ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 23.9.2015 COM(2015) 490 final ANNEX 6 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Διαχείριση της προσφυγικής κρίσης: άμεσα επιχειρησιακά, δημοσιονομικά και νομικά μέτρα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Δράσης για τη Μετανάστευση EL EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ («ΤΑΜΕΙΟ MADAD») Τα καταπιστευματικά ταμεία της ΕΕ για ειδικούς σκοπούς αποτελούν μέσα που αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας, της συνοχής, της προβολής, της ευελιξίας και της ταχύτητας παροχής στήριξης και ανάληψης δράσης της ΕΕ μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων και σε διάφορες χώρες. Οι εκτιμήσεις αυτές οδήγησαν τους νομοθέτες της ΕΕ να τροποποιήσουν τον δημοσιονομικό κανονισμό της ΕΕ, γεγονός που επιτρέπει πλέον στην Επιτροπή να δημιουργεί και να διαχειρίζεται καταπιστευματικά ταμεία της ΕΕ. Τα πλεονεκτήματα της προσέγγισης αυτής είναι τα ακόλουθα: Αποτελεσματικότητα και συνοχή: Ενώ άλλα ήδη υφιστάμενα καταπιστευματικά ταμεία λειτουργούν μόνο σε εθνική ή υποεθνική κλίμακα, το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αντιμετώπιση της Συριακής Κρίσης («Ταμείο MADAD») είναι το μόνο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ με πραγματικά περιφερειακή διάσταση για την αντιμετώπιση μιας περιφερειακής κρίσης. Δεν καλύπτει μόνο τη Συρία, αλλά και την Τουρκία, τον Λίβανο, την Ιορδανία, το Ιράκ, την Αίγυπτο, καθώς και τις πληττόμενες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Η ΕΕ μπορεί, κατ αυτόν τον τρόπο, να παρέχει περισσότερο εστιασμένη και συνεκτική στήριξη, αποφεύγοντας τον αναποτελεσματικό κατακερματισμό που βλάπτει συχνά τις προσπάθειες διεθνούς βοήθειας. Ευρωπαϊκή προβολή: Το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ, το οποίο είναι ανοικτό στις συνεισφορές των κρατών μελών και τρίτων μερών, ενισχύει σημαντικά την προβολή της ΕΕ και των κρατών μελών της, η οποία συχνά απουσιάζει στην περίπτωση των μεγάλων συνεισφορών της ΕΕ στα Ηνωμένα Έθνη, την Παγκόσμια Τράπεζα και άλλα καταπιστευματικά ταμεία. Με την ενίσχυση της εικόνας της Ευρώπης κατά τη διάρκεια κρίσης, το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ παρέχει επιτόπου μεγαλύτερη πολιτική βαρύτητα στα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Αποτελεί σημαντικό εργαλείο της δημόσιας διπλωματίας («ενιαία σημαία») έναντι των δικαιούχων και άλλων φορέων. Συντονισμός: Το Καταπιστευματικό Ταμείο διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τη δέσμευση των άλλων. Μπορεί να συγκεντρώνει συνεισφορές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, από τα κράτη μέλη και άλλους χορηγούς, δημόσιους ή ιδιωτικούς, και έτσι να αυξάνει τη χρηματοδοτική δύναμη προς το συμφέρον των δικαιούχων. Η δομή διακυβέρνησής του αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τις συνεισφορές προς αυτό. Οι διμερείς και λοιποί χορηγοί έχουν λόγο στον καθορισμό των προτεραιοτήτων για το Καταπιστευματικό Ταμείο 1. Ευελιξία: Το Καταπιστευματικό Ταμείο συνδυάζει ένα ευρύ φάσμα τρόπων χρηματοδότησης (επιχορηγήσεις, στήριξη προϋπολογισμού, κατ εξουσιοδότηση συνεργασία κ.λπ.) προσαρμοσμένων σε κάθε χώρα και κάθε τομέα. Το Καταπιστευματικό Ταμείο μπορεί, κατόπιν αιτήματος των δωρητών και με την επιφύλαξη της έγκρισης του διοικητικού συμβουλίου του, να καθιερώσει χωριστές θυρίδες χρηματοδότησης, ανάλογα με τις ανάγκες, επιτρέποντας, για παράδειγμα, τη γεωγραφική οριοθέτηση της χρηματοδότησης (π.χ. για την Τουρκία, ένα κράτος των Δυτικών Βαλκανίων, κλπ.). Επίσης, καθώς αυτή η άνευ προηγουμένου κρίση εξακολουθεί να εξελίσσεται, το διοικητικό συμβούλιο του Καταπιστευματικού Ταμείου μπορεί να ανακατανείμει τη χρηματοδότηση μεταξύ και εντός των διαφόρων χωρών πολύ ταχύτερα από ό,τι τα συνήθη, «εκ των προτέρων προγραμματισμένα» μέσα της ΕΕ. 1 Οι αποφάσεις για τις συνεισφορές της ΕΕ λαμβάνονται σύμφωνα με τους κανόνες της «επιτροπολογίας» που προβλέπονται στα σχετικά χρηματοδοτικά μέσα. 2
Ταχύτητα: Τέλος, το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ εξασφαλίζει ταχεία παράδοση, χάρη σε συμβάσεις και εκταμιεύσεις με ταχείες διαδικασίες, με βάση τις διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού της ΕΕ που ισχύουν για καταστάσεις κρίσης. Αντί για μακρόχρονες διαδικασίες σύναψης συμβάσεων και προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, οι εταίροι δεσμεύονται άμεσα και ανταποκρίνονται με σημαντικά σχέδια, τα οποία μπορούν να εγκριθούν από το διοικητικό συμβούλιο ανά πάσα στιγμή. Έχουν ήδη συναφθεί συμβάσεις για όλα σχεδόν τα πρώτα προγράμματα, τα οποία εγκρίθηκαν κατά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της 29ης Μαΐου 2015 και έχουν ξεκινήσει. Μία σειρά έργων της τάξης των 440 εκατ. ευρώ είναι έτοιμη για χρηματοδότηση, μόλις διατεθούν τα κονδύλια. 3
ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Ανάγκες που δεν έχουν καλυφθεί ακόμη: Μετά από 9 μήνες, μόνο το 40% των εκκλήσεων των Ηνωμένων Εθνών για τη συριακή προσφυγική κρίση έχει καλυφθεί. Το συνολικό έλλειμμα χρηματοδότησης ανέρχεται σε περίπου 4 δισεκατ. ευρώ για το 2015, εκ των οποίων η μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα, η εκπαίδευση και τα μέσα διαβίωσης αντιπροσωπεύουν 1,5 δισεκατ. ευρώ, ενώ το υπόλοιπο τις βραχυπρόθεσμες ανθρωπιστικές ανάγκες. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να καλύψουν το ήμισυ αυτού του ελλείμματος (σύμφωνα με το «παραδοσιακό» μερίδιό μας στην παγκόσμια βοήθεια). Τρέχουσα χρηματοδότηση του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ: Οι πρώτες συνεισφορές της ΕΕ έως σήμερα ανέρχονται σε 38 εκατ. ευρώ, ενώ μεγαλύτερος ανεφοδιασμός προβλέπεται για αργότερα εντός του 2015 και μετά. Η Ιταλία έχει συνεισφέρει 3 εκατ. ευρώ. Η Γερμανία έχει δεσμευθεί να συνεισφέρει 5 εκατ. ευρώ. Η ΕΕ προτίθεται να συνεισφέρει 100 εκατ. ευρώ επιπλέον έως το τέλος του 2015. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την κινητοποίηση περίπου 150 εκατ. ευρώ για το Καταπιστευματικό Ταμείο μόνο κατά το πρώτο έτος. Αλλά, λόγω των επιτόπιων αναγκών και μιας εντυπωσιακής σειράς έργων προς χρηματοδότηση ύψους 440 εκατ. ευρώ ήδη, απαιτούνται ακόμη πολύ περισσότερα. Συμπληρωματικότητα με άλλες δράσεις της ΕΕ: Στις χώρες δικαιούχους, το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ επικεντρώνεται στη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα, την εκπαίδευση και τα μέσα διαβίωσης (όπως οι θέσεις απασχόλησης, η διδασκαλία και οι βασικές υποδομές), και όχι στην άμεση ανθρωπιστική βοήθεια (όπως τα τρόφιμα και το νερό). Η ανθρωπιστική βοήθεια μέσω της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος, της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού και ΜΚΟ εξακολουθεί να τελεί υπό τη διαχείριση της ECHO και να χρηματοδοτείται διμερώς, αλλά σε στενό συντονισμό μεταξύ της ECHO και του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ. Οι δραστηριότητες του Καταπιστευματικού Ταμείου συντονίζονται στενά με άλλα υφιστάμενα προγράμματα βοήθειας και μηχανισμούς συγκέντρωσης προκειμένου να αποφευχθεί η αλληλεπικάλυψη και ο ανταγωνισμός για χρηματοδότηση, ιδίως όσον αφορά το Ταμείο Ανασυγκρότησης της Συρίας με έδρα στο Gaziantep (τουρκική πόλη 60km από το Χαλέπι), το Καταπιστευματικό Ταμείο της Παγκόσμιας Τράπεζας για τον Λίβανο και τους μηχανισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας και των Ηνωμένων Εθνών στην Ιορδανία. Το Καταπιστευματικό Ταμείο ευθυγραμμίζει επίσης τις αποφάσεις του με τις κατευθύνσεις που παρέχουν πολυμερή πλαίσια, π.χ. το περιφερειακό σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες και την ανθεκτικότητα και τα αποτελέσματα άλλων διεθνών φόρουμ και διασκέψεων (διασκέψεις Κουβέιτ, G7, κ.λπ.). 3
3