Β.4. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΟΜΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑ- Α- ΣΚΕΥΗΣ - ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΗ ΙΑΡ- ΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΛΙΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ Β.4.1. 4.1.Γενικά Χαρακτηριστικά του ήµου. Β.4.2. Οι Παράγοντες που Επηρεάζουν τη Χωροθέτηση των Οικονοµιι- κών ραστηριοτήτων στο Σώµα της Αγίας Παρασκευής: Θέσεις και δια- τάξεις των οικονοµικών δραστηριοτήτων. των. Β.4.2.1. Βιοµηχανία & ιακίνηση αγαθών, Χονδρικό εµπόριο, Ασφάλειες & Επισκευή αυτοκινήτων Β.4.2.2. Προσωπικές υπηρεσίες, Τράπεζες & Παραγωγή / ιακίνηση ειδών διατροφής Β.4.2.3. Υπηρεσίες αναψυχής/πολιτισµού & εµπόριο (λιανικό) Β.4.2.4. Παιδεία, Αναψυχή και ιεκπεραιώσεις υποθέσεων Β.4.3.Η οµή του Κέντρου. Β.4.4. Σύγκριση της Αγ. Παρασκευής µε άλλους ήµους. Β.4.4.1. Περιστέρι Β.4.4.2. Χαλάνδρι Β.4.4.3. Πέραµα Β.4.4.4. Αθήνα. Β.5. Συµπεράσµατα 2
Β.4.1. Γενικά Χαρακτηριστικά του ήµου. Ο ήµος Αγ. Παρασκευής βρίσκεται σε απόσταση 9 χλµ. Βορειοανατολικά της Αθήνας. Στην ανατολική πλευρά του συνορεύει µε το ήµο Γλυκών Νερών, Βορειοανατολικά µε το ήµο Γέρακα, Νοτιανατολικά και Νότια µε το όρος Υµηττός, Νότια και Νοτιοδυτικά µε το ήµο Χολαργού και υτικά και Βόρεια µε το ήµο Χαλανδρίου. Η περιοχή µέχρι το 1970 διατηρούσε το χαρακτήρα προαστίου γενικής κατοικίας. Στη συνέχεια άρχισε να διαφοροποιείται, ιδιαίτερα δε µε την επίδραση του Ρ.Σ.Α. του 1985. Σήµερα έχει εξελιχθεί σε κέντρο υπερτοπικής σηµασίας κυρίως στον τοµέα δηµοσίων υπηρεσιών αλλά και πολλών ιδιωτικών επιχειρήσεων. Εντός των διοικητικών ορίων του ήµου, έχουν εγκατασταθεί πολλές ηµόσιες υπηρεσίες όπως: ΕΡΤ, Ερευνητικό Κέντρο ΗΜΟ- ΚΡΙΤΟΣ, Αστυνοµική /ση Ανατολ. Αττικής, Γεν. Λογιστήριο, ασαρχείο Πεντέλης, ΕΗ Χαλανδρίου, Υπηρεσία ιαβατηρίων, /ση Βιοµηχανίας, /ση Μεταφορών & Επικοινωνίας Ανατ. Αττικής, Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας, Κέντρο Κτηνιατρικών Ιδρυµάτων, Εθνικό Κτηµατολόγιο, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πολεοδοµία, κ.α. Επίσης, έχουν εγκατασταθεί τα εκπαιδευτήρια : Pierce, Deree και η Γαλλική Σχολή. 3
Η συµβολή του ήµου, λοιπόν, δεν περιορίζεται µόνον στην εξυπηρέτηση των κατοίκων του δήµου, αλλά εξυπηρετεί την ευρύτερη περιοχή. Η Λ. Μεσογείων χωρίζει το ήµο σε δύο τµήµατα µε πολλές διαφορές µεταξύ τους. Το νότιο τµήµα που είναι και η προγενέστερη περιοχή έχει κατοικηθεί από άτοµα υψηλότερου εισοδηµατικού και µορφωτικού επιπέδου. Στο Βόρειο τµήµα, η περιοχή θεωρείται πιο υποβαθµισµένη, πυκνοκατοικηµένη, µε µικρές κατοικίες και πυκνή δόµηση και κατοικείται από άτοµα χαµηλότερου εισοδήµατος σε σχέση µε το Νότιο τµήµα. Τέλος, ο ήµος αποτελείται από ένδεκα (11) Πολεοδοµικές Ενότητες. Ο Πραγµατικός πληθυσµός κατά τα έτη 1981 1991, σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΣΥΕ παρουσίασε την παρακάτω µεταβολή : Έτος Πληθυσµός Μεταβολή 1981 32.904-1991 47.463 44,2 % Από τον παραπάνω πίνακα φαίνεται ότι ο πληθυσµός της Αγ. Παρασκευής παρουσίασε ραγδαία αύξηση κατά τη δεκαετία 1981 1991, η οποία συνέβαλε στην αύξηση των αναγκών εξυπηρέτησης του δήµου. Ο. Αγίας Παρασκευής έχει ανεπτυγµένη τοπική οικονοµική δραστηριότητα, αλλά σε µικρό βαθµό υπάρχει εξάρτηση από το εµπορικό κέντρο του. Χαλανδρίου. Κατά µήκος της Λ. Μεσογείων έχει αναπτυχθεί γραµµικά και στις δύο πλευρές της ένα εµπορικό και διοικητικό κέντρο υπερτοπικού χαρακτήρα. Συγκεκριµένα, υπάρχουν καταστήµατα τραπέζης, πολυεθνικές εταιρείες, αντιπροσωπείες αυτοκινήτων, αλλά και καταστήµατα λιανικού εµπορίου, Fast-Food κλπ. Σε γενικά πλαίσια, παρατηρείται διασπορά των δραστηριοτήτων λιανικού εµπορίου και παροχής υπηρεσιών στο δήµο. Επίσης, στην περιοχή µεταξύ του οικιστικού ιστού και της υτικής Περιφερειακής Λ. Υµηττού (.Π.Λ.Υ.) βρίσκονται σηµαντικές εγκαταστάσεις υπερτοπικού χαρακτήρα (τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια Αµερικανικό Κολέγιο, Pierce, Deree, και Γαλλική Σχολή, το Στρατόπεδο Κυρίτση, ο ηµόκριτος, και Υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας). Σύµφωνα µε το Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας (Ρ.Σ.Α.), ο. Αγ. Παρασκευής υπάγεται στη χωροταξική ενότητα του Λεκανοπεδίου της Α- 4
θήνας, το δε κέντρο του ήµου προτείνεται ως «Κέντρο ήµου µε υπερτοπικό χαρακτήρα». Η Αγ. Παρασκευή είναι ένας δήµος πολύ δοµηµένος, παρά τον µη ιπποδάµειο ιστό της που συνήθως δεν επιτρέπει την «καλή» οργάνωση των πολεοδοµικών λειτουργιών, ειδικά π.χ. σε σχέση µε το Χαλάνδρι ή το Περιστέρι. οµηµένος σε σχέση µε την έννοια της χωρικής κατανοµής των µεταβλητών µέσω των γραµµικών τους σχέσεων και της θεµατικής σύνθεσης των µεταβλητών µε βάση τη πολεοδοµική δοµή, καθώς και τη χωροθέτηση τους στο σύνολο του δήµου. Γενικά, παρατηρείται συγκέντρωση πολλών δραστηριοτήτων. Αυτές συγχωροθετούνται µε σκοπό τη καλύτερη δοµή της πόλης. Για να λειτουργήσει σωστά η πόλη και να υπάρχει µια κανονικότητα στο σύνολο της πρέπει συνυπάρχουν πολλές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες είναι διάσπαρτες στο δήµο Αγ. Παρασκευής, ώστε να δηµιουργούν κανονική κατανοµή στο χώρο και να εξυπηρετούν το σύνολο του δήµου. Β.4.2. Οι Παράγοντες που Επηρεάζουν τη Χωροθέτηση των Οι- κονοµικών ραστηριοτήτων στο Σώµα της Αγίας Παραα- σκευής: Θέσεις και διατάξεις των οικονοµικών κών δραστηριοτή- των. Οι σηµαντικοί οδικοί άξονες του δήµου επηρεάζουν σε µεγάλο βαθµό τη χωρική κατανοµή των οικονοµικών δραστηριοτήτων. Η Λ. Μεσογείων, η Αγ. Ιωάννου, η Χαλανδρίου, η Γαρυττού, η Ελ. Βενιζέλου, η Κλεισθένους κ.α. είναι άξονες µε µεγάλη σηµασία και ανεξάρτητα από τις υψηλές αξίες γης προσελκύουν έντονα τις δραστηριότητες, οι οποίες έχουν ως κριτήρια χωροθέτησης τη κεντρικότητα, τη προσβασιµότητα και προσπελασιµότητα. Το γεγονός αυτό, έχει ως αποτέλεσµα, οι οικονοµικές δραστηριότητες να µαζεύονται στους οδικούς άξονες και να δηµιουργούν γραµµικές συγκεντρώσεις. Λ. Μεσογείων: Κεντρικός δρόµος στο Λεκανοπέδιο, ο οποίος προσελκύει δραστηριότητες υπερτοπικής εµβέλειας. Λειτουργικός ο χαρακτήρας της στο δήµο. Η Χαλανδρίου, η Αγ. Ιωάννου κ.α.: Παρόλο που είναι δευτερεύουσες αρτηρίες, έχουν χάσει τη λειτουργική τους τοπικότητα και εξυπηρετούν σε µεγάλο ποσοστό κυρίως στη βορειοανατολική Αττική. Στην Αγ. Ιωάννη υπάρχουν υπερτοπικές δραστηριότητες αναψυχής και η Χα- 5
λανδρίου και η Γαρυττού έχουν αυξηµένη σηµασία, καθώς είναι οι βασικοί δρόµοι που ενώνουν το Χαλάνδρι µε την Αγ. Παρασκευή. Παράλληλα, το γεγονός ότι η Λ. Μεσογείων διασχίζει το δήµο στο κέντρο του και τον χωρίζει σε δύο τµήµατα µε δυσχερή επικοινωνία, έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη κάποιων τοπικών κέντρων. Έτσι, δη- µιουργούνται µικροί θύλακες πυρήνες, οι οποίοι χωροθετούνται σε κάποια συγκεκριµένα σηµεία (π.χ. σε κάποια πλατεία), για την εξυπηρέτηση σε επίπεδο γειτονιάς. Επίσης, το νοτιοανατολικό τµήµα του δήµου, έχει ήπια δραστηριότητα, καθώς γειτνιάζει µε τον Υµηττό, πλην των ορίων µε το δήµο Χολαργού. Το γεγονός αυτό, στα όρια µε τον Υµηττό, παρατηρείται γιατί η τοποθέτηση µιας οικονοµικής δραστηριότητας σε αυτή τη θέση δεν µπορεί να αποκτήσει κεντρική θέση και να λειτουργήσει σαν πυρήνας, µε δεδοµένο ότι οι λειτουργίες/ οικονοµικές δραστηριότητες απευθύνονται σε ευρύ κοινό. Το βορειοανατολικό τµήµα του ήµου, δεν προσελκύει έντονα τις οικονοµικές δραστηριότητες, καθώς αποτελείται αποκλειστικά από κατοικίες και αρκετές περιοχές έχουν εvταχθεί πρόσφατα στο σχέδιο πόλης. Στη συνέχεια ακολουθούν: ο πίνακας της Λειτουργικής οµής (πίνακας Β.4.1.) οι πίνακες της ανάλυσης των Συνιστωσών σε τριψήφιο κωδικό (πίνακας Β.4.2.) και οι χαρτογραφήσεις των 4 πρώτων συνιστωσών: Πίνακας Β.4.1. Η Λειτουργική οµή του ήµου Αγίας Παρασκευής. 6
Πίνακας Β.4.2. Η ανάλυση των Συνιστωσών σε τριψήφιο κωδικό 7
8
Β.4.2.1. Βιοµηχανία & ιακίνηση αγαθών, Χονδρικό εµπόριο, Ασφάλει- ες & Επισκευή αυτοκινήτων Η Συνιστώσα 1 αποτελείται από τις εξής οικονοµικές δραστηριότητες µε διαβροχή: (Η διαβροχή καθορίζει τη δοµή της συνιστώσας). D92 Υπηρεσίες Υγιεινής & νεκροταφείων 0,968 D31 Χηµικές βιοµηχανίες 0,927 D82 Ασφάλειες 0,900 D24 Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες & διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος 0,848 D61 Χονδρικό εµπόριο 0,743 D38 Κατασκευή µεταφορικών µέσων 0,601 Συνιστώσα 1-1 ιαβροχή Οικονοµικών ραστηριοτήτων Οι τρεις πρώτες δραστηριότητες Υπηρεσίες Υγιεινής, Χηµικές βιοµηχανίες και Ασφάλειες, παρόλο που παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη διαβροχή στη συνιστώσα, αποτελούνται, από λίγες επιχειρήσεις µε λίγους απασχολούµενους (όπως θα αναλυθεί παρακάτω). Αντίθετα, οι υ- πόλοιπες τρεις Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες & διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος, Χονδρικό εµπόριο και Κατασκευή µεταφορικών µέσων, παρόλο που έχουν µικρότερες τιµές διαβροχής, αποτελούνται από πολλές επιχειρήσεις µε πολλούς απασχολούµενους. Συνεπώς, όλες οι οικονοµικές δραστηριότητες είναι αντιπροσωπευτικές, ανεξάρτητα το µέγεθος της διαβροχής. Θεµατική Ανάλυση: Α. Η οικονοµική δραστηριότητα Υπηρεσίες Υγιεινής αντιπροσωπεύει µε ποσοστό 100% την D92: Υπηρεσίες Υγιεινής & νεκροταφείων. 9
Αποτελείται από 1 επιχείρηση µε 60 απασχολούµενους. (Ο αριθµός των απασχολούµενων και οι επιχειρήσεις µας βοηθάει σε αυτό το περιγραφικό µέρος της ανάλυσης). Αυτή η µια επιχείρηση είναι τοπική δραστηριότητα και χωροθετείται λογικά κοντά στο δηµοτικό νεκροταφείο, στο νοτιοανατολικό άκρο του δήµου, µε σκοπό την αποκλειστική εξυπηρέτηση του. Συνεπώς δεν αποτελεί αντιπροσωπευτική δραστηριότητα για την συνιστώσα και για το λόγο αυτό δεν συµπεριλαµβάνεται στο τίτλο. Β. Η οικονοµική δραστηριότητα D36: Χηµικές Βιοµηχανίες αποτελείται από 5 επιχειρήσεις µε 25 απασχολούµενους και συντίθεται από τους παρακάτω τριψήφιους: D36: D315 Βιοµηχανίες φαρµακευτικών προϊόντων 18,66% D316 Βιοµηχανίες καλλυντικών και ειδών αρωµατοποιίας 81,34% Είναι υπερτοπικές δραστηριότητες. εν αποτελούν λειτουργίες κέντρου πόλης µε αποτέλεσµα να βρίσκονται διάσπαρτες στο δήµο. Απευθύνονται σε εξειδικευµένους πελάτες από διάφορες περιοχές. Χωροθετείται είτε σε κεντρικούς άξονες, οι οποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις καλύτερης µεταφοράς και φορτοεκφόρτωσης (Λ. Μεσογείων Χαλανδρίου), είτε σε αραιοκατοικηµένες περιοχές, όπου και οι αξίες γης είναι χαµηλές και παράλληλα για να µην προκαλούν προβλήµατα ό- χλησης στους κατοίκους. Συνεπώς χωροθετούνται κυρίως στο νότιο-νοτιοανατολικό και βορειοανατολικό τµήµα του δήµου. Γ. Η οικονοµική δραστηριότητα Ασφάλειες αποτελείται από 12 επιχειρήσεις µε 78 απασχολούµενους και αντιπροσωπεύει µε ποσοστό 100% την D82: Ασφάλειες. Είναι υπερτοπική δραστηριότητα. Απευθύνεται σε κατοίκους του δήµου, αλλά και σε γειτονικούς δήµους, µε αποτέλεσµα να χωροθετείται κοντά σε κεντρικούς δρόµους µε εύκολη πρόσβαση. εν αποτελεί λειτουργία κέντρου πόλης. 10
. Η οικονοµική δραστηριότητα D24: Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες & διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος, αποτελείται από 23 ε- πιχειρήσεις µε 80 απασχολούµενους και συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: D24: D241 Υποδηµατοποιία 7,72% D242 Επισκευή υποδηµάτων 9,88% D243 Κατασκευή ειδών ενδυµασίας 70,06% D244 Κατασκευή διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος, εκτός ενδυµασίας 12,35% Είναι υπερτοπική δραστηριότητα. εν αποτελεί λειτουργία κέντρου πόλης µε αποτέλεσµα να βρίσκονται διάσπαρτες στο δήµο. Χωροθετείται είτε σε κεντρικούς ά- ξονες, οι οποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις καλύτερης µεταφοράς και φορτοεκφόρτωσης (Λ. Μεσογείων Χαλανδρίου κ.α.), είτε σε αραιοκατοικηµένες περιοχές, όπου οι αξίες γης είναι χαµηλές και για να µην προκαλούν προβλήµατα όχλησης στους κατοίκους. Χρειάζονται µεγάλους χώρους, µε αποτέλεσµα να µην απευθύνονται σε δρόµους µε υψηλές αξίες γης. Ε. Η οικονοµική δραστηριότητα D61: «Χονδρικό εµπόριο» αποτελείται από 58 επιχειρήσεις µε 238 απασχολού- µενους και συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: D61: D614 Χονδρικό εµπόριο µηχανηµάτων, µηχανικών εργαλείων, οχηµάτων, και εξαρτηµάτων 24,65%. D615 Χονδρικό εµπόριο ειδών οικιακής χρήσεως & κιγκαλερίας 13,46% D616 Χονδρικό εµπόριο επίπλων και ειδών επιπλώσεως 6,26% D617 Χονδρικό εµπόριο επίπλων και ειδών επιπλώσεως 1,33% D618 Χονδρικό εµπόρων ειδών διατροφής, ποτών & προϊόντων καπνού 6,29% D619 Χονδρικό εµπόριο ειδών µ.ά.ά 9,20% 11
Είναι υπερτοπική δραστηριότητα. εν αποτελεί λειτουργία κέντρου πόλης µε αποτέλεσµα να χωροθετούνται µε διάσπαρτη µορφή στο δήµο. Χωροθετούνται κυρίως σε κεντρικούς άξονες, οι οποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις καλύτερης µεταφοράς και φορτοεκφόρτωσης (Λ. Μεσογείων Χαλανδρίου, Κλεισθένους κ.α.), είτε σε περιοχές αραιοκατοικηµένες, έτσι ώστε να µην προκαλούν προβλήµατα στους κατοίκους και παράλληλα όπου οι αξίες γης είναι χα- µηλές. Απευθύνονται σε συγκεκριµένους πελάτες, είτε του δήµου Αγ. Παρασκευής, είτε άλλων δήµων, συνεπώς δεν τους ενδιαφέρει η κεντρικότητα, αλλά ταυτόχρονα χρειάζονται εύκολη πρόσβαση. Ζ. Η οικονοµική δραστηριότητα D38: Κατασκευή µεταφορικών µέσων αποτελείται από 70 επιχειρήσεις µε 204 απασχολούµενους και συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: D38: D384 Επισκευή αυτοκινήτων 98,65% D386 Κατασκευή µοτοσικλετών και ποδηλάτων 0,49% D389 Επισκευή µοτοσικλετών και ποδηλάτων 0,98% Είναι υπερτοπικές δραστηριότητες. εν αποτελούν λειτουργίες κέντρου πόλης. Χωροθετούνται σε κεντρικούς άξονες, οι ο- ποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις καλύτερης πρόσβασης και µεταφοράς των οχηµάτων (Λ. Μεσογείων Χαλανδρίου Γαρυττού - Κλεισθένους). Εξυπηρετούν κατοίκους του δήµου, αλλά και άλλων δήµων και περαστικών. Για το λόγο αυτό τοποθετούνται σε κεντρικά ση- 12
µεία, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιµα και ορατά από τους περαστικούς. Χωρική Ανάλυση: Όλες οι δραστηριότητες είναι υπερτοπικές, αρά και ο χαρακτήρας της συνιστώσας είναι υπερτοπικός, εξυπηρετώντας και τους γειτονικούς δήµους. Παρατηρείται (χαρτης Β.4.3.) πύκνωση και γραµµική ανάπτυξη κατά µήκος της Λ. Μεσογείων. Η Λ. Μεσογείων είναι ένας άξονας υ- περτοπικής σηµασίας µε καταστήµατα και χονδρικό εµπόριο, καθώς ε- ξυπηρετεί πελάτες από το δήµο, αλλά και από τους όµορους δήµους. Συνεπώς, η πύκνωση στη Λ. Μεσογείων περιλαµβάνει κυρίως διακίνηση αγαθών και χονδρικό εµπόριο, καθώς και επισκευή αυτοκινήτων (Ο κλάδος των αυτοκινήτων είναι ανεπτυγµένος στη Λ. Μεσογείων, όσον αφορά σε αντιπροσωπίες, συνεργία αυτοκινήτων, αξεσουάρ κ.τ.λ.). Όσον αφορά την επισκευή των αυτοκινήτων η χωροθέτηση, πέραν της Λ. Μεσογείων, είναι πιθανή και στην οδό Κλεισθένους, καθώς είναι άξονας γνωστός στην περιοχή µε τέτοιου είδους χρήσεις. Οι βιοτεχνίες/βιοµηχανίες είναι διάσπαρτες στο δήµο, κυρίως σε αραιοκατοικηµένες περιοχές, στο βορειοανατολικό και νότιο τµήµα του δήµου. Παράλληλα, παρατηρείται µια πιο συγκεντρωµένη διασπορά στα όρια µε το δήµο Χαλανδρίου, µεταξύ των οδών Γαρυττού και ερβενακίων. Η συγκέντρωση σε αυτή τη θέση αποσκοπεί στη προσέλκυση των κατοίκων του δήµου Χαλανδρίου, παράλληλα µε το βόρειο τµήµα την Αγ. Παρασκευής. Η ύπαρξη του νεκροταφείου στο νοτιοανατολικό τµή- µα του δήµου εξηγεί τη χωροθέτηση της δραστηριότητας Υπηρεσίες Υ- γιεινής σε εκείνη την περιοχή. Η 1 η συνιστώσα έχει συνεκτική χωρική µορφή. Λόγω δοµής και µορφής του δήµου (περιοχή κατοικίας),αλλά και θεµατικής κατανοµής των δραστηριοτήτων (όχι κεντρικές) αποφεύγονται κάποιες δραστηριότητες από κάποιες περιοχές και εκτρέπονται σε συγκεκριµένες γειτονιές, µαζεµένες δηµιουργώντας θύλακες-πυκνώσεις (κυρίως σε ζεύγη οικοδοµικών τετραγώνων), είτε σε τοπικά κέντρα, είτε σε αραιοκατοικηµένα τµήµατα του δήµου, περιορίζοντας την όχληση στα κεντρικά σηµεία. Συµπερασµατικά, στη συνιστώσα 1 παρατηρείται συγκέντρωση πολλών υπερτοπικών δραστηριοτήτων. Αφενός βρίσκονται διάσπαρτες 13
στο δήµο (δηµιουργώντας θύλακες), αφετέρου παρατηρείται και το µοντέλο ανάπτυξης των δικτύων κυκλοφορίας και συγκεκριµένα της Λ. Μεσογείων. Κοινά κριτήρια χωροθέτησης: Υπερτοπικές δραστηριότητες, χωρίς βέβαια να έχουν λειτουργική ροή µεταξύ τους. Προσβασιµότητα Προσπελασιµότητα Χαµηλές αξίες γης εν έχουν ανάγκη κεντρικότητας Χαρτης Β.4.3 Η χωροθέτηση της 1 ης Συνιστώσας Β.4.2.2. Προσωπικές υπηρεσίες, Τράπεζες & Παραγωγή / ιακίνηση ει- ε δών διατροφής Η Συνιστώσα 2 αποτελείται από τις εξής οικονοµικές δραστηριότητες: D81 Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα 0,876 D98 Προσωπικές υπηρεσίες 0,825 D20 Βιοµηχανία ειδών διατροφής εκτός ποτών 0,818 14
Συνιστώσα 2-2 ιαβροχή Οικο- νοµικών ραστηριοτήτων Στη Συνιστώσα 2 παρατηρείται έντονη διαβροχή και στις τρεις οικονο- µικές δραστηριότητες µε παραπλήσια µεγέθη. Συνεπώς και οι τρεις δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν µε την ίδια βαρύτητα τη συνιστώσα. Θεµατική Ανάλυση: Α. Η οικονοµική δραστηριότητα Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύ- µατα αποτελείται από 10 επιχειρήσεις µε 127 απασχολούµενους και αντιπροσωπεύει µε ποσοστό 100% την D81. Είναι κεντρικές δραστηριότητες. Αναφέρονται σε κατοίκους του δήµου, αλλά και σε γειτονικούς δήµους, µε αποτέλεσµα να χωροθετούνται σε κεντρικούς δρόµους µε εύκολη πρόσβαση και προσπελασιµότητα, κυρίως στο πολεοδοµικό κέντρο του δήµου και σε χώρους µε µεγάλη κυκλοφορία πεζών. (π.χ. πλατείες). Β. Η οικονοµική δραστηριότητα D98: Προσωπικές υπηρεσίες αποτελείται από 56 επιχειρήσεις µε 119 απασχολούµενους και συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: D98: D981 Πλυντήρια, καθαριστήρια, στιλβωτήρια & µανταρίσµα τα ενδυµάτων 15,97% D982 Κουρεία, κοµµωτήρια & ινστιτούτα καλλονής 68,98% D983 Φωτογραφεία 10,92% D984 Προσωπικές υπηρεσίες µ,ά.ά. 4,20% Είναι τοπικές δραστηριότητες. Αποτελούν λειτουργίες κέντρου πόλης, αλλά και των τοπικών κέντρων σε επίπεδο γειτονιάς. Χωροθετούνται είτε σε κεντρικούς άξονες, οι οποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις καλύτερης πρόσβασης και σε περιοχές που υπάρχει µε- 15
γάλη κυκλοφορία πεζών. Εξυπηρετούν κατοίκους του δήµου, αλλά και άλλων δήµων και περαστικών. Για το λόγο αυτό χωροθετούνται σε κεντρικά σηµεία, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιµα και ορατά από τους περαστικούς. Η δραστηριοτητα αποτελείται από 56 επιχειρήσεις µε 119 απασχολούµενους, συνεπώς είναι µικρές επιχειρήσεις οι οποίες πέραν του πολεοδοµικού κέντρου τοποθετούνται και διάσπαρτες στο δήµο (ίσως και κοντά στις κατοικίες, όταν πρόκειται για κατοίκους του δήµου, όπου επιθυµούν η εργασία να βρίσκεται κοντά στη κατοικία). Γ. Η οικονοµική δραστηριότητα D20: «Βιοµηχανία ειδών διατροφής εκτός ποτών» αποτελείται από 40 επιχειρήσεις µε 155 απασχολού- µενους και συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: D20: D202 Βιοµηχανία γάλακτος 1,30% D206 Αρτοποιία και ζαχαροπλαστική 96,74% D208 Σοκαλατοποιία και παρασκευή ζαχαρωτών 1,30% D209 Λοιπές βιοµηχανίες ειδών διατροφής 1,95% Είναι τοπικές δραστηριότητες. Αποτελούν λειτουργίες των τοπικών κέντρων σε επίπεδο γειτονιάς, αλλά δεν γίνεται να α- πουσιάζουν και από το κέντρο της πόλης. Χωροθετούνται είτε σε κεντρικούς άξονες, οι οποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις µεγαλυτερης προσβασιµότητας είτε σε περιοχές που υ- πάρχει µεγάλη κυκλοφορία πεζών, π.χ. πλατείες. Ειδικά η D206: Αρτοποιία & Ζαχαροπλαστική, είναι δραστηριότητα τοπικής εξυπηρετησης. Σύµφωνα µε τα παραπάνω και µε το δεδοµένο ότι καταλαµβάνει το µεγαλύτερο ποσοστό (σχεδόν όλο) της D20, βρίσκονται διάσπαρτες στο δήµο. Χωρική Ανάλυση: Οι οικονοµικές δραστηριότητες της 2ης συνιστώσας συγκεντρώνονται κυρίως στο πολεοδοµικό κέντρο του δήµου (Χαρτης Β.4.4.). 16
Η συγκέντρωση/πύκνωση τώρα παρατηρείται στις δευτερεύουσες αρτηρίες Αιγ. Πελάγους και Αγ. Ιωάννου. Παράλληλα µεγάλη συγκέντρωση παρατηρείται στο νότιο τµήµα του ήµου «κάτω» από τη Λ. Μεσογείων, όπου είναι και το πολεοδοµικό κέντρο και γενικά είναι το τµήµα του δήµου µε τις περισσότερες οικονοµικές δραστηριότητες. Η συνιστώσα αυτή περιλαµβάνει κυρίως τράπεζες, κοµµωτήρια, φούρνους, ζαχαροπλαστεία κ.α., λειτουργίες που έχουν άµεση επαφή µε τις οικονοµικές δραστηριότητες του κέντρου και ωφελούνται από αυτές. Συνεπώς η επιλογή της τοποθέτησης στο νότιο τµήµα θα απευθύνεται σε περισσότερο κοινό (κατοίκους και εργαζόµενους). Επιπλέον, λόγω του ότι ο ήµος Χαλανδρίου έχει έντονη (υπερτοπική) ανάπτυξη, η τοποθέτηση στη «βόρεια» πλευρά της Μεσογείων θα είχε µεγάλη ανταγωνιστικότητα µε την αγορά του Χαλανδρίου. Αντίθετα, η «νότια» τοποθέτηση προσελκύει αποκλειστικά τους κατοίκους του «νοτίου» τµήµατος, καθώς και του Χολαργού και υπό συνθήκες ίσως και του Παπάγου. Αυτό συµβαίνει γιατί η Λ. Μεσογείων είναι µεγάλος άξονας υψηλών ταχυτητων που αποθαρρυνει την πεζη κίνηση. Συµπερασµατικά, οι Τράπεζες και τα υπόλοιπα οικονοµικά ιδρύ- µατα χωροθετούνται αποκλειστικά στο κέντρο του δήµου, προσελκύοντας το σύνολο των κατοίκων. Παράλληλα, οι Προσωπικές Υπηρεσίες, οι φούρνοι και τα ζαχαροπλαστεία, παρόλο που ένα µεγάλο ποσοστό συγκεντρώνεται στο κέντρο του δήµου, υπάρχει και µεγάλη διασπορά, συγκεντρωµένη σε οµάδες, στα τοπικά κέντρα των γειτονιών και στο νότιο, αλλά και στο βόρειο τµήµα της Αγ. Παρασκευής, για την καλύτερη εξυπηρέτηση στο σύνολο του δήµου. Κοινά κριτήρια χωροθέτησης: Κεντρικότητα, Προσβασιµότητα, Προσπελασιµότητα, Αλυσιδωτή σχέση. 17
Χαρτης Β.4.4 Η χωροθέτηση της 2 ης Συνιστώσας Β.4.2.3. Υπηρεσίες αναψυχής/πολιτισµού & εµπόριο (λιανικό) Η Συνιστώσα 3 αποτελείται από τις εξής οικονοµικές δραστηριότητες µε διαβροχή: D97 Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού 0,863 D64+65 Λιανικό εµπόριο 0,704 D96 Κοινωνική πρόνοια & λοιπές επαγγελµατικές οργανώσεις 0,658 Συνιστώσα 3-3 ιαβροχή Οικο- νοµικών ραστηριοτήτων 18
Οι Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη διαβροχή στη συνιστώσα. Παρόλα αυτά το «Λιανικό εµπόριο» είναι η πιο αντιπροσωπευτική δραστηριότητα, καθώς αποτελείται από 510 επιχειρήσεις, διαµορφώνοντας καθοριστικά την χωρική κατανοµή της συνιστώσας. Η Κοινωνική πρόνοια και λοιπές επαγγελµατικές οργανώσεις παρουσιάζει τη µικρότερη διαβροχή και αποτελείται από 15 µόνο επιχειρήσεις, συνεπώς δεν επηρεάζει σε µεγάλο βαθµό τη µορφή της συνιστώσας. Θεµατική Ανάλυση: Α. Η οικονοµική δραστηριότητα D97: Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτιι- σµού αποτελείται από 25 επιχειρήσεις µε 1791 απασχολούµενους και συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: D97: D971 Παραγωγή κινηµατογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών 9,44% D973 Κινηµατογράφοι 0,11% D974 Σταθµοί ραδιοφώνου και τηλεοράσεως 88,72% D975 Θέατρα και συναφείς υπηρεσίες 0,06% D979 ιάφορες άλλες υπηρεσίες αναψυχής 1,68% Είναι υπερτοπικές δραστηριότητες. Εξυπηρετούν συγκεκριµένο κοινό από όλο το Λεκανοπέδιο. Για το λόγο αυτό τοποθετούνται σε κεντρικά σηµεία, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιµα και ορατά από τους περαστικούς. εν αποτελούν λειτουργία κέντρου πόλης. Χωροθετούνται είτε σε κεντρικούς ά- ξονες, οι οποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις καλύτερης πρόσβασης, είτε σε συγκεκριµένα σηµεία, δηµιουργώντας πυρήνα πολιτισµικού ενδιαφέροντος. Η ύπαρξη της ΕΡΤ και τους Ε- ΘΝΟΥΣ στα όρια του δήµου αποτελεί πόλο έλξης τέτοιων δραστηριοτήτων. Β. Η οικονοµική δραστηριότητα D64+65: Λιανικό εµπόριο αποτελείται από 510 επιχειρήσεις µε 1119 απασχολούµενους και συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: 19
D64: D641 Μεγάλα καταστήµατα γενικών πωλήσεων κυρίως ειδών δια τροφής, οίνων & ποτών 12,09% D642 Καταστήµατα πωλήσεως ειδών διατροφής οίνων και ποτών 20,33% D643 Φαρµακεία, καταστήµατα πωλήσεως καλλυντικών, ιατρικών & ορθοπεδικών ειδών 6,75% D644 Καταστήµατα πωλήσεως ειδών ενδ., υφασµάτων και υ- φαντικών υλών 21,47% D645 Καταστήµατα πωλήσεως υποδηµάτων και δερµατίνων ειδών 4,33% D646 Καταστήµατα πωλήσεως υφασµάτων, επιπλώσεως, ταπήτων & πανικών οικιακής χρήσεως 2,93% D647 Καταστήµατα πωλήσεως επίπλων, ειδών επιπλώσεως & ηλ. Συσκευών 16,81% D648 Καταστήµατα πωλήσεως ειδών κιγκαλερίας & σκευών οικιακής χρήσεως 11,37% D649 Καταστήµατα πωλήσεως αυτοκινήτου, µοτοσικλετών και ποδηλάτου 3,93% D65: D651 Πρατήρια υγρών καυσίµων και λιπαντικών 22,72% D653 Καταστήµατα πωλήσεως βιβλίων, χαρτικών, εφηµερίδων & σιγαρέτων 26,3% D654 Καταστήµατα πωλήσεως παιχνιδιών, αθλητικών ειδών, ειδών κατασκηνώσεως, ειδών κυνηγίου 7,96% D655 Καταστήµατα πωλήσεως ψιλικών 16,70% D656 Καταστήµατα λιανικού εµπορίου µ.ά.ά. 26,32% 20
D64 D65 Είναι υπερτοπικές δραστηριότητες. Αποτελούν λειτουργίες κέντρου πόλης, αλλά και υπερτοπικού επιπέδου λόγω της µορφής και της τοποθεσίας του δήµου. Οι γειτονικοί δήµοι, π.χ. Γέρακας, Γλυκά Νερά, Βριλήσσια, Χολαργό, Παπάγου, δεν έχουν ανεπτυγµένα εµπορικά κέντρα. Για το λόγο αυτό, και ειδικά λόγω της Λ. Μεσογείων, την οποία χρησιµοποιούν καθηµερινά οι κάτοικοι των γύρω δήµων, οι δραστηριότητες αυτής της κατηγορίας στοχεύουν, πέραν των κατοίκων του δήµου Αγ. Παρασκευής, να εξυπηρετούν κυρίως τους κατοίκους των γειτονικών δήµων. Χωροθετούνται, λοιπόν, αποκλειστικά σε κεντρικούς άξονες, οι οποίοι προσφέρουν εξυπηρετήσεις καλύτερης πρόσβασης (Λ. Μεσογείων Χαλανδρίου Αγ. Ιωάννη). Εξυπηρετούν κατοίκους του δήµου, αλλά και άλλων δήµων και περαστικών. Για το λόγο αυτό τοποθετούνται σε κεντρικά σηµεία, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιµα από τους περαστικούς. 21
Γ. Η οικονοµική δραστηριότητα Οργανισµοί και ιδρύµατα παροχής κοινωνικής προνοίας αντιπροσωπεύει µε ποσοστό 100% την D96: Κοινωνική πρόνοια & λοιπές επαγγελµατικές οργανώσεις και αποτελείται από την µε 15 επιχειρήσεις µε 102 απασχολούµενους. Είναι υπερτοπική δραστηριότητα. Απευθυνεται σε κατοίκους του δήµου, αλλά και σε γειτονικούς δήµους, µε αποτέλεσµα να χωροθετείται σε κεντρικούς δρόµους µε εύκολη πρόσβαση (Λ. Μεσογείων, Χίου, ερβενακίων κ.α.). Ειδικά η Λ. Μεσογείων, όπου είναι εγκατεστηµένες πολλές δηµόσιες υπηρεσίες, προσελκύει τις παραπάνω δραστηριότητες. Χωρική Ανάλυση: Με µια πρώτη αξιολόγηση, (Χαρτης Β.4.5) παρατηρείται διασπορά στο σύνολο του ήµου, µε γραµµική ανάπτυξη στους µεγάλους άξονες. Όσον αφορά το λιανικό εµπόριο, κύριος γνώµονας επιλογής θέσης είναι το πόσο πολυσύχναστος είναι ο δρόµος και η εύκολη πρόσβαση. Οι κεντρικοί δρόµοι έχουν τον πρώτο λόγο, δηλαδή η Λ. Μεσογείων, καθώς και δρόµοι που εξυπηρετούνται από αστική συγκοινωνία, όπως επίσης και η Αγ. Ιωάννου µε την ύπαρξη των δύο πλατειών αποτελούν πόλο έλξης. Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού χωροθετούνται κατά µήκος της Λ. Μεσογείων και γενικά όχι κοντά σε περιοχές αποκλειστικά κατοικίας. Η ύπαρξη της ΕΡΤ αποτελεί πόλο έλξης αυτής της Συνιστώσας και παρατηρείται µια συγκέντρωση γύρω από το οικοδοµικό της τετράγωνο. Οργανισµοί και ιδρύµατα κοινωνικής πρόνοιας εστιάζονται κυρίως στη Λ. Μεσογείων µε το πλεονέκτηµα της εύκολης µετάβασης από τους πολίτες και τον πόλο που έχει δηµιουργηθεί από τις δηµόσιες υ- πηρεσίες. Σε γενικά πλαίσια, όµως, παρατηρείται έντονη διασπορά στο σύνολο του δήµου, (δηµιουργώντας κάποιους πυρήνες), η οποία πιθανόν οφείλεται στη δραστηριότητα λιανικού εµπορίου, η οποία αποτελείται από 510 επιχειρήσεις και πέραν των µεγάλων αξόνων σίγουρα αναπτύσσεται και σε τοπικό επίπεδο γειτονίας για την εξυπηρέτηση των κατοίκων, δηµιουργώντας µια άναρχη χωρική κατανοµή. Τέλος, η συνιστώσα αυτή έχει υπερτοπικό χαρακτήρα, καθώς οι D97 και D96 είναι από τη φύση τους υπερτοπικές λειτουργίες και ανα- 22
φορικά στο λιανικό εµπόριο, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, λόγω τοποθεσίας του δήµου, ανταποκρίνεται σε ευρύ κοινό, πολλών δήµων. Κοινά κριτήρια χωροθέτησης: Κεντρικότητα Προσβασιµότητα Προσπελασιµότητα Χαρτης Β.4.5 Η χωροθέτηση της 3 ης Συνιστώσας Β.4.2.4. Παιδεία, Αναψυχή και ιεκπεραιώσεις υποθέσεων Η Συνιστώσα 4 αποτελείται από τις εξής οικονοµικές δραστηριότητες µε διαβροχή: (Η διαβροχή καθορίζει τη δοµή της κάθε συνιστώσας) D93 Παιδεία 0,771 D66 Εστιατόρια και Ξενοδοχεία 0,590 D83 ιεκπεραιώσεις υποθέσεων 0,390 23
Συνιστώσα 4-4 ιαβροχή Οικο- νοµικών ραστηριοτήτων Η δραστηριότητα µε τη µεγαλύτερη διαβροχή είναι η Παιδεία, ενώ και τα Εστιατόρια και Ξενοδοχεία έχει έντονη δράση. Οι ιεκπεραιώσεις υποθέσεων παρουσιάζεται µε µικρή διαβροχή γεγονός που δηλώνει ότι συµµετεχει λιγότερο σε αυτην. Θεµατική Ανάλυση: Α. Η οικονοµική δραστηριότητα Φροντιστήρια αντιπροσωπεύει µε ποσοστό 100% την D93: Παιδεία. Αποτελείται από 153 απασχολούµενους κατανεµηµένους σε 22 επιχειρήσεις. Είναι δραστηριότητα τοπικής και υπερτοπικής εµβέλειας. Τα φροντιστήρια, συνήθως, χωροθετούνται κοντά σε σχολεία και στα τοπικά κέντρα των πολεοδοµικών ενοτήτων µε αποτέλεσµα να βρίσκονται διάσπαρτα στο δήµο. Είναι δραστηριότητες η οποίες συνήθως αποφεύγουν τις όµοιες τους για να εξυπηρετήσουν περιοχές όπου υπάρχει έλλειψη τέτοιων δραστηριοτήτων. Παράλληλα, µπορεί να τοποθετηθούν µαζί µε όµοιες τους αφενός για να υπάρξει ανταγωνισµός, όταν το αντικείµενο παροχής είναι το ίδιο, αφετέρου για να υπάρξει ολοκληρωµένη εξυπηρέτηση όταν το αντικείµενο παροχής είναι διαφορετικό. Συνεπώς µπορεί να βρίσκονται διάσπαρτες στο δήµο, είτε να δηµιουργούν πυρήνες σε κεντρικά σηµεία. Είναι τοπική δραστηριότητα και απευθύνεται κυρίως στους κατοίκους του δήµου, πέραν κάποιων περιπτώσεων που µπορεί να βρίσκονται στα όρια του δήµου µε σκοπό να εξυπηρετούν και ένα µικρό ποσοστό γειτονικών δήµων. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες γνωστές αλυσίδες φροντιστηρίων, τα οποία έχουν υπερτοπική εµβέλεια και χωροθετούνται αποκλειστικά στο κέντρο πόλης. 24
Σε γενικά πλαίσια χωροθετούνται σε κεντρικά σηµεία για να υ- πάρχει εύκολη πρόσβαση. Β. Η οικονοµική δραστηριότητα D66: Εστιατόρια και Ξενοδοχεία αποτελείται από 90 επιχειρήσεις µε 260 απασχολούµενους. Παρόλο που έχει µικρότερη διαβροχή από την πρώτη δραστηριότητα, είναι πιο αντιπροσωπευτική στη συνιστώσα, λόγω του µεγάλου αριθµού των επιχειρήσεων. Συνίσταται από τους παρακάτω τριψήφιους: D66: D661Καταστήµατα επιτόπιου σερβιρίσµατος φαγητών, γλυκών& ποτών 96,17% D662Ξενοδοχεία, οικοτροφεία, κατασκηνώσεις 3,83% Το µεγαλύτερο ποσοστό (σχεδόν όλο) το έχουν τα καταστήµατα επιτόπιου σερβιρίσµατος φαγητών, γλυκών & ποτών. Η Αγ. Παρασκευή, διαθέτει ανεπτυγµένο και διαδεδοµένο κέντρο αναψυχής, το οποίο εξυπηρετεί όχι µόνο τους κατοίκους του δήµου, αλλά και πολλών άλλων δήµων, κυρίως της βορειοανατολικής Αθήνας. Είναι δραστηριότητα κυρίως κέντρου πόλης. Παράλληλα, χωροθετούνται και σε επίπεδο γειτονιάς, στα τοπικά κέντρα, για την καλύτερη και γρήγορη εξυπηρέτηση των κατοίκων. Χωροθετούνται σε σηµεία µε εύκολη πρόσβαση, κυρίως σε κεντρικούς δρό- µους και σε σηµεία µε µεγάλη κυκλοφορία πεζών (π.χ. πλατείες). Συνήθως δηµιουργούν πυρήνες µε σκοπό τη δηµιουργία µιας περιοχής καρδιάς και ενός κέντρου αναψυχής. Γ. Τελευταία δραστηριότητα είναι οι «ιεκπεραιώσεις υποθέσεων» (D83) µε τη µικρότερη διαβροχή, µε 77 απασχολούµενους και 33 ε- πιχειρήσεις. D83: D831 Υποθέσεις ακινήτων 3,86% D833 Νοµικές υπηρεσίες 20,57% 25
D834 Υπηρεσίες αρχιτεκτόνων, µηχανικών & τεχνικών εν γένει 29,56% D835 ιαφηµιστικά γραφεία 28,28% D835 Λοιπές διεκπεραιώσεις υποθέσεων & εξυπηρετήσεις Επιχειρήσεων 17,78% Είναι δραστηριότητα καθαρά κέντρου πόλης. Πέραν κάποιων γνωστών και επώνυµων εταιριών, οι κάτοικοι κάθε δήµου προτιµούν να εξυπηρετούνται από τις δραστηριότητες που βρίσκονται στα όρια του δήµου τους, µε σκοπό την εύκολη πρόσβαση. Χωροθετούνται σε σηµεία µε εύκολη πρόσβαση, κυρίως σε κεντρικούς δρό- µους και σε πλατείες του δήµου. Απευθύνονται κυρίως στους κατοίκους του δήµου, αλλά η χωροθέτηση τους σε κεντρικούς δρόµους αποσκοπεί και στην πιθανότητα υπερτοπικής χρήσης. Χωρική Ανάλυση: Με µια πρώτη αξιολόγηση (Χαρτης Β.4.6.) οι δραστηριότητες χωροθετούνται διάσπαρτες στο δήµο. Και οι τρεις οικονοµικές δραστηριότητες αυτής της Συνιστώσας είναι απαραίτητες σε επίπεδο κέντρου πόλης. Οι δύο πρώτες, βέβαια, εξυπηρετούν µε ένα µικρό ποσοστό και σε επίπεδο γειτονιάς. Τα φροντιστήρια και τα καταστήµατα αναψυχής (φαγητού, γλυκού & ποτού), είναι δραστηριότητες που λειτουργούν τοπικά για την εξυπηρέτηση των κατοίκων, µε αποτέλεσµα να τοποθετούνται διάσπαρτες στο δήµο. Γύρω από την Πλατεία Αγ. Παρασκευής έχουν εγκατασταθεί ε- πιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής, οι οποίες επεκτείνονται γραµµικά κατά µήκος της οδού Αγ. Ιωάννου και Αιγ. Πελάγους, όπου έχει δηµιουργηθεί ένα πυρήνας αναψυχής υπερτοπικής εµβέλειας. Έτσι, η συγκεκριµένη δραστηριότητα, παρουσιάζει πύκνωση, µε σκοπό τη δηµιουργία κέντρου αναψυχής για την προσέλκυση πελατών πέραν των ο- ρίων του δήµου. 26
Ανάλογες δραστηριότητες είναι εγκατεστηµένες και κατά µήκος της οδού Χαλανδρίου, και της Λ. Μεσογείων για την εξυπηρέτηση κυρίως των περαστικών, όπως και στα τοπικά κέντρα γειτονιάς. Η χωροθέτηση των νοµικών υπηρεσιών, υπηρεσιών µηχανικών και διαφηµιστικών γραφείων, είναι έντονη στο κέντρο του δήµου κατά µήκος των αξόνων της Λ. Μεσογείων και της Αγ. Ιωάννου για την καλύτερη και µεγαλύτερη εξυπηρέτηση πελατών. Επίσης, στη χαρτογράφηση παρατηρείται µια συγκέντρωση δραστηριοτήτων στο νότιο τµήµα του δήµου στα όρια µε τον Υµηττό. Με το δεδοµένο ότι εκεί είναι εγκατεστηµένα ο ηµόκριτος, το Υπ. Γεωργίας, το Αµερικάνικο Κολέγιο Pierce και Deree και το Αθλητικό Κέντρο στο λόφο Τσάκου, η συγκέντρωση λογικά οφείλεται και πάλι στη χωροθέτηση επιχειρήσεων εστίασης και αναψυχής µε στόχο την εξυπηρέτηση πελατών από τους συγκεκριµένους χώρους. Σε αυτό το τµήµα χωροθετούνται και φροντιστήρια, µε σκοπό την προσέλκυση µαθητών από το Αµερικάνικο Κολλέγιο, το οποίο παρόλο που έχει υπερτοπική εµβέλεια, η χωροθέτηση φροντιστηρίων κοντά του, αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση κοινού και από άλλους δήµους. Σε γενικά πλαίσια, παρατηρείται πύκνωση ξανά στο «νότιο» τµή- µα του ήµου, το οποίο έχει καλύτερη πολεοδοµική οργάνωση και παρουσιάζει πιο έντονη οικονοµική ανάπτυξη. Στο βόρειο, δηµιουργούνται πάλι, κάποιοι πυρήνες στα όρια µε το ήµο Χαλανδρίου. Κοινά κριτήρια χωροθέτησης: Κεντρικότητα, Προσβασιµότητα, Προσπελασιµότητα, Αλυσιδωτή σχέση Ακολουθεί η χαρτογράφηση και ανάλυση της δοµής του κέντρου της πόλης της Αγ. Παρασκευής. 27
Χαρτης Β.4.6 Η χωροθέτηση της 4 ης Συνιστώσας Β.4.3. Η οµή του Κέντρου. Συµφώνα µε την παραπάνω ανάλυση, παρατηρούνται οµαδοποιήσεις συνιστωσών: Οι συνιστώσες Σ1 - Σ3 και Σ2 Σ4 είναι συµπληρωµατικές ανά ζεύγη, αναφορικά στη θεµατική τους σύνθεση. Οι Σ1- Σ 3 αποτελούνται και οι δύο από υπερτοπικές δραστηριότητες και αναπτύσσονται κυρίως γραµµικά στον ά- ξονα της Λ. Μεσογείων, όσον αφορά τη χωρική τους κατανοµή. Οι Σ2- Σ4 είναι οι θεµατικές ενότητες που αποτελούν τη θεωρητική έννοια του κέντρου. Με το συνδυασµό των δύο αυτών συνιστωσών συνιστάται το κέντρο του δήµου. 28
Το θεµατική σύνθεση του κέντρου αποτελείται από πολλές δραστηριότητες: D81 Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα 0,876 D98 Προσωπικές υπηρεσίες 0,825 D20 Βιοµηχανία ειδών διατροφής εκτός ποτών 0,81 D93 Παιδεία 0,771 D66 Εστιατόρια και Ξενοδοχεία 0,590 D83 ιεκπεραιώσεις υποθέσεων 0,390 Για την χωρική διερευνηση του κέντρου της Αγ. Παρασκευής έ- γινε χαρτογράφηση µε συνδυασµό των συνιστωσών 2 και 4, δηλαδή των κεντρικών λειτουργιών (Χαρτης Β.4.7.). Η χωροθέτηση τους δεν έχει καθαρή κεντρική µορφή, λόγω της έντονης έλξης που ασκεί η Λ. Μεσογείων, καθώς είναι εµπορικός άξονας µεγάλης σηµασίας και διασχίζει το δήµο στο κεντρικό του τµήµα. Η Λ. Μεσογείων δεν «έλκει» κεντρικές λειτουργίες. Αυτές χωροθετούνται σε δευτερεύουσες αρτηρίες στο κέντρο της πόλης. Παρόλα αυτά παρατηρείται η χωροθέτηση κάποιων κεντρικών λειτουργιών, οι οποίες αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση των περαστικών και των εργαζοµένων των περιοχών γύρω από αυτόν τον άξονα. Συνεπώς, έχει ιδιαίτερη µορφή κέντρου και συγκεντρώνει αρκετές δραστηριότητες. Ο πυρήνας του κέντρου παρατηρείται γραµµικά κατά µήκος του άξονα της Αγ. Ιωάννου. Η θέση του είναι κεντρική ως προς το σύνολο του δήµου. Αλλά, λόγω της διάτµησης του αστικού ιστού από τη Λ. Μεσογείων, δηµιουργούνται και κάποια υποτυπώδη κέντρα στο βόρειο τµήµα του δήµου για την καλύτερη εξυπηρέτηση αυτού του τµήµατος. Συνεπώς, παρατηρούνται κάποιες πυκνώσεις, δηµιουργώντας πυρήνες, κυρίως στη δυτική πλευρά του βόρειου τµήµατος. Σε αυτό συµβάλλει το γεγονός ότι κάποιες περιοχές είναι πιο ζωντανές από άλλες µε αποτέλεσµα την αυξανόµενη εγκατάσταση λειτουργιών και τη δηµιουργία κέντρου. Γύρω από την Πλατεία Αγ. Παρασκευής έχουν εγκατασταθεί ε- πιχειρήσεις λιανικού εµπορίου, εστίασης και αναψυχής, οι οποίες επεκτείνονται γραµµικά κατά µήκος της οδού Αγ. Ιωάννου. Ανάλογες δραστηριότητες είναι εγκατεστηµένες και κατά µήκος της οδού Χαλανδρίου, όπως και στα τοπικά κέντρα γειτονιάς που, σε υποτυπώδη µορφή, έχουν δηµιουργηθεί κυρίως στο Κοντόπευκο και στον Παράδεισο. 29
Χαρτης Β.4.7 Η χωροθέτηση των δραστηριοτητων κέντρου. Β.4.4. Σύγκριση της Αγ. Παρασκευής µε άλλους ήµους. Β.4.4.1.Περιστέρι Το Περιστέρι έχει 14 συνιστώσες, περισσότερες από την Αγ. Παρασκευή και συνολική εξηγούµενη διακύµανση περίπου 60%, µικρότερη από την αντίστοιχη της Αγ. Παρασκευής. Σε γενικά πλαίσια, στο Περιστέρι όλες οι δραστηριότητες είναι υπερτοπικές. Παρατηρείται µια επιρροή από το ήµο Αθηναίων, µε τον οποίο γειτνιάζει. Κυρίως όµως, ο τρόπος µε τον οποίο χτίστηκε και εξελίχθηκε από τους κατοίκους, έ- χουν διαµόρφωση τη σηµερινή κατάσταση. Είναι καθαρά θέµα συνδυασµού κατοικίας και εργασίας, δηλαδή το µεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων προτιµά να κατοικεί και να εργάζεται κοντά, µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία και ανάπτυξη πολλών µικρών εµπορικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, αυτή η ιδιαιτερότητα του δήµου συµβάλλει και στην έντονη διασπορά δραστηριοτήτων και τη µεγάλη τοπική ανάπτυξη. Ο δήµος αυτός έχει µεγάλες αντιθέσεις µε την Αγ. Παρασκευή, όπου υπάρχει έντονη διαφοροποίηση του πολεοδοµικού Κέντρου µε τις γειτονιές στις 30
οποίες καταγραφεται κατοικία και οι τοπικές υποστηρικτικές της δραστηριότητες. 4.4.1. Χαλάνδρι Το Χαλάνδρι, σε γενικά πλαίσια, έχει πολλές οµοιότητες µε την Αγ. Παρασκευή. Σε αυτό συνέβαλε και το γεγονός ότι είναι γειτονικοί δήµοι και είχαν παράλληλη εξέλιξη. Παρατηρείται και στους δύο ανάπτυξη τοπικών κέντρων και µεγάλη διασπορά δραστηριοτήτων, λόγω εξυπηρέτησης γειτονικών δήµων. Στο Χαλάνδρι, βέβαια τα παραπάνω είναι πιο ισχυρά από την Αγ. Παρασκευή. Στο Χαλάνδρι υπάρχουν πολλοί άξονες υπερτοπικής σηµασίας, σε αντίθεση µε την Αγ. Παρασκευή όπου πέραν της Λ. Μεσογείων οι υπόλοιποι είναι άξονες µικρότερης εµβέλειας. Επίσης το Χαλάνδρι έχει υποστεί µεγάλη επιρροή από τους ισχυρούς γειτονικούς δήµους (Μαρούσι, Ν. Ψυχικό) και παράλληλα εξυπηρετεί άµεσα και τους «αδύναµους»(από άποψη οικονοµικών δραστηριοτήτων) γειτονικούς δήµους (Ψυχικό, Φιλοθέη) µε αποτέλεσµα η διασπορά των οικονοµικών του δραστηριοτήτων να είναι µεγαλύτερη σε σχέση µε την Αγ. Παρασκευή. Για το λόγο αυτό έχει και περίπου 60% συνολική εξηγούµενη διακύµανση, µικρότερη από την αντίστοιχη της Αγ. Παρασκευής. Β.4.4.2.Πέραµα Το Πέραµα έχει περίπου 70% συνολική εξηγούµενη διακύµανση, ίδιο ποσοστό µε την Αγ. Παρασκευή. Οι λόγοι βέβαια εδώ είναι διαφορετικοί και βασίζονται στο γεγονός ότι το Πέραµα έχει µια και βασική υπερτοπική δραστηριότητα. Η κεντρική δραστηριότητα είναι τα ναυπηγεία/ βιοµηχανία καραβιών και οι υπόλοιπες στηρίζουν και εξυπηρετούν αυτή τη βασική δραστηριότητα µε αποτέλεσµα ο δήµος να παρουσιάζει αυτή την κανονικότητα στη διακύµανση. Β.4.4.3. Αθήνα. Η Αθήνα έχει περίπου 60% συνολική εξηγούµενη διακύµανση, µικρότερη από την αντίστοιχη της Αγ. Παρασκευής. Αυτό είναι λογικό, καθώς ο ήµος Αθηναίων δουλεύει πάρα πολλά χρόνια, συµπληρώνεται συνέχεια και παρατηρούνται συχνές µεταθέσεις χωροθετήσεων για να βελτιώνεται συνεχώς. Περιέχει πολλές µεταβλητές και οικονοµικές δραστηριότητες, κυρίως µε υπερτοπική εµβέλεια, εξυπηρετώντας όλο το Λεκανοπέδιο. Η κύρια συγκέντρωση είναι στο εµπορικό τρίγωνο, αλλά 31
σε γενικά πλαίσια παρουσιάζει µια διασπορά δραστηριοτήτων στο σύνολο του δήµου. Β.4.5. Συµπεράσµατα Ο ήµος Αγ. Παρασκευής είναι ένας δήµος µε κανονικότητα στη δοµή των οικονοµικών του δραστηριοτήτων.οι λειτουργίες κέντρου είναι συγκεντρωµένες στο πολεοδοµικό κέντρο του δήµου. Η Λ. Μεσογείων ως υπερτοπικός άξονας µε έντονη διελευση οχηµάτων - ασκεί µεγάλη επιρροή στο κέντρο, αλλά και στη γενικότερη χωροθέτηση των οικονοµικών δραστηριοτήτων. Είναι ένας δήµος µε πολλές δραστηριότητες και παρά την ύπαρξη µη ιπποδάµειου οδικού ιστού περιλαµβάνει µια καθαρότητα στη θεµατική και χωρική κατανο- µη των δραστηριοτήτων. ιαπιστώνεται λοιπόν ότι οι οικονοµικές δραστηριότητες δεν α- ποτελούν µια εξ ολοκλήρου «τοπική οικονοµία» µε την τυπική έννοια του όρου, δεδοµένου ότι δεν εξυπηρετούν µόνο τους κατοίκους του ή- µου, αλλά και τους κατοίκους γειτονικών ήµων, καθώς και τους διερχόµενους κυρίως από την Λ. Μεσογείων κατοίκους του Λεκανοπεδίου. Είναι δραστηριότητες µε υπερτοπική εµβέλεια. 32