Ενότητα 1: Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας (Ηρόδοτος Ιστορίη 2.120) Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία, οι Τρώες θα την επέστρεφαν στους Έλληνες, με τη θέληση βέβαια ή χωρίς τη θέληση του Αλεξάνδρου. Γιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παράφρων ο Πρίαμος ούτε οι άλλοι Τρώες, ώστε να θέλουν να θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική τους και των παιδιών τους και την πόλη τους για να ζει μαζί ο Αλέξανδρος με την Ελένη. Και αν βέβαια είχαν αυτή τη γνώμη και κατά τα πρώτα χρόνια, επειδή πολλοί από τους άλλους Τρώες, και περισσότερο οι γιοι του, κάθε φορά που συγκρούονταν με τους Έλληνες σκοτώνονταν, ο Πρίαμος, παρόλο που και ο ίδιος συγκατοικούσε με την Ελένη, θα την επέστρεφε στο Μενέλαο, για να απαλλαγούν ο ίδιος και οι υπήκοοί του από τις παρούσες συμφορές. Διότι δεν είχαν βέβαια την Ελένη, ώστε να την επιστρέψουν, ούτε τους πίστευαν οι Έλληνες παρόλο που αυτοί έλεγαν την αλήθεια, όπως εγώ πιστεύω, επειδή ο θεός μηχανευόταν για να κάνουν με την ολοκληρωτική καταστροφή τους ολοφάνερο στους ανθρώπους αυτό, ότι δηλαδή για τα μεγάλα αδικήματα μεγάλες είναι και οι τιμωρίες από τους θεούς. Β. Ετυμολογικό Επανάληψη της ύλης της Β τάξης Γ. Γραμματική- Σύνταξη Επανάληψη της ύλης της Β τάξης τριτόκλιτα επίθετα τριτόκλιτα ουσιαστικά εγκλίσεις ρημάτων (-ω, -ομαι) απαρέμφατο μετοχή παρατακτική- υποτακτική σύνδεση όρων ή προτάσεων ομοιόπτωτοι- ετερόπτωτοι προσδιορισμοί επιρρηματικοί προσδιορισμοί - 1 -
Ενότητα 2: Θυσία για την πατρίδα (Λυσίας, Επιτάφιος τοις Κορινθίων βοηθοίς, 79-81) Επομένως ταιριάζει αυτούς να θεωρείτε τους πιο καλότυχους, οι οποίοι αφού κινδύνευσαν για τα πιο σπουδαία και πιο ωραία πέθαναν έτσι, χωρίς να εμπιστευτούν τους εαυτούς τους στην τύχη ούτε να περιμένουν το φυσικό θάνατο, αλλά αφού επέλεξαν τον πιο ωραίο. Και γι' αυτό βέβαια αγέραστες οι μνήμες αυτών και αξιοζήλευτες απ' όλους τους ανθρώπους οι τιμές. Αυτοί αφενός πενθούνται λόγω της φύσης τους ως θνητοί, αφετέρου υμνούνται ως αθάνατοι λόγω της γενναιότητάς τους. Και βέβαια θάπτονται με δημόσια φροντίδα και καθιερώνονται αγώνες προς τιμή τους δύναμης και σοφίας και πλούτου, με την ιδέα ότι είναι άξιοι αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο να τιμώνται με τις ίδιες τιμές με τους αθάνατους. Εγώ λοιπόν αυτούς και καλοτυχίζω για το θάνατό τους και τους ζηλεύω και νομίζω ότι μόνοι αυτοί από τους ανθρώπους άξιζαν περισσότερο να ζήσουν, οι οποίοι, αφού έτυχε να είναι θνητοί, άφησαν πίσω τους αθάνατη μνήμη εξαιτίας της ανδρείας τους. επανάληψη σύνθετα, ομμόριζα Γ1. Γραμματική παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων ομαλά και ανώμαλα περιφραστικοί τύποι παραθετικών επιθέτων Γ2. Σύνταξη επιρρηματικοί προσδιορισμοί- χρήσεις πλαγίων πτώσεων - 2 -
Ενότητα 3: Η Κατοχή της εξουσίας δεν εγγυάται την ευτυχία (Ξενοφών, Ιέρων 4.6-9) Αν λοιπόν νομίζεις ότι επειδή ο τύραννος (μονάρχης) έχει περισσότερα κτήματα από τους απλούς πολίτες (ιδιώτες) γι αυτό και χαίρεται περισσότερο απ αυτούς, ούτε αυτό είναι έτσι, Σιμωνίδη, αλλά όπως ακριβώς οι αθλητές όχι όταν γίνονται ανώτεροι από τους ιδιώτες αυτό τους ευφραίνει (ευχαριστεί), αλλά όταν από τους ανταγωνιστές τους είναι κατώτεροι, αυτό τους στενοχωρεί, έτσι και ο τύραννος όχι όταν είναι φανερό ότι έχει περισσότερα από τους απλούς πολίτες, τότε ευχαριστείται, αλλά όταν έχει λιγότερα από τους άλλους τυράννους, εξαιτίας αυτού στενοχωρείται. Γιατί θεωρεί αυτούς ανταγωνιστές του στον πλούτο. Ούτε βέβαια ο τύραννος αποκτά κάτι απ όσα επιθυμεί γρηγορότερα από τον απλό πολίτη. Από τη μια ο απλός πολίτης επιθυμεί ένα σπίτι ή ένα αγρό ή ένα δούλο, από την άλλη ο τύραννος (επιθυμεί) ή πόλεις ή μεγάλη χώρα ή λιμάνια ή ισχυρές ακροπόλεις Αλλά ωστόσο και φτωχούς θα δεις όχι τόσο λίγους από τους απλούς πολίτες όσο πολλούς από τους τυράννους. Γιατί ούτε με βάση το πλήθος κρίνονται τα πολλά και τα λίγα, αλλά με βάση τη χρησιμότητα. Επομένως αυτά που ξεπερνούν τα αρκετά είναι πολλά και όσα υπολείπονται από τα αρκετά είναι λίγα. Για τον τύραννο λοιπόν τα περισσότερα είναι λιγότερο αρκετά για τις αναγκαίες δαπάνες απ ότι για τον απλό πολίτη. ουσιαστικά παράγωγα από επίθετα και από άλλα ουσιαστικά Γ. Γραμματική τα συνηρημένα ρήματα Α τάξη συνηρημένων ρημάτων: -άω, -ω) - 3 -
Ενότητα 4: Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης (Ισοκράτης, Περί ειρήνης 19-21) Άραγε λοιπόν θα ήταν αρκετό σε μας και στην πόλη μας να (ει) μένουμε με ασφάλεια και να γινόμαστε πιο πλούσιοι στην καθημερινή μας ζωή και να έχουμε ομόνοια μεταξύ μας και να χαίρουμε εκτίμησης μεταξύ των Ελλήνων; Γιατί εγώ λοιπόν θεωρώ ότι, αν γίνουν αυτά, η πόλη θα γίνει ολοκληρωτικά ευτυχισμένη. Ο πόλεμος λοιπόν από τη μια μας έχει στερήσει από όλα αυτά που έχουν λεχθεί. Και μάλιστα μας έκανε πιο φτωχούς και μας ανάγκασε να υπομείνουμε πολλούς κινδύνους και μας έχει συκοφαντήσει στους Έλληνες και με όλους τους τρόπους μας έχει ταλαιπωρήσει. Αν από την άλλη συνάψουμε (κάνουμε) ειρήνη... θα κατοικούμε την πόλη μας με πολλή ασφάλεια, αφού απαλλαγούμε από πολέμους, κινδύνους και διχόνοια... και κάθε ημέρα θα γινόμαστε πιο εύποροι, καλλιεργώντας τη γη χωρίς φόβο και πλέοντας τη θάλασσα και ασχολούμενοι με τα άλλα επαγγέλματα, τα οποία τώρα εξαιτίας του πολέμου έχουν εκλείψει. Θα δούμε ακόμη την πόλη μας να παίρνει διπλάσια έσοδα απ' ό,τι τώρα και να είναι γεμάτη από εμπόρους και ξένους και μετοίκους, από τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί. Και το σπουδαιότερο: θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους, όχι εξαναγκασμένους αλλά με τη θέλησή τους (έχοντας πειστεί). επίθετα παράγωγα από ρήματα Γ. Γραμματική Β τάξη συνηρημένων ρημάτων (-έω, -ω) Ερώτηση: Ποια σχέση διακρίνετε στο κείμενο του Ισοκράτη και στο απόσπασμα από τους Νόμους του Πλάτωνα, στη σελ. 37; - 4 -
Ενότητα 6: Η μουσική εξημερώνει (Πολύβιος, Ιστορίαι 4.20.4-21.1) Το να ασχολούνται με τη μουσική... όλους τους ανθρώπους ωφελεί (όφελός εστίν), για τους Αρκάδες όμως είναι και αναγκαίο... Γιατί πρώτα μόνο στους Αρκάδες τα παιδιά από τη νηπιακή τους ηλικία συνηθίζουν να τραγουδούν σύμφωνα με τους μουσικούς ρυθμούς τους ύμνους και τους παιάνες, με τους οποίους όλοι, σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα έθιμα (κατά τα πάτρια), υμνούν τους τοπικούς ήρωες και θεούς. Μετά απ' αυτά με μεγάλο συναγωνισμό χορεύουν κάθε χρόνο με τη συνοδεία των αυλητών του Διονύσου στα θέατρα... Και δε θεωρούν καθόλου ντροπή να παραδεχθούν ότι δε γνωρίζουν κάτι από τα άλλα μαθήματα, το τραγούδι όμως δεν μπορούν να παραδεχθούν ότι δεν το γνωρίζουν, επειδή υποχρεωτικά όλοι το μαθαίνουν ούτε αν το παραδεχθούν (ομολογούντες) μπορούν να απαλλαγούν απ' αυτό, επειδή αυτό θεωρείται ντροπή στην κοινωνία τους (παρ' αυτοίς)... Και αυτά μου φαίνεται ότι οι παλιοί θέσπισαν όχι για να καλλιεργήσουν τη φιληδονία και την επίδειξη πλούτου, αλλά επειδή εξέτασαν το μόχθο καθενός και περιληπτικά την κούραση της ζωής (επίπονον των βίων) και τη σκληρότητα, και παρατηρώντας την αυστηρότητα των ηθών, η οποία έρχεται ως συνέπεια αυτών εξαιτίας του ψύχους και της τραχύτητας του τόπου στον οποίο ζουν (του περιέχοντος τόπου), που υπάρχουν στο μεγαλύτερο μέρος των τόπων τους. παραγωγή ρημάτων Γ. Γραμματική αόριστος β ενεργητικής και μέσης φωνής κλίση των ουσιαστικών η γυνή, ο/η παις η οριστική αντωνυμία αυτός, αυτή, αυτό. - 5 -
Ενότητα 7: Η επιστήμη στην υπηρεσία της άμυνας του κράτους (Πλούταρχος, Μάρκελλος 14.12-15)) Και βέβαια και ο Αρχιμήδης, που ήταν συγγενής και φίλος του Ιέρωνα του βασιλιά, έγραψε ότι είναι δυνατό να μετακινήσει το δοθέν βάρος με τη δοθείσα δύναμη και καυχώμενος σα μικρό παιδί είπε ότι αν είχε άλλη γη, θα την μετακινούσε αφού πήγαινε σ' εκείνη. Και όταν απόρησε ο Ιέρων και όταν ζήτησε να επιδείξει στην πράξη το πρόβλημα και να αποδείξει ότι κάτι από τα μεγάλα κινείται από μικρή δύναμη, φορτηγό πλοίο με τρία πανιά από τα βασιλικά που τραβήχτηκε από τη θάλασσα στη στεριά με μεγάλο κόπο και πολλά χέρια, αφού έβαλε μέσα και πολλούς ανθρώπους και το σύνηθες φορτίο, ο ίδιος από μακριά καθισμένος, χωρίς ζήλο αλλά ήρεμα μετακινώντας με το χέρι του την άκρη του σχοινιού από ένα σύστημα τροχαλιών το τράβηξε προς το μέρος του, ομαλά και χωρίς δυσκολία, σα να διέσχιζε τη θάλασσα. Επειδή ο βασιλιάς εξεπλάγη και κατανόησε τη δύναμη της τέχνης, έπεισε τον Αρχιμήδη να κατασκευάσει γι' αυτόν άλλα μηχανήματα για περιπτώσεις αμυντικού και άλλα για επιθετικό πόλεμο για κάθε είδος πολιορκίας. Αυτά βέβαια ο ίδιος δε χρησιμοποίησε, επειδή έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του χωρίς πολέμους και με απολαύσεις, αλλά τότε στους Συρακοσίους η προετοιμασία γινόταν για τις ανάγκες τους και με την προετοιμασία (υπήρξε και) ο δημιουργός. σύνθεση λέξεων (κλιτή λέξη ως α συνθετικό) Γ. Γραμματική Μέλλοντας και αόριστος β ενρινόληκτων και υγρόληκτων ρημάτων ε. και μ. φ. κλίση των ανώμαλων ουσιαστικών η ναυς, η χείρ - 6 -
Ενότητα 8: Ένα παράδειγμα σεβασμού προς τους γονείς (Λυκούργος, κατά Λεωκράτους 95-96) Λέγεται λοιπόν στη Σικελία (παρόλο που είναι αρκετά μυθώδες, αλλά θα είναι ταιριαστό και όλοι εσείς οι νεότεροι να το ακούσετε) ότι από την Αίτνα ρεύμα λάβας δημιουργήθηκε (έγινε). Και αυτό (το ρεύμα) (λέγεται ότι) κύλησε και στην γύρω περιοχή (στην άλλη χώρα) και μάλιστα και κοντά σε κάποια πόλη από τις κατοικημένες εκεί. (Λέγεται ότι) από τη μια οι άλλοι λοιπόν τράπηκαν σε φυγή, επειδή επιζητούσαν να σωθούν, ένας όμως (κάποιος) από τους νεότερους, αφού έβλεπε ότι ο πατέρας του ήταν πολύ γέρος και δε μπορούσε να αποχωρήσει, αλλά ότι παγιδεύτηκε από τη φωτιά, αφού τον σήκωσε στους ώμους του τον μετέφερε. Επειδή όμως, νομίζω, προστέθηκε φορτίο (πάνω του) και ο ίδιος (ο νέος) παγιδεύτηκε. Από αυτό το γεγονός λοιπόν αξίζει να προσέξουμε το θεϊκό (τη θεία παρέμβαση), ότι δηλαδή στους ενάρετους άνδρες συμπαρίσταται. Γιατί λέγεται ότι η φωτιά περικύκλωσε (περιέβαλε, χύθηκε γύρω από) τον τόπο εκείνο και ότι σώθηκαν μόνοι αυτοί, από τους οποίους και η τοποθεσία ακόμη και σήμερα αποκαλείται ο τόπος των ευσεβών. Αυτοί όμως που γρήγορα αποχώρησαν και εγκατέλειψαν τους γονείς τους (λέγεται ότι) όλοι χάθηκαν (έχασαν τη ζωή τους). σύνθεση λέξεων (άκλιτη λέξη ως α συνθετικό) Γ1. Γραμματική παθητικοί χρόνοι: παθητικός μέλλοντας και αόριστος α και β αυτοπαθητικές αντωνυμίες Γ2. Σύνταξη ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη - 7 -
Ενότητα 9: Οι νόμοι επισκέπτονται το Σωκράτη στη φυλακή (Πλάτων, Κρίτων 50 α-c) Ενώ σκοπεύουμε από εδώ ή να δραπετεύσουμε ή όπως αλλιώς πρέπει να ονομάσουμε αυτό (αυτή την πράξη), αφού έλθουν οι νόμοι και το σύνολο των πολιτών σταθούν μπροστά μας αν ρωτήσουν: πες μου Σωκράτη τι έχεις στο νου σου να κάνεις; Κάτι άλλο ή με αυτή την πράξη που επιχειρείς σκέφτεσαι να καταστρέψεις εμάς τους νόμους και ολόκληρη την πόλη, όσο εξαρτάται από σένα; Ή σου φαίνεται ότι είναι δυνατό εκείνη η πόλη να υπάρχει και να μην έχει καταλυθεί, στην οποία (πόλη) οι δίκες που γίνονται ίσως δε θα έχουν δύναμη, αλλά από τους απλούς πολίτες και ακυρώνονται και καταργούνται; Τι θα πούμε Κρίτωνα σε αυτά και σε άλλα τέτοια; Γιατί πολλά θα μπορούσε κάποιος να πει, και ιδιαίτερα ένας ρήτορας, υπέρ αυτού του νόμου που κινδυνεύει να καταλυθεί, ο οποίος προστάζει οι δικαστικές αποφάσεις να είναι έγκυρες. Ή θα πούμε προς αυτούς ότι γιατί η πόλη μας αδικούσε και δεν πήρε σωστή δικαστική απόφαση; Αυτά ή τι (άλλο) θα πούμε; σύνθεση λέξεων Γ. Σύνταξη Τα είδη του μορίου αν δευτερεύουσες προτάσεις ονοματικές δευτερεύουσες προτάσεις: Ειδικές, Ενδοιαστικές, Πλάγιες ερωτηματικές, Αναφορικές. Για το διαγώνισμα του β τριμήνου (26/2/09): μετάφραση: τα κείμενα των ενοτήτων 8 και 9 γραμματική: ρήμα λύω στην ενεργητική και μέση φωνή (λύομαι), σε όλες τις εγκλίσεις σύνταξη: δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις (ενότ. 9) - 8 -
Ενότητα 11: Επικίνδυνες συμμαχίες (Ξενοφών, Ελληνικά, 4.1.32-33) Αγησίλαε και όλοι οι παρόντες Λακεδαιμόνιοι, εγώ, όταν πολεμούσατε τους Αθηναίους, ήμουν φίλος και σύμμαχός σας, και το ναυτικό σας, δίνοντας χρήματα, έκανα ισχυρό και στην ξηρά ο ίδιος πολεμώντας πάνω στο άλογο μαζί σας ως τη θάλασσα καταδίωξα τους εχθρούς και δε θα μπορούσατε να μου καταλογίσετε (κατηγορήσετε) ούτε ότι έκανα ούτε ότι είπα ως τώρα σε σας κάτι δόλιο, όπως ο Τισσαφέρνης. Και ενώ σας συμπεριφέρθηκα κατά τέτοιον τρόπο, τώρα εσείς μου συμπεριφέρεστε (διάκειμαι υφ' υμών) έτσι ώστε ούτε δείπνο δεν έχω στη χώρα μου, εκτός εάν κάτι από αυτά που αφήνετε πίσω μαζέψω, όπως ακριβώς τα άγρια ζώα. Και όσα μου άφησε (κληροδότησε) ο πατέρας μου, και όμορφα σπίτια και κήπους γεμάτους από δένδρα και ζώα, με τα οποία ευχαριστιόμουν, όλα αυτά βλέπω άλλα να έχουν καταστραφεί και άλλα να έχουν καεί. Αν λοιπόν εγώ δε γνωρίζω ούτε τα ηθικά ούτε τα δίκαια, εσείς λοιπόν να με διδάξετε πώς άνδρες που γνωρίζουν να ανταποδίδουν την ευεργεσία προβαίνουν σ' αυτές τις πράξεις. ομόρριζες & ετυμολογικά συγγενείς λέξεις Γ. Σύνταξη Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις (β μέρος): Υποθετικές, Χρονικές, Αναφορικές (Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις: το α μέρος στην ενότητα 10: Αιτιολογικές, Τελικές, Συμπερασματικές, Εναντιωματικέςπαραχωρητικές) - 9 -