) για όλη τη ζωή του. Σας παρακαλώ λοιπόν να με ακούσετε με συμπάθεια. Θα απολογηθώ άλλωστε όσο

μπορώ πιο σύντομα. Εγώ λοιπόν πρώτα αν και δεν μου απέμεινε μεγάλη περιουσία εξαιτίας των συμφορών και του πατέρα μου και της πόλης μας πάντρεψα δύο αδελφές αφού έδωσα προίκα σε καθεμιά τριάντα μνες, Β. 2. Επιδεικτικοί ή πανηγυρικοί λόγοι, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι επιτάφιοι, ήσαν οι εκφωνούμενοι σε διάφορες εορτές και συγκεντρώσεις. Με τους λόγους αυτούς εγκωμιάζονται ή επικρίνονται πράξεις και πρόσωπα του παρόντος με συχνές αναδρομές στο παρελθόν και προβλέψεις του μέλλοντος. Ο ρήτορας ζητεί συγχρόνως να επιδείξει τη ρητορική του δεινότητα και να προκαλέσει τις επευφημίες των ακροατών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπηρετεί και συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες. Οι επιδεικτικοί λόγοι είναι εξάλλου, κατά τον Αριστοτέλη, συγγενείς με τους συμβουλευτικούς. Ο Ισοκράτης κρίνεται ως ο επιφανέστερος εκπρόσωπος του επιδεικτικού γένους. Β. 3. Ο Μαντίθεος αφού στις προηγούμενες παραγράφους μας μίλησε για την υποδειγματική συμπεριφορά του προς τους οικείους του και προς τους συμπολίτες του, έρχεται σε αυτές τις παραγράφους να μας παρουσιάσει το δημόσιο βίο του προσκομίζοντας μάλιστα αποδείξεις. Στην παράγραφο 11 με τη φράση «ὅτι τῶν νεωτέρων ὅσοι εἰ τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ ἂν τοιαύτην γνώμην εἶχον περὶ ἐμοῦ περὶ ἐμοῦ», τονίζει ότι η αξιοπρέπεια του αποτελεί εγγύηση για το αξίωμα του και τη σωστή διαχείριση των υποθέσεων της πόλης. Πολλοί νεαροί Αθηναίοι περνούσαν τον καιρό τους στα σκιραφεία ή κυβευτήρια, παίζοντας ζάρια, και στα καπηλεία. Τα μέρη αυτά θεωρούνταν τόποι διαφθοράς, διότι σύχναζαν κοινές γυναίκες και τα άτομα που βρίσκονταν εκεί επιδίδονταν σε ανέντιμες πράξεις. Για παράδειγμα σε αυτούς τους χώρους μη έχοντας άλλα σωστά ενδιαφέροντα, κατασκεύαζαν και διέδιδαν ψεύτικες ιστορίες για τίμιους και αξιοπρεπείς συμπολίτες τους, μόνο και μόνο επειδή τους φθονούσαν. Γενικά αυτούς τους νεαρούς τους χαρακτήριζε η φαυλότητα και η ανηθικότητα. Ο Ισοκράτης στο λόγο του «Αρεοπαγιτικός» στηλιτεύει τη νεολαία της εποχής του για τις κακές αυτές συνήθειες. Ο Μαντίθεος

δηλώνει ότι είναι έντιμος, αξιοπρεπής, ηθικός και δεν έχει καμία σχέση με τους νέους της εποχής του που συχνάζουν σε καπηλειά και κυβευτήρια. Εκείνος δε συμμετέχει σε ασωτίες όπως οι κατήγοροί του και για αυτό το λόγο κινεί το φθόνο και προκαλεί τη συκοφαντία τους. Αν πήγαινε και εκείνος σε αυτά τα μέρη θα είχε καλές σχέσεις μαζί τους και έτσι δε θα εμφανίζονταν ποτέ ως κατήγοροί του. Άλλωστε είναι γνωστή η παροιμία «ὅμοιος ὁμοίῳ ἀεὶ πελάζει» (ο όμοιος τον όμοιο πάντα γυρεύει). Ο άνθρωπος από τη φύση του τείνει να προσεγγίζει ανθρώπους που του μοιάζουν, τείνει να συναναστρέφεται τους ομοίους του. Ο Μαντίθεος με το επιχείρημα αυτό είναι σαν να λέει «αυτοί ψεύδονται εναντίον μου. Αν ήμουν όμοιός τους δεν θα το έκαναν. Άρα αφού με κακολογούν δεν είμαι όμοιός τους». Το επιχείρημα αυτό που στηρίζεται στο πόσο ηθικός και έντιμος είναι στη ζωή του και πόσο ευπρεπής είναι στις κοινωνικές του σχέσεις αποτελεί εγγύηση για το ότι θα είναι σωστός και αξιοπρεπής όταν αναλάβει τα καθήκοντα του και ασχοληθεί με τα κοινά. Επειδή έμμεσα εντάσσει τους κατηγόρους του σε αυτούς τους νέους που επιδίδονται σε ασωτίες, μειώνει το ήθος τους και κλονίζει την αξιοπιστία του κατηγορητήριου τους, ενώ προβάλλει τις δικές του ηθικές αντιστάσεις. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό και πολύ εύστοχο επιχείρημα, το οποίο επηρεάζει θετικά τους βουλευτές για το πρόσωπό του. Γιατί το ήθος ήταν αναγκαίο στην άσκηση ενός δημόσιου αξιώματος. Η ανωτερότητα του Μαντιθέου κινεί τον φθόνο των αντιπάλων του και η ζήλια αυτή προκαλεί την εις βάρος του διαβολή. Ο κατηγορούμενος είναι πειστικός. Β. 4. Η αθηναϊκή δημοκρατία θεωρούσε άμεση προτεραιότητα της τη διασφάλιση του χαρακτήρα της. Η δοκιμασία ήταν ο έλεγχος στον οποίο υποβάλλονταν όλοι οι αιρετοί και κληρωτοί άρχοντες στην Αρχαία Αθήνα, για να διαπιστωθεί αν πληρούσαν όλες τις προϋποθέσεις για την ανάληψη των καθηκόντων τους. Με τις φράση ἐν μὲν τοῖς ἄλλοις ἀγῶσι ο Μαντίθεος εννοεί και κάποιους άλλους δικαστικούς αγώνες που υπήρχαν εκτός από τη δοκιμασία. Πρόκειται για δικαστικούς αγώνες που ανήκουν στο αστικό ή ποινικό δίκαιο. Σ αυτούς τους δικαστικούς αγώνες οι κατηγορούμενοι απολογούνταν μόνο για τις κατηγορίες που τους είχαν απαγγελθεί. Ήταν κανόνας καθιερωμένος από τον Άρειο Πάγο, στις ιδιωτικές δίκες οι αντίδικοι ήταν υποχρεωμένοι να μιλήσουν για το θέμα της δίκης και να μην επεκταθούν σε άλλα ζητήματα. Αντίθετα στη δοκιμασία εξεταζόταν και το ήθος κάποιου, οπότε έπρεπε να γίνει αναφορά σε όλη του τη ζωή. Η δοκιμασία ήταν ένας εξονυχιστικός έλεγχος των ενεργειών, των πράξεων και της ζωής του δοκιμαζόμενου. Συνήθως οι άρχοντες και όσοι προορίζονταν να αναλάβουν ανώτερα αξιώματα υποβάλλονταν σε δοκιμασία. Έπρεπε να μην υπάρχει αμφιβολία για το ποιόν των βουλευτών, πριν αναλάβουν τα καθήκοντά

τους, γι αυτό όποιος πολίτης είχε αντίθετη άποψη για την εκλογή κάποιου, είχε το δικαίωμα να το εκφράσει και να το αποδείξει. Με αυτόν τον τρόπο εμποδίζονταν οι ανάξιοι και όσοι θα έβλαπταν την αθηναϊκή δημοκρατία. Η δοκιμασία είναι συνυφασμένη με τη δημοκρατία, γιατί γεννήθηκε στα πλαίσια αυτής με σκοπό να τη διαφυλάξει και να την προστατέψει. Μέσα από αυτή τη διαδικασία επιχειρούνταν η εξέταση της καταλληλότητας του κάθε πολίτη για την ανάληψη αξιώματος. Αν κάποιος πολίτης είχε αντίθετη άποψη για την εκλογή κάποιου, είχε το δικαίωμα να του απευθύνει κατηγορία, την οποία εκείνος με τη σειρά του μπορούσε να αντικρούσει. Δεν ήταν λοιπόν η δοκιμασία μια τυπική και συνοπτική διαδικασία αλλά μια λεπτομερής και χρονοβόρα διαδικασία σε αντίθεση με τις άλλες δίκες. Οι Αθηναίοι πίστευαν ότι διασφαλίζονταν κατά τον καλύτερο τρόπο η δημοκρατία, αν στα ανώτερα αξιώματα της πόλης βρίσκονταν άνδρες συνετοί, αφιλοκερδείς που απέβλεπαν στο κοινό και όχι στο προσωπικό τους συμφέρον. Με τη διάκριση αυτή ο Μαντίθεος υπενθυμίζει στους βουλευτές ότι δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη δίκη και ότι δεν έχουν μπροστά τους έναν συνηθισμένο κατηγορούμενο, που διέπραξε κάποιο αδίκημα. Πρόκειται για τη δοκιμασία ενός δημόσιου προσώπου. Ενώ στους άλλους δικαστικούς αγώνες ο κατηγορούμενος απολογείται μόνο για τις κατηγορίες που του έχουν απαγγείλει, σε αυτή τη δοκιμασία πρέπει να απολογηθεί για όλη του τη ζωή και να αποδείξει ότι είναι σωστός, ενάρετος και ηθικός. Εξαίρει τη σημασία που έχει για τη δημοκρατία ο θεσμός της δοκιμασίας, αφού επιβραβεύει την αξιοκρατία στην ανάδειξη των αρχόντων. Β. 5.α. λόγος: αποτέλεσμα ενέργειας ποίησις: ενέργεια ή κατάσταση οἴκημα: αποτέλεσμα ενέργειας οἴκησις: ενέργεια ή κατάσταση οἰκήτωρ: πρόσωπο που ενεργεί

Β. 5.β. Καταλειφθείσης, πόλεως, βεβίωκα, τυγχάνουσι, ὄψεσθέ Επιμέλεια: Καραμούζη Παπαδημητρίου Κατερίνα