Ευρυδίκη Κεφαλίδου ΙΑ 113: Αττική ερυθρόμορφη αγγειογραφία της κλασικής εποχής Παραδόσεις: Πέμπτη 15:00-18:00 (αίθουσα 421) Πέμπτη 15.00-18.00, Αίθουσα 437 Επίθετα: Ν-Ω (εκτός από το 5 ο μάθημα, βλ. παρακάτω) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 1) 24/4/14 Εισαγωγή Αναδρομή στην αρχή της ερυθρόμορφης αγγειογραφίας και στην εξέλιξή της μέχρι περ. το 470 π.χ. Χρονολόγηση ΠΡΩΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ι: Ζ. των Νιοβιδών 2) & 3) 8/ 5/ 14 (διπλό μάθημα για αναπλήρωση χαμένου μαθήματος της Πρωτομαγιάς) ΠΡΩΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΙ: Ζ. της Altamura Z. των Μαλλωτών Σατύρων - Z. της Villa Giulia Ζ. του Βορέα Ζ. της Ωρείθυιας Ζ. του Αιγίσθου Ζ. του Sabouroff Z. του Αλκίμαχου Ζ. του Bowdoin - Άλλοι αγγειογράφοι 4) 15/ 5/ 14 ΠΡΩΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΙΙ: Ζ. του Πιστόξενου Ζ. της Πενθεσίλειας Ζ. της Ταρκύνιας Ζ. του Lewis Σωτάδης και Ζ. του Σωτάδη Άλλοι αγγειογράφοι 1
5) 22/ 5/ 14 ΩΡΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ι: Ζ. του Αχιλλέα Ζ. της Φιάλης Αγγεία λευκού εδάφους και λευκές λήκυθοι 6) ΤΕΤΑΡΤΗ 11:30 (πρωί) 28/ 5/14 Επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο - ξενάγηση στην Έκθεση Κεραμικής και μάθημα για τα αγγεία λευκού βάθους από τον Δρ. Γιώργο Καββαδία (εάν χρειαστεί να αλλάξει η ημερομηνία θα σας ενημερώσω ραντεβού μπροστά στην κεντρική είσοδο εγκαίρως, για να μπούμε πριν από τις 12:00). 7) 5/ 6/ 14 ΩΡΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΙ: Ζ. του Έκτορα Ζ. του Πηλέα Ζ. του Λυκάονος Z. του Christie - Πολύγνωτος και Ομάδα Πολυγνώτου 8) 12/6/14 ΩΡΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΙΙ: Z. του Κλεοφώντος Ζ. του Δίνου Ζ. της Νέκυιας ΥΣΤΕΡΟΙ ΜΑΝΙΕΡΙΣΤΕΣ: Ζ. της Ναυσικάς Ζ. του Ηφαίστου 9) 19/ 6/ 14 ΩΡΙΜΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙV Ζ. του Μονάχου 2335 Ζ. του Λουτρού Ζ. του Schuvalov- Ζ. του Barclay Ζ. του Κόδρου Ζ. της Πηνελόπης Z. της Ερέτριας Άλλοι αγγειογράφοι 10) 26/6/14 ΥΣΤΕΡΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ και ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ 2
Ζ. του Μειδία Αριστοφάνης Αίσων Ζ. του Γάμου των Αθηνών - Ζ. του Κάδμου Ζ. του Νικία Ζ. του Προνόμου Ζ. του Τάλω Ζ. της Suessula Ζ. του Ξενόφαντου Ζ. του Μελεάγρου Ζ. της Ιένας Άλλοι αγγειογράφοι 11) 3/7/14 ΣΤΥΛ ΚΕΡΤΣ Ζ. του Pourtales Ζ. της Toya Άλλοι αγγειογράφοι Ζ. του Μαρσύα Ζ. των Ελευσινίων Ζ. της Πομπής Ζ. της Γαμήλιας Πομπής 12) & 13) 10/7/14 (διπλό μάθημα) ΣΤΥΛ ΚΕΡΤΣ συνέχεια Ζ. της Αμαζόνας Ζ. του Filottrano - Oμάδα OTCHET Ομάδα G - Ομάδα L.C. Ομάδα F.B. Ερυθρόμορφα αγγεία άλλων εργαστηρίων (κυρίως της Μεγάλης Ελλάδας) Επανάληψη 3
ΙΑ 113 - ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (κυρίως στην ελληνική και αγγλική γλώσσα) Α. ΒΑΣΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ (περ. 460 320 π.χ.) Boardman, J. Αθηναϊκά ερυθρόμορφα αγγεία. Κλασική περίοδος (μετάφρ. Ε. Παπουτσάκη-Σερμπέτη), Αθήνα, 1995. Robertson, M. H τέχνη της αγγειογραφίας στην κλασική Αθήνα (μετάφρ. Μ. Καραμπατέα & Μ. Κόμβου), Αθήνα, 2001. Scheibler, I. Ελληνική Κεραμική. Παραγωγή, εμπόριο και χρήση των αρχαίων ελληνικών αγγείων (μετάφρ. Ε. Μανακίδου), Αθήνα 1992 [α γερμ. έκδ. 1983]. Τιβέριος, Μ. Ελληνική Τέχνη - Αρχαία Αγγεία, Αθήνα 1996. Β. ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ (χρήσεις, εμπόριο και εικονογραφία αρχαίας κεραμικής) Boardman, J. Η ιστορία των αρχαίων ελληνικών αγγείων (μετάφρ. Κ. Κοπανιάς) Αθήνα 2006[α αγγλ. έκδ. 2001]: τα αρχαία αγγεία ως σημαντική πηγή για τη μελέτη των κοινωνιών που τα δημιούργησαν (απόψεις για τη ζωή, τον μύθο, αλλά και για την πολιτική), η στυλιστική εξέλιξη των αγγείων, οι ταυτίσεις των αγγειογράφων, οι τεχνικές για το πλάσιμο και τη διακόσμησή τους, η καθημερινή ζωή των κεραμιστών στις αρχαίες ελληνικές πόλεις, το εμπόριο των αγγείων, κ.ά. συναφή θέματα. Carpenter, T. H. Art and Myth in Ancient Greece, Λονδίνο-Νέα Υόρκη 1991: ευσύνοπτο εικονογραφημένο εγχειρίδιο, με έμφαση στην εικονογραφία της κεραμικής. Clark, A., Elston, M. & Hart, M. L., Understanding Greek Vases. A Guide to Terms, Styles, and Techniques, Los Angeles 2002: ευσύνοπτο εικονογραφημένο λεξικό για τους αγγειοπλάστες, τους αγγειογράφους, τα σχήματα και την τεχνολογία των αγγείων. Cook. R. M. Ελληνική Αγγειογραφία (μετάφρ. Δ. Τσουκλίδου), Αθήνα 1994 [α & β αγγλ. έκδ. 1960, 1972]: γεωμετρικός ρυθμός, ανατολίζων και μελανόμορφος ρυθμός, ερυθρόμορφος ρυθμός, ελληνιστική κεραμική, μελαμβαφής κεραμική, τεχνικές κατασκευής και διακόσμησης, σχήματα αγγείων, επιγραφές στα αγγεία, χρονολόγηση κεραμικής, σημασία της 4
κεραμικής, κ.ά. συναφή θέματα. Mertens, J. R. How to Read Greek Vases, Yale-New Haven-Λονδίνο 2010: διεξοδική εικονογραφική ανάλυση επιλεγμένων παραδειγμάτων (διαχρονικά), με άριστη εικονογράφηση. Rasmussen, T. & Spivey, N. (επιμ.), Προσεκτικές ματιές στα ελληνικά αγγεία (μετάφρ. Θ. Ξένος), Αθήνα 1997 [α αγγλ. εκδ. 1991]: γεωμετρικός ρυθμός, Κόρινθος και ανατολίζων ρυθμός, οι κεραμείς και οι αγγειογράφοι στην Αθήνα του 6ου και 5ου αιώνα π.χ., ελληνιστικά αγγεία, η αγγειογραφία της Κάτω Ιταλίας, εμπόριο αγγείων, κ.ά. συναφή θέματα. Sparkes, B. Α. Greek Pottery. An Introduction, Manchester-Νέα Υόρκη 1991: κατασκευή αγγείων στα κεραμικά εργαστήρια, σχετική απόλυτη χρονολόγηση της κεραμικής, σχήματα και χρήσεις των αγγείων, τα διαφορετικά είδη της διακόσμησης, εμπόριο αγγείων κ.ά. συναφή θέματα. Sparkes, B. Α. Ερυθρό και μέλαν. Μελέτες στην αρχαία ελληνική κεραμική (μετάφρ. Δ. Τσιαφάκη), Αθήνα 1996 [α αγγλ. έκδ. 1996]: οι κυριότερες φάσεις στην ιστορία της ελληνικής κεραμικής παραγωγής (διακοσμημένης και αδιακόσμητης), οι σύγχρονες αξιολογήσεις των τρόπων μελέτης της ελληνικής κεραμικής, η εικονογραφία των αγγείων και η κοινωνία που τα παρήγαγε, οι πληροφορίες που δίνει η μελέτη των αγγείων για την κοινωνία, την ιστορία της τέχνης, τη μυθολογία και την οικονομία, η ιστορία της συλλογής της ελληνικής κεραμικής από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα (σύγχρονο εμπόριο αγγείων στην αγορά έργων τέχνης), κ.ά. συναφή θέματα. Γ. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ Benz, Μ., Geominy W., & Müller. J. M. (επιμ.), TonArt - Virtuosität antiker Töpfertechnik, Petersberg 2010. Cohen, B. (επιμ.). The Colors of Clay: Special Techniques in Athenian Vases, Los Angeles 2008: σημαντικές μελέτες για τις ειδικές τεχνικές που κατά καιρούς εφαρμόζονταν στα αγγεία. Noble, J.V.The Techniques of Painted Attic Pottery (αναθεωρημένη έκδοση) Λονδίνο 1988 [α έκδοση 1965]: βασικό έργο αναφοράς για την τεχνολογία της αρχαίας κεραμικής. Schreiber, T. Athenian Vase Construction. A Potter s Analysis, Malibu 1999: η τεχνολογία κατασκευής των αρχαίων αγγείων από τη σκοπιά μιας σύγχρονης εξειδικευμένης κεραμίστριας. ΙA 113: ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Beazley Archive Pottery Database: http://www.beazley.ox.ac.uk/pottery Κλασική αγγειογραφία: http://users.sch.gr/ipap/ellinikos Politismos Όλοι οι επίσημοι ιστότοποι των ελληνικών και ξένων Μουσείων 5
6