ΘΕΜΑ:Παιδικές χαρές και νέες σύγχρονες τάσεις,περίπτωση Δήμου Ζωγράφου.

ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΘΕΜΑ:Παιδικές χαρές και νέες σύγχρονες τάσεις,περίπτωση Δήμου Ζωγράφου. Συντάκτες: Κυρκοπούλου-Κων/πουλου Ευτυχία Μπακούμης Γεώργιος ΑΘΗΝΑ 2010

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η μελέτη για την αναβάθμιση των παιδικών χαρών του Δήμου Ζωγράφου πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της εκπόνησης της πτυχιακής εργασίας για το τμήμα της Αρχιτεκτονικής τοπίου του ανώτατου τεχνολογικού ιδρύματος της Καβάλας παράρτημα Δράμας. Η ερευνητική μελέτη με την μέθοδο των ερωτηματολογίων πραγματοποίηθηκε από 3/07/08 και τελείωσε στις 5/10/09. Για την δημιουργία του ερωτηματολογίου θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την πρόεδρο της αναπτυξιακής επιχείρισης του Δήμου Ζωγράφου Αναστασία Μπότου, για την πολύτιμη βοήθεια της για την σύνταξη του ερωτηματολογίου σύμφωνα με τις ανάγκες του Δήμου. Το περιεχόμενο της εργασίας έχει χωριστεί σε πέντε μέρη που είναι τα εξής: -Α μέρος που είναι το γενικό μέρος και αναφερόμαστε στην ένοια του όρου της παιδικής χαράς και στις προδιαγραφές της Ευρωπαικής ένωσης που σύμφωνα με πρότυπα αυτά πρόκειται να αντικαταστήσουν, το 2008, τα ισχύοντα πρότυπα της γνωστής τον ΕΛΟΤ ΕΝ 1176 &1177 που εκδόθηκαν το 1998 και περιλαμβάνουν τις γενικές απαιτήσεις σχεδιασμού ασφαλών εξοπλισμών,τις ειδικές απαιτήσεις ασφάλειας για τους κούνιες, τσουλήθρες, αερόδρομους, μύλους και ταλαντευόμενους εξοπλισμούς, τις οδηγίες ασφαλούς εγκατάστασης, συντήρησης, ελέγχου και λειτουργίας για τους διαχειριστές των παιχνιδότοπων και τις απαιτήσεις για τα δάπεδα για τη μείωση της διακινδύνευσης από πτώσεις, για τα παιδιά. -Β μέρος είναι το ερευνητικό μέρος που αναλύει και περιγράφει τους πίνακες και τα γραφήματα που πρέκυψαν από την έρευνα των ερωτηματολογίων. Σε αυτό το κομμάτι θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κ.θεόδωρο Κατσάρα και την κ. Παγώνη Ελένη για την βοήθεια τους στην διεξαγωγή και την καθοδήγηση για σωστή επιστημονική αποτύπωση των ερωτηματολογίων. -Γ μέρος είναι το συμπερασματικό μέρος όπου σχολιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας για την δημιουργία ενός πρότυπου παιδικής χαράς στο Δήμο Ζωγράφου. -Δ μέρος είναι η πρόταση ανάπλασης που βασίζεται στις Ευρωπαικές προδιαγραφές για την δημιουργία παιδικών χαρών και η πιθανή εφαρμογή σε παιδική χαρά του Δήμου Ζωγράφου με παρουσίαση σχεδίου ανάπλασης και τρισδιάστατες φωτογραφίες της πρότασης μας. -Ε μέρος είναι τα παραρτήματα που έχουν φωτογραφικό υλικό και επιπρόσθετες πληροφορίες για την διεξαγωγή της έρευνας και τέλος η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε. Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Δήμο Ζωγράφου για την συνεργασία του και την παροχή πληροφοριών χαρτών και σχεδίων που μας παρείχε για την εκπόνηση της εργασίας. Κυρκοπούλου-Κων/πουλου Ευτυχία Μπακούμης Γεώργιος Αθήνα 2009-2010

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αντικείμενο της παρούσας εργασίας αποτελεί η ανίχνευση των ιδιαίτερων προβλημάτων που σχετίζονται με το στάδιο σχεδιασμού, την υλοποίηση και την διαχείριση των χώρων παιχνιδιού που προβλέπονται στην πόλη. Η ασφάλεια και η παιδαγωγική ποιότητα των παιδικών χαρών είναι οι δύο παράμετροι που μας απασχόλησαν στα πλαίσια αυτά της εργασίας. Συγκεκριμένα έγινε: α) καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης των χώρων αυτών και της διαδικασίας παραγωγής τους β) ανασκόπηση της υπάρχουσας νομοθεσίας και οδηγιών σχεδιασμού γ) ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για σύγχρονες τάσεις σχεδιασμού. Η εργασία καταλήγει στα κυριότερα συμπεράσματα και σε κάποιες ιδέες-προτάσεις προς τους υπεύθυνους φορείς για δράσεις που θα κάνουν τους χώρους αυτούς ελκυστικότερους και περισσότερο ποιοτικούς για όλους τους χρήστες, ηλικιωμένους, γονείς, παιδιά και εφήβους, αλλά και θα μειώσουν τον αριθμό ατυχημάτων. Σκοπός μας είναι να αφυπνίσουμε και να προκαλέσουμε συζήτηση που θα οδηγήσει σε κατανόηση των θεμάτων που οι μελετητές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ώστε να σχεδιάζουν χώρους καταλληλότερους για παιδιά, αλλά το κυριότερο στην ευαισθητοποίηση των αρμόδιων φορέων. 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...2 Περίληψη...3 Περιεχόμενα...4 Α' ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ...5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ...6 Εισαγωγή της ένοιας της παιδικής χαράς...7 Προδιαγραφές για παιδικές χαρές...7 Θεσμικό πλαίσιο...8 Στόχος του προγράμματος...8 Φορείς υλοποίησης...9 Προδιαγραφές του προγράμματος...9 Πρότυπα ασφαλείας σύμφωνα με τον ΕΛΟΤ...9 Προβλήματα...10 Υλικά και μέθοδοι...11 Β ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ...14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ2......15 - Εισαγωγή Περιγραφή υπάρχουσας κατάστασης των παιδικών χαρών του Δήμου Ζωγράφου...16 -Αποτελέσματα έρευνας, πίνακες-γραφήματα...18 Γ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ...49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ3...50 -Συμπεράσματα...50 -Ανάλογα παραδείγματα στατιστικής έρευνας...54

4 Δ ΜΕΡΟΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ...59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4...60 Παραδείγματα-διεθνής εμπειρία στο σχεδιασμο παιδικών χαρών...,...61 Πρόταση ανάπλασης και Σχέδιο ανάπλασης...71 Ε ΜΕΡΟΣ...76 -Παραρτήμα 1...80 Χρηματοδοτήσειςπρογράμματος...82 -Παράρτημα 2...84 Ο ρόλος του ΕΛΟΤ σημερα...85 - Παράρτημα 3...88 Ερωτηματολόγια έρευνας...94 -Παράρτημα 4...103 Εφημεριδα της κυβερνήσεως -Βιβλιογραφία...103 5

Α' ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγή στην ένοια της παιδικής χαράς Το παιχνίδι είναι ουσιαστικό για την κανονική ανάπτυξη του παιδιού, περιορίζοντας το παιχνίδι ή μη δίνοντας τις κατάλληλες ευκαιρίες είναι σαν να προκαλούμε τη νευρικότητα του, την αβεβαιότητα του και σαν να φτωχαίνουμε την φαντασία του.για τα μικρά παιδιά 'το παιχνίδι είναι μια λειτουργία του εγώ, μια προσπάθεια να συγχρονισθούν οι σωματικές και κοινωνικές λειτουργίες με τον εαυτό του''όπως έχει ειπωθεί από τον Eric Erikson.Γ ια αυτό τον λόγο η δημιουργία των παιδικών χαρών είναι αναγκαία για την έκφραση των παιδιών. Η παιδική χαρά είναι δημόσιος χώρος για την αναψυχή και το παιχνίδι των παιδιών, βοηθά και υποκινεί την κηνητική ζωή,τη συνύπαρξη με άλλα παιδιά και την επαφή με τους γύρω. Σήμερα σε κάθε Δήμο υπάρχει μια πληθώρα απο παιδικές χαρές. Για την λειτουργία και τον σχεδιασμό των παιδικών χαρών έχουν ληφθεί υπόψη οι διεθνείς ευρωπαικές προδιαγραφές. Οι προδιαγραφές των γενικών πολεοδομικών σχεδίων στην χώρα μας κατηγοριοποιούν τον χώρο κατά λειτουργίες. Διακρίνονται α. οι ελεύθεροι χώροι που απαρτίζονται από τις παιδικές γωνιές, τις παιδικές χαρές και τα ελεύθερα γήπεδα και β. το αμιγές πράσινο αναψυχής περιπάτου όπου διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες πάρκων : πάρκο γειτονιάς, πάρκο συνοικίας, πάρκο διαμερίσματος, πάρκο πόλης, πράσινο για μόνωση. Οι παιδικές γωνιές προορίζονται για παιδιά από 1 έως 6 ετών με μέγιστο εμβαδόν 300μ2 ώστε να αποκλείονται άλλες χρήσεις (παιχνίδι αθλητισμός παιδιών μεγαλύτερης ηλικίας), και οι παιδικές χαρές για παιδιά από 6-12 ετών με μέγιστο εμβαδόν 600-800μ2. Προτείνεται δε η κατάλληλη διευθέτηση χώρων παιδικών γωνιών, παιδικών χαρών ελεύθερων γηπέδων και αθλητισμού μέσα στο πλέγμα πρασίνου ώστε οι χρήσεις να μην συγχέονται. Στις γενικές πολεοδομικές μελέτες πάντως (κλίμακα 1/1000) ο όρος παιδική γωνιά δεν χρησιμοποιείται οι χώροι που προορίζονται για το παιχνίδι των μικρών παιδιών χαρακτηρίζονται όλοι ως παιδικές χαρές. Πιο ειδικές προδιαγραφές και κριτήρια καταλληλότητας για τον χαρακτηρισμό των χώρων αυτών δεν υπάρχουν. Όσον αφορά το σχεδιασμό του χώρου που προορίζεται ως παιδική χαρά από την πολεοδομική μελέτη, αυτός γίνεται κατά κύριο λόγο από τις τεχνικές υπηρεσίες των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης. 7

Θεσμικό πλαίσιο Το Υπουργείο Εσωτερικών προκειμένου να εξασφαλίσει συνθήκες ασφάλειας και πρόσβασης στους χώρους παιδικής αναψυχής, προχώρησε στην έκδοση της Υπουργικής Απόφασης 28492/18.5.2009 (ΦΕΚ 931 Β ) σχετικά με τον καθορισμό των προϋποθέσεων και των τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και λειτουργία των παιδικών χαρών των Δήμων και Κοινοτήτων. Οι παιδικές χαρές λειτουργούν με ευθύνη των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ, οι οποίοι υποχρεούνται να τις προσαρμόσουν στις νέες προδιαγραφές έως και την 31/12/2012.Παράλληλα, το Υπουργείο θέλοντας να συμβάλει στη δημιουργία κατάλληλων και ασφαλών χώρων ψυχαγωγίας και παιχνιδιού, ξεκινά την υλοποίηση του προγράμματος «Διαμόρφωση Παιδικών Χαρών».Σκοπός του προγράμματος αυτού δεν είναι να αναμορφώσει το σύνολο των παιδικών χαρών στην Χώρα, αλλά να διαμορφώσει πρότυπους χώρους που θα αποτελέσουν τους «πιλότους» για την ανακατασκευή των υπολοίπων έτσι ώστε να αποκτήσουν τη σχετική πιστοποίηση. Στόχος του προγράμματος Βασικός στόχος του προγράμματος είναι ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός απόλυτα ασφαλούς, λειτουργικού και καλαίσθητου περιβάλλοντος που να αποσκοπεί στη βέλτιστη σωματική και πνευματική ανάπτυξη και κοινωνικοποίηση του παιδιού αλλά και στην αύξηση ασφαλών, δημόσιων χώρων ξεκούρασης και αναψυχής. Φορείς υλοποίησης Φορείς υλοποίησης είναι οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ, ενώ οι παρεμβάσεις θα γίνουν σε επιλεγμένους ελεύθερους δημοτικούς χώρους ή υφιστάμενες παιδικές χαρές που δεν πληρούν τις καθορισθείσες προδιαγραφές. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Προδιαγραφές του προγράμματος Ο καθορισμός των προϋποθέσεων και των τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και τη λειτουργία των παιδικών χαρών όπως και για κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια ρυθμίζεται στην αριθμ. 28492/18.5.2009 (ΦΕΚ 931 Β )Σύμφωνα με την ίδια Υπουργική Απόφαση, οι παιδικές χαρές ανάλογα με την έκταση που καταλαμβάνουν διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: Παιδικές χαρές μέχρι 400μ2, σχεδιασμένες κυρίως για μια ή δύο ηλικιακές ομάδες χρηστών. Στην παιδική χαρά της κατηγορίας αυτής εγκαθίστανται τρεις τουλάχιστον τύποι εξοπλισμού ή ένα «συγκρότημα» που ισοδυναμεί με τουλάχιστον δύο αυτόνομα όργανα. 8

Παιδικές χαρές άνω των 400μ2, σχεδιασμένες για δύο ή περισσότερες ηλικιακές ομάδες χρηστών. Στην παιδική χαρά της κατηγορίας αυτής, εγκαθίστανται πέντε τουλάχιστον τύποι εξοπλισμού ή δύο τουλάχιστον «συγκροτήματα» ή συνδυασμός αυτών. Παιδικές χαρές με έκταση άνω των 800μ2, μπορούν επιπλέον να διαθέτουν και διακριτές περιοχές κατάλληλες για τροχήλατα και ομαδικά παιχνίδια. Για το σχεδιασμό της εγκατάστασης και χρήσης των εξοπλισμών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα πρότυπα του ΕΛΟΤ*(βλέπε παράρτημα 2) ή άλλων ισοδύναμων προτύπων. Στην χώρα μας δεν υπάρχει σχετική νομοθετική ρύθμιση για τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις ασφαλείας για υπαίθριους παιχνιδότοπους. Από το 1998 στην έχουν τεθεί σε εφαρμογή όπως και σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση τα εξής πρότυπα: Πρότυπα.Ειδικός Κανονισμός Αξιολόγησης και Πιστοποίησης Παιχνιδοτόπων Εξοπλισμός παιχνιδότοπων: 1. Γενικές απαιτήσεις ασφάλειας και μέθοδοι δοκιμής 2. Πρόσθετες ειδικές απαιτήσεις ασφάλειας και μέθοδοι δοκιμής για κούνιες. 3. Πρόσθετες ειδικές απαιτήσεις ασφάλειας και μέθοδοι δοκιμής για τσουλήθρες. 4. Πρόσθετες ειδικές απαιτήσεις ασφάλειας και μέθοδοι δοκιμής για αερόδρομους. 5. Πρόσθετες ειδικές απαιτήσεις ασφάλειας και μέθοδοι δοκιμής για μύλους. 6. Πρόσθετες ειδικές απαιτήσεις ασφάλειας και μέθοδοι δοκιμής για ταλαντευόμενους εξοπλισμούς. 7. Καθοδήγηση για την εγκατάσταση, τον έλεγχο, τη συντήρηση και τη λειτουργία 8. Δάπεδα παιχνιδότοπων με απορροφητικότητα κρούσεων-απαιτήσεις ασφαλείας και μέθοδοι δοκιμής. 9. Εξοπλισμός φουσκωτών παιχνιδιών-απαιτήσεις ασφάλειας και μέθοδοι δοκιμής. Για το σχεδιασμό της προσβασιμότητας ατόμων με αναπηρία θα ακολουθούνται οι Οδηγίες Σχεδιασμού, «Σχεδιάζοντας για όλους», του Γραφείου Μελετών για ΑμεΑ του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 9

Προβλήματα Το πρόβλημα της ασφάλειας στις παιδικές χαρές. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει συστηματική καταγραφή των ατυχημάτων που συμβαίνουν σε παιδιά. Την ίδια στιγμή, εργασία του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης Παιδικού Ατυχήματος αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια ενός μόνο έτους, 777 παιδιά, ηλικίας έως 14 ετών, έφτασαν στα εξωτερικά ιατρεία του Νοσοκομείου Παίδων "Αγλαΐα Κυριακού" όλα τραυματισμένα σε παιδικές χαρές που βρίσκονται στη Αττική. Συγκεκριμένα στα 19.214 ατυχήματα που καταγράφηκαν το 1996 σε 4 νοσοκομεία της Αττικής τα 1109 (5.8%) σημειώθηκαν σε παιδικές χαρές. Η έρευνα της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με συντονιστή τον καθηγητή του τμήματος κ. Ι. ΣΤ. Παπαδόπουλο διαπιστώνει ότι το 85% των παιδικών χαρών της πρωτεύουσας πρέπει να κλείσει άμεσα γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος των ατυχημάτων. «Η πηγή του κακού δεν είναι μόνο η ελλιπής συντήρηση αλλά και οι βανδαλισμοί που δέχονται οι χώροι αυτοί. Μάλιστα το ποσοστό των βανδαλισμών είναι υψηλό, το οποίο ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες φτάνει το 4% ημερησίως» (ΕΘΝΟΣ, 17/9/2003). Έτσι προκύπτει και η ανάγκη για ένα πρόγραμμα φύλαξης των χώρων αυτών. Το πρόβλημα της έλλειψης σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων Στην χώρα μας δεν υπάρχει σχετική νομοθετική ρύθμιση για τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις ασφαλείας για υπαίθριους παιχνιδότοπους. Από το 1998 στην έχουν τεθεί σε εφαρμογή όπως και σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση τα προαναφερθέντα πρότυπα για τον εξοπλισμό παιδικής χαράς.τα πρότυπα αυτά αποτελούν οδηγούς καλής πρακτικής και δεν έχουν μέχρι στιγμής υποχρεωτική εφαρμογή. Διευκρινίζεται ότι δεν ανταποκρίνονται σε παιχνιδότοπους περιπέτειας (*). Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα κενό στα πλαίσια της ΕΕ όσον αφορά τον έλεγχο του επιπέδου ασφάλειας χώρων που προκύπτουν από μία διαφορετική λογικήαπό αυτή του παραδοσιακού παιχνιδότοπου(*) με τις παιχνιδοκατασκευές. Οι παιχνιδότοποι περιπέτειας συμβάλλουν ουσιαστικά στην παιδαγωγική διάσταση του παιχνιδιού και άρα και θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η παρουσία τους στον ελληνικό χώρο που μέχρι σήμερα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Ωστόσο και οι χώροι αυτοί πρέπει να παρέχουν ικανοποιητικά επίπεδα ασφάλειας ενώ και η συντήρησή τους θα πρέπει να γίνεται κατά τον τρόπο που προδιαγράφεται στα πρότυπα όπως για τους παραδοσιακούς παιχνιδότοπους. Ο τρόπος με τον οποίο θα πιστοποιείται η ασφάλεια των παιχνιδότοπων περιπέτειας είναι ένα αντικείμενο προς διερεύνηση- η συνεργασία ανάμεσα στην ομάδα σχεδιασμού και σε εξειδικευμένο φορέα με τεχνογνωσία στο θέμα της ασφάλειας φαίνεται ότι είναι απαραίτητη. 10

Στα πρότυπα ΕΝ 1176.01 έως 07 προσδιορίζονται οι απαιτήσεις ασφαλείας που πρέπει να πληρούν τα στοιχεία εξοπλισμού και προδιαγράφεται η σωστή πρακτική εγκατάστασης, συντήρησης και λειτουργίας τους. Σημειώνεται ότι οι οδηγίες ασφάλειας που αναφέρονται στον εξοπλισμό πρέπει να πληρούνται και σε όλα τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στους παιχνιδότοπους σαν εξοπλισμός, παρόλο που αυτά δεν είναι κατασκευασμένα σαν τέτοια. Επομένως, για κάθε στοιχείο εξοπλισμού για μία παιδική χαρά θα πρέπει να ζητείται από τον προμηθευτή κατασκευαστή πριν την ανάθεση του έργου η προσκόμιση των πιστοποιητικών τους σύμφωνα με τα πρότυπα του ΕΛΟΤ. Αντίστοιχα και δημοτικές επιχειρήσεις που κατασκευάζουν οι ίδιες στοιχεία εξοπλισμού θα πρέπει να χρησιμοποιούν σαν οδηγό τα πρότυπα και να πιστοποιούν τα αντικείμενα αυτά. (*)Παιχνιδότοποι περιπέτειας = Οι παιχνιδότοποι περιπέτειας ξεφεύγουν από το μοντέλο του παραδοσιακού παιχνιδότοπου που εξοπλίζεται με τις παιχνιδοκατασκευές και χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ευελιξία τόσο στο σχεδιασμό του όσο και στα δομικά στοιχεία του χώρου. Η ευέλικτη αυτή ατμόσφαιρα πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες και διευρύνει το φάσμα των δραστηριοτήτων παιχνιδιού που μπορούν να αναπτυχθούν σε αυτούς (Καφένια Μπότσογλου Η παιδαγωγική ποιότητα των υπαίθριων χώρων παιχνιδιού). (*)παραδοσιακοί παιχνιδότοποι = Είναι οι παιχνιδότοποι που αναφέρονται στα πρότυπα του εξοπλισμού των παιδικών χαρών με παιχνιδοκατασκευές. Οι τρόποι σύναψης σύμβασης εγκατάστασης παιχνιδοκατασκευών σε παιδικές χαρές είναι γενικά και σύμφωνα με τη Νομοθεσία. Α) σύμβαση προμήθειας ΕΚΠΟΤΑ8 Β) σύμβαση προμήθειας με το ΠΔ 28/80 Γ) σύμβαση εργολαβίας με το ΠΔ 171/87 Δ) απολογιστικά από Δήμαρχο, εργολάβο, αυτεπιστασία Δημάρχου κλπ. Όλοι οι τρόποι είναι γενικά νόμιμοι. Καθένας όμως ταιριάζει καλύτερα σε κάποιες συνθήκες και κάποιο στόχο. Η σύναψη συμβάσεων προμήθειας μέσω του ΕΚΠΟΤΑ είναι ο καλύτερος τρόπος για να ορισθούν, να ελεγχθούν και να εφαρμοσθούν ιδιαίτερες 11

απαιτήσεις ποιότητας και ασφάλειας. Αρνητικό ρόλο στην κατεύθυνση της ασφάλειας και της ποιότητας παίζουν τα ποσά που επιτρέπεται απ ευθείας ανάθεση προμήθειας (15.000 Ε) ή του πρόχειρου διαγωνισμού (45.000 Ε). Σύμφωνα και πάλι με τα στοιχεία του ΥΠΕΣΣΔΑ, «μέχρι σήμερα οι προσπάθειες από μέρους των φορέων του Δημοσίου (των Δήμων) για εφαρμογή επίσημων προδιαγραφών (Προτύπων) ήταν μικρές. Σχετικά είχαν υπάρξει 1-2 εγκύκλιες από το ΥΠΕΣΔΔΑ οι οποίες σύστηναν την εφαρμογή των ισχυόντων προτύπων. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Το υλικό της έρυνας αποτέλεσε δείγμα ευκολίας 307 ενηλίκων και 359 ανηλίκων κατοίκων του Δήμου Ζωγράφου. Προϋπόθεση για να συμμετέχουν στην έρευνα ήταν να κατοικούν στην περιοχή Ζωγράφου ώστε να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης της παιδικής χαράς που επισκέπτονται, για αληθή αποτελέσματα. Η έρευνα διεξήχθη από 3/07/08 έως 5/10/09 και για τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος των προσωπικών συνεντεύξεων. Για τη διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο το οποίο συντάχθηκε με τη βοήθεια της παιδοψυχολόγου και προέδρου της Δημοτικής αναπτυξιακής επιχείρησης κ. Μπότου Αναστασίας σε συνεργασία με την Αρχιτέκτονα τοπίου κ. Τζώρτζη Νερατζιά. Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε το όνομα της παιδικής χαράς και τα προσωπικά στοιχεία του ερωτηθέντος σε περίπτωση που ήθελε να τα αναφέρει διότι η έρευνα ήταν ανώνυμη. Στη συνέχεια ακολουθούσε μια σειρά ενοτήτων οι οποίες αφορούσαν τους εξής παράγοντες: Απόσταση παιδικής χαράς απο το σπίτι Επικινδυνότητα παιχνιδιών και μέσα και έξω από το σπίτι Φύλαξη στους χώρους της παιδικής χαράς Συντήρηση παιχνιδιών Δημιουργία πρότυπων παιχνιδιών ανάλογα με το τι θέλουν τα παιδιά Δημιουργία χώρων για ενήλικες στο χώρο της παιδικής χαράς. Διαχείριση παιδικής χαράς Έτσι αξιολογούσαμε τη γνώμη των παιδιών και των γονιών για τις παιδικές χαρές από το επίπεδο των παρεχόμενων εξοπλισμών της κάθε παιδικής χαράς, την αυτοεκτίμηση των γονέων αλλά και των ίδιων των παιδιών για τον χώρο της παιδικής χαράς και αν είναι ικανοποιημένοι απο το παρόν πρότυπο του Δήμου Ζωγράφου. 12

Περιείχε: Κλειστές ερωτήσεις (closed-ended questions), διχοτομικές, ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής με δυνατότητα σε ορισμένες περισσότερες της μία απάντησης και ερωτήσεις διαβάθμισης. Ανοικτές ερωτήσεις (open-ended questions, με την δυνατότητα εγγραφής μικρού κειμένου. 13

Β' ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΔΗΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ Εικόνα 1: Ο Δήμος Ζωγράφου στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας Ο Δήμος Ζωγράφου είναι έκτασης 9.000 στρεμμάτων και με 75.000 περίπου κατοίκους, υπάγεται σήμερα στο γενικότερο πολεοδομικό συγκρότημα των Αθηνών και εντάσσεται γεωγραφικά στα ανατολικά προάστια της πρωτεύουσας. Λόγω της εγγύτητάς του με το κέντρο παρουσιάζει παρόμοια χαρακτηριστικά δόμησης. Παρά ταύτα είναι περιοχή πλούσια σε πράσινο που συγκεντρώνεται κυρίως στους πρόποδες του Υμηττού. Ο Δήμος απέκτησε αξία λόγω της οικοδόμησης της Πανεπιστημιούπολης και της Πολυτεχνειούπολης, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει υψηλές τιμές στα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα.η περιοχή παλιά ήταν δασικό και καλλιεργήσιμο έδαφος με πλούσια βλάστηση, καλλιέργειες, δάσος και αλσάκια. Στα μέσα του 20ού αιώνα, με την πολεοδόμηση της Αθήνας αναπτύχθηκε η περιοχή. Τα δάση της περιοχής, κυρίως με πεύκα, βρίσκονται στο νότο, νοτιοανατολικό και ανατολικό μέρος.στις αρχές όμως του 1900 δεν ήταν παρά μια μικρή κοινότητα. Την ευκαιρία για την κατοίκηση και τη δημιουργία του πρώτου οικισμού έδωσε ο Ιωάννης Ζωγράφος, όπου το κτήμα, που είχε αγοράσει το 1902, το μοίρασε σε μικρά οικόπεδα και μετά τον Α παγκόσμιο πόλεμο, άρχισε να τα πουλάει. Έτσι σχηματίστηκε ένας οικισμός που αποσπάστηκε από το Δήμο της Αθήνας και αποτέλεσε ( το 1929 ) την κοινότητα Ζωγράφου ( περίπου 100 σπίτια ). Ο Ιωάννης Ζωγράφος κράτησε μόνο ένα τμήμα στο σημείο συνάντησης των σημερινών λεωφόρων Αλ.Παπάγου και Γ. Ζωγράφου. Ο Ιωάννης Ζωγράφος απέκτησε πέντε γιους : τον Κωνσταντίνο, τον Γεώργιο, τον Νικόλαο ( τον αποκαλούμενο "Νικ δε 15

Γκρήκ" ), τον Σπυρίδωνα και τον Σωτήρη και τρεις κόρες : την Παυλίνα, τη Ζηνοβία και τη Μαρία. Ένας από τους γιους του, ο Σωτήρης Ζωγράφος, έγινε αργότερα ( 1947 ) ο πρώτος Δήμαρχος Ζωγράφου. Ο Ιωάννης Ζωγράφος ήταν καθηγητής Πανεπιστημίου - οικονομολόγος και πολιτικός και γεννήθηκε στα Καλάβρυτα το 1844. Το παραπάνω κτήμα το αγόρασε από τον Βουρνάζο - καθηγητής της Χημείας, στο Πολυτεχνείο, στην Ανωτάτη Εμπορική σχολή και ακαδημαϊκός. Εκτός των Ζωγραφαίων υπήρχαν κι άλλοι μεγάλοι κτηματίες της περιοχής ( όπως Πετράκηδες, Σταματοπουλαίοι, Αργυροπουλαίοι κ.ά ), που είχαν αγοράσει ένα από τα καλύτερα κομμάτια της Αθήνας, με ωραίο κλίμα και πολύ κοντά στην Αθήνα. Το 1930 ο αείμνηστος Ελευθέριος Βενιζέλος θεμελιώνει το 1ο Δημοτικό σχολείο ( το Ζωγράφειο ), στην ίδια θέση που βρίσκονται σήμερα τα Δημοτικά σχολεία απέναντι από τον Ναό του Αγ. Θεράποντα. Μια από τις αίθουσες του σχολείου ήταν και τα γραφεία της νεοσύστατης κοινότητας Ζωγράφου. Σιγά - σιγά η κοινότητα Ζωγράφου μεγαλώνει και στα όρια της κοινότητας, εκτός από τις περιοχές Ζωγράφου και Γουδή, συμπεριλαμβάνονται τα Κουπόνια και η περιοχή του φυτωρίου του Υπουργείου Γεωργίας τα σημερινά "Άνω Ιλίσια". Πολλές ωραιότατες βίλες που σώζονται ακόμα και σήμερα αρχίζουν να κτίζονται. Η βίλα του Κώστα Ζωγράφου, σήμερα παιδικός σταθμός, η βίλα Βοναπάρτη που στεγάζει το Συμβουλευτικό Κέντρο Οικογενειών του Δήμου, η βίλα Βουτυρά, σήμερα Πνευματικό Κέντρο. Επίσης η οικία Γεωργίου Γουναρόπουλου, σήμερα Μουσείο και Πινακοθήκη. Την ίδια εποχή ιδρύθηκε ο πρώτος ποδοσφαιρικός σύλλογος, με την επωνυμία "Ένωση Ζωγράφου". Το γήπεδό του, βρισκόταν μεταξύ των σημερινών οδών Ξηρογιάννη, Αλ.Παπάγου, Γ. Παπανδρέου και Δαβάκη Πίνδου. Στα Κουπόνια εγκαταστάθηκε και το πρώτο αστυνομικό τμήμα. Άρχισε να λειτουργεί ο πρώτος υπαίθριος κινηματογράφος "ΠΑΥΣΙΛΥΠΟΝ", στη θέση της σημερινής πλατείας Δ.Αλεξανδρή (Γαρδένια). Κατά το έτος 1948 η κοινότητα Ζωγράφου έγινε Δήμος. "Πηγές : Τα βιβλία «Ζωγράφου - Ιλίσια - Γουδί : ένας ιστορικός περίπατος» του Αναστασίου Παππά και «1809-2000 : Ανατολικά της Αθήνας, τα Κουπόνια» του Ιωάννου Ζώρζου. 16

ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΧΑΡΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ Από την έρευνα που πραγματοποίηθηκε για στις παιδικές χαρές του Δήμου Ζωγράφου, παρουσιάζεται συνοπτικά η εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα οι παιδικές χαρές σε ένα δείγμα 657 ερωτηθέντων (307 ενηλίκων και 350 ανηλίκων)που βρέθηκαν την περίοδο της έρευνας απο 3/07/08 έως 5/10/09 στις παιδικές χαρές που επισκεφτήκαμε. Η επιτόπου επίσκεψη φωτογράφηση και παρατήρηση των παιδικών χαρών έδειξε ότι παρόλο που δεν υπάρχουν οδηγίες σχεδιασμού και νομοθεσία για τον σχεδιασμό των παιδικών χαρών και του εξοπλισμού τους, οι γενικές αρχές οργάνωσης και λειτουργίας των χώρων αυτών εμφανίζουν μεγάλες ομοιότητες. Συγκεκριμένα παρατηρήσαμε ότι ο χώρος οργανώνεται σε ευδιάκριτες περιοχές: - Η περιοχή παιχνιδιού, σχεδιάζεται για δραστηριότητες του παιδιού και εκεί δεν είναι σαφής ο διαχωρισμός των ηλικιών. Συνήθως το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής χαράς εξοπλίζεται με τυποποιημένα παιχνίδια. Το δάπεδο του χώρου αυτού είναι συνήθως άμμος ή σε κάποιες περιπτώσεις ταρτάν και τότε προβλέπεται ένα σκάμμα με άμμο στο οποίο δείχνουν μεγάλη προτίμηση τα μικρά παιδιά. Ο μη διαχωρισμός των χώρων σε ηλικίες εγκυμονεί κινδύνους α) ασφάλειας (το μεγάλο παιδί τρέχει εκεί που το μικρό παίζει με την άμμο) αλλά και β) παράβλεψης ηλικιακών ομάδων όπως των εφήβων που συνήθως αγνοούνται ως χρήστες των χώρων αυτών. Τέλος ένα τμήμα της παιδικής χαράς αφήνεται ελεύθερο για τρέξιμο. Από την χωρική οργάνωση αλλά και τον χώρο που καταλαμβάνουν τα παιχνίδια υποθέτουμε ότι μάλλον θεωρείται ότι το παιχνίδι βασίζεται κύρια στη χρήση των παιχνιδο-κατασκευών. - Η περιοχή κυκλοφορίας και καθιστικών σχεδιάζεται για τους συνοδούς των παιδιών, προσφέροντας τους δυνατότητες ξεκούρασης, αναψυχής, κοινωνικοποίησης με άλλους γονείς και εποπτείας των παιδιών. Πρόκειται συνήθως για μία επιμήκη ζώνη με σκληρό υλικό επίστρωσης και καθιστικά που διατρέχει ή περιβάλλει την παιδική χαρά, και προσανατολίζεται πάντα προς τον χώρο του παιχνιδιού. - Η περιοχή πρασίνου δεν υπάρχει πάντα στις παιδικές χαρές ιδιαίτερα όταν αυτές έχουν πολύ μικρό μέγεθος. Είναι συνήθως μια λωρίδα με γρασίδι, θάμνους και κάποια δέντρα και περιβάλλει τις παιδικές χαρές για απομόνωση τους από τους 17

γύρω δρόμους. Αλλά ακόμη και όταν η περιοχή αυτή καταλαμβάνει μεγαλύτερο μέρος της παιδικής χαράς, σπάνια συνδέεται με τους υπόλοιπους χώρους λειτουργικά. Δηλαδή δεν είναι σχεδιασμένος ο χώρος έτσι ώστε να δέχεται άλλες χρήσεις π.χ. περίπατο και στάση αναψυχή. Τις περισσότερες φορές μάλιστα τα δέντρα είναι τοποθετημένα τυχαία χωρίς να γίνεται καμία πρόβλεψη για τον σκιασμό των χώρων καθιστικού και παιχνιδιού, κάτι τελείως απαραίτητο στην χώρα μας. - Ο εξοπλισμός μιας παιδικής χαράς γίνεται με κατασκευές παραδοσιακού τύπου (όπως τσουλήθρες, κούνιες, τραμπάλες), ή νεότερης γενιάς πολυμορφικά παιχνίδια τα οποία είτε είναι από ξένους ή έλληνες κατασκευαστές. Η πιστοποίηση αυτών των παιχνιδιών δεν είναι απαραίτητη και συνήθως δεν τηρείται ως όρος στις προδιαγραφές της μελέτης προμήθειας. Ο χρόνος που τα παιδιά χρησιμοποιούν το παιχνίδι ορθολογικά σύμφωνα με τον προσχεδιασμένο τρόπο είναι περιορισμένος. Παρατηρήθηκε η απρόβλεπτη χρήση τους όπως π.χ. το ανέβασμα της τσουλήθρας από το κεκλιμένο μέρος. Γενικά φαίνεται ότι οι δυνατότητες μιας παιδικής χαράς είναι περιορισμένες όσο αφορά το παιχνίδι καθώς το ενδιαφέρον των παιδιών εξαντλείται γρήγορα. Επίσης η μη πρόβλεψη της χρήσης των χώρων από τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας οδηγεί τα παιδιά αυτά να κάνουν χρήση του εξοπλισμού που απευθύνεται σε νεότερες ηλικίες 1. Αποτελέσματα για το ερωτηματολόγιο ενηλίκων Δείγμα και κατανομή Το δείγμα αποτέλεσαν 307 ενήλικες 8 παιδικών χαρών του Δήμου Ζωγράφου απο 3/07/08 έως 5/10/09. Στον Πίνακα 1, γράφημα 1.1 31 ερωτηθέντες (ποσοστό 10%) βρέθηκαν στην παιδική χαρά Αγίου Θεράποντα, 10 ερωτηθέντες (ποσοστό 3%) βρέθηκαν στην παιδική χαρά Αγίου θωμά, 89 ερωτηθέντες (ποσοστό 28%) στην παιδική χαρά του άλσους στο Γουδή, 26 ερωτηθέντες (ποσοστό 9%) στην παιδική χαρά Ζωγράφου,36 ερωτηθέντες (ποσοστό 12%)στην παιδική χαρά της Ούλωφ πάλμε, 46 ερωτηθέντες (ποσοστό 15%)στην παιδική χαρά του πάρκου στο Γουδή, 48 ερωτηθέντες (ποσοστό 16%)στην παιδική χαρά της πλατείας Ελευθερίας και 21 ερωτηθέντες (ποσοστό 7%)στην παιδική χαρά της πλατείας απέναντι από το νοσοκομείο παίδων. 18

Πίνακας 1: Κατανομή δείγματος κατά Παιδική Χαρά Ν % Όλες οι Παιδικές Χαρές 307 100 ΑΓΙΟΥ ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ 31 10,1 ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ 10 3,3 ΑΛΣΟΣ ΓΟΥΔΗ 89 29,0 ΖΩΓΡΑΦΟΥ 26 8,5 ΟΥΛΩΦ ΠΑΛΜΕ 36 11,7 ΠΑΡΚΟ ΓΟΥΔΗ 46 15,0 ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 48 15,6 ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΑΙΔΩΝ 21 6,8 Γράφημα 1.1: Κατανομή δείγματος κατά Παιδική Χαρα 16% 7% 10% 3% ΑΓΙΟΥ ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ ΑΛΣΟΣ ΓΟΥΔΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ 28% ΟΥΛΩΦ ΠΑΛΜΕ 15% 12% 9% ΠΑΡΚΟ ΓΟΥΔΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΑΙΔΩΝ

Προσωπικές πληροφορίες 19 Από την ανάλυση του δείγματος, σε ότι αφορά τα ατομικά στοιχεία, το φύλο των ερωτηθέντων (Πίνακας 2, Γράφημα 2) κατά 49% ήταν άνδρες και κατά 51% γυναίκες. Πίνακας 2: Φύλο Φύλο Ν % Άνδρας 150 48,9 Γυναίκα 157 51,1 Σύνολο 307 100,00 Γράφημα 2: Φύλο 49% Άνδρας Γυναίκα 51% Η ηλικία τους σε (Πίνακας 3.1) κυμαίνεται από 21 έτη έως 60 έτη με (Μ.Ο= 40 Τ.Α=7 έτη. Η μικρότερη αλλά και η μεγαλύτερη ηλικία παρατηρείται στην παιδική χαρά της πλατείας

Ελευθερίας. 20 Πίνακας 3.1: Ηλικία Νοσοκομείο Πλήθος Μικρότερη Μέγιστη Τυπική Μ.Ο. Ηλικία Ηλικία απόκλιση Όλες οι Παιδικές 307 21 60 39,47 7,68 Χαρές ΑΓΙΟΥ 31 28 60 41,90 7,50 ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ 10 28 50 37,60 8,21 ΑΛΣΟΣ ΓΟΥΔΗ 89 26 60 39,07 7,46 ΖΩΓΡΑΦΟΥ 26 28 50 39,27 6,17 ΟΥΛΩΦ ΠΑΛΜΕ 36 26 56 36,36 6,33 ΠΑΡΚΟ ΓΟΥΔΗ 46 26 60 41,07 7,81 ΠΛΑΤΕΙΑ 48 21 60 39,75 9,42 ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΑΙΔΩΝ 21 26 48 39,95 6,67 Σε ότι αφορά την κατανομή τους σε ηλικιακές ομάδες (Πίνακας 3.2) παρατηρούμε ότι η μεγαλύτερη από αυτές και σε ποσοστό 45% είναι όσοι ανήκουν στην ομάδα των 31 έως 40 ετών. Καθώς η αμέσως επόμενη ομάδα της τάξης του 38% είναι αυτή με ηλικία 41 εως 50 ετών θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε ότι στο σύνολο του δείγματος ποσοστό 45% αφορά επισκέπτες ηλικίας απο 31-40 ετών. Πίνακας 3.2: Ηλικιακές ομάδες Ηλικιακές ομάδες Ν % 21-30 ετών 32 10,4

31-40 ετών 139 45,3 41-50 ετών 117 38,1 51-60 ετών 19 6,2 Σύνολο 307 100,00 21 Η κατανομή των ηλικιακών ομάδων κατά παιδική χαρά (Πίνακας 3.3, Γράφημα 3) αναδεικνύει τη μεταξύ των παιδικών χαρών διαφοροποίηση στις ηλικιακές ομάδες των επισκεπτών που τις επισκέπτοναι, καθώς στην Ούλωφ πάλμε το μεγαλύτερο ποσοστό 58,3% επισκεπτών αφορά επισκέπτες έως 40 ετών καθώς και το 58,1% στην παιδική χαρά Αγίου Θεράποντα ενώ στις υπόλοιπες το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες κυρίως έως των 30 ετών. Πίνακας 3.3: Ηλικιακές ομάδες κατά Παιδική Χαρά Ηλικιακές 21-30 ετών 31-40 ετών 41-50 ετών 51-60 ετών ομάδες Ν % Ν % Ν % Ν % ΑΓΙΟΥ ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ 2 6,5 8 25,8 18 58,1 3 9,7 ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ 3 30,0 3 30,0 4 40,0 0 0 ΑΛΣΟΣ ΓΟΥΔΗ 8 9,0 49 55,1 27 30,3 5 5,6 ΖΩΓΡΑΦΟΥ 2 7,7 11 42,3 13 50,0 0 0 ΟΥΛΩΦ ΠΑΛΜΕ 6 16,7 21 58,3 8 22,2 1 2,8 ΠΑΡΚΟ ΓΟΥΔΗ 2 4,3 20 43,5 19 41,3 5 10,9 ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 6 12,5 21 43,8 16 33,3 5 10,4

ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΑΙΔΩΝ 3 14,3 6 28,6 12 57,1 0 0 22 Γράφημα 3: Κατανομή κατά Παιδική Χαρά και ηλικιακή ομάδα

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ Παρακάτω παρουσίαζονται αναλυτικά οι απαντήσεις που δόθηκαν ανα ερώτηση. Η συχνότητα δηλώνει πόσοι απάντησαν την ερώτηση και δίπλα αναγράφεται το ποσοστό επι τοις εκατό: 1 Α. ΠΟΣΟ ΚΟΝΤΑ ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ ΜΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ; Συχνότητα Ποσοστό 300 ΜΕΤΡΑ 237 77,2 500 ΜΕΤΡΑ 53 17,3 500< 14 4,6 4 3 1,0 Σύνολο 307 100 23 1Β. ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΠΗΓΑΙΝΕΤΕ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ; Συχνότητα Ποσοστό ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ 191 62,2 ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΗΝ 30 9,8 ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ 23 7,5 ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ 56 18,2 ΕΒΔΟΜΑΔΑ Δ.Γ/Δ.Α 6 2,0

Σύνολο 306 99,7 2. Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΕΙΝΑΙ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΙΝΑΙ; Συχνότητα Ποσοστό ΕΥΚΟΛΗ 188 61,2 ΔΥΣΚΟΛΗ 116 37,8 Σύνολο 304 99,0 2Α. ΠΟΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΓΝΩΜΗ ΣΑΣ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ Συχνότητα Ποσοστό ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ 73 23,8 ΠΑΡΚΙΝΓΚ 63 20,5 ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ 6 2,0 Σύνολο 142 46,3 24 ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Συχνότητα Ποσοστό 276 89,9 ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΧΩΡΟΙ 2,7 ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΚΙΝΗΣΗ 7 2,3 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ 1,3 ΔΙΑΒΑΣΗ ΠΟΛΥΣΘΧΝΑΣΤΩΝ ΔΡΟΜΩΝ 2,7

ΔΙΑΒΑΣΗ 4 1,3 ΠΟΛΥΣΥΧΝΑΣΤΩΝ ΔΡΟΜΩΝ ΔΥΣΚΟΛΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΜΕ 2,7 ΚΑΡΟΤΣΙ ΕΛΛΕΙΠΕΙΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΙ 2,7 ΕΛΛΕΙΠΗ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ 5 1,6 ΕΥΚΟΛΗ ΤΟΥΣ 2,7 ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ΚΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2,7 ΚΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΕΝ 1,3 ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΡΑΜΠΕΣ ΚΙΝΗΣΗ 1,3 Σύνολο 307 100,0 3. ΠΟΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ; Συχνότητα Ποσοστό ΚΥΝΗΓΗΤΟ 108 35,2 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ 53 17,3 ΜΠΑΛΑ 100 32,6 ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ 44 14,3 Σύνολο 305 99,3 ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Συχνότητα Ποσοστό 241 78,5 ΑΙΧΜΗΡΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ 6 2,0 ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ ΣΕ ΕΠΙΠΛΑ 2,7 ΣΠΙΤΙΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ 2,7 25