Άμεσες Προτεραιότητες, γενικότερες οργανωτικές παρεμβάσεις

Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ "Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός σύνθετου, βιώσιμου, ποιοτικού τουριστικού προϊόντος με ειδικά χαρακτηριστικά και η διαχείριση της Χίου ως τουριστικού προορισμού με ολική ποιότητα" Άμεσες Προτεραιότητες, γενικότερες οργανωτικές παρεμβάσεις (αναλύονται παρακάτω) Εκπόνηση λεπτομερούς Στρατηγικού Σχεδίου Τουριστικής ανάπτυξης για τη Χίο Οργανική ένταξη του τουρισμού στο συνολικό αναπτυξιακό σχέδιο της Χίου Ίδρυση Φορέα Τουρισμού που δεν θα ασχολείται μόνο με την τουριστική προβολή, αλλά θα έχει διεπιστημονική προσέγγιση όλων των παραμέτρων που επηρεάζουν τον τουρισμό, εποπτεία, αξιολόγηση και διαχείριση όλων των στοιχείων που συνθέτουν το τουριστικό ταξίδι (από τη λήψη απόφασης για το ταξίδι ως την επιστροφή στον τόπο αποστολής του επισκέπτη) Διαχείριση ολικής ποιότητας τουριστικού προορισμού Συστηματική καταγραφή και οργάνωση των πόρων που συνθέτουν την τουριστική προσφορά και των δεδομένων της τουριστικής ζήτησης. Δημιουργία ισχυρού και αναγνωρίσιμου brand-name για την τουριστική ταυτότητα της Χίου Αναγνώριση και εντοπισμός των αγορών στόχων γύρω από τις οποίες θα επικεντρωθεί η προσπάθεια προσέλκυσης τουριστών Οργάνωση στενευμένου θεματικού τουρισμού Τουρισμός προσαρμοσμένος στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χωρικών ενοτήτων του νησιού Δημιουργία ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (GIS) που θα παρουσιάζει τα δεδομένα της τουριστικής καταγραφής Άμεση βελτίωση των αστικών και υπεραστικών συγκοινωνιών της Χίου για τη διευκόλυνση της προσβασιμότητας τον τουριστών σε ολόκληρο το νησί Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 1

Ριζικός επανασχεδιασμός του τρόπου παροχής πληροφοριών στους επισκέπτες, με έμφαση στις νέες τεχνολογίες Τα ανταποδοτικά τέλη των επιχειρήσεων τουρισμού να χρηματοδοτούν δράσεις και έργα που σχετίζονται με την τουριστική ανάπτυξη. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 2

I. Αποτύπωση της παρούσας κατάστασης Ιστορική αναδρομή, διακύμανση της τουριστικής ζήτησης Τα πρώτα δειλά βήματα του τουρισμού στη Χίο ξεκινούν τη δεκαετία του '60 με διαφημιστικές εκστρατείες αλλά και δύο σημαντικά έργα: το «ΞΕΝΙΑ Χίου» και την ένταξη των Μεστών στο πρόγραμμα πρότυπων παραδοσιακών οικισμών στις αρχές της επόμενης δεκαετίας. Τη δεκαετία του 80 οι ευκαιρίες χρηματοδοτήσεων από τα Μ.Ο.Π έδωσαν κίνητρα για την κατασκευή ξενοδοχειακών μονάδων για την προσφορά τουριστικών υπηρεσιών μαζικού τουρισμού στο γνωστό τετράπτυχο των 4S (Sun, Sea, Sand, Sex). Στη δεκαετία του 90 οι αφίξεις τουριστών με αυξάνονται επακόλουθη επέκταση ξενοδοχειακών μονάδων. Την επόμενη δεκαετία, η διαφοροποίηση της στόχευσης των κοινοτικών ενισχύσεων οδηγεί στην αύξηση του αριθμού των ενοικιαζόμενων δωματίων στη περιφέρεια και την ύπαιθρο της Χίου, ενώ σταδιακά από τα μέσα της ίδιας δεκαετίας, μειώνεται ο συνολικός αριθμός των αφίξεων. Τα τελευταία τρία χρόνια τα δεδομένα αφίξεων τουριστών από πτήσεις charter έχουν φθίνουσα πορεία, όπως και οι αφίξεις του εσωτερικού τουρισμού, κάτι που θα μπορούσε κατά ένα σημαντικό μέρος να αποδοθεί στην οικονομική κρίση. Αντιστάθμισμα -παρά τις ιδιαιτερότητες που έχει- αποτελεί η ραγδαία αύξηση Τούρκων ημερήσιων επισκεπτών, αντιστρέφοντας το ισοζύγιο αφίξεων αναχωρήσεων με την απέναντι ακτή με προοπτική περαιτέρω αύξησης ιδιαίτερα μετά το 2016, χρονιά που θα καταργηθεί η τουριστική βίζα για τους τούρκους επισκέπτες. Εδώ είναι σημαντικό να διαχωριστούν οι ημερήσιοι επισκέπτες, από τους τουρίστες. Στην διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία, οι ορισμοί που έχουν δοθεί στην έννοια τουρίστας, προϋποθέτουν, τουλάχιστον μία διανυκτέρευση στον τόπο προορισμού. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι Τούρκοι που έρχονται στη Χίο είναι ημερήσιοι επισκέπτες, κάτι που αφήνει πολλά περιθώρια βελτίωσης της Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 3

συνεισφοράς τους στην οικονομία του νησιού, αν αρκετοί από αυτούς, μετατραπούν σε Τουρίστες. Θέλει όμως προσοχή να μην στηρίξουμε όλες μας της ελπίδες προς τον Τουρισμό εκ Τουρκίας καθώς ιστορικές εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών, ενδέχεται να επαναληφθούν στο μέλλον χαλώντας το καλό κλίμα. Επίσης η διακύμανση του Τουρκικού νομίσματος με πρόσφατες τις συνεχείς υποτιμήσεις μπορεί να μας δημιουργήσουν προβλήματα ανταγωνιστικότητας. Τουριστικό μοντέλο και τουριστικό προϊόν της Χίου Η απουσία χωροταξικού σχεδιασμού στο νησί, είχε ως αποτέλεσμα την άναρχη και ευκαιριακή ανάπτυξη του κλάδου, η οποία στηρίχτηκε στο μονοδιάστατο μοντέλο του μαζικού, εξαρτώμενου από μεγάλους διεθνείς tour operator τουρισμού, το οποίο ακολουθείται ακόμη και σήμερα. Η διεθνής βιβλιογραφία βρίθει δημοσιευμάτων και μελετών περιπτώσεων, που τεκμηριώνουν, πως πρόκειται για ένα θνησιγενές μοντέλο, με εγγενή αναπτυξιακά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Το τουριστικό προϊόν του νησιού, δεν προσδιορίστηκε, ούτε και ποτέ έγινε σύνθετο στη βάση των συγκριτικών του πλεονεκτημάτων, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατον να γίνει στοχευμένη προβολή, πέρα από την πεπατημένη των εκθέσεων τουρισμού και ανεξάρτητα δημοσιεύματα του τουριστικού τύπου. Επιπλέον, δεν προχώρησε η ενδοτομεακή και διατομεακή συνέργια αλλά και άμβλυνση της διανομής της οικονομικής ωφέλειας στο σύνολο της κοινωνίας. Χαρακτηριστική είναι δε η απουσία στρατηγικού Σχεδίου Τουριστικής Ανάπτυξης, για τη Χίο. Σημειώνεται ότι ο δήμος δεν έχει εκμεταλλευτεί την ύπαρξη σχετικής τεχνογνωσίας, που είναι προφανής από την παρουσία Μεταπτυχιακού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αιγαίου στον "Σχεδιασμό τη Διοίκηση και την Πολιτική του τουρισμού", από το οποίο έχουν αποφοιτήσει δεκάδες Χιώτες. Αντίθετα κυριαρχεί μία αντίληψη ότι ο τουρισμός σχετίζεται μόνο με πρακτικές δράσεις που αφορούν στη διαφημιστική προβολή. Ακόμα δε και αυτή την Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 4

κοντόφθαλμη και μονοδιάστατη προσέγγιση, επιχειρεί να την πετύχει με πενιχρό προϋπολογισμό σε σχέση με τα οικονομικά οφέλη που μπορεί να προσφέρει ο τουρισμός στην οικονομία. Τουριστική προσφορά - καταλύματα και τουριστικές επιχειρήσεις Η Χίος διαθέτει πληθώρα φυσικών, πολιτισμικών, αρχαιολογικών και οικιστικών / αρχιτεκτονικών πόρων, ορισμένοι από τους οποίους διαθέτουν μοναδικά χαρακτηριστικά. Είναι χαρακτηριστική η απουσία συστηματικής καταγραφής των πόρων, αυτών οι οποίοι συνθέτουν την τουριστική προσφορά. Υπάρχουν μόνο σκόρπιες, ανεπίκαιρες, ελλειμματικές καταγραφές, με αποτέλεσμα, ακόμη και αν υπήρχε κάποιος που σχεδίαζε και οργάνωνε τον Τουρισμό της Χίου, δεν θα είχε πλήρη, επίκαιρη εικόνα του προορισμού για να κατευθύνει τον σχεδιασμό και τις προσπάθειες προβολής του. Η λειτουργία -στη συντριπτική πλειοψηφία- ξενοδοχειακών μονάδων και καταλυμάτων εντοπίζεται στη πόλη και τη περιφέρεια της. Είναι γεγονός ότι η Χίος διαθέτει σημαντικά μικρό αριθμό καταλυμάτων και αυτό αποτελεί τροχοπέδη στην τουριστική ανάπτυξη και βραχυπρόθεσμα χρειάζεται δραστικές και καινοτόμες πρακτικές που θα στοχεύουν στην καλύτερη χωρική διασπορά με αλλαγή χρήσης υπαρχουσών οικιστικών μονάδων. Η ενδωνησιωτική συγκοινωνία είναι επίσης προβληματική και αναξιόπιστη, κάτι που καθιστά πρακτικά αδύνατον στον μη μαζικό τουρίστα που δεν έχει αυτοκίνητο να απολαύσει οτιδήποτε έξω από την πόλη της Χίου. Η ποιότητα και η επάρκεια του νερού, και του δικτύου ηλεκτροδότησης, είναι επίσης παράγοντες που επηρεάζουν τον τουρισμό και χρήζουν σημαντικής βελτίωσης. Οι προσπάθειες των επιχειρηματιών του κλάδου, έως τώρα περισσότερο στόχευαν στην αριθμητική αύξηση των πτήσεων charter μέσω της επέκτασης του Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 5

αερολιμένα- αποκομμένοι από τις διεθνείς εξελίξεις και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου. Υπάρχουν κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις από επιχειρήσεις μικρής κλίμακας στην περιφέρεια του νησιού, οι οποίες έχουν επιτυχημένα δραστηριοποιηθεί στο χώρο των εναλλακτικών μορφών Τουρισμού, όπως ο οικοτουρισμός, αγροτουρισμός και πολιτιστικός τουρισμός. Προβληματικός είναι επίσης ο επαγγελματισμός σημαντικού αριθμού επιχειρηματιών και προσωπικού ο οποίος οφείλεται σε ιστορικούς λόγους, έλλειψη εκπαίδευσης και ενασχόλησης με τον τομέα ευκαιριακά ως συμπληρωματική δραστηριότητα. Τουριστική ζήτηση Την τελευταία τριετία, έχουμε σημαντική μείωση στον αριθμό των τουριστών, όσον αφορά σε αφίξεις και διανυκτερεύσεις εσωτερικού τουρισμού και των τουριστών από τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Γίνετε δε και το σημαντικό μεθοδολογικό λάθος να εξομοιώνεται η μείωση του αριθμού των αφίξεων τουριστών από τη Βόρεια Ευρώπη με τους ημερήσιους επισκέπτες, από την Τουρκία οι οποίοι δεν διανυκτερεύουν στο νησί. Ένα πρόβλημα είναι η διάχυση της δαπάνης των τουριστών των τσάρτερ σε χώρους έξω από το ξενοδοχείο. Αυτή τη στιγμή οι Tour Operator καρπώνονται το σημαντικότερο ποσοστό της τουριστικής δαπάνης. Για αυτό είναι σημαντικό να διευκολύνουμε όσο μπορούμε το ταξίδι, μεμονωμένων τουριστών, οι οποίοι είναι υψηλότερης ποιότητας και ωφελούν περισσότερο την τοπική κοινωνία. Για να το πετύχουμε αυτό είναι σημαντικό να έχουμε σύνθετο τουριστικό προϊόν και ποιότητα που ανταποκρίνεται στις υψηλές τους προσδοκίες. Οι Τούρκοι επισκέπτες που έχουν υψηλή κατά κεφαλή δαπάνη, πρέπει να διευκολυνθούν στη μετακίνηση τους προς την περιφέρεια της Χίου και να γίνει προσπάθεια προβολής που να τους δημιουργεί ανάγκες προς αυτή την κατεύθυνση. Ο εσωτερικός τουρισμός παρουσιάζει σημαντική κάμψη εξ' αιτίας της οικονομικής κρίσης και του απαγορευτικού κόστος μετάβασης και επιστροφής για την Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 6

Κείμενο Προτάσεων για τον Σχεδιασμό και, τη Διαχείριση του Τουρισμού στη Χίο πλειοψηφία πλέον των εισοδημάτων. Το κόστος των εισιτηρίων κάνει τη Χίο, να χάνει σημαντικά σε ανταγωνιστικότητα ακόμη και με προορισμούς του εξωτερικού, για τους οποίους το εισιτήριο από Αθήνα είναι δύο και τρεις φορές φθηνότερο!!! Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 7

ΙΙ. Προτάσεις Η αναπτυξιακή φιλοσοφία και η στρατηγική της Χιακής Συμπολιτείας Το τουριστικό προϊόν που ακολουθήθηκε και η προσκόλληση στο ευκαιριακό μοντέλο της δεκαετίας του 80, έδειξε όλα αυτά τα χρόνια τη δυναμική τα όρια αλλά και την αντίληψη που έχει για την οργάνωση και διαχείριση που υπάρχει για τον τουρισμό στη Χίο. Πρακτικά έχει χρεοκοπήσει. Οι προσπάθειες και οι προτάσεις πρέπει να κινηθούν σε άλλη κατεύθυνση επανοηματοδοτόντας τη ποσότητα και την ποιότητα. Ο στόχος μας είναι η δημιουργία ενός σύνθετου, ποιοτικού τουριστικού προϊόντος και η διαχείριση της Χίου ως τουριστικού προορισμού με ολιστικό τρόπο. Με κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόσημο, με ανάδειξη και προστασία των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του τόπου, ισχυρές συνέργιες και έμφαση στην αειφορία. Η κατάσταση του κλάδου αποτυπώνεται ανάγλυφα από τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία αλλά και από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης του κλάδου στην SWOT ανάλυση της «Έκθεσης αναφοράς με την επικαιροποίηση της υφιστάμενης αναπτυξιακής κατάστασης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου» του Τεχνικού συμβούλου για την εκπόνηση του Επ. Προγράμματος της Περιφέρειας για την Προγραμματική περίοδο 2014-2020. Οι προτάσεις για τον τουρισμό στη Χίο οφείλουν να απαντούν σε μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα αξιοποιώντας την εμπειρία του παρελθόντος και την υφιστάμενη κατάσταση: (α) Ποιο τουριστικό προϊόν ταιριάζει στη Χίο λαμβάνοντας υπόψη τη θέση, την κλίμακα, τις δυνατότητες - ιδιαιτερότητες της; Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 8

(β) πως θα επιτευχθεί η διεύρυνση της κοινωνικής ωφέλειας και η διασύνδεση του με άλλους τομείς παραγωγής; (γ) υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να δώσει απαντήσεις στη μεγάλη ανεργία και την αναζωογόνηση της υπαίθρου (δ) ποιο πλαίσιο επιλογών διασφαλίζει την βιωσιμότητα του προστατεύοντας τους φυσικούς πόρους και το πολιτιστικό απόθεμα;. (ε) Πως θα αυξήσουμε την κατά κεφαλήν τουριστική δαπάνη; Επίσης, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη 1. Τη σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία για τον βιώσιμο τουρισμό σε νησιωτικές περιοχές 2. Τους περιορισμένους πόρους των νησιών και τις ιδιαιτερότητες της Χίου 3. Την υφιστάμενη κατάσταση των επιχειρήσεων και τη σύνθεση των τουριστικών άνω δομών (Καταλύμματα, Ξενοδοχεία) 4. Τη διασφάλιση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων 5. Τις απαραίτητες υποδομές συμμετρικές ως προς τη κλίμακα του νησιού που διατηρούν τα χαρακτηριστικά της νησιωτικότητας 6. Τις μνημονιακές πολιτικές και την ανάγκη ανατροπής τους, ως προϋπόθεση για την τουριστική ανάπτυξη Άμεσες Προτεραιότητες, γενικότερες οργανωτικές παρεμβάσεις Εκπόνηση λεπτομερούς Στρατηγικού Σχεδίου Τουριστικής ανάπτυξης για τη Χίο, με έμφαση στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού, τη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, την αειφορία, τη σύνδεση με άλλους τομείς παραγωγής, την αναζωογόνηση της υπαίθρου. Οι επι μέρους στόχοι θα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και μετρήσιμοι και να γίνει επιλογή των μέσων με τα οποία θα επιτευχθεί η στοχοθεσία. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 9

Διαχείριση ολικής ποιότητας της Χίου ως Τουριστικού προορισμού, με βάση τα προσδοκώμενα sandards των τουριστών και τη συνεργασία των τουριστικών επιχειρήσεων. Επισημαίνεται ότι αυτή είναι μια διαρκής επαναληπτική διαδικασία. Συστηματική καταγραφή και οργάνωση των πόρων που συνθέτουν την Τουριστική προσφορά και των δεδομένων της τουριστικής ζήτησης. Δημιουργία ενός ψηφιακού άτλαντα για τη Χίο, ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο λήψης αποφάσεων Τουριστικού Σχεδιασμού. Ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (GIS), με δυνατότητα άμεσης online πρόσβασης σε διαρκώς επικαιροποιημένα στοιχεία και απεικόνιση με χάρτες, διαγράμματα και πίνακες. Δημιουργία ισχυρού και αναγνωρίσιμου brand-name για την τουριστική ταυτότητα της Χίου. Η επιλογή της τουριστικής ταυτότητας οφείλει να λάβει υπόψη τη «κατασκευή» μοναδικότητας της Χίου ως προορισμού. Για παράδειγμα αποτελεί μοναδικότητα στο μεσογειακό χώρο τα τοιχισμένα χωριά της Νότιας Χίου, ωστόσο αυτά, δεν έχουν φήμη σε διεθνές επίπεδο ώστε να είναι εύκολα αναγνωρίσιμα. Αντίθετα η Χίος ως τόπος του Ομήρου και την παράλληλη λειτουργία της ομηρικής ακαδημίας και του ετήσιου συνεδρίου της euro-classica στη Χίο έχει στοιχεία τα οποία καταρχήν φαίνεται να βοηθούν προς την υιοθέτηση της ταυτότητας του Ομήρου. Το σήμα ταυτότητας και επικοινωνίας του τουριστικού προϊόντος της Χίου οφείλει να υποστηρίζεται και τοπικά με συνέργιες της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας με τον μύθο και την αφήγηση για την ομηρική Χίο. π.χ το κρασί στα βορειόχωρα η καλλιέργεια της μαστίχας οι αρχαιολογικές θέσεις. Η διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας ενός Ομηρικού Μουσείου θα ενίσχυε την δημιουργία αυτής της ταυτότητας. Αναγνώριση και εντοπισμός των αγορών στόχων γύρω από τις οποίες θα επικεντρωθεί η προσπάθεια προσέλκυσης τουριστών. Στοχευμένο μάρκετινγκ για τις αγορές αυτές, αδελφοποιήσεις με τους αντίστοιχους δήμους και ενίσχυση ανταλλαγών πολιτιστικών, εκπαιδευτικών, εκθέσεων προϊόντων. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 10

Ίδρυση Φορέα Τουρισμού που δεν θα ασχολείται μόνο με την τουριστική προβολή, αλλά θα έχει διεπιστημονική προσέγγιση όλων των παραμέτρων που επηρεάζουν τον τουρισμό, εποπτεία αξιολόγηση και διαχείριση όλων των στοιχείων που συνθέτουν το τουριστικό ταξίδι (από τη λήψη απόφασης για το ταξίδι ως την επιστροφή στον τόπο αποστολής του τουρίστα. Στο φορέα αυτό συμμετέχουν και εκπρόσωποι των επαγγελματιών του τουρισμού με δυνατότητα σύναψης συνεργασιών με το πανεπιστήμιο Αιγαίου για παροχή υπηρεσιών συμβούλου. Επίσης προτείνεται η σύσταση ταμείου κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών οι πόροι του οποίου θα προέρχονται από την παραχώρηση 2% επί της ημερήσιας τιμής ανά δωμάτιο. Τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της τουριστικής ταυτότητας και προβολής του τόπου. Στοιχείο της τουριστικής ταυτότητας του τόπου είναι οι περιβαλλοντικά υπεύθυνες επιχειρήσεις -ιδιαίτερα σε ότι αφορά τις ξενοδοχειακές μονάδες- με την υιοθέτηση πρακτικών και διαδικασιών της υπεύθυνης περιβαλλοντικά επιχείρησης με την υιοθέτηση Συστήματος Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (Ε.Μ.Α.S) ιδιαίτερα σε ότι αφορά υδατικούς πόρους και ενέργεια. Η ορθή διαχείριση του νερού, αποτελεί προϋπόθεση για βιώσιμο τουριστικό προϊόν. Οργάνωση στοχευμένου θεματικού τουρισμού. Η ύπαιθρος της Χίου και τα χωριά διαθέτουν σημαντικό και σε αρκετές περιπτώσεις μοναδικό πλούτο σε τοπία τα οποία συνδυάζουν με μοναδικό τρόπο το υψηλής ποιότητας και αισθητικής πολιτιστικό απόθεμα, με αρχαιολογικές θέσεις, μνημεία, βλάστηση και ανάγλυφο. Η διασπορά τους στο χώρο επιτρέπει είτε (α) τη δημιουργία διακριτών θεματικών ενοτήτων χωρικά εστιασμένων είτε (β) με τη μορφή δικτύου που εκτείνεται σε όλο το νησί. Η ανάδειξη και διαχείριση αυτών πόρων οφείλει να προωθεί τις τοπικές επιχειρήσεις σε επιμέρους ομαδοποιήσεις επαγγελματιών Τουρισμός προσαρμοσμένος στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χωρικών ενοτήτων του νησιού. Συγκριτικό πλεονέκτημα του νησιού είναι η μεγάλη υψομετρική διαβάθμιση από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 1200 μέτρα προσφέροντας διαφορετικές ζώνες βλάστησης και μεγάλη ποικιλία τοπίων. Χίος με κριτήρια φυσικογεωγραφικά διακρίνεται σε επιμέρους ζώνες, διάκριση η Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 11

οποία ερμηνεύει σε ικανοποιητικό βαθμό μαζί με τις οικονομικές κοινωνικές δομές - και τις ιστορικές παραμέτρους τη διασπορά των οικισμών. Η κύρια διάκριση αφορά τη Νότια και τη Βόρεια Χίο. Ριζικός επανασχεδιασμός του τρόπου παροχής πληροφοριών στους Τουρίστες που να στοχεύει α) Στην πληρέστερη εικόνα και δημιουργία θετικών εντυπώσεων με σκοπό να γίνει ελκυστική σε υποψήφιους τουρίστες. β) Στην βελτίωση της τουριστικής εμπειρίας για τους Τουρίστες που βρίσκονται στο νησί. Κάτι τέτοιο θα πρέπει να στηρίζεται σε χρήση νέων τεχνολογιών για Η/Υ, έξυπνα κινητά και tablet και την παραγωγή νέου έντυπου υλικού που να βασίζεται σε σύγχρονες ανάγκες. Σε αυτή τη λογική θα πρέπει να επανασχεδιαστεί ο διαδικτυακός κόμβος του Δήμου της Χίου, ο οποίος ανήκει στην προηγούμενη δεκαετία. Δημιουργία κόμβου που θα διευκολύνει την οργάνωση του ταξιδιού σε μεμονωμένους επισκέπτες και θα έχει και δυνατότητα online κρατήσεων. Τα ανταποδοτικά τέλη των επιχειρήσεων να γίνουν πραγματικά ανταποδοτικά, χρηματοδοτώντας δράσεις και έργα που σχετίζονται με την τουριστική ανάπτυξη. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 12

Ανάπτυξη Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού με συγκεκριμένες προτάσεις Η προσφορά ειδικών θεματικών μορφών τουρισμού, για να είναι ελκυστική, προϋποθέτει, πέρα από τα αξιοθέατα, τη δημιουργία διαδρομών, σεναρίων, δραστηριοτήτων και εμπειριών και τη σύνθεση τους σε ένα σύνθετο ελκυστικό πακέτο, που θα μεγιστοποιεί της πολλαπλασιαστικές επιδράσεις σε όλη την οικονομική ζωή του νησιού. Παρεμβάσεις ανά χωρική ενότητα Στη Βόρεια Χίο παρεμβάλλεται ο ορεινός όγκος του Πελλιναίου και το οροπέδιο του Αίπους δημιουργώντας ασυνέχεια και διεύρυνση της αίσθησης της απόστασης και του ταξιδιού από την πόλη. Επιπλέον, συνυπολογίζεται ότι στη Βόρεια Χίο δύο κέντρα πληρούν πλέον τις στοιχειώδεις εξυπηρετήσεις αναγκαίες για τους επισκέπτες. Στο σύνολο της βόρειας Χίου έχουμε πληθυσμιακή κατάρρευση με ιδιαίτερα δυσχερή τρόπο στη Β. Δ. Χίο. Επίσης η τουριστική υποδομή είναι περιορισμένη. Ωστόσο πλεονεκτήματα της περιοχής αποτελούν (α) το πλούσιο οικιστικό απόθεμα το οποίο διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση με δεκάδες χωριά και μικρές μεταξύ τους αποστάσεις. (β) Η ιδιαίτερη αντίληψη των «εικονικών» κοινοτήτων των χωριών οι οποίες και κατέχουν ιδιοκτησιακά τη μεγάλη του πλειοψηφία των οικημάτων και της γης ωστόσο όμως ζουν εκτός Χίου και επιθυμούν την διατήρηση της ταυτότητας του τόπου τους και τη διατήρηση της μνήμης και του αναλλοίωτου των περιοχών αυτών. (γ) η αναγνώριση της ως οικότοπος διεθνούς σημασίας και την πλούσια εν γένει πολιτιστική κληρονομιά (αγροτικά μνημεία, μονοπάτια). Τα παραπάνω συνηγορούν υπέρ της υιοθέτησης προτάσεων γύρω από την ενιαία αφήγηση του Φυσιολατρικού τουρισμού και εμπλουτισμό του με διακριτά στοιχεία ανά υποενότητα της βόρειας Χίου. Στη Β. Δ Χίο. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 13

Το διοικητικό κέντρο παραμένει η Βολισσός με τις παραλίες από Ελίντα έως Αγία Μαρκέλλα, τον Κάμπο της Βολισσού, με δυνατότητα προέκτασης του ταξιδιού στα Ψαρά. Ο φυσιολατρικός τουρισμός της περιοχής εμπλουτίζεται από το Σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος, το υδροθεραπευτήριο των Αγιασμάτων, τα μεταλλεία της Κεράμου, το μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας το δίκτυο εκκλησιών και εξωκλήσια. Οι εξειδικευμένες δραστηριότητες μπορούν να ποικίλουν ως προς το αντικείμενο και το χρονικό εύρος αναφοράς. Η στρατηγική για την βιώσιμη τουριστική διαχείριση της περιοχής με κέντρο τη Βολισσό οφείλει να αντιμετωπίσει το οξύ πρόβλημα της δημογραφικής κατάρρευσης. Για το σκοπό αυτό προτείνονται (α) τη δημιουργία δικτύου προσφερόμενων σπιτιών προς χρήση και ενοικίαση τα οποία δεν κατοικούνται πλην ελάχιστων ημερών κατ έτος. Η διαχείριση αυτών μπορεί να γίνει είτε από μόνιμους κατοίκους των χωριών ώστε να υπάρχει εμπιστοσύνη και ηθική δέσμευση - είτε από οικογένειες ή νέους σε συνεργασία με το σύλλογο των χωριών ιδιαίτερα σε εκείνους που επιλέγουν να οργανώσουν τη ζωή τους στα χωριά αυτά. (β) Τη συμπληρωματικότητα του εισοδήματος από τον τουρισμό για νέους ή σε οικογένειες που επιλέγουν να μείνουν στη περιοχή με την ανάπτυξη και εκπαίδευση σε νέες δεξιότητες. λ.χ συνοδεία επισκεπτών σε μονοπάτια και αφήγηση για την καθημερινότητα των χωριών πριν εγκαταλειφθούν και χρήσης των φυσικών πόρων και των καλλιεργειών. Με κέντρο τη Βολισσό σε πρώτο χρόνο είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν 2-4 αντένες προσφερόμενων υπηρεσιών στα χωριά της Αμανής. Στα χωριά αυτά πρέπει να δοθεί έμφαση και κίνητρα για νέα εγκατάσταση κατοίκων και ανάπτυξη προτάσεων θεματικού τουρισμού. Προνομιακή πρόταση είναι για παράδειγμα η ανάπτυξη δικτύου πεζοπορικών διαδρομών ή παρατήρησης πουλιών. Με δεδομένο ότι η ευρύτερη περιοχή της Αμανής διαθέτει σχεδόν στο σύνολο της μοναδικά ως προς την αυθεντικότητα τοπία πρέπει να ληφθούν μέτρα προστασίας της πανίδας και προφύλαξης από μεγάλης κλίμακας επενδύσεις που αλλάζουν τη ταυτότητα της περιοχής. Ο στόχος να γίνει η ΒΔ προορισμός των επισκεπτών του νησιού είναι εφικτός στο μέτρο που αυτός συνοδεύεται και από τη λήψη άλλων μέτρων και τη παροχή κινήτρων για αναστροφή της πληθυσμιακής κατάρρευσης. Σε διαφορετική Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 14

περίπτωση θα αποτελεί συμπληρωματικό προορισμό είτε της πόλης είτε των νοτιοχώρων. Τέλος πρέπει να σημειωθεί το μεγάλο γεωλογικό ενδιαφέρον της Αμανής, τα πετρώματα της οποίας θεωρούνται από τα παλαιότερα της Ελλάδας για τα οποία υπάρχουν δεκάδες επιστημονικές δημοσιεύσεις. Στη Β.Α Χίο το κέντρο είναι τα Καρδάμυλα με ισχυρή ναυτική παράδοση και δυνατότητα επέκτασης του ταξιδιού προς Οινούσσες από Λαγκάδα. Με κέντρο τα Καρδάμυλα και το Πελλιναίο οριοθετείτε περισσότερο από το μισό του Οικοτόπου της οδηγίας 92/43. Η περιοχή μπορεί να χαρακτηρισθεί ως περιοχή διατήρησης του φυσικού αποθέματος του νησιού και οι κατευθύνσεις για την τουριστική διαχείριση της να έχουν ως κύριο στοιχείο τη προστασία της και την ορθή διαχείριση με ήπιες δράσεις χαμηλής όχλησης. Οι δράσεις τουρισμού μπορούν να αναπτυχθούν γύρω από τον ορεινό όγκο του Πελλιναίου και του Όρους με ποικίλες φυσικές ή θεματικές διαδρομές (διάσχισης, ορειβασίας, αναγνώρισης φυτών, πολιτιστικές κτηνοτροφικής κληρονομιάς) για το σκοπό αυτό θα ήταν σκόπιμο η ανακατασκευή του κτιρίου του ΟΤΕ πάνω από το Πιτυός και η μετατροπή του σε ορειβατικό καταφύγιο. Το οποίο συνδυάζεται με το ορειβατικό καταφύγιο του Βικίου. Η περιοχή συνδυάζει την αναψυχή στη θάλασσα με τις παραλίες οι οποίες βρίσκονται βόρεια των Καρδαμύλων και τα καταλύματα που υπάρχουν σε καρδάμυλα και Μάρμαρο. Για την περιοχή προτείνεται η ανάπτυξη αλιευτικού τουρισμού με κέντρο τη Λαγκάδα και το Μάρμαρο. Αντένες οικισμοί οι οποίοι λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς τον τουρισμό της περιοχής μπορούν να είναι το Πιτυός το οποίο διαθέτει βασικές εξυπηρετήσεις και τα Καμπιά ή το Βίκι. Στα χωριά αυτά είναι σκόπιμο να δοθούν κίνητρα και να εκπαιδευτούν νέοι στη παροχή υπηρεσιών ξενάγησης ώστε να έχουν συμπληρωματικό εισόδημα αλλά και στη βάση τοπικών συμφωνιών μεταξύ ενδιαφερόμενων και συλλόγων να χρησιμοποιηθούν ως καταλύματα σπίτια τα οποία δεν χρησιμοποιούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Και στους δύο πόλους της Βόρειας Χίου (Αμανή Καρδάμυλα) είναι αναγκαίο να υπάρξουν σημεία τουριστικής πληροφόρησης για τους επισκέπτες και τις δυνατότητες που έχουν στη περιοχή. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 15

Η βόρεια Χίος έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα στη βάση των ιδιαιτεροτήτων της για ποιοτικό τουρισμό σε συγκεκριμένες ομάδες στόχου γύρω από τη μελέτη και τη γνωριμία με τη φύση και τον τοπικό λαϊκό πολιτισμό. Για την ενίσχυση του βαθμού προστασίας και την αποσαφήνιση του προστατευταίου αντικείμενου απαιτείται η εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής μελέτης (ΕΠΜ). Η επιλογή αυτή θέτει ως προαπαιτούμενο τη προστασία και διαφύλαξη της ταυτότητας της περιοχής δίνοντας ωστόσο ευκαιρίες για διεύρυνση της τουριστικής περιόδου τη στήριξη όσων ζουν ή επιλέγουν να ζήσουν στις περιοχές αυτές και την ανάπτυξη νέων πρωτοβουλιών απασχόλησης αλλά και παραγωγής προϊόντων που προέρχονται από τον πρωτογενή τομέα και τις υπηρεσίες. Τέλος, για το σύνολο της Βόρειας Χίου η συνεργασία με τους συλλόγους των χωριών θεωρείται κομβικής σημασίας για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και την ενεργή εμπλοκή τους στην ανάδειξη στοιχείων και την προώθηση τους. Η Κεντρική - Νότια Χίος μπορεί να διακριθεί σε δύο επιμέρους ενότητες της πόλης, και των ανατολικών ακτών έως την Αγία Φωτεινή και η δεύτερη τα Μαστιχοχώρια. Ξεκινώντας από τα Μαστιχοχώρια μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στο σύνολο των χωριών δεν υπάρχουν επισκέψιμοι χώροι εντός των οικισμών με εξαίρεση το λαογραφικό μουσείο Καλιμασσιάς- ωστόσο τα ίδια τα χωρία αποτελούν ανοικτούς θεματικούς προορισμούς. Από τα δημογραφικά στοιχεία και την ποιοτική ανάλυση προκύπτει ότι ο πληθυσμός των χωριών βρίσκεται σε υποχώρηση με εξαίρεση τα Μεστά και τα Αρμόλια. Το σύνολο σχεδόν των επισκεπτών του νησιού επισκέπτεται τα Νότια χωριά με ενδιάμεσες στάσεις σε Αρμόλια, Πυργί, Μεστά. Ωστόσο, η έντονη εποχικότητα και η μικρή διάρκεια της τουριστικής περιόδου δεν δημιουργεί προϋποθέσεις κύριων εισοδημάτων σε σταθερή και επαρκή βάση αλλά έχει χαρακτήρα κυρίως συμπληρωματικό ως προς το εισόδημα. Αποτέλεσμα τη ριζικά αντίθετη εικόνα μεταξύ της 2μηνης τουριστικής περιόδου και του υπόλοιπου χρόνου. Για παράδειγμα σε όλη τη νότια Χίο τους 8 από τους 12 μήνες δεν υπάρχουν περισσότερα από 1-2 εστιατόρια σε λειτουργία. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 16

Οι κύριες προτάσεις για τον τουρισμό στα Μαστιχοχώρια για τα μαστιχοχώρια αφορούν: Προστασία, ανάδειξη και επαναξιολόγηση του καθεστώτος προστασίας των παραδοσιακών οικισμών της ζώνης των μαστιχοχωρίων. Από την μέχρι σήμερα εμπειρία προκύπτει ότι το πλαίσιο προστασίας των παραδοσιακών οικισμών δεν είναι λειτουργικό και βιώσιμο με αποτέλεσμα να παρατηρείτε περιμετρικά των οικισμών η δημιουργία εξωτερικής ζώνης από πρόχειρες κατασκευές οι οποίες αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία τους. Είναι αναγκαίο να ανοίξει ευρύς διάλογος με τη συμβολή των κοινοτήτων λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία άλλων περιοχών και στόχο να καλυφθούν οι ανάγκες των κατοίκων και να υπάρξει αποτελεσματική προστασία. Δημιουργία δικτύων και υιοθέτηση πρότυπων λειτουργίας. Η λειτουργία ξενώνων σε δίκτυα εντός του χωριού και σε συνέργια μεταξύ των χωριών μπορεί να λειτουργήσει με όρους κοινής ωφέλειας και να αντιμετωπίσει προβλήματα κόστους εξαιτίας της πολύ μικρής κλίμακας των μονάδων. Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί λ.χ. με την από κοινού συμμετοχή για προώθηση και προβολή των επιχειρήσεων τους. Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε δίκτυο υιοθετούν πρότυπα λειτουργίας και ποιότητας ώστε να αναβαθμιστεί το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Δημιουργία ΚοινΣΕπ οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες στις μονάδες των χωριών από προμήθειες έως ανάγκες καθαριότητας και κλινοσκεπάσματα. Εφαρμογές εικονικών ξεναγήσεων στα χωριά με πληροφορίες για τους οικισμούς και τη δομή των κοινωνιών Στην ίδια κατεύθυνση με την λειτουργία ΚοινΣεΠ να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της εσωτερικής επικοινωνίας μεταξύ των χωριών με συνδέσεις μεταξύ των χωριών και την οργάνωση ημερήσιων επισκέψεων σε επιλεγμένα σημεία. Άμεση ολοκλήρωση του ΣΧΟΟΑΠ των μαστιχοχωρίων ώστε να οριοθετηθούν οι χρήσεις και να προστατευθούν οι παράκτιες περιοχές από την άναρχη δόμηση και να προστατευθούν οι ευάλωτοι υγρότοποι Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 17

Ενίσχυση της συνέργειας μεταξύ των κλάδων παραγωγής και προσπάθεια ανάπτυξης μικρών μονάδων παραγωγής τοπικών αγροτικών προϊόντων και μεταποίησης. Ανάπτυξη μονάδων εναλλακτικών τουρισμού και γνωριμίας με τις ασχολίες και την καθημερινότητα των κατοίκων. Η προσπάθεια που αναπτύχθηκε στα Μεστά έδωσε ενθαρρυντικά αποτελέσματα και θέσεις εργασίας. Η ανάπτυξη τέτοιων μονάδων ενισχύει τη τοπική αυτοτέλεια και αξιοποιεί καλύτερα τους ενδογενής πόρους. Τα μεγαλύτερα από τα μαστιχοχώρια μπορούν να οργανώσουν αυτοτελώς ολοκληρωμένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων με μεγάλη ποικιλία επιλογών. Στη βάση αυτή οι τοπικές κοινωνίες σε συνεργασία με φορείς του τουρισμού μπορούν να επιδιώξουν τα μαστιχοχώρια να αποτελούν προορισμό διαμονής και όχι μόνο περιήγησης. Πρέπει να αποτελεί στόχο η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Με την ανάπτυξη πρωτοβουλιών στις διεθνείς αγορές με το κατάλληλο μάρκετινγκ και κινήτρων για διαμονή και γνωριμία με τον πολιτισμό των χωριών. Η σημαντική αύξηση τούρκων επισκεπτών μπορεί να αξιοποιηθεί ώστε τμήμα αυτών να επιλέξει τα μαστιχοχώρια ως τόπο διαμονής. Δυστυχώς η έλλειψη στρατηγικής οδηγεί σε θολή εικόνα ως προς τις δυνατότητες και τις επιλογές του τούρκου επισκέπτη με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία αυτών επιλέγει το κέντρο της πόλης ως τόπο διαμονής. Σχεδιασμός και ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος πέρα από τη διαμονή και τη σίτιση. Οι προτάσεις προς τους επισκέπτες πρέπει να δημιουργούν κίνητρο επίσκεψης το όποιο να συνδυάζει, μοναδικότητα, ποιότητα και εμπειρία. Ανάπτυξη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα στο Λιθί ως ψαροχώρι υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του αλιευτικού τουρισμού. Τα έργα και οι παρεμβάσεις στη περιοχή οφείλουν να λάβουν υπόψη τη κλίμακα τα χαρακτηριστικά του τοπίου και τη συμβατότητα με τους παραδοσιακούς οικισμούς. Τα χωριά ως παραδοσιακοί οικισμοί ήταν και Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 18

εξακολουθούν να βρίσκονται σε διαλεκτική σχέση ως προς τη δομή και τα χαρακτηριστικά του αγροτικού χώρου που τα περιβάλει. Ο κατακερματισμός του χώρου και η ανάπτυξη δραστηριοτήτων και έργων ασύμμετρων υποβαθμίζουν εν τέλει τους παραδοσιακούς οικισμούς. Η λειτουργία του Μουσεία Μαστίχας θα λειτουργήσει ενισχυτικά ως προς την προσέλκυση της επισκεψιμότητας στα Ανατολικά μαστιχοχώρια. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί με θετικό τρόπο για την διαμονή στους οικισμούς. Πόλη Κάμπος και μεσαιωνικά χωριά κεντρικής Χίου. Η πρώτη εικόνα τη πόλης των υποδομών και των υπηρεσιών που προσφέρει στον επισκέπτη τον αποθαρρύνει παρά του δημιουργεί προσδοκίες και έλξη για τον τόπο. Το παραλιακό μέτωπο με τις πολυκατοικίες, η κυκλοφοριακή ασφυξία και οι λιμενικές υποδομές αποθαρρύνουν παρά δημιουργούν προϋποθέσεις προσέκλυσης στη πόλη και τη Χίο. Αν και ο δήμος της Χίου εντάχθηκε χρηματοδοτικό πλαίσιο αστικών αναπλάσεων η πρόταση που υλοποιήθηκε -με πολλά προβλήματα- στην οδό Δημοκρατίας όπως και εκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν τα τελευταία χρόνια για το κέντρο της πόλης (ανάπλαση κεντρικής πλατείας απλωταριάς, φυτεύσεις, τάφρος) δεν ανέδειξαν το ιστορικό πρόσωπο της πόλης ούτε η πόλη έγινε πιο φιλική στους πολίτες και τους επισκέπτες. Αν και η παρέμβαση στη πόλη της Χίου οφείλει να είναι πολύ επίπεδη ώστε να μπορέσει να αναδείξει τα πλεονεκτήματα της και να γίνει ελκυστική η αναφορά ειδικά για τον τουρισμό στην πόλη της Χίου καταθέτουμε δύο ενότητες προτάσεων - στόχων (α) την οργάνωση εξυπηρετήσεων για την πρόσβαση στην υπόλοιπη Χίο και τη παροχή πληροφοριών στους επισκέπτες για το σύνολο του νησιού και (β) την ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας της πόλης και τη φιλική προσέγγιση προς τον επισκέπτη δίνοντας του τη δυνατότητα επιλογών περιήγησης και διαμονής σε αυτή. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 19

Άμεση εκπόνηση στρατηγικής μελέτης ενοποίησης του ιστορικού κέντρου της πόλης με εκτενείς πεζοδρομήσεις και αναπλάσεις. Το πλάνο της ενοποίησης δεν μπορεί να περιορισθεί μόνο στον πυρήνα της πόλης αλλά παράλληλα να ενοποιεί το Κάστρο με την πλατεία την αγορά με την βιβλιοθήκη και την παραλιακή ζώνη έως τη Βενιζέλου. Η στρατηγική μελέτη πλαίσιο οφείλει να έχει μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα υλοποίησης σε διακριτές φάσεις - σενάρια επιλογής και να εξετάσει σοβαρά ριζικά μέτρα αλλαγής της φυσιογνωμίας της πόλης με στόχο να γίνει φιλική σε πεζούς να ενοποιήσει τα διάσπαρτα μνημεία, να δημιουργήσει πυρήνες πρασίνου και ξεκούρασης εντός της πόλης και να αλλάξει τα κυκλοφοριακά δεδομένα απωθώντας το αυτοκίνητο από τη πόλη δίνοντας έμφαση σε ήπια μέσα κυκλοφορίας και στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Το κάστρο «μήτρα» του τουρισμού της Πόλης της Χίου. Αποτελεί το προνομιακό σημείο για την προσέλκυση επισκεπτών στη πόλη και οι παρεμβάσεις πρέπει να στοχεύουν (α) στην επικοινωνία του κάστρου με το λιμάνι και την πλατεία αγορά της πόλης (β) σε αποκαταστάσεις και συντηρήσεις των τειχών (γ) στο εσωτερικό του σε υποδομές, ανάδειξη μνημείων, αποκαταστάσεις όψεων και δημιουργία επισκέψιμων χώρων. Να γίνει το κάστρο πολυχώρος πολιτισμού και εγκαταλελειμμένα κτίρια να γίνουν διαθέσιμα και επισκέψιμα. Οργάνωση θεματικών ξεναγήσεων εντός της πόλης. Δημιουργία προϊόντων θεματικής ξενάγησης επισκεπτών λ.χ αρχιτεκτονικής, εκκλησιών. Οι ξενοδοχειακές μονάδες και τα καταλύματα της πόλης προτείνεται να δημιουργήσουν συνέργιες με τους άλλους κλάδους παραγωγής ιδιαίτερα με τον πρωτογενή τομέα προωθώντας και εντάσσοντας στις προσφερόμενες υπηρεσιών τους τοπικά προϊόντα. Υιοθετώντας για παράδειγμα το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής βασιζόμενο κατά το δυνατό σε τοπικές πρώτες ύλες. Παρότι η λειτουργία του γραφείου τουρισμού του Δήμου Χίου ήταν από τα πρώτα που λειτούργησαν σε δήμους στην Ελλάδα, ωστόσο χρειάζεται να επανασχεδιαστεί στο σύνολο της η στρατηγική παροχής πληροφόρησης στους Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 20

επισκέπτες του νησιού. Στα σημεία εισόδου αεροδρόμιο λιμάνι είναι αναγκαίο να λειτουργήσουν σημεία πληροφόρησης επισκεπτών για το νησί με την χορήγηση έντυπου πληροφοριακού υλικού. Επίσης το κινηματοθέατρο ΡΕΞ βρίσκεται σε προνομιακή θέση και μπορεί να ανασκευαστεί σε πολυχώρο τουριστικής προβολής και πληροφόρησης επισκεπτών, με διακριτές θεματικές ενότητες για τη βόρεια & νότια Χίο, για την ιστορία του νησιού τα τοπικά προϊόντα τη χλωρίδα και τη πανίδα. Στόχος ο επισκέπτης να έχει πεισθεί από την άφιξη του ότι αξίζει να επισκεφτεί την ύπαιθρο του νησιού και να έχει όλες τις πληροφορίες που θέλει για τις δυνατότητες που του παρέχονται. Το δίκτυο συγκοινωνιών θα πρέπει να αναδιαταχθεί (στο σύνολο των υπεραστικών γραμμών και τμήματος των αστικών) ώστε να παρέχει ημερήσιες εκδρομές και τακτικές συνδέσεις με τα χωριά. Σε σωστή κατεύθυνση βρίσκεται η υλοποίηση ημερήσιων εκδρομών στα μαστιχοχώρια αλλά απαιτείται συνολικός ανασχεδιασμός της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών και ανανέωσης του στόλου των οχημάτων. Τα Μεσαιωνικά χωριά της Κεντρικής Χίου (Αυγώνυμα Ανάβατος) και η Νέα Μονή, αδιαμφισβήτητα είναι από τους σημαντικότερους προορισμούς του νησιού. Η αναγνώριση της Νέας Μονής ως μνημείο της unesco πρέπει να διασυνδεθεί με τα μοναστήρια της περιοχής (Άγιοι Πατέρες και Άγιος Μάρκος) σε συνδυασμό με τα μεταξύ τους μονοπάτια σύνδεσης δημιουργώντας αυτοτελώς θεματική τουριστική πρόταση εκκλησιαστικού τουρισμού. Η μικρή απόσταση από την πόλη δίνει τη δυνατότητα να ενταχθεί στη πρόταση προβολής της πόλης της Χίου. Τα μεσαιωνικά χωριά Αυγώνυμα και Ανάβατος, βρίσκονται σε στρατηγική θέση κεντροβαρικά ως προς το σύνολο του νησιού. Ο Ανάβατος με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία και τοπογραφία του κεντρίζει το ενδιαφέρον. Προτείνεται να διαφυλαχθεί ο μνημειακός του χαρακτήρας και με κέντρο τα Αυγώνυμα τα οποία διαθέτουν τουριστικές υποδομές να ενισχυθούν οι προτάσεις φυσιολατρικού και πολιτιστικού τουρισμού. Ο Κάμπος της Χίου διασφαλίζει τη διαμονή των επισκεπτών σε υψηλής αισθητικής περιβάλλον. Οι δυνατότητες διεύρυνσης του αριθμού των προσφερόμενων καταλυμάτων στον Κάμπο εξακολουθούν να είναι σημαντικές Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 21

και πιστεύουμε ότι πρέπει να επιδιωχθεί για τη δημιουργία συμπληρωματικών εισοδημάτων και την αύξηση των θέσεων εργασίας. Η διεύρυνση των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι εφικτή και μπορεί να περιλαμβάνει εκπαιδευτικά προγράμματα, συν-απασχόληση στις δουλειές του κτήματος (πότισμα περιβολιού, συλλογή εσπεριδοειδών, κατασκευή γλυκών). Επίσης, είναι αναγκαίο να αναπτυχθεί συγκροτημένο πρόγραμμα προβολής και τουριστικής διαχείρισης της περιοχής από τον Δήμο. Η δημιουργία δικτύου επισκέψιμων κτημάτων και η πώληση προϊόντων σε αυτά φαίνεται ότι προσελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Επίσης ο Κάμπος προσφέρεται εξαιτίας της γειτνίασης του με την πόλη και το αεροδρόμιο για την οργάνωση ξεναγήσεων και επισκέψεων σε αρχοντικά και διαδρομών με ποδήλατο. Η πρόταση για ανάπτυξη υποδομών πρόσδεσης κρουαζιερόπλοιων στο κοντάρι της Χίου, είναι εξαιρετικά απλοϊκή ως προς την προσέγγιση του θέματος και των χαρακτηριστικών της συγκεκριμένης μορφής τουρισμού. Αδιέξοδη και μη κατάλληλη ως προς τη θέση που επιλέγεται και προσχηματική ως προς την στόχευση που τελικά έχει. Οι προσπάθειες στη παρούσα φάση περισσότερο θα έπρεπε να επικεντρωθούν στην ένταξη της Χίου σε μικρό αλλά κατά το δυνατό σταθερό αριθμό προσεγγίσεων στη πόλη αλλά και τα Μεστά. Παράλληλα δε να οργανωθεί το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν είτε αυτό αφορά τα Μαστιχοχώρια είτε την πόλη της Χίου. Αξιοποίηση της Μαρίνας: Η ημιτελής μαρίνα και τα σχέδια εκχώρησης της με καθεστώς μακροχρόνιας μίσθωσης μαζί με τμήμα του λιμανιού από το ΤΑΙΠΕΔ σε μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα του τόπου. Αν και αναφερόμαστε εκτενέστερα στη σχετική ενότητα των υποδομών και των ημιτελών έργων του νησιού, σε ότι αφορά αποκλειστικά και μόνο τη μαρίνα του Καστέλλου η άποψη του Σύριζα είναι ότι έπειτα από 23 χρόνια αχρησίας και εγκατάλειψης η συζήτηση για το θέμα αυτό έχει χαρακτήρα επείγοντος, χωρίς συγκροτημένη άποψη από τη πλευρά του δήμου και των φορέων του τουρισμού για το πώς η λειτουργία και ολοκλήρωση της θα υποστηρίξει το νησί και θα δημιουργήσει συνέργιες προς όφελος της κοινωνίας. Η ισχυρή πίεση επιχειρηματικών συμφερόντων οδηγεί τις εξελίξεις με χαρακτήρα ραγδαίων εξελίξεων, υφαρπάζουν στην ουσία μια δημόσια υποδομή Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 22

στη βάση των δικών τους επιχειρηματικών σχεδιασμών με ευτελές αντίτιμο. Η αυτονόητη θέση ολοκλήρωσης των δημόσιων υποδομών όπως και της μαρίνας στο Καστέλλο θα πρέπει να συνοδεύεται από την δυνατότητα της τοπικής κοινωνίας να τις αξιοποιεί προς όφελος της και να υποστηρίζουν αυτές τους άλλους κλάδους παραγωγής και να παρέχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη στη τοπική κοινωνία. Δυστυχώς οι βασικές διαπιστώσεις που έγιναν στην αρχή για τον τουρισμό στη Χίο φαίνεται ότι με αφορμή παράδειγμα της μαρίνας επιβεβαιώνουν τα αδιέξοδα και την έλλειψη κοινωνικής και βιώσιμης αντίληψης στο σχεδιασμό του τουριστικού προϊόντος προς όφελος των πολλών. Μπορεί να δημιουργηθεί σχετικά ανέξοδα και άμεσα πλωτή Μαρίνα στο Νότιο κομμάτι της Χίου Προσπάθεια για αεροπορικής σύνδεση Χίου - Κωνσταντινούπολης με low cost εταιρεία. Μια τέτοια σύνδεση θα μπορούσε να εξυπηρετήσει Τουρίστες που θα ήθελαν να κάνουν ένα συνδυαστικό ταξίδι στην Κωνσταντινούπολή και νησιά του Αιγαίου. Χιακή Συμπολιτεία, Ομάδα Τουρισμού 23