ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2004-2005 1
E I Σ Α Γ Ω Γ Η Το πρακτικό αυτό εγχειρίδιο που συνοδεύει και πλαισιώνει τα εργαστήρια της Συνταγοτεχνίας δεν είναι ένα απλό θεραπευτικό συνταγολόγιο όπως ίσως να φαίνεται από πρώτη άποψη. Αποτελεί µια συστηµατική συλλογή αντιπροσωπευτικών συνταγών ορισµένων φαρµακοµορφών µε κριτήριο επιλογής α) τις µεθόδους εκτελέσεως και β) τα τεχνικά προβλήµατα που αντιµετωπίζονται κατά την εκτέλεση των συνταγών. Περιλαµβάνει, εκτός από τις συνταγές ορισµένων φαρµακοµορφών (κόνεις, γαλακτώµατα, αλοιφές, αιωρήµατα, χρίσµατα, φαρµακοτεχνικά διαλύµατα, υπόθετα, αναβράζοντα κοκκία, καψάκια, αρωµατικά ύδατα κλπ), συνταγοτεχνικές ασκήσεις και προβλήµατα. Απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους φοιτητές της Φαρµακευτικής σαν οδηγός στο εργαστήριο, παράλληλα σε εκείνους που πρόκειται να αντιµετωπίσουν τις πρακτικές εξετάσεις για την απόκτηση της Άδειας Εξασκήσεως Επαγγέλµατος, αλλά πρόσθετα και στον συνάδελφο που συνεχίζει ακόµη να " κυκλοφορεί στο πίσω µέρος του φαρµακείου του ". Θεσσαλονίκη 2003 2
ΓΕΝΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ Η ιδιαίτερη σπουδαία και υπεύθυνη εργασία που επιτελεί ο φαρµακοποιός στο εργαστήριο απαιτεί την απόλυτη συγκέντρωσή του. Καθόλου άδικα ο χώρος της εκτέλέσης των συνταγών βρίσκεται σε τελείως ξέχωρο και αποµονωµένο χώρο, µακριά από το κοινό. Εκεί ανενόχλητος και χωρίς να αποσπάται η προσοχή του, εκτελεί ευσυνείδητα το λειτούργηµά του. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον τρόπο εργασίας του εξαρτάται η υγεία και, αρκετές φορές, ακόµη και η ζωή ενός ασθενούς. Επάνω στον εργαστηριακό πάγκο του Φαρµακείου πρέπει να υπάρχει απόλυτη καθαριότητα και τάξη. Μόνο τα σκεύη που πρόκειται να χρησιµοποιηθούν βρίσκονται στον πάγκο και αµέσως µετά τη χρήση τους τοποθετούνται στις θέσεις τους. Ζυγοί, υδατόλουτρα και άλλες παρόµοιες συσκευές, καθαρίζονται σε τακτά χρονικά διαστήµατα. Τα σκεύη που χρησιµοποιούνται (ιγδία, ύπεροι, κάψες, τύποι υπόθετων, κόσκινα, πλάκες αλοιφών, σπαθίδες, ποτήρια ζέσεως κλπ) καθαρίζονται επισταµένα και προσεκτικά πριν και µετά το τέλος της εκτέλεσης της συνταγής. Αν πρόκειται να ζυγιστούν περισσότερες από µια ουσίες, είναι ανάγκη να διατηρείται µια τέλεια και ακριβής σειρά εργασίας, η οποία και θα παραµένει πάντοτε η ίδια. Ουσία που ήδη ζυγίστηκε δεν παραµένει ποτέ πάνω στον εργαστηριακό πάγκο - α- κόµη και εάν πρόκειται να χρησιµοποιηθεί ξανά - αλλά επανατοποθετείται στη θέση της, και αυτό είτε για να µη ζυγιστεί δύο φορές, είτε για να µη ληφθεί αντί άλλης. Μια συνταγή που έχει αρχίσει να εκτελείται, συνεχίζεται µέχρι τέλους από το ίδιο πρόσωπο που την άρχισε, και αποφεύγεται να συνεχισθεί από άλλο άτοµο. Η µεταφορά υγρών από τους υποδοχείς στα διάφορα σκεύη είναι προτιµότερο να γίνεται µε τη βοήθεια χωνιού. Το ίδιο ισχύει και για τα υγρά φαρµακοτεχνικά σκευάσµατα κατά την συσκευασία τους στους υποδοχείς. Η παραλαβή των διαφόρων ουσιών υπό µορφή κόνεων γίνεται µε τη βοήθεια σπαθίδας και όχι αδειάζοντας τον υποδοχέα αναταράσσοντάς τον. Επίσης αποφεύγεται η επιστροφή ουσίας που δεν έχει χρησιµοποιηθεί στον υποδοχέα, γι αυτό προτιµάται να λαµβάνεται το απαιτούµενο υλικό, πάντοτε τµηµατικά και κατά µικρές ποσότητες. Η ζύγιση οποιουδήποτε στερεού υλικού γίνεται πάνω σε χαρτί ζυγίσεως και ποτέ α- πευθείας επάνω στο δίσκο του ζυγού. Ο ζυγός πριν από την έναρξη της εκτελέσεως της συνταγής ευθυγραµµίζεται και µηδενίζεται σχολαστικά. Κατά τη ζύγιση δίνεται προσοχή να µην υπάρχουν ρεύµατα αέρος και αν αυτή γίνεται στον Συνταγοτεχνικό ζυγό να είναι κλειστό το κάλυµµα. 3
ΑΠΟ ΟΣΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΟΝΟΜΑΣΙΩΝ ΤΩΝ ΟΥΣΙΩΝ Acidi ascorbici Acidi borici Acidi phosphorici diluti Ασκορβικό οξύ Βορικό οξύ Αραιωµένο φωσφορικό οξύ Acidum acetylsalicilycum Ακετυλοσαλικυλικό οξύ Acidum salicilycum Adeps lanae anhydricus Σαλικυλικό οξύ Ανυδρη λανολίνη Aerosilum Αεροσίλη Aethanolum Αιθανόλη Amylum tritici Άµυλο σίτου Aqua Menthae Αρωµατικό νερό Μίνθης Aquae demineralisata Απιονισµένο νερό Aquae destillatae Αποσταγµένο νερό Aquae purificata Κεκαθαρµένο νερό Bismuti subnitrici Butyrum cacao Calcii carbonici praecipitati Camphor Chloroformium Codeini phosphorici Coffeini Coffeini-natrii benzoici Υπονιτρικό βισµούθιο Βούτυρο κακάο Καθιζηθέν ανθρακικό ασβέστιο Καµφορά Χλωροφόρµιο Φωσφορική κωδεϊνη Καφεϊνη Καφεϊνη - βενζοϊκό νάτριο Dimethylaminophenazoni Elaeosacchara Ephedrini hydrochlorici Extracti belladonnae Extractum Gelatinae Glycerolum Hydrogenium peroxydatum ιµεθυλαµινοφαιναζόνη Ελαιοσάκχαρα Υδροχλωρική εφεδρίνη Εκχύλισµα ευθαλείας Εκχύλισµα Ζελατίνη Γλυκερίνη Υπεροξείδιο υδρογόνου 4
Iodi Ιώδιο Kalii iodati Kalium permanganicum Magnesia usta Magnesium peroxydatum Ιωδιούχο κάλιο Υπερµαγγανικό κάλιο Κεκαυµένη µαγνησία Υπεροξείδιο µαγνησίου Massa ad suppositorium Mentholum Methylii parahydroxybenzoici Natrii biborici Βορικό νάτριο Natrii chlorati Natrii stearati Natrium bicarbonicum Natrium salicylatum Μάζα για υπόθετα (Βασική ύλη υποθέτων) Μινθόλη Παραϋδροξυβενζοϊκός µεθυλεστέρας Χλωριούχο νάτριο Στεατικό νάτριο Οξινο ανθρακικό νάτριο Σαλικυλικό νάτριο Olei Menthae Αιθέριο έλαιο Μίνθης Olei arachidis Αραχιδέλαιο Olei foeniculi Αιθέριο έλαιο µαράθου Oleum aethereum, Aetherolei Αιθέριο έλαιο Phenacetini Φαινακετίνη Propylii parahydroxybenzoici Saccharosum Talci purificati Talcum Vaselinum (flavum) Zincum oxydatum Παραϋδροξυβενζοϊκός προπυλεστέρας Ζάχαρη Κεκαθαρµένος τάλκης Τάλκης Βαζελίνη (κίτρινη) Οξείδιο του ψευδαργύρου 5
Π Ι Ν Α Κ Α Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ω Ν ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΑΡΑΒΙΚΟΙ Ι 1 ΙΙ 2 ΙΙΙ 3 ΙV 4 V 5 VI 6 VII 7 VIII 8 IX 9 X 10 IXX 19 XX 20 XXI 21 XXV 25 XXX 30 XL 40 L 50 LX 60 XC 90 C 100 CL 150 CC 200 D 500 M 1000 MCMLXXXVIII 1988 6
Εµπειρικές οσοµετρικές Μονάδες Για τη µέτρηση των φαρµακευτικών δόσεων σαν δοσιµετρικά σκεύη είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν τα κουτάλια και οι σταγόνες. 1 κουταλιά του καφέ ή του τσαγιού χωρητικότητας περίπου 5 ml 1 κουταλιά του γλυκού χωρητικότητας περίπου 10 ml 1 κουταλιά της σούπας χωρητικότητας περίπου 15 ml 1 ποτήρι κρασιού χωρητικότητας περίπου 60 ml 1 φλιτζάνι τσαγιού χωρητικότητας περίπου 120 ml 1 ποτήρι νερού χωρητικότητας περίπου 250 ml 7
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΗΣ, ΧΟΡΗΓΗΣΗ, ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ, ΕΤΙΚΕΤΑ Η προς εκτέλεση συνταγή αντιγράφεται, και στο διπλανό χώρο καταγράφονται οι χρησιµοποιούµενες ποσότητες όπου γίνονται οι υπολογισµοί. Αµέσως από κάτω γίνεται η µετάφραση της συνταγής και καταγράφονται οι παρατηρήσεις και τα σχετικά µε τα υλικά και τη χρήση του σκευάσµατος. Ammonium bituminosulfonicum 3.00 1.50 Sulfur praecipitatum 5.00 2.50 Zincum oxydatum (25-4)/2=10.50 Amylum tritici a.a. ad 50.00 (25-4)/2=10.50 M.f.pulv. D.S. Eπιπαστική κόνη. Για εξωτερική χρήση Να παρασκευασθούν 25 g αυτής της επιπαστικής κόνης. Λάβε Ιχθυόλη Καθιζηθέν θείο Οξείδιο του ψευδαργύρου Άµυλο σίτου ανά ίσα µέρη έως Ανάµειξε και φτιάξε κόνη ώσε οδηγία Μετά την εκτέλεση κάθε συνταγής το σκεύασµα συσκευάζεται κατάλληλα για να χορηγηθεί. Στη συσκευασία αναγράφονται : Από τη µία πλευρά : 1. Το όνοµα και η διεύθυνση του ασθενούς 2. Ο τρόπος χορηγήσεως του σκευάσµατος 3. Η ηµεροµηνία παρασκευής 4. Το φαρµακείο - εργαστήριο παρασκευής Από την άλλη πλευρά: Αναγράφεται η σύνθεση του σκευάσµατος. 8
Στην περίπτωση χορηγήσεως για εξωτερική χρήση αυτό σηµειώνεται ευανάγνωστα : " ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ " Η ετικέτα επικολλάται στη συσκευασία αφού το φαρµακοτεχνικό σκεύασµα συσκευασθεί και κλειστεί καλά. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για υγρά σκευάσµατα, η συσκευασία κλείνεται προσεκτικά και σκουπίζεται καλά. Η ετικέτα τίθεται στο επάνω τρίτο µέρος του φιαλιδίου. Συνηθίζεται το χρώµα της ετικέτας που προορίζεται για εσωτερική χρήση να είναι µπλε, και εκείνη εξωτερικής χρήσης να είναι κόκκινη. ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΚΕΥΗ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ Ιγδίο αναµείξεως κόνεων Το συνηθισµένο ιγδίο για την ανάµειξη των κόνεων είναι το πορσελάνινο. Η εσωτερική επιφάνεια είναι αδρή - τραχεία -, όπως και η κεφαλή του ύπερου. Τα µεγέθη των πορσελάνινων ιγδίων είναι τέσσερα. Τα πολύ µικρά µέχρι 25 g, τα µέτρια για ποσότητες µέχρι 100 g, τα µεγάλα µέχρι 250 g και τα πολύ µεγάλα για µεγαλύτερες ποσότητες (εξωτερικής διαµέτρου 8, 12, 16, 24 cm). Αντίστοιχα είναι και τα µεγέθη των ύπερων. Ιγδίο παρασκευής γαλακτωµάτων, αλοιφών, τήξεως υλικών Πρόκειται για τo πλαστικό ιγδίο ή ακόµη και από πορσελάνη που η εσωτερική τους επιφάνεια όµως είναι λεία και στιλπνή. εν δηµιουργούν προβλήµατα στο σχηµατισµό των γαλακτωµάτων και των αλοιφών. Τα πορσελάνινα αυτής της κατηγορίας δεν χρησιµοποιούνται για την τήξη υλικών στο υδατόλουτρο. Τα πλαστικά ιγδία έχουν µικρό απόβαρο για να µπορούν να ζυγίζονται σε αυτά απευθείας τα υλικά που χρειάζονται. Κάψες τήξεως βασικής ύλης υποθέτων Είναι συνήθως µεταλλικές κάψες που έχουν εσωτερική εµαγιέ επιφάνεια. Είναι διαφόρων διαµέτρων και χωρητικότητας. Εκτός από τη βασική µάζα των υποθέτων χρησιµοποιούνται και για την τήξη υλικών και για την παρασκευή αλοιφών. Πλάκα αλοιφών Ως επί το πλείστον είναι τετράγωνη και το µήκος της πλευράς της κυµαίνεται από 15 έως 50 cm. Η µία επιφάνειά της είναι αδρή - τραχεία -, και ή άλλη λεία και στιλπνή. Εκτός από τη χρήση της για την παρασκευή αλοιφών και κρεµών χρησιµοποιείται και για την κονιοποίηση µαλακών κόνεων µε τη βοήθεια ειδικών πεπλατυσµένων ύπερων. Άλλη χρήση της είναι επίσης η καταστροφή συσσωµατωµάτων τεµαχιδίων κόνεων µε τη βοήθεια σπαθίδας στην τραχεία επιφάνεια της πλάκας όπου δουλεύονται και οι αιωρηµατώδεις αλοιφές. 9
Σπαθίδες Είναι περισσότερο γνωστές σαν σπάτουλες και η λαβή τους είναι από ξύλο µέσα στο οποίο στερεώνεται η φαρδιά µεταλλική λάµα. Υπάρχουν δυο είδη σπαθίδων: οι µαλακές και οι σκληρές. Στις µαλακές η λάµα εισέρχεται στο ξύλο πολύ βαθιά και χρησιµοποιούνται κύρια για την κατεργασία των αλοιφών. Στις σκληρές η µεταλλική λάµα εισέρχεται µόνο κατά ένα πολύ µικρό ποσοστό στο ξύλο - όσο για να στερεωθεί - και είναι για όλες τις χρήσεις. Οι τελευταίες µε πιο στενή και κοντή τη λάµα χρησιµοποιούνται στην παρασκευή καταποτίων (pilulae). Σκεύος αναµείξεως κόνεων Πρόκειται για το κυτίο αναµείξεως κόνεων Wollsiffer που είναι µεταλλικό από αλουµίνιο µε χαµηλό πλευρικό τοίχωµα, και µέσα βρίσκονται τρεις σφαίρες λείες. Μετά την τοποθέτηση των υλικών που θα αναµειχθούν, κλείνεται µε το µεταλλικό σκέπασµα που στερεώνεται καλά. ίνοντας µια περιστροφική κίνηση στο σκεύος, πραγµατοποιείται µε τη βοήθεια των σφαιρών, µια οµοιογενής ανάµειξη µικρών ποσοτήτων µιγµάτων κόνεων. Συσκευή κοσκινίσεως επιπαστικών κόνεων Κόσκινα υπάρχουν πολλά και περιγράφονται αναλυτικά στις διάφορες εθνικές Φαρ- µακοποιίες. Κατά την εκτέλεση συνταγών, και ιδιαίτερα των επιπαστικών κόνεων, χρησιµοποιείται µια απλή συσκευή γνωστή σαν Κόσκινο Γενικής Χρήσεως ή κόσκινο Κressner. Αποτελείται από ένα πλαίσιο κυλινδρικό όπου τίθεται το προς κοσκίνιση υλικό και κάτω από το οποίο στερεώνονται διαδοχικά το κόσκινο που θα χρησιµοποιηθεί και αµέσως από κάτω ο υποδοχέας όπου θα καταλήξει το κοσκινισµένο υλικό. Έχει το πλεονέκτηµα ότι δίνει τη δυνατότητα χρησιµοποιήσεως ολόκληρης της σειράς των κόσκινων. Τα κόσκινα των κόνεων µπορούν να καθαριστούν µε τη βοήθεια σκληρών χαρτιών ή µιας βούρτσας, µε ελαφριά προσεκτικά περάσµατα και από τις δύο πλευρές ώστε να µην καταστρέφεται το µέγεθος των βρόγχων. Σκληρά χαρτιά Είναι από χαρτόνι ή περγαµηνόχαρτο στο µέγεθος των παιγνιόχαρτων, έχουν λεία και στιλπνή επιφάνεια, είναι δε από τη µια πλευρά σκούρου (µαύρου, µπλε) χρώµατος και από την άλλη λευκού. Χρησιµοποιούνται για την απόξεση των κόνεων κατά την ανάµειξη, όπως επίσης και κατά την κατεργασία των αλοιφών στο ιγδίο. Πολύ συχνά χρησιµοποιούνται στο διαµοιρασµό κόνεων, ή κατά τη ζύγιση ουσιών. 10
ΜΕΓΙΣΤΕΣ ΤΙΜΕΣ ΤΗΣ S rel ΙΑΦΟΡΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΕΦΑΠΑΞ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΣ ΚΑΤΑ SANDEL Έλεγχος οµοιοµορφίας βάρους - Πίνακας κατά Sandel ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ S rel COMPRESSI ± 4.5 % SUPPOSITORIA ± 4.5 % AMPULLAE ± 4.5 % COMPRESSI OBDUCTI ± 6.5 % PILULAE ± 7.5 % GRANULA ± 7.5 % PASTILLI ± 7.5 % CAPSULAE GELATINOSAE OLEUM CONTINENTS ± 7.5 % PULVERES DIVISI + 3.5 CAPSULAE AMYLACEAE S rel = ---------- % CAPSULAE GELATINOSAE PULVEREM CONTINENTES y + 0.3 y = η µέση τιµή βάρους της κόνης 11
ΖΥΓΙΣΗ Επειδή οι ζυγίσεις δεν είναι ποτέ απόλυτα ακριβείς, είναι απαραίτητο ο φαρµακοποιός να γνωρίζει τα όρια των οργάνων µετρήσεως που έχει στη διάθεσή του, και να ξέρει το µέγεθος των σφαλµάτων στα οποία µπορεί να υποπέσει όταν τα χρησιµοποιεί. Όταν π.χ. ζυγίζει µια ουσία στον Συνταγοτεχνικό ζυγό η ποσότητα που καταγράφεται µπορεί µεν να είναι 80 mg, αλλά θα πρέπει να έχει υπόψην του δύο στοιχεία: 1. το φαινοµενικό βάρος και 2. το πιθανό έλλειµµα ή την υπέρβαση, που υπολογίζεται από την δεδοµένη ευαισθησία ή από το αντίστροφο ευαισθησίας του χρησιµοποιούµενου ζυγού. Έτσι εάν ζυγίζει 80 mg σε ένα Συνταγοτεχνικό ζυγό που έχει αντίστροφο ευαισθησίας 6 mg, στην πραγµατικότητα έχει ζυγίσει µεταξύ 74 και 86 mg, µε ένα µέγιστο δυνατό σφάλµα ± 6 mg. Γνωρίζοντας αυτό το σφάλµα, είναι δυνατό να υπολογισθεί το % σφάλµα, όπως επίσης και η ελάχιστη ποσότητα που µπορεί να ζυγιστεί σε ένα ζυγό, µε την επιθυµητή ακρίβεια. Σαν ευαισθησία ενός Συνταγοτεχνικού ζυγού θεωρείται το πηλίκο της γωνίας φ, την οποία σχηµατίζει δοθείσα διαφορά δυνάµεων Β - Α προς τη διαφορά αυτή ε = φ/β-α. Για το χαρακτηρισµό του Συνταγοτεχνικού ζυγού χρησιµοποιείται το αντίστροφο ευαισθησίας 1/ε δηλαδή το βάρος σε mg που επιφέρει απόκλιση του δείκτη από τη θέση ισορροπίας κατά µια υποδιαίρεση της κλίµακας. Όσο µικρότερο είναι το βάρος που προκαλεί τη µετακίνηση κατά µια υποδιαίρεση, τόσο πιο ευαίσθητος είναι ο ζυγός. Μέγιστο φορτίο ζυγού είναι το µέγιστο χρησιµοποιούµενο φορτίο και κατά συνέπεια η µέγιστη ποσότητα που µπορεί να ζυγιστεί. Σφάλµα µιας ζυγίσεως είναι η διαφορά τιµής µεταξύ της εσφαλµένης και της ορθής ζυγίσεως. Σφάλµατα ζυγίσεως µπορούν να προκληθούν λόγω: 1. Σχηµατισµού υδάτινης µεµβράνης 2. Υγρασίας 3. Ξένων σωµάτων 4. Ελαφρότητας του αέρα 5. Ηλεκτρικών δυνάµεων Το ποσοστό σφάλµατος µπορεί να ορισθεί σαν το µέγιστο σφάλµα που πολλαπλασιάστηκε µε 100 και διαιρέθηκε µε την επιθυµητή ποσότητα - την ποσότητα που πρόκειται να ζυγιστεί: ποσοστό σφάλµατος Σφάλµα x 100 Επιθυµητή ποσότητα Όταν το µέγιστο δυνατό σφάλµα είναι 6 mg και η ποσότητα που πρόκειται να ζυγιστεί 150 mg, ποιο είναι το ποσοστό σφάλµατος; 12
6x100 150 = 4% Όταν η ευαισθησία ενός οργάνου δεν είναι γνωστή, η ικανότητά του µπορεί να ελεγχθεί µε ένα γνωστό ζυγό µεγαλύτερης ευαισθησίας. Αν οι δύο ζυγοί χρησιµοποιηθούν για τη ζύγιση του ίδιου αντικειµένου, η διαφορά µεταξύ των δύο αποτελεσµάτων δεν θα είναι το δυνατό σφάλµα αλλά η εγγύτατη προσέγγιση του πραγµατικού σφάλµατος. Με αυτό το δεδοµένο µπορεί να υπολογισθεί το ποσοστό σφάλµατος που παρουσιάζει ο ζυγός µε τη µικρότερη ευαισθησία. Παράδειγµα: Για την εκτέλεση συνταγής χρειάζονται 750 mg µιας ουσίας. Αφού ζυγίσει ο φαρµακοποιός την ποσότητα σε ένα ζυγό, αποφασίζει να ελέγξει το βάρος και σε ένα πιο ευαίσθητο ζυγό. Τώρα το βρίσκει να ζυγίζει µόνο 700 mg. Αφού η πρώτη ζύγιση ήταν κατά 50 mg µικρότερη από την επιθυµητή ποσότητα, ποιο είναι το ποσοστό σφάλµατος; 50x100% = 6.66% 750 Εάν δεν πρέπει να γίνει υπέρβαση ενός ποσοστού σφάλµατος και το µέγιστο δυνατό σφάλµα ενός ζυγού είναι γνωστό, είναι δυνατό να υπολογισθεί η ελάχιστη ποσότητα που µπορεί να ζυγιστεί µε την επιθυµητή ακρίβεια. Μέγιστο δυνατό σφάλµα x 100 = Ελάχιστη ποσότητα Επιτρεπτό ποσοστό σφάλµατος Παράδειγµα: Ποια είναι η ελάχιστη ποσότητα που µπορεί να ζυγιστεί µε δυνατό σφάλµα µικρότερο του 4 % σε ένα ζυγό µε αντίστροφο ευαισθησίας 6 mg ; 100 x 6mg = 150 mg 4 13
ΣΥΝΤΑΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΖΥΓΟΙ Οι τύποι των ζυγών που συνήθως χρησιµοποιούνται είναι: 1. Μιας φάλαγγας - ίσων βραχιόνων 2. Άνισων βραχιόνων 3. Συστήµατος µοχλών 4. Στρέψεως Σήµερα κύρια χρησιµοποιούνται ηλεκτρικοί ζυγοί που είναι εφοδιασµένοι µε σύστηµα αναγνώσεως βάρους, συγκρατήσεως δακτυλιοειδών σταθµών και αποσβέσεως αιωρήσεων φάλαγγας. Σαν Συνταγοτεχνικός Ζυγός (Σ.Ζ.) θεωρείται εκείνος που είναι κατάλληλος για ζύγιση φαρµακευτικών κυρίως ουσιών οι οποίες χρησιµοποιούνται για την εκτέλεση µιας συνταγής. Κατατάσσονται σε Α' και Β' κατηγορίας Συνταγοτεχνικούς Ζυγούς. Ο Α' κατηγορίας Σ.Ζ. έχει αντίστροφο ευαισθησίας 6 mg µε και χωρίς φορτίο 10 g σε κάθε δίσκο και χρησιµοποιείται κύρια για ζυγίσεις 40-120 mg. Ο Β' κατηγορίας Σ.Ζ. έχει αντίστροφο ευαισθησίας 30 mg και χρησιµοποιείται για ζυγίσεις µεγαλύτερων ποσοτήτων φαρµακευτικών ουσιών που είναι συνήθως µεγαλύτερες από 0.65 g. Ο Σ.Ζ. είναι ζυγός µε δύο δίσκους, πρέπει να διαθέτει σύστηµα οριζοντιώσεως, οι δίσκοι του να είναι ισοβαρείς, η απόσταση του δείκτη από το επίπεδο της βαθµολογηµένης κλίµακας να µην είναι µεγαλύτερη από 1.00 mm, να φυλάσσεται µέσα σε ειδικό κέλυφος - κάλυµµα - προστατευµένος από ρεύµατα αέρος και τέλος να έχει σύστηµα δεσµεύσεως της φάλαγγας. 14
ΛΕΙΟΤΡΙΒΗΜΑΤΑ Τα λειοτριβήµατα είναι αραιώσεις ισχυρών δραστικών φαρµακευτικών ουσιών. Παρασκευάζονται αραιώνοντας ένα µέρος βάρους µιας λεπτοκονιοποιηµένης φαρµακευτικής ουσίας µε εννέα µέρη βάρους λεπτοκονιοποιηµένης λακτόζης. Είναι εποµένως µίγµατα 10 % ή 1 : 10 (β/β). Aυτά τα λειοτριβήµατα παρέχουν τη δυνατότητα να χρησιµοποιούνται µικρές ποσότητες ισχυρών δραστικών ουσιών µε µεγάλη ακρίβεια στην εκτέλεση συνταγών. Πόσα g ενός λειοτριβήµατος 1:10 θειικής ατροπίνης χρειάζονται για να παρασκευασθούν 25 mg θειικής ατροπίνης; Τα 10 g λειοτριβήµατος περιέχουν 1 g θειικής ατροπίνης Τα 25 mg = 0.025 g 10gx0.025 X = = 0. 25g 1g ΑΡΑΙΩΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ Όταν πρόκειται να ζυγιστούν πολύ µικρές ποσότητες ουσιών µε ακρίβεια τόσο µεγάλη που ο διαθέσιµος ζυγός δεν το επιτρέπει, εφαρµόζεται η µέθοδος των πολλαπλασίων ποσοτήτων. Αυτό µπορεί να γίνει σύµφωνα µε τα παρακάτω στάδια εργασίας: 1. Επιλέγεται ένα πολλαπλάσιο της επιθυµητής ποσότητας που να µπορεί να ζυγιστεί µε την απαιτούµενη α- κρίβεια, και ζυγίζεται. 2. Χρησιµοποιώντας µια αδρανή φαρµακευτική ουσία, που µπορεί να χρησιµοποιηθεί στη δεδοµένη συνταγή, αραιώνεται η προηγούµενα ζυγισµένη δραστική ουσία. 3. Ζυγίζεται ένα µέρος από το µίγµα που να περιέχει την επιθυµητή ποσότητα δραστικής ουσίας. Στάδιο 1ο. Πρώτα υπολογίζεται η ελάχιστη ποσότητα που µπορεί να ζυγιστεί µε την απαιτούµενη ακρίβεια. Για να εξασφαλισθεί π.χ. ένα λάθος όχι µεγαλύτερο από 5 %, πρέπει να ζυγιστεί µια ποσότητα είκοσι φορές µεγαλύτερη από την ευαισθησία του ζυγού. Έτσι αν η ευαισθησία του ζυγού είναι 4 mg, η ελάχιστη ποσότητα που µπορεί να ζυγιστεί θα είναι 20 Χ 4 mg = 80 mg. ( Εάν ζυγιζόταν 50 mg σ αυτόν τον ζυγό το σφάλµα θα ήταν 8 % (4 mg x 100 % / 50 mg = 8 %) Στάδιο 2ο. Η επιλογή της πολλαπλάσιας ποσότητας εξαρτάται από τα σταθµά που υπάρχουν στη διάθεση του φαρµακοποιού, από το κόστος της φαρµακευτικής αδρανούς ουσίας, ή ακόµη από την ευχέρεια στις πράξεις κλπ. Η ποσότητα του αδρανούς αραιωτικού στο στάδιο 2 καθορίζεται µε βάση την ποσότητα του κλάσµατος της αραίωσης που θα ζυγιστεί στο 3ο Στάδιο, που πρέπει να είναι ικανοποιητικού βάρους ώστε να µπορεί να ζυγιστεί µε την επιθυµητή ακρίβεια. Στο 1ο στάδιο έχει ήδη υπολογισθεί η ελάχιστη ποσότητα που να πληροί αυτό τον όρο. Η ποσότητα του κλάσµατος της αραίωσης πρέπει να ζυγίζει τουλάχιστον όσο και το πολλαπλάσιο στο 1ο στάδιο, και για να µειωθεί το ενδεχόµενο σφάλµα το βάρος του συνήθως είναι κάπως µεγαλύτερο. Με αυτό τον τρόπο, αν το πολλαπλάσιο ζυγίζει 80 mg η ποσότητα του κλάσµατος της αραίωσης πρέπει να έχει βάρος τουλάχιστον 80 mg, και είναι προτιµότερο όµως να ζυγίζει 100 mg ή και περισσότερο. Όταν πολλαπλασιασθεί η ποσότητα του κλάσµατος της αραίωσης µε τον καθορισθέντα συντελεστή στο 1ο στάδιο, λαµβάνεται ποσότητα της αραίωσης, και δεν χρειάζεται παρά 15
µόνο να προστεθεί µια κατάλληλη ποσότητα αραιωτικού στο πολλαπλάσιο για να συµπληρωθεί το βάρος της αραίωσης. Η ποσότητα του κλάσµατος της αραίωσης που ζυγίζεται στο 3ο στάδιο θα περιέχει την αρχική επιθυµητή ποσότητα στο 1/20 της αραίωσης, εάν η αρχική ουσία αραιώθηκε π.χ. είκοσι φορές. Παράδειγµα: Ένας Συνταγοτεχνικός Ζυγός έχει ευαισθησία 4 mg. Περιγράψτε πως θα ζυγίσετε 5 mg Atropinum sulfuricum µε ακρίβεια ±95 % χρησιµοποιώντας Lactosum σαν α- ραιωτικό. Υπολογίζεται στην αρχή ποια είναι η ελάχιστη ποσότητα θειικής ατροπίνης που µπορεί να ζυγιστεί σ αυτόν τον ζυγό µε την απαιτούµενη ακρίβεια. 4mgx100 = 5% 400 5 = 40mg Η ελάχιστη ποσότητα atropinum sulfuricum που είναι δυνατό να ζυγιστεί στο διαθέσι- µο συνταγοτεχνικό ζυγό µε ακρίβεια 95 % είναι 80 mg. Αν καθορισθούν 100 mg ή 20 φορές η επιθυµητή ποσότητα atropinum sulfuricum σαν πολλαπλάσια ποσότητα προς ζύγιση στο 1ο στάδιο, και 150 mg η ποσότητα του κλάσµατος της αραίωσης που θα ζυγιστεί στο 3ο στάδιο τότε: α) Ζυγίζονται 20 Χ 5 mg = 100 mg Atropinum sulfuricum β) Αραιούνται µε 2900 mg Lactosum παρασκευάζοντας --------- 3000 mg trituratio - αραίωσης γ) Ζυγίζονται 150 mg της αραίωσης στα οποία περιέχονται 5 mg atropinum sulfuricum Σ' αυτό το παράδειγµα το βάρος του κλάσµατος καθορίστηκε αυθαίρετα σε 150 mg που είναι περισσότερο από το βάρος της πολλαπλάσιας ποσότητας, πράγµα που ουσιαστικά και επιδιώκεται. Εάν είχαν καθορισθεί 100 mg σαν βάρος του κλάσµατος, η πολλαπλάσια ποσότητα θα έπρεπε να αραιωθεί µε 1900 mg γαλακτοζάκχαρου για να ληφθούν 2000 mg αραίωσης, της οποίας το 1/20 ή τα 100 mg θα περιείχε 5 mg θειικής ατροπίνης. Παράλληλα εάν είχαν καθοριστεί 200 mg σαν βάρος του κλάσµατος, η πολλαπλάσια ποσότητα της θειικής ατροπίνης θα έπρεπε να αραιωθεί µε 3800 mg γαλακτοζάκχαρου και θα λαµβανόταν 4000 mg αραίωσης. 16
Εφαρµογή της µεθόδου στα υγρά Όταν πρόκειται να µετρηθούν σχετικά µικροί όγκοι µε µεγάλη ακρίβεια χρησιµοποιείται η ίδια - σε γενικές γραµµές - παραπάνω µέθοδος. 1. Επιλέγεται πολλαπλάσιο της επιθυµητής ποσότητας που µπορεί να µετρηθεί µε την επιθυµητή ακρίβεια. 2. Αραιώνεται η πολλαπλάσια ποσότητα µε ένα συµβατό αραιωτικό µέσο - που µπορεί να είναι διαλύτης για το υγρό που µετριέται - µέχρι µιας ποσότητας που διαιρείται οµαλά µε το πολλαπλάσιο που επιλέχθηκε. 3. Μετριέται το πολλαπλάσιο της αραίωσης που περιέχει την αρχική επιθυµητή ποσότητα. Παράδειγµα: Για την εκτέλεση µιας συνταγής χρειάζονται 0.50 ml Aetheroleum Salviae - αιθερίου ελαίου Σάλβιας -. Να περιγράψετε πως θα λάβετε τη ζητούµενη ποσότητα του αιθερίου ελαίου µε τη µέθοδο των πολλαπλασίων χρησιµοποιώντας ογκοµετρικό κύλινδρο των 10 ml που είναι βαθµολογηµένος από τα 2 µέχρι 10 ml µε υποδιαιρέσεις του 1 ml. Εάν επιλεγεί το 4 σαν πολλαπλασιαστής και καθοριστούν τα 2 ml σαν το κλάσµα του όγκου, τότε: α) Μετριούνται 4 Χ 0.50 ml= 2 ml του Aetheroleum Salviae β) Αραιώνονται µε 6 ml αλκοόλης ------ και λαµβάνονται 8 ml αραίωσης - διαλύµατος γ) Μετριέται 1/4 του διαλύµατος, δηλαδή 2 ml που περιέχουν 0.50 ml Aetheroleum Salviae. ΑΡΑΙΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛΗΣ Επειδή είναι σηµαντική η συστολή του όγκου όταν αναµειγνύεται η αιθανόλη µε το νερό, δεν είναι δυνατό να υπολογισθεί ο όγκος του νερού που χρειάζεται για να αραιωθεί η αιθανόλη στην επιθυµητή όγκο κατ' όγκο συγκέντρωση. Η συστολή αυτή όµως δεν επηρεάζει τα βάρη των συστατικών και έτσι µπορεί να υπολογισθεί το βάρος του νερού - και από αυτό ο όγκος - που χρειάζεται για να αραιωθεί η αιθανόλη στην επιθυµητή κατά βάρος προς βάρος συγκέντρωση. Παράδειγµα: ποια ποσότητα νερού πρέπει να αναµειχθεί µε 5000 ml85 % (ο/ο) αιθανόλης για να παρασκευασθεί 50 % (ο/ο) διάλυµα αιθανόλης; 50% 85% 5000ml = x = 8500 ml xml 17
θα χρησιµοποιηθούν 5000 ml 85 % (ο/ο) αιθανόλης και θα προστεθεί νερό µέχρις ότου ο τελικός όγκος γίνει 8500 ml. Παράδειγµα: ποια ποσότητα νερού πρέπει να προστεθεί σε 4000 g 90% (β/β) αιθανόλης για να παρασκευασθεί 40 % (β/β) αιθανόλη; 40% 90% 4000ml = = 9000g, το βάρος 40 % (β/β) αιθανόλης xml 9000 g - 4000 g = 5000 g νερό πρέπει να προστεθεί. 18
M Ο Ν Α Ε Σ Μ Ε Τ Ρ Η Σ Ε Ω Σ Στις Φαρµακοποιίες συµπεριλαµβάνονται και µονογραφίες σχετικά µε τις µονάδες µετρήσεως που χρησιµοποιούνται στη Φαρµακευτική. Για τις µονάδες µάζης, όγκου και µήκους υπάρχουν οι αντίστοιχοι πίνακες: Μονάδες µάζας Όνοµα xιλιόγραµµο kilogramm γραµµάριο gramm δεκατόγραµµο decigramm εκατοστόγραµµα centigramm χιλιοστόγραµµο milligramm µικρογραµµάριο Σύµβολο microgramm νανογραµµάριο nanogramm Μονάδες όγκου kg g dg cg mg µg ng kg 1 103 104 105 106 109 1012 g 103 1 10 102 103 106 109 dg 104 101 1 10 102 105 108 cd 105 102 101 1 10 104 107 mg 106 103 102 101 1 103 106 µg 109 106 105 104 103 1 103 ng 1012 109 108 107 106 103 1 Όνοµα Σύµβολο 1 ml µl λίτρο L 1 103 106 liter χιλιοστόλιτρο ml 103 1 103 milliliter µικρολίτρο µl 106 103 1 microliter 19
Μονάδες µήκους Όνοµα Σύµβολο m dm cm mm µm nm µέτρο m 1 10 102 103 106 109 meter δεκάµετρο dm 101 1 10 102 105 108 decimeter εκατοστόµετρο cm 102 101 1 10 104 107 centimeter χιλιοστόµετρο mm 103 102 101 1 103 106 millimeter µικρό µm 106 105 104 103 1 103 micrometer νανόµετρο nanometer nm 109 108 107 106 103 1 20
ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ " ΚΟΝΕΙΣ " ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΚΕΥΗ Μηχανοκίνητος ζυγός µε σταθµά Ηλεκτροκίνητος ζυγός Υδατόλουτρο Ξηρία Χαρτιά ζυγίσεως Ψαλίδι κόνεων Σκληρά χαρτιά Σπαθίδα Κόσκινα Κυτίο αναµείξεως κόνεων Συσκευή κοσκινίσεως Ιγδίο πορσελάνης µε ύπερο Χαρτιά αποξέσεως Κατά την ανάµειξη κόνεων ακολουθούνται σε γενικές γραµµές τα εξής : Οι διάφορες φαρµακευτικές ουσίες πρέπει να έχουν το ίδιο µέγεθος τεµαχιδίων - εάν χρειάζεται γίνεται λειοτρίβηση των αδροµερών κόνεων, ή ακόµη και κοσκίνιση. Η ανάµειξη γίνεται σε ιγδίο µε αδρή - τραχεία - εσωτερική επιφάνεια. Πρώτα τίθεται στο ιγδίο µικρή ποσότητα από την ουσία που βρίσκεται σε µεγαλύτερη ποσότητα - η λιγότερο δραστική - για να κλείσουν οι πόροι του ιγδίου. Η ουσία αυτή λειοτριβείται σε ίσες ποσότητες 1:1 µε την ουσία που βρίσκεται µε το µικρότερο αναγραφόµενο βάρος. Κατόπιν προστίθενται διαδοχικά και βαθµιαία υπό συνεχή ανάδευση, και κάνοντας απόξεση σε τακτά διαστήµατα, οι υπόλοιπες ουσίες κατά αυξάνουσα ποσότητα βάρους. Οι διαµοιρασµένες κόνεις συσκευάζονται πρώτα σε ξηρία (chartae) και αυτά µετά σε κουτιά. Οι υγροσκοπικές και λιπώδεις ουσίες συσκευάζονται σε κηρώδη χάρτινα περιβλήµατα (chartae ceratae). Oι µη διαµοιρασµένες κόνεις συσκευάζονται σε χαρτοσακούλες, σε φιαλίδια κόνεων (vitrum amplum), ή σε ευρύλαιµα κουτιά (scatulae). 21
Μέθοδοι διαµοιρασµού κόνεων Για την παρασκευή εφάπαξ δόσεων διαµοιρασµένων κόνεων (ξηρία) ο φαρµακοποιός µπορεί να ακολουθήσει τρεις µεθόδους: 1 τη µέθοδο διαµοιρασµού χρησιµοποιώντας σκληρά χαρτιά, 2 τη µέθοδο µε τη βοήθεια του ψαλιδιού κόνεων και 3 τη µέθοδο της ζυγίσεως. Κατά την πρώτη µέθοδο η ολική προς ζύγιση ουσία διαµοιράζεται οµοιόµορφα κατ' εκτίµηση πάνω στα Ν σκληρά χαρτιά που βρίσκονται απλωµένα επάνω στον πάγκο - όπου Ν ο αριθµός των ξηρίων που πρέπει να παρασκευασθούν. Αφού τελειώσει η προς διαµοιρασµό ποσότητα ελέγχονται - µε το µάτι (εξαρτάται απόλυτα από την εµπειρία) - οι δόσεις και γίνονται οι πιθανές διορθώσεις µεταξύ τους. Οι διαµοιρασµένες ποσότητες µεταφέρονται στα ξηρία και συσκευάζονται. Αυτός ο τρόπος απαιτεί µεγάλη εµπειρία από τον φαρµακοποιό για να είναι ακριβής. Όταν όµως είναι αρκετά έµπειρος κάνει το διαµοιρασµό κατευθείαν στα ξηρία. Η µέθοδος αυτή αν και είναι αρκετά γρήγορη, εύκολη και άµεση παρόλα αυτά δεν είναι ιδιαίτερα ακριβής και έτσι περιορίζεται µόνο στις περιπτώσεις διαµοιρασµού όχι ιδιαίτερα δραστικών ουσιών. Κατά τη δεύτερη µέθοδο χρησιµοποιείται το ψαλίδι κόνεων. Σ' αυτό υπάρχει µια κοιλότητα όπου τίθεται µια δόση ουσίας. Η ποσότητα που µπορεί να χωρέσει καθορίζεται µε τη βοήθεια ενός κινητού πτερυγίου. Η προζυγισµένη ποσότητα µιας δόσεως της φαρµακευτικής ουσίας τίθεται στην κοιλότητα του ψαλιδιού και µε τη βοήθεια του κινητού πτερυγίου καθορίζεται ο όγκος της δόσεως. Σταθεροποιείται στη θέση που αναλογεί στη δόση, και µετά η ποσότητα µεταφέρεται στο ξηρίο. Στη συνέχεια παραλαµβάνονται νέες ποσότητες και συσκευάζονται µέχρι τον επιθυµητό αριθµό ξηρίων. Κατά την τρίτη µέθοδο, που είναι πολύ ακριβής αλλά κάπως αργή χρησιµοποιείται ο ζυγός. Έτσι η κάθε δόση της φαρµακευτικής κόνης ζυγίζεται και µετά συσκευάζεται στα ξηρία. Η ακρίβεια της δόσεως εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την ευαισθησία του χρησιµοποιούµενου ζυγού. Α Σ Κ Η Σ Η Να εκτελεσθεί η ακόλουθη συνταγή χρησιµοποιώντας και τους τρεις τρόπους διαµοιρασµού. Να ελεγχθούν τα παραλαµβανόµενα ξηρία ως προς την οµοιοµορφία βάρους. Να υπολογισθεί το s rel, να συγκριθούν και να αξιολογηθούν οι διάφοροι µέθοδοι διαµοιρασµού. Natrium chloratum 1.00 D.t.d. Nr X Εκτός από Natrium chloratum µπορούν να χρησιµοποιηθούν και Natrium hydrogencarbonicum ή Saccharum album pulvis. Στη µέθοδο δια ζυγίσεως θα χρησιµοποιηθεί µηχανοκίνητος ζυγός ευαισθησίας 10 mg. Ο έλεγχος στα ξηρία όλων των τρόπων διαµοιρασµού θα γίνει σε ηλεκτροκίνητο ζυγό ευαισθησίας 1 mg. 22
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΙΑΣ ΒΑΡΟΥΣ ΤΩΝ ΞΗΡΙΩΝ Μέθοδος ιαµοιρασµού 1. Σε σκληρά φύλλα χαρτιού 2. Με ψαλίδι κόνεων 3. ια ζυγίσεως Βάρος κόνεων ελάχι- µέγι- µέσο στο στο x Μέγιστη απόκλιση από το x επί % - + % ιαφορά µεταξύ srel και x ΜΕΓΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΕΚΤΕΣ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΣΕΩΣ Μέθοδος ιαµοιρασµού Βάρη κόνεων 0.50 g 0.75 g 1.00 g 1. Σε σκληρά χαρτιά ± 15 % ± 15 % ± 15 % 2. Με ψαλίδι κόνεων ± 7.5 % ± 6.5 % ± 5 % 3. ια ζυγίσεως ± 0.5 % ± 1.5 % ± 0.3 % 23
ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΠΡΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗ 1. Magnesia usta 5.00 D.S. Ένα κουταλάκι του καφέ 2. Pulvis antacidus Magnesium peroxydatum 5.00 Natrium bicarbonicum ad 25.00 M.f.pulv. D.S. 3 X ηµερησίως. 1 κουτάλι του καφέ 3. Pulvis exsicans (Επιπαστική κόνη) Zincum oxydatum Talcum a.a. 10.00 M.f.pulv. D.S. Suo nomine Η κόνη κοσκινίζεται πριν από τη συσκευασία (Κόσκινο Νr 6) 4. Pulvis analgeticus Coffeini 0.05 Dimethylaminophenazoni 0.20 Phenacetini 0.30 M.f.pulv. d.t.d. Nr XII D.S. Aναλγητικό 3 Χ ηµερησίως Πρώτα τίθεται µικρή ποσότητα φαινακετίνης στο ιγδίο, κατόπιν προστίθεται η καφείνη και λειοτριβείται προσθέτοντας τµηµατικά τα υπόλοιπα συστατικά, διατηρώντας τη σχέση 1:1 κατά την ανάµειξη. 24
5. Pulvis antineuralgicus Codeini phosphorici 0.01 Acidi acetylosalicylici 0.30 Phenacetini 0.30 M.f.pulv., d.t.d. Nr XII D.S. Αντινευραλγικό, 3 Χ ηµερησίως Πρώτα τίθεται µικρή ποσότητα φαινακετίνης στο ιγδίο. Μετά προστίθεται η φωσφορική κωδεϊνη και λειοτριβείται προσθέτοντας τµηµατικά τα υπόλοιπα συστατικά, διατηρώντας τη σχέση 1:1 κατά την ανάµειξη. Η εκτέλεση πρέπει να γίνει lege artis για να χορηγηθούν 12 ξηρία των 0.61 g. 6. Pulvis salicylicus cum talco Acidum salicylicum 1.50 Amylum tritici 5.00 Talcum 43.50 M.f.pulv. D.S. Αντιιδρωτική κόνη 7. Elaeosacchara Oleum Aethereum ggtm I Saccharosum 2.00 M.f.pulv. D.S. Suo nomine Το αιθέριο έλαιο λειοτριβείται µε τη ζάχαρη Να παρασκευασθούν 10 g µε το αντίστοιχο αιθέριο έλαιο που υπάρχει στο εργαστήριο. 8. Kalium permaganicum 5.00 D.S. 3-4 κρύσταλλοι διαλύονται σε ένα ποτήρι νερό 25