1 ο ΓΕΛ φιλιππιαδος 2012-13 (ΜΕΡΟΣ 1ο)
Συµµετοχή µαθητών υπεύθυνοι καθηγητές ΜΑΘΗΤΕΣ : ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΓΟΥΛΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΤΣΟΣ ΣΠΥΡΙ ΩΝ ΚΟΚΚΙΝΗ ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΛΕΞΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΝΥΦΑΝΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΛΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΝΤΟΒΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΖΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΨΑΛΗ ΑΡΓΥΡΩ ΚΟΝΤΟ ΗΜΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΕΛΕΝΗ ΖΗΣΗ ΜΑΡΙΝΑ ΙΩΣΗΦΙ ΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΚΩΣΤΑΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ (ΠΕ11) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ (ΠΕ13) 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αναχώρηση ενός φτωχού γεωργού. <<Κάποιου φτωχού γεωργού την ώρα που όργωνε το χωράφι του, ξαφνικά το βόδι έπεσε στην γη και ψόφησε.μην µπορώντας να υποφέρει τη ζηµιά άρχισε να κλαίει και να χτυπιέται απ τη µεγάλη του λύπη παραπονούµενο στο Θεό. Κύριε δεν είχα άλλο βιός ποτέ µου παρά µόνο αυτό το ζευγάρι. Τώρα πως θα θρέψω τη γυναίκα µου και τα εννιά παιδάκια µου ; Πως θα πληρώσω τους φόρους στον αυτοκράτορα; Πως θα ξεπληρώσω τα δάνεια µου; Ξέρεις, Κύριε µου, ότι το βόδι που ψόφησε ήταν χρεωµένο και δεν ξέρω τη να κάνω; Θα εγκαταλείψω λοιπόν το σπίτι µου και θα δραπετέψω σε χώρα µακρινή πριν το µάθουν οι χρεοφειλέτες µου και πέσουν επάνω µου σαν άγρια θηρία.>> Το παραπάνω κείµενο είναι καταγεγραµµένο απ τον Άγιο Φιλάρετο στο Βίο του. Έντεκα αιώνες µετά οι σχέσεις δανειστών προς δανειζόµενους δεν έχει αλλάξει. ΟΙ ΦΤΩΧΟΙ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΦΤΩΧΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΥΝ ΤΙΣ ΕΣΤΙΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΕΙΣΤΕΣ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΑΓΡΙΑ ΘΗΡΙΑ. 3
Ιστορία της οικονοµικής κρίσης στην Ελλάδα Μπροστά στο ενδεχόµενο µιας πτώχευσης εξαιτίας του τεράστιου εξωτερικού δηµόσιου χρέους είναι ανάγκη να αναµοχλεύσουµε τις αντίστοιχες περιπτώσεις του 19ου και του 20ου αιώνα. Η πρώτη επίσηµη ελληνική πτώχευση µας πηγαίνει πίσω στο 1827, πριν ακόµη αναγνωριστεί το «Βασίλειον της Ελλάδος», όταν η ελληνική διοίκηση του Ιωάννη Καποδίστρια αδυνατεί να πληρώσει τα τοκοχρεολύσια των «δανείων της Ανεξαρτησίας». Έκτοτε, το ελληνικό αστικό κράτος θα κηρύξει πτώχευση τρεις ακόµη φορές (1843,1893/97,1932). Η πρώτη πτώχευση του 1827 Οι χρηµατοπιστωτικοί οίκοι του Λονδίνου εκχώρησαν το 1824 και 1825 τα περιβόητα «δάνεια της ανεξαρτησίας» µε επαχθείς όρους για τους επαναστατηµένους Έλληνες. Ένα µόνο µικρό ποσό από τα συνολικά ποσά των δανείων δαπανήθηκε για τις ανάγκες της επανάστασης, µεγαλύτερο σπαταλήθηκε στην πληρωµή τόκων στα χρηµατιστήρια της Ευρώπης ή σε παραγγελιές πολεµικού υλικού που ποτέ δεν έφτασε στην Ελλάδα. Το πιο επαχθές όµως µέτρο που προβλέπονταν για την αποπληρωµή των δανείων ήταν η υποθήκευση των «εθνικών κτηµάτων» που είχαν εγκαταλειφθεί από τους Τούρκους ιδιοκτήτες τους. Το 1827 ο Ιωάννης Καποδίστριας απευθύνει έκκληση στις µεγάλες δυνάµεις για χορήγηση νέου δανείου. Ο Κυβερνήτης υπολόγιζε ότι έτσι θα µπορούσε να ξεπληρώσει ένα µέρος των τόκων των προηγουµένων δανείων και µε τα υπόλοιπα να ανορθώσει την κατεστραµµένη ελληνική οικονοµία. Όµως η απάντηση ήταν αρνητική. Οι ξένοι δανειστές δεν είχαν διάθεση να παραχωρήσουν νέα δάνεια στους Έλληνες. Υπό αυτές τις συνθήκες και µπροστά στην αδυναµία εξυπηρέτησης των δανείων της ανεξαρτησίας η ελληνική διοίκηση οδηγείται στην πτώχευση 4
Η Βαυαρική µοναρχία: η πτώχευση του 1843 και το κίνηµα της 3ης Σεπτεµβρίου Με την ίδρυση του ελληνικού κράτους και την επιβολή του Όθωνα ως βασιλιά το 1832, οι µεγάλες δυνάµεις και η ξενόφερτη βαυαρική διοίκηση συνέχισαν την καταλήστευση του ελληνικού λαού. Ο ερχοµός του συνοδεύτηκε από εγγυήσεις για την παροχή δανείου 60 εκ. γαλλικών φράγκων ( που δεν είχε δοθεί το 1827). Μέχρι το 1833 είχαν εκχωρηθεί τα 2/3 του δανείου. Στην πραγµατικότητα το ποσό που έφτασε και πάλι στην Ελλάδα ήταν πολύ µικρότερο ενώ το µεγαλύτερο µέρος του δαπανήθηκε στο στρατό, την κρατική γραφειοκρατία και την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων. Παράλληλα, τα «εθνικά κτήµατα» συνέχιζαν να είναι υποθηκευµένα. Μέχρι το 1843 η οικονοµική ανάκαµψη δεν φαινόταν πουθενά. Η χώρα αδυνατούσε να εκπληρώσει το δηµόσιο χρέος της. Οι ξένες δυνάµεις αρνήθηκαν να καταβάλουν την τρίτη δόση του δανείου του 1832. Ο Όθωνας αναγκάστηκε να κηρύξει επίσηµη πτώχευση εκλιπαρώντας για νέες πιστώσεις. Το «δυστυχώς επτωχεύσαµεν» του Τρικούπη και ο πόλεµος του 1897 Όταν ο Τρικούπης αναλαµβάνει την πρωθυπουργία το 1881 παρά τις προσπάθειες του για εξορθολογισµό της λειτουργίας του κράτους, στην οικονοµική του πολιτική υπηρετεί πιστά τις ανάγκες του µεγάλου κεφαλαίου της εποχής. Την ίδια χρονιά στην Ελλάδα προσαρτάται η Θεσσαλία και η Άρτα. Το εξωτερικό χρέος µεγαλώνει λόγω και των οικονοµικών αποζηµιώσεων που χρειάζεται να καταβληθούν στην Τουρκία για την παραχώρηση των περιοχών αυτών. Από το 1879 ως το 1890 η χώρα δανείζεται αλόγιστα ενώ αναγκάζεται να εκχωρεί σε δάνεια το 40 µε 50% των εσόδων της. Ο κρατικός προϋπολογισµός τις χρονιές εκείνες είναι µονίµως ελλειµµατικός και το ισοζύγιο πληρωµών αρνητικό. Τη δεκαετία του 1880 υπάρχει ραγδαία πτώση στις εξαγωγές του κύριου εξαγωγικού προϊόντος, της σταφίδας, εξαιτίας και της ανάκαµψης των γαλλικών εξαγωγών. Η ελληνική οικονοµία φτάνει στην κατάρρευση καθώς τα έσοδα από την εξαγωγή της σταφίδας διοχετεύονταν 5
στην αποπληρωµή του εξωτερικού χρέους. Το 1893 ο Τρικούπης αναφωνεί στη βουλή το ιστορικό «Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαµεν». Ακόµη µία πτώχευση του ελληνικού κράτους ήταν γεγονός Η πτώχευση του 1932 και η δικτατορία του Μεταξά Το 1929 ξεσπάει η παγκόσµια οικονοµική κρίση ύστερα από το κραχ του χρηµατιστηρίου της Νέας Υόρκης. Η κρίση είχε άµεσες συνέπειες στην οικονοµία της Ελλάδας. Οι εξαγωγές καπνού, που είχε υποκαταστήσει τη σταφίδα ως κύριο εξαγωγικό προϊόν, µειώθηκαν δραµατικά εξαιτίας της γερµανικής ύφεσης. Από το 1932 µέχρι το 1936 η πολιτική ζωή χαρακτηρίστηκε από την παρουσία βραχύβιων κυβερνήσεων και στρατιωτικών πραξικοπηµάτων. Το αστικό πολιτικό σύστηµα µπροστά στην αδυναµία του να διαχειριστεί όλα τα προηγούµενα χρόνια τις οικονοµικές δυσκολίες είχε χάσει κατά πολύ το λαϊκό του έρεισµα. Η επιστροφή του βασιλιά Γεώργιου το 1935 έδωσε το έναυσµα για την άνοδο στην εξουσία του Ιωάννη Μεταξά, που εγκαθίδρυσε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936. Ο Μεταξάς επανέλαβε την αποπληρωµή του εξωτερικού χρέους και σύναψε νέα ασύµφορα δάνεια από την Αγγλία και τη Γερµανία 6
ΚΡΑΤΟΣ ΙΚΑΙΟΥ Κράτος δικαίου σηµαίνει ότι κυρίαρχος είναι ο νόµος και όχι ο άνθρωπος, ή αλλιώς, οι νοµικοί κανόνες και όχι τα πρόσωπα. Είτε το πολιτειακό καθεστώς είναι απολυταρχικό, ο νόµος είναι υπεράνω του ανώτατου άρχοντα, είτε είναι δηµοκρατικό και πάλι ο νόµος θέτει κάποιους περιορισµούς στη βούληση του λαού. Στην πράξη, η αρχή του κράτους δικαίου σχετίζεται µε τη διάκριση των εξουσιών και µε την ύπαρξη συντάγµατος το οποίο κατοχυρώνει ένα πλαίσιο ατοµικών δικαιωµάτων, όπως για παράδειγµα το δικαίωµα στην ιδιοκτησία, και προστατεύει το άτοµο περιορίζοντας την ισχύ, για παράδειγµα, της εκτελεστικής εξουσίας. Κατ αυτό τον τρόπο, οι πράξεις της κρατικής διοίκησης ή οποιουδήποτε διαθέτει πολιτική εξουσία ή άλλης µορφής πολιτική ή οικονοµική ισχύ, ελέγχονται από ανεξάρτητες δικαστικές αρχές. Επίσης, η έννοια του κράτους δικαίου συνδέεται άµεσα µε την αρχή της νοµιµότητας (principle of legality) σύµφωνα µε την οποία οι αποφάσεις αυτών που έχουν κρατική εξουσία πρέπει να βασίζονται σε σαφείς νοµικούς κανόνες που έχουν καθοριστεί από πριν, και να µην µεταβάλλουν εκ των υστέρων και κατά περίπτωση τους νοµικούς κανόνες. 7
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ Κοινωνικό κράτος Το κοινωνικό κράτος είναι η φυσική συνέχεια του κράτους δικαίου όπου η κοινωνική δικαιοσύνη-κοινωνική πρόοδος και ευηµερία, η προστασία των αναπαλλοτρίωτων δικαιωµάτων των ανθρώπων τελούν υπό την εγγύηση του κράτους σύµφωνα µε το άρθρο 25 του ελληνικού συντάγµατος. Για αυτό σκοπός του κοινωνικού κράτους είναι H ANA ΙΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΕΣΤΕΡΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ Η ΠΑΡΟΧΗ ΩΡΕΑΝ ΗΜΟΣΙΑΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Η ΠΑΡΟΧΗ ΩΡΕΑΝ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ-ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ Η ΠΑΡΟΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ- ΑΝΑΠΗΡΟΥΣ Η ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΟΥΣ ΙΑΒΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Ένα κράτος που περιορίζει ή καταργεί κοινωνικά δικαιώµατα και φτωχοποιεί τον λαό του παύει να είναι κοινωνικό κράτος. 8
ΤΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Τα ανθρωπινά δικαιώµατα διακρίνονται σε: 1) Ατοµικά δικαιώµατα: α) το δικαίωµα στην εργασία β) η προσωπική ασφάλεια γ) η αρχή του νόµιµου δικαστή δ) το άσυλο της κατοικίας και η προστασία του ιδιωτικού βίου ε) το δικαίωµα αναφοράς στις αρχές στ) θρησκευτική ελευθερία ζ) << καθένας µπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικός, γραπτός και δια του τύπου στοχασµούς του τηρώντας τους νοµούς του κράτους 2) Πολιτικά δικαιώµατα : α) το δικαίωµα του << εκλέγειν>> το δικαίωµα που δίνει τη δυνατότητα να ψηφίζουν β) το δικαίωµα του << εκλέγεσθαι>> δίνει τη δυνατότης στους πολίτες να εκλεγούν σε κάποιο δηµόσιο αξίωµα γ) το δικαίωµα ίδρυσης ή συµµετοχής σε πολιτικό κόµµα δ) το δικαίωµα διορισµού ως δηµόσιο υπαλλήλου στις δηµοσιές θέσεις ε) το δικαίωµα διορισµού ως ένορκος στα µεικτά ορκωτά δικαστήρια 3) Κοινωνικά δικαιώµατα: α) προστασία της οικογενείας, των παιδιών, της µητρότητας, των ηλικιωµένων και των αναπήρων β) το δικαίωµα στην υγεία χωρίς καµία διάκριση γ) η ελευθερία της τέχνης, της επιστήµης και της παιδείας δ) η ελεύθερη διαµόρφωση της προσωπικότητας ε) η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι. Όλοι έχουν δικαιώµατα και υποχρεώσεις. Στη δηµοκρατία η πολιτεία οφείλει να εγγυάται και να προστατεύει τα δικαιώµατα των πολιτών. 9
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Νοµοθετική λειτουργία Εκτελεστική λειτουργία ικαστική λειτουργία Ο Αριστοτέλης αιώνες πριν έλεγε ότι η µία εξουσία πρέπει να ελέγχει την άλλη για να µην υπάρχει κατάχρηση εξουσίας και αυθαιρεσία. Έτσι µόνο µπορεί να λειτουργήσει η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. 10
Μια εικόνα χίλιες λέξεις... 11
12
13