Πάσχα και Γιορτή των Αζύµων Τη δέκατη τέταρτη µέρα του πρώτου µήνα το βράδυ είναι το Πάσχα του Κυρίου. Τη δέκατη πέµπτη του ίδιου µήνα, θα είναι η γιορτή των Αζύµων. Εφτά ηµέρες συνέχεια θα τρώτε ψωµί χωρίς προζύµι. Την πρώτη µέρα θα έχετε ιερή σύναξη. εν θα κάνετε καµιά χειρωνακτική εργασία. Εφτά µέρες θα προσφέρετε στον Κύριο θυσία που γίνεται µε φωτιά' την έβδοµη µέρα θα έχετε ιερή σύναξη. εν θα κάνετε καµιά χειρωνακτική εργασία (Λευιτ. 23:5-8). Η άγια ηµέρα του Πέσαχ (Πάσχα), µέσα στο Εβραϊκό ηµερολόγιο, αναγγέλλει την άφιξη της Άνοιξης. Η σηµασία αυτής της γιορτής µέσα στον κύκλο ζωής του Εβραϊκού λαού συνδέεται άµεσα µε τη χρονική περίοδο κατά την οποία εορτάζεται. Παρατηρώντας πώς κατανέµονται οι γιορτές µέσα στο ηµερολογιακό έτος διακρίνουµε εύκολα µια αντιστοιχία. Οι άγιες ηµέρες είναι χωρισµένες σε δυο οµάδες, τοποθετηµένες µέσα σε δύο εποχές του έτους, την Άνοιξη και το Φθινόπωρο. Οι γιορτές της Άνοιξης, που είναι το Πάσχα, η Γιορτή των Αζύµων, των Απαρχών και η Πεντηκοστή, γιορτάζονται µέσα σε ένα διάστηµα πενήντα ηµερών, από το Μάρτιο µέχρι τον Ιούνιο. Στη συνέχεια παρεµβάλλεται η καλοκαιρινή περίοδος, που είναι µια περίοδος µόχθου, αύξησης των καρπών και προσµονής για τις άγιες ηµέρες του Φθινοπώρου, το Ρος Χασανά, το Γιοµ Κιππούρ και το Σουκόθ, οι οποίες συνήθως πέφτουν στους µήνες Σεπτέµβριο και/ή Οκτώβριο 1. Αυτή η χρονική τοποθέτηση των γιορτών, όπως θα δούµε παρακάτω, συµπίπτει απόλυτα µε το χρόνο κατά τον οποίο εκπληρώθηκε το απολυτρωτικό σχέδιο του Θεού από τον Μεσσία, τον Γιεσούα τον Ναζωραίο. Το νόηµα και οι συµβολισµοί της γιορτής του Πάσχα καταγράφονται στο 23 κεφάλαιο του Λευιτικού. Η λέξη "Πέσαχ" προέρχεται από το Εβραϊκό ρήµα που σηµαίνει "περνώ, διαβαίνω" και η γιορτή αναφέρεται στην απελευθέρωση του λαού Ισραήλ από τη δουλεία στην Αίγυπτο, όπως καταγράφεται στο βιβλίο της Εξόδου. Επειδή ο Φαραώ της Αιγύπτου εξακολούθησε να σκληραίνει την καρδιά του, ο Θεός έστειλε δέκα πληγές για να εξαναγκάσει τον αµετανόητο ηγέτη να απελευθερώσει τον λαό Ισραήλ. Όσο οδυνηρές κι αν ήταν οι πρώτες εννέα πληγές, ο Φαραώ δεν υπέκυψε στην εντολή του Θεού να αφήσει τον Ισραήλ να φύγει, παρά µόνο αφού κτυπήθηκε από τη δέκατη Κεφάλαιο 2 του βιβλίου Οι καθορισµένες Γιορτές του Κυρίου, του Barney Casdan, µτφρ.σοφία Αβτζόγλου, εκδόσεις Agape, Θεσ/κη, 2010 1 Σ.Μ: Το αρχαίο Βιβλικό ηµερολόγιο, το οποίο διατηρείται και σήµερα για τον υπολογισµό των ηµεροµηνιών της τέλεσης των γιορτών, περιελάµβανε δώδεκα σεληνιακούς µήνες, οι οποίοι ξεκινούσαν µε τη νέα σελήνη και είχαν 29 ή 30 ηµέρες ο καθένας, σύνολο 354 ηµέρες το χρόνο. Επειδή οι γιορτές είναι άµεσα συνδεδεµένες µε τις εποχές και προκειµένου να παραµένει το ηµερολόγιο συγχρονισµένο µε τις εποχές, προστίθετο και ένας δέκατος τρίτος µήνας, ο Βε Αδάρ (δεύτερος Αδάρ), 7 φορές µέσα σε διάστηµα 19 ετών (άλλοτε κάθε δύο και άλλοτε κάθε τρία χρόνια). Έτσι, οι γιορτές είναι κινητές, αλλά η µετακίνησή τους παραµένει στα πλαίσια ενός η δύο µηνών του σύγχρονου ηµερολογίου. Οι 12 Βιβλικοί µήνες είναι: Νισάν ή Αβίβ (30 ηµ., Μάρτιος/Απρίλιος), Ιγιάρ ή Ζιφ (29 ηµ., Απρίλιος/Μάιος), Σιβάν (30 ηµ., Μάιος/Ιούνιος), Ταµµούζ (29 ηµ., Ιούνιος/Ιούλιος), Αβ (30 ηµ., Ιούλιος/Αύγουστος), Ελούλ (29 ηµ., Αύγουστος/Σεπτέµβριος), Τισρί Εθανίµ (30 ηµ., Σεπτέµβριος/Οκτώβριος), Κεσβάν (30 ή 29 η µ., Οκτώβριος/Νοέµβριος), Κισλέβ (30 ή 29ηµ., Νοέµβριος/ εκέµβριος), Τεβέτ (29 ηµ., εκέµβριος/ιανουάριος), Σεβάτ (30 ηµ., Ιανουά- ριος/φεβρουάριος), Αδάρ (29 ηµ., Φεβρουάριος/Μάρτιος)
και τελευταία πληγή. Η τελική κρίση του Θεού, σύµφωνα µε την προειδοποίησή Του, εκδηλώθηκε µε τον Άγγελο του Θανάτου, που στάλθηκε στη χώρα των Αιγυπτίων για να θανατώσει τα πρωτότοκα παιδιά όλων των οικογενειών τους. Όµως, ο Θεός πάντοτε, µέσα σε κάθε περίσταση, προµηθεύει και το δρόµο της σωτηρίας. Έτσι έγινε και τότε. Σε όποιου σπιτιού την πόρτα υπήρχε το σηµάδι από το αίµα του αρνιού της θυσίας, ο Θεός υποσχέθηκε ότι: "Θα το δω και θα σας προσπεράσω. Έτσι θα γλυτώσετε από το κτύπηµα του θανάτου" (Έξοδ. 12:13). Το Πέσαχ αναµφίβολα αποτυπώνει µ' ένα βιωµατικό τρόπο το απολυτρωτικό σχέδιο του Θεού για τον λαό Ισραήλ. Είναι µια άγια ηµέρα που υπενθυµίζει την απελευθέρωση των Ισραηλιτών από τη σκλαβιά της Αιγύπτου. Αλλά, δεν είναι µόνο αυτό. Το Πέσαχ κρύβει µέσα του και κάτι ακόµη, κάτι πολύ πιο σπουδαίο. Είναι η απεικόνιση του σχεδίου του Θεού για την απολύτρωση ολόκληρου του ανθρώπινου γένους. Ο Παραδοσιακός Εβραϊκός Τρόπος Εορτασµού Λόγω της σπουδαιότητας του ιστορικού γεγονότος µε το οποίο είναι συνυφασµένο, το Πάσχα αποτελεί τη γιορτή που, ίσως, τηρείται µε τη µεγαλύτερη επιµέλεια. Η Τορά λέει ότι ο λαός θα πρέπει να αποµακρύνει από τα σπίτια του οποιοδήποτε ένζυµο προϊόν (Έξοδ. 12:15). Μ' αυτόν τον τρόπο θα θυµούνται ότι έφυγαν από την Αίγυπτο τόσο βιαστικά που έψησαν το ψωµί τους πριν προλάβει να φουσκώσει. Κάθε Άνοιξη, ενόψει του Πάσχα, τα Εβραϊκά σπίτια καθαρίζονται µε περίσσια φροντίδα, προκειµένου να αποµακρυνθεί κάθε ίχνος τροφίµου που περιέχει προζύµι. Αφού καθαριστεί το σπίτι, αρχίζει η προετοιµασία του σέντερ, του γεύµατος του Πάσχα, το οποίο αποτελεί και το κεντρικό στοιχείο των εορτασµών της ηµέρας. Σέντερ σηµαίνει "τάξη"του γεύµατος, το οποίο βασίζεται στις οδηγίες που περιέχονται στο 12ο κεφάλαιο της Εξόδου. Ο Θεός τούς είπε να θυµούνται τη νύχτα της Εξόδου από την Αίγυπτο τρώγοντας τρία πράγµατα: αρνί, µατσά (άζυµο ψωµί) και πικρά χόρτα. Στα µετέπειτα χρόνια, οι ραβίνοι πρόσθεσαν και µερικά ακόµη τρόφιµα, όπως τα λαχανικά, ένα ψητό αυγό, το χαρόσετ (µείγµα µήλου και ξηρών καρπών) και τέσσερα ποτήρια κρασί. Όλα τα παραπάνω τρόφιµα παρατίθενται µέσα στην ειδική πιατέλα του σέντερ και το κρασί πίνεται µέσα από διακοσµηµένα ποτήρια κιντούς (κολωνάτα ποτήρια κρασιού). Αργότερα, οι ραβίνοι πρόσθεσαν και ένα πέµπτο ποτήρι, το ποτήρι του Ηλία, το οποίο συµβολίζει την ελπίδα ότι κάποια µέρα θα φανεί ο Ηλίας, για να πιει απ' αυτό και να αναγγείλει τον ερχοµό του Μεσσία (Μαλαχ. 4:5). Στον εορτασµό του Πάσχα, όπως και σε άλλες γιορτές, τα συγκεκριµένα φαγητά που καταναλώνονται κρύβουν ένα ξεχωριστό νόηµα, αποδεικνύοντας ότι για τους Εβραίους η θεολογία δεν είναι κάτι που το διδάσκεσαι µόνο, είναι κάτι µε το οποίο τρέφεσαι. Κι αυτός είναι ένας ακόµη λόγος που µε κάνει να πιστεύω ότι τόσο οι Εβραίοι όσο και οι Εθνικοί έχουµε να µάθουµε πάρα πολλά από την τήρηση των γιορτών του Κυρίου.
Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο, που έχουν εντάξει στη γιορτή οι ραβίνοι, ονοµάζεται µατσά τας. Πρόκειται για ένα λινό πουγκί ή ένα πιάτο, χωρισµένα σε τρία µέρη. Σε κάθε µέρος τοποθετείται ένα κοµµάτι µατσά, χωριστά αλλά και ταυτόχρονα ενωµένα µέσα στο ίδιο σκεύος. Στα ραβινικά κείµενα δεν έχουµε σαφείς πληροφορίες για το πώς ξεκίνησε αυτό το έθιµο, αλλά γνωρίζουµε ότι το µατσά τας συµβολίζει την ενότητα - ίσως την ενότητα του λαού Ισραήλ, µέσα από τους Πατριάρχες τους (Αβραάµ, Ισαάκ και Ιακώβ) ή την ενότητα των οικογενειών του Ισραήλ (Ααρών, Λευίτες και λαός). Στη διάρκεια του πρώτου µέρους του σέντερ, το µεσαίο κοµµάτι της µατσά σπάζεται σε δύο µέρη. Το ένα µέρος επανατοποθετείται στο µατσά τας, ενώ το άλλο τυλίγεται µε µια πετσέτα και ο αρχηγός της οικογενειακής σύναξης το κρύβει κάπου στο δωµάτιο. Το κοµµάτι αυτό ονοµάζεται αφίκοµαν, µια λέξη Ελληνικής προέλευσης που µεταφράζεται ως "το τελευταίο" 6. Οι ραβίνοι λένε ότι το όνοµά του αναφέρεται στο ότι είναι το τελευταίο τρόφιµο που γεύονται όσοι συµµετέχουν στο σέντερ. Άλλοι θεωρούν ότι πρέπει να µεταφραστεί ως "θα έρθει". Αν ισχύει αυτή η δεύτερη εκδοχή, τότε συνδέεται µε την έλευση του Μεσσία. Η σειρά µε την οποία καταναλώνεται το γεύµα του Πάσχα περιέχεται στην Αγκαδά (αφήγηση), (Εβρ. χαγκαντά), ένα βιβλιαράκι που διηγείται την ιστορία και τη σηµασία του εορτασµού του Πέσαχ. Ου- οιαστικά, το γεύµα του Πέσαχ είναι ένα τελετουργικό δείπνο, οργανωµένο γύρω από την ανάγνωση του Αγκαδά. Οι περισσότερες Εβραϊκές κοινότητες εκτός των συνόρων του Ισραήλ γιορτάζουν το σέντερ τις δύο πρώτες νύχτες του Πέσαχ (στις 14 και 15 του Εβραϊκού µήνα Νισάν). Το Πέσαχ διαρκεί οκτώ ηµέρες, στη διάρκεια των οποίων δεν καταναλώνονται τρόφιµα που περιέχουν προζύµι. Οι Γραφές αναφέρουν ότι οι επτά ηµέρες που ακολουθούν είναι µια εντελώς διαφορετική γιορτή, η Γιορτή των Αζύµων (Λευιτ. 23:6), αλλά στο σύγχρονο τρόπο εορτασµού οι δύο γιορτές έχουν συγχωνευθεί σε µια οκταήµερη εορταστική περίοδο που ονοµάζεται ολόκληρη Πέσαχ. Καθώς το γιορτάζουν, και µέσα από τους συµβολισµούς που περιέχει, οι Εβραϊκές οικογένειες ξαναθυµούνται το µεγάλο γεγονός της απολύτρωσης του λαού, εκείνο το πρώτο Πάσχα της ιστορίας τους. Το Πάσχα στην Καινή ιαθηκη Το µεγαλύτερο µέρος των εθίµων του Πέσαχ είχε αναπτυχθεί πριν τον πρώτο αιώνα, και έτσι δε µας εκπλήττει το γεγονός ότι η Καινή ιαθήκη περιλαµβάνει άφθονες αναφορές στο Εβραϊκό Πάσχα. Τέτοιες αναφορές συναντούµε στα Ευαγγέλια (Λουκ 2:41, Ιωάν. 5:1, 6:4), 6 Σ. Μ: Αυτή τη σηµασία δίνουν σι Εβραίοι, πιθανόν βασισµένοι στο ρήµα «αφίηµι», αλλά το - αφικόµην» είναι αόριστος του ρήµατος «αφικνέοµαι»= έρχοµαι και κατά συνέπεια σηµαίνει «ήρθα». Πολλοί θεωρούν ότι είναι ένα έθιµο που προστέθηκε από τους πρώτους Εβραίους που αποδέχτηκαν την έλευση του Μεσσία.
αλλά και στις Πράξεις των Αποστόλων (Πραξ. 12:3-4). Ασφαλώς, τα αποσπάσµατα που είναι σχεδόν σε όλους γνωστά είναι εκείνα που περιγράφουν το τελευταίο Πασχαλινό είπνο του Γιεσούα και των Εβραίων µαθητών Του, όταν συνάχθηκαν όλοι µαζί στο ανώγειο κάποιου σπιτιού (Ματθ. 26 και Λουκ. 22). Σ' αυτά τα κοµµάτια διακρίνουµε περιγραφές των συνηθειών του πρώτου αιώνα, αλλά διαβάζουµε και σπουδαίες πνευµατικές διδασκαλίες που ειπώθηκαν από τα χείλη του ίδιου του Μεσσία. Ανάµεσα στα παραδοσιακά στοιχεία που αναφέρονται, είναι το αρνί (Λουκ 22:8), τα πικρά χόρτα (Ματθ. 26:23), το πλύσιµο (Ιωάν. 13:1-15), τα τέσσερα ποτήρια κρασιού (Ματθ. 26 και Λουκ. 22) και η µατσά (Ματθ. 26:26). Το αρνί είναι το σύµβολο που υπενθυµίζει ότι η λύτρωση έρχεται µέσα από το αίµα της θυσίας. Εκείνο το Πάσχα, ο ίδιος ο Μεσσίας έγινε το αρνί του Πέσαχ (Ιωάν. 1:29). Τα πικρά χόρτα συµβολίζουν τη δυστυχία του ζυγού ενός καταπιεστή, γι' αυτό και δε µας εκπλήττει το γεγονός ότι ο Ιούδας, ένας άντρας που είχε ένα δυστυχισµένο τέλος, βούτηξε τη µατσά του µέσα στο ζουµί από τα πικρά χόρτα. Το πλύσιµο των χεριών και των ποδιών αποτυπώνει την ανάγκη µας να καθαριστούµε ενώπιον του Θεού. Καθένα από τα τέσσερα ποτήρια του κρασιού διδάσκει κι ένα σηµαντικό µάθηµα. Σύµφωνα µε τους αρχαίους ραβίνους, αυτά τα τέσσερα ποτήρια συνδέονται µε τις τέσσερις υποσχέσεις που έδωσε ο Θεός στον λαό Ισραήλ, στο Έξοδος 6:6-7: Γϊ αυτό πες τους: Εγώ είµαι ο Κύριος. Θα σας απαλλάξω από το βάρος της δουλείας που σας έχουν επιβάλει οι Αιγύπτιοι, θα σας λυτρώσω από την καταπίεση τους. Θα σας ελευθερώσω µε τη µεγάλη µου δύναµη. Θα σας κάνω λαό µου και θα είµαι ο Θεός σας... Το Ποτήρι του Αγιασµού εµφανίζεται πρώτο στο σέντερ και µ' αυτό το ποτήρι το γεύµα αγιάζεται, ξεχωρίζεται για τον Κύριο. Το δεύτερο ποτήρι είναι το Ποτήρι της οξολογίας (αν και µερικοί το αποκαλούν Ποτήρι των Πληγών ή της Κρίσης), επειδή αξίζει και πρέπει να δοξάζουµε τον Αγιο για τα µεγάλα πράγµατα που έκανε για µας. Το τρίτο ποτήρι7, το Ποτήρι της Απολύτρωσης καθιερώθηκε από τον Μεσσία Ιησού ως ένα σύµβολο για όλες τις γενιές των ανθρώπων. Κάποτε συµβόλιζε τη φυσική απολύτρωση, την απελευθέρωση των Εβραίων από τη σκλαβιά που τους είχαν επιβάλει οι Αιγύπτιοι. Για τους πιστούς του Γιεσούα, αυτό το ποτήρι συµβολίζει την πνευµατική απολύτρωση που έφερε η θυσία του Μεσσία. Η ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥ 7 Σ.Μ: Στο Λουκ. 22:20 διαβάζουµε ότι "...µετά το δείπνο, πήρε το ποτήρι λέγοντας: "Αυτό rο ποτήρι είναι η νέα διαθήκη, που επισφραγίζεται µε το αίµα µου το οποίο χύνεται για χάρη σας". Το ποτήρι από το οποίο έπιναν οι παριστάµενοι στο δείπνο, αφού είχαν φάει ια άζυµα, το κρέας του αµνού και τα πικρά χόρτα ήταν το τρίτο ποτήρι του κρασιού. Στο Α' Κορ. 10:16 ονοµάζεται "ποτήριον της ευλογίας" (Γ. Ε. Παιδάκης, "Αι Εορταί του Κυρίου" Εκδ. Ο ΛΟΓΟΣ, σελ. 43-44). Είναι το ποτήρι από το οποίο κοινωνούµε µε τον Θεό και µεταξύ µας. Το τέταρτο ποτήρι ονοµάζεται το Ποτήρι της Αποδοχής ή της οξολογίας και καταναλώνεται τελευταίο, αφού έχουν ειπωθεί ύµνοι δοξολογίας προς τον Κύριο. Τελικά, το αίµα ι ου Ιησού είναι όλα όσα αντιπροσωπεύουν και τα 4 ποτήρια του Πέσαχ.
Μέσα από την ανάλυση της ιστορικής προέλευσης του Πέσαχ έγινε προφανής και η εκπλήρωση του προφητικού του συµβολισµού, που µπορούµε να τον περικλείσουµε σε µια λέξη, την "απολύτρωση". Ο απόστολος Παύλος αναλύει πολύ όµορφα αυτόν το συµβολισµό, σε ένα συνοπτικό, όσο και περιεκτικό, απόσπασµα της επιστολής του προς τους Κορίνθιους πιστούς. Τους ζητά να τακτοποιήσουν το πρόβληµα των αµαρτιών που υπήρχαν ανάµεσά τους και, για να εξηγήσει καλύτερα την ανάγκη αυτή, χρησιµοποιεί το παράδειγµα της γιορτής του Πάσχα, κάτι που, προφανώς, οι παραλήπτες της Επιστολής το γνώριζαν καλά: εν είναι καλό να καυχάστε για τον εαυτό σας. εν ξέρετε ότι λίγο προζύµι (χαµέτς) φουσκώνει όλο το ζυµάρι; Βγάλτε, λοιπόν, από ανάµεσά σας το παλιό προζύµι (χαµέτς) για να γίνετε καινούριο ζυµάρι - αφού πραγµατικά είστε χωρίς το προζύµι της αµαρτίας. Γιατί η δική µας γιορτή του Πάσχα συνίσταται στο γεγονός ότι θυσιάστηκε για χάρη µας ο Θεός. Ας γιορτάζουµε, λοιπόν, το Πάσχα όχι µε ψωµί που περιέχει την παλιά ζύµη, τη ζύµη της πονηρίας, αλλά µε το άζυµο ψωµί της καθαρότητας και της αλήθειας (Α' Κορ. 5:6-8) 8. Η σφαγή του πασχαλινού αµνού, ήταν η προεικόνιση της απολυτρωτικής θυσίας του Αµνού του Θεού, του Μεσσία 9. Και είναι µεγάλη χαρά να γιορτάζεται η γιορτή της απολύτρωσης από όσους έχουν γευτεί τη λύτρωση µέσω του Μεσσία Ιησού, του Λυτρωτή του κόσµου όλου! 8 Σ.Μ: Σύµφωνα µε τη ραβινική παράδοση το προζύµι αντιπροσωπεύει την υπερηφάνεια που φουσκώνει τον άνθρωπο, όπως το προζύµι φουσκώνει το ψωµί. Το άζυµο ψωµί, που είναι επίπεδο, αντιπροσωπεύει την ταπείνωση και την υπακοή(τ!ιε Holidays of God, Spring Feasts, του Kevin Williams, Daily Bread, Άνοιξη 2008). Σχετικά µε το άζυµο ψωµί του Πάσχα, πολλοί σηµειώνουν και ένα ακόµη στοιχείο του που παραπέµπει στον Μεσσία Ιησού. Σύµφωνα µε τις ραβινικές οδηγίες, η µατσά πρέπει να χαράσσεται σε λωρίδες και να τρυπιέται (προφανώς για να µη φουσκώσει) και να ψήνεται καλά, έτσι που να "µαυρίζει". Το σώµα του Ιησού χαράχτηκε µε το µαστίγιο, τρυπήθηκε από τα καρφιά και γέµισε µελανιές από τα κτυπήµατα που δέχτηκε (The Holidays of God, Spring Feasts, του Kevin Williams, Daily Bread, Άνοιξη 2008). Αυτό το ψωµί, που είχε παρασκευαστεί µε τον τρόπο που αναφέραµε και δεν περιείχε το προζύµι της αµαρτίας, µοίρασε ο Ιησούς στους µαθητές, εκείνο το βράδυ του τελευταίου δείπνου, λέγοντας: "Αυτό είναι το σώµα µου, που παραδίδεται yια χάρη σας..." (Ματθ. 22: 19). Κι ο προφήτης Ησαΐας είχε γράψει αιώνες πριν ότι το σώµα του Μεσσία θα χαρασσόταν και θα σηµαδευόταν από πληγές "για χάρη της δικής µας σωτηρίας" (Ησ. 53:5). 9 Σ.Μ: Μια ενδιαφέρουσα λεπτοµέρεια που σηµειώνει ο Γεώργιος Ε. Παιδάκης, (σελ 37-38) αναφορικά µε τον πασχαλινό αµνό είναι ότι, κατ' εντολήν του Κυρίου, οι Εβραίοι έπρεπε να επιλέξουν το σφάγιο τη δέκατη ηµέρα του Νισάν (Εξοδ. 12:3) και να το παρατηρούν για τέσσερις ηµέρες προκειµένου να βεβαιωθούν πως είναι τέλειο και κατάλληλο για τη θυσία. Ο Ιησούς µπήκε στην Ιερουσαλήµ την Κυριακή στις 10 του Νισάν και για τέσσερις ηµέρες κήρυττε δηµόσια, απευθύνοντας στον λαό µερικά από τα σηµαντικότερα µη- νύµατά Του και αποκαλύπτοντας τον εαυτό Του ως τον Μεσσία του Θεού. Εκεί κρίθηκε, ιόσο από τον λαό όσο και από το ιερατείο και τον Ρωµαίο διοικητή, και βρέθηκε «άµωµος», αποδεικνύοντας ότι είναι ο τέλειος Πασχαλινός Αµνός. Το ιερατείο χρειάστηκε να προσλάβει ψευδοµάρτυρες για να Τον κατηγορήσει (Ματθ. 26:59-60), ενώ ο Πιλάτος αποφάνθηκε: «δεν βρίσκω σ' αυτόν κανένα έγκληµα» (Ιωάν. 19:4).