IA 64: Αττικά μελανόμορφα αγγεία Ευρυδίκη Κεφαλίδου

Transcript

1 IA 64: Αττικά μελανόμορφα αγγεία Ευρυδίκη Κεφαλίδου

2 ΕΡΥΘΡΟΜΟΡΦΑ - ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΑ Σχήματα Ο ενιαίος αμφορέας συνεχίζει να είναι δημοφιλής Οι κύλικες τύπου Α (οφθαλμωτές) παίρνουν τη θέση των μικρογραφικών κυλίκων Αρχίζουν να γίνονται συχνοί και οι βαθύτεροι σκύφοι Οι υδρίες γίνονται πολύ δημοφιλείς Οι λήκυθοι αποκτούν το γνώριμο κυλινδρικό σχήμα τους

3 ΕΡΥΘΡΟΜΟΡΦΑ - ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΑ Τεχνική - Πινέλο αντί για χάραξη με ακίδα, άρα μεγαλύτερη ελευθερία στη σχεδίαση - Οι ερυθρές μορφές έχουν μεγαλύτερη αναγλυφικότητα - Το πινέλο δίνει την δυνατότητα της διακύμανσης του επιχρίσματος: παχιά ανάγλυφη γραμμή, αραιό καστανό-καστανόξανθο, αποχρώσεις του καφέ κλπ. - Είναι πιο εύκολο να ξεχωρίζει το μάτι τις αλληλοεπικαλυπτόμενες μορφές ή να αποδώσει προοπτική συνίζηση - Χάνονται τα επίθετα χρώματα (λευκό και ιώδες) μόνο μερικοί πρώιμοι ΕΜ τα χρησιμοποιούν αλλά για μικρό χρονικό διάστημα - Δεν χρησιμοποιείται πλέον το λευκό επίθετο χρώμα για τα γυμνά μέλη των γυναικών - Παρατηρούμε μια εξειδίκευση μεταξύ κυλικογράφων και άλλων ζωγράφων

4 Ερυθρόμορφος ρυθμός - Ανακαλύπτεται στην Αθήνα γύρω στο 530 π.χ. - Ο πρώτος αγγειογράφος που τoν χρησιμοποίησε συστηματικά ήταν ο Ζωγράφος του Ανδοκίδη -Δούλευε και με τη μελανόμορφη τεχνική, μερικές φορές μάλιστα πάνω στο ίδιο αγγείο = δίγλωσσα αγγεία (bilingual vases) - Και άλλοι ζωγράφοι του πρώιμου ερυθρόμορφου ρυθμού έκαναν το ίδιο - Αρκετοί αξιόλογοι αγγειογράφοι δούλευαν και με τις δύο τεχνικές αλλά σε διαφορετικά αγγεία - Αρκετοί αξιόλογοι αγγειογράφοι συνέχισαν να δουλεύουν μόνο με την παλιά τεχνική έως και το 500 π.χ. περίπου.

5 Ζωγράφος του Ανδοκίδη (& Ζωγράφος του Λυσιππίδη) Στον αγγειογράφο αποδίδονται και άλλα αγγεία, ΕΜ και δίγλωσσα, κατασκευασμένα από άλλους αγγειοπλάστες ΕΡΩΤΗΜΑ: Το ίδιο πρόσωπο ζωγράφισε και τις δύο όψεις των δίγλωσσων αγγείων? Ο Beazley άλλαξε γνώμη τουλάχιστον δυο φορές και τελικά είπε ότι τη ΜΜ πλευρά ζωγράφισε άλλος αγγειογράφος, τον οποίο ονόμασε Ζωγράφο του Λυσιππίδη και στον οποίο απέδωσε και άλλα ΜΜ αγγεία Είναι δύσκολο να συγκρίνεις ΜΜ και ΕΜ αγγεία, ακόμη κι αν είσαι σίγουρος ότι είναι από το ίδιο χέρι, γιατί η τεχνική είναι πολύ διαφορετική (χάραξη πινέλο) Η νεότερη έρευνα δεν έχει ομοφωνία Α) ορισμένοι τείνουν να ταυτίσουν τα δύο πρόσωπα γιατί είναι πολύ δύσκολο να δεχτούμε ότι ο Ζωγράφος του Ανδοκίδη ζωγράφισε κατευθείαν στον ΕΜ ρυθμό, διότι είναι από τους πρώτους (αν όχι ο πρώτος) που τον εφάρμοσε. Επίσης, τεχνικά θα υπήρχαν δυσκολίες (π.χ. δύο όψεις των κυλίκων) Άρα σίγουρα είχε διδαχτεί ως μαθητής τον παλαιό ΜΜ ρυθμό. Επίσης, διάφορα στοιχεία του είναι δάνεια από τον ΜΜ ρυθμό. ΕΠΟΜΕΝΩΣ ο Ζωγράφος του Λυσιππίδη μάλλον είναι η πρώιμη φάση του Ζωγράφου του Ανδοκίδη Β) Είναι δυο διαφορετικοί συνεργάτες Γ) Ο Ζ. του Λυσιππίδη είναι ο κεραμέας Ανδοκίδης

6 Ζωγράφος του Ανδοκίδη Πέντε αγγεία με την υπογραφή ΑΝΔΟΚΙΔΕΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ ζωγραφίστηκαν από το ίδιο χέρι, τον ονομαζόμενο Ζωγράφο του Ανδοκίδη Τα τέσσερα είναι ΕΜ αλλά το ένα (αμφορέας στη ΝΥ) έχει μελανόμορφο χείλος σε λευκό βάθος Το πέμπτο αγγείο είναι δίγλωσσο ( κύλικα)

7 Ζ. του Λυσιππίδη Ζ. του Ανδοκίδη

8

9 Ζ. του Λυσιππίδη Ζ. του Ανδοκίδη Και οι δύο θεωρούνται ότι ήταν μαθητές του Εξηκία Μοιάζουν τα παραπληρωματικά τους μοτίβα Έχουν παρόμοια ακρίβεια στο σχέδιο Αποδίδουν παρόμοιες σκηνές με παρόμοιο τρόπο, π.χ. ο Αχιλλέας και ο Αίας που παίζουν πεσσούς.

10 ή ο Ηρακλής με τον Κέρβερο

11 Ζ. του Λυσιππίδη Ζ. του Ανδοκίδη Ο Ηρακλής είναι ένα από τα πιο αγαπημένα του θέματα

12 Ζ. του Λυσιππίδη Ζ. του Ανδοκίδη

13 Ζωγράφος του Λυσιππίδη

14 Ζωγράφος του Ανδοκίδη

15

16 Ζωγράφος του Ανδοκίδη Ορισμένες σκηνές του έχουν ακόμη το μεγαλείο του Εξηκία αλλά η σύνθεση είναι πιο χαλαρή

17 Ζωγράφος του Ανδοκίδη Η πρωτοτυπία δεν λείπει, παρόλο που δεν φτάνει αυτήν του Εξηκία

18 Ζωγράφος του Ανδοκίδη

19 Ζωγράφος του Ανδοκίδη

20 Ψίαξ Ζωγράφισε έναν δίγλωσσο αμφορέα για τον κεραμέα Ανδοκίδη αλλά ξέρουμε το όνομά του από δύο ΕΜ αγγεία

21 Ψίαξ ΦΣΙΑΧΣ ΕΓΡΑΦΕ ΗΙΛΙΝΟΣ ΕΠΟΙΕ Δύο ΕΜ ενυπόγραφα αλάβαστρα

22 Ψίαξ Άλλος δίγλωσσος αμφορέας

23 Ψίαξ Οι ντελικάτες μορφές του δείχνουν ότι ίσως ήταν μαθητής του Ζωγράφου του Άμαση

24 Ψίαξ Πέντε ωραία πινάκια με ένα απλό ΜΜ θέμα στο εσωτερικό τους και μικρογραφικό στυλ

25 Ψίαξ Πειραματισμοί με τεχνικές (κοραλλί)

26 Ψίαξ

27 Κύαθος, επηρεασμένος από τα ετρουσκικά bucchero Ψίαξ

28 Ψίαξ

29 Πασέας (περ π.χ.) Κυρίως ΕΜ αγγεία (με προτίμηση στα πινάκια) αλλά ζωγράφισε και ΜΜ αναθηματικούς πίνακες που βρέθηκαν στην Ακρόπολη της Αθήνας Η υπογραφή του σώζεται σε δύο έργα

30 Αναθηματικός πίνακας - Αγορά

31

32

33

34 Πασέας

35 ΑΛΛΟΙ ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΔΙΓΛΩΣΣΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ Δίγλωσσες οφθαλμωτές κύλικες (ΜΜ εσωτερικά, ΕΜ εξωτερικά)

36

37 Εσωτερικά δίγλωσσων κυλίκων

38

39 Επίκτητος Εξωτερικό δίγλωσσης κύλικας (α όψη)

40 Επίκτητος Εξωτερικό δίγλωσσης κύλικας (β ὀψη)

41 Επίκτητος Εσωτερικό της δίγλωσσης κύλικας HIΣXYLOΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ

42 Άλλοι ενδιαφέροντες/σες ΜΜ ζωγράφοι, ομάδες, κατηγορίες Περ. 500 αρχές 5 ου αι. π.χ. ορισμένοι και ως το περ. 460 π.χ. Ομάδα του Αποτμήματος (Segment) Zωγράφος του Εδιμβούργου Zωγράφος της Γέλας Ζωγράφος του Θησέα Ζωγράφος της Αθηνάς Ζωγράφος του Μαραθώνα Ζωγράφος των Αθηνών 581 και Κατηγορία των Αθηνών 581 Ζωγράφος της Σαπφούς

43 Ομάδα του Αποτμήματος (Segment)

44 Ομάδα του Αποτμήματος

45 Επιρροή από λακωνικές ΜΜ κύλικες

46 Zωγράφος του Εδιμβούργου (500 αρχές 5 ου αι. π.χ.) Ο πρώτος σημαντικός αγγειογράφος μεγάλων κυλινδρικών ληκύθων Ζωγραφίζει επίσης μικρούς αμφορείς με λαιμό Παρόλο που η τεχνοτροπία του κατάγεται από την Ομάδα του Λεάγρου, αποφεύγει τα μεγάλα αγγεία που προτιμούσε εκείνη η Ομάδα Καλός σχεδιαστής, με καθαρή, απλή και λιτή τεχνοτροπία

47 Zωγράφος του Εδιμβούργου Υδρία Ηρακλής και Κύκνος Από τα σπάνια μεγάλα αγγεία του

48

49 Zωγράφος του Εδιμβούργου Μεγάλη ποικιλία σκηνών μυθολογικών και καθημερινής ζωής

50 Zωγράφος του Εδιμβούργου

51 Zωγράφος του Εδιμβούργου

52 Zωγράφος του Εδιμβούργου Σημαντική καινοτομία: λευκό πηχτό χρώμα ως βάθος Το μιμούνται άμεσα και άλλοι ληκυθογράφοι (που το βάζουν σε και σε άλλα σχήματα που ζωγραφίζουν, κυρίως οινοχόες και μικρούς αμφορείς με λαιμό. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ = συνήθως όχι πλέον λευκό το δέρμα των γυναικών

53 Zωγράφος του Εδιμβούργου

54 Zωγράφος του Εδιμβούργου

55 Κυρίως ληκυθογράφος Zωγράφος της Γέλας (500 αρχές 5 ου αι. π.χ.) Συχνά είναι απρόσεκτος στο σχέδιο αλλά έχει πολλές πρωτότυπες σκηνές, είτε της καθημερινής ζωής ή μυθολογικές Πολύ παραγωγικός τα αγγεία του ήταν πολύ αγαπητά στην Κάτω Ιταλία και Σικελία

56 Zωγράφος της Γέλας Λήκυθοι με λευκό βάθος

57 Zωγράφος της Γέλας Βουφόνια?

58 Zωγράφος της Γέλας

59 Zωγράφος της Γέλας

60 Zωγράφος της Γέλας Ζ. του Αντιμένη

61 Ζωγράφος του Θησέα (περ. 510 αρχές 5 ου αι. π.χ.) Από τους καλύτερους ζωγράφους μελανόμορφων σκύφων Έκανε και ληκύθους, αλλά λιγότερες Σταθερό χέρι, στιβαρά σώματα, στρογγυλά κεφάλια

62 Ζωγράφος του Θησέα

63 Ζωγράφος του Θησέα Πήρε το όνομά του από τον ήρωα, τον οποίο απεικονίζει συχνά (νέα μόδα δεν έχει πια το μονοπώλιο ο Ηρακλής)

64 Θησέας και Σκίρων Ζωγράφος του Θησέα

65 Θησέας και Προκρούστης Ζωγράφος του Θησέα

66 Ζωγράφος του Θησέα

67 Ζωγράφος του Θησέα Ζωγραφίζει τέρατα με φαντασία

68 Ζωγράφος του Θησέα

69 Ζωγράφος του Θησέα

70 Ζωγράφος του Θησέα

71 Ζωγράφος του Θησέα

72 Ζωγράφος του Θησέα

73 Ζωγράφος του Θησέα

74 Ζωγράφος του Θησέα

75 Ζωγράφος του Θησέα

76 Ζωγράφος του Θησέα

77 Σ. Φριτζίλας, 2006 E. Borges, 2003

78 Ζωγράφος της Αθηνάς (περ π.χ.) Μάλλον ζωγράφισε και ερυθρόμορφα αγγεία τον είχαν ονομάσει Ζωγράφο του Bowdoin αλλά μετά υποστηρίχθηκε με πειστικά επιχειρήματα ότι είναι το ίδιο χέρι

79 Ζωγράφος της Αθηνάς Α. τριφυλλόστομη οινοχόη Β. όλπη

80 Ζωγράφος της Αθηνάς Λιτός αλλά ζωηρός, κάπως μανιεριστικός στις λεπτομέρειες Ζωγραφίζει κυρίως ληκύθους και οινοχόες, πολύ συχνά με λευκό βάθος Ποικίλο και μερικές φορές πρωτότυπο θεματολόγιο

81 Ζωγράφος της Αθηνάς

82 Ζωγράφος της Αθηνάς Ζωγραφίζει κυρίως ληκύθους και οινοχόες

83 Ζωγράφος της Αθηνάς Το όνομά του οφείλεται στην προτίμησή του να απεικονίζει την Αθηνά

84 Ζωγράφος της Αθηνάς

85 Ζωγράφος της Αθηνάς

86 Ζωγράφος της Αθηνάς

87 Ζωγράφος της Αθηνάς

88 Ζωγράφος της Αθηνάς

89 Ζωγράφος του Μαραθώνα (αρχές 5 ου αι. π.χ.) Ονομάστηκε έτσι επειδή πολλές λήκυθοί του βρέθηκαν στον τύμβο του Μαραθώνα, που υψώθηκε πάνω από τον τάφο των νεκρών της μάχης εναντίον των Περσών το 490 π.χ. σημασία για την απόλυτη χρονολόγηση της κεραμικής απόλυτη και σχετική χρονολόγηση

90

91 Ζωγράφος του Μαραθώνα Έχει αίσθηση του σχεδίου και του χρώματος Λήκυθοι παλαιού σχήματος, που στενεύουν προς τη βάση Χρησιμοποιεί το λευκό βάθος, ορισμένες φορές σε ζώνες

92 Ζωγράφος του Μαραθώνα

93 Ζωγράφος του Μαραθώνα

94 Ζωγράφος των Αθηνών 581 και Κατηγορία των Αθηνών 581 Μικρές λήκυθοι με κωνικό σχήμα Ο Ζωγράφος είναι κοντά στον Ζωγράφο του Μαραθώνα Αλλά Η γενικότερη Κατηγορία αποτελείται από πολύ πρόχειρα αγγεία, που όμως βρίσκονται κατά εκατοντάδες Στα υστεροαρχαϊκά νεκροταφεία όλης της Ελλάδας και της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας

95 Κατηγορία των Αθηνών 581

96 Κατηγορία των Αθηνών 581

97 Ζωγράφος της Σαπφούς ( α τέταρτο 5 ου αιώνα π.χ.) Ενδιαφέρων και εφευρετικός ληκυθογράφος

98 Ζωγράφος της Σαπφούς Επώνυμο αγγείο ΦΣΑΦΟ παίζει βάρβιττο (σαν τη λύρα αλλά με μακρύτερους βραχίονες)

99 Ζωγράφος της Σαπφούς

100 Ζωγράφος της Σαπφούς

101 Ζωγράφος της Σαπφούς Διακόσμησε και μερικά μεγαλύτερα αγγεία (π.χ. έναν κιονωτό κρατήρα)

102 Ζωγράφος της Σαπφούς Ζωγραφίζει και ένα ωραίο αγγείο με στριφτή λαβή και λουτροφόρους (μεταφορά νερού για τον γάμο ή για τον τάφο των ανύπαντρων νεκρών)

103 Ζωγράφος της Σαπφούς Αγαπά τις νεκρικές σκηνές και είναι σημαντικοί οι νεκρικοί του πίνακες για τα ταφικά έθιμα της εποχής

104 Ζωγράφος της Σαπφούς HYOΣ, ΠATEΡ, AΔELΦOΣ, ΘΕΘΕ, ΠΡOΣΠATEΡ, METEΡ, AΔELΦE ΟΙΜΟΙ

105 Ζωγράφος της Σαπφούς