Ρένια Γασπαράτου
Κριτήρια επιστημονικότητας: ένα, κανένα ή πολλαπλά; Πολλαπλά κριτήρια επιστημονικότητας
νατουραλισμός ολισμός & συνεκτικισμός επεξεργασμένος εμπειρισμός οι αρετές μιας καλής υπόθεσης προς πολλαπλότητα κριτηρίων επιστημονικότητας
νατουραλισμός η ανθρώπινη φύση & η ανθρώπινη σκέψη αναλυτικό & συνθετικό αξιώματα, θεωρία & παρατήρηση επίσημες & φιλοσοφία κανονιστικότητα & περιγραφή
επεξεργασμένος εμπειρισμός πώς πηγαίνουμε από το ερέθισμα στην επιστήμη ; με τη βοήθεια της γλώσσας: καταδεικτικοί ορισμοί & εμπειρικές αποφάνσεις συμβάσεις & πλαίσιο διαρκείς αναθεωρήσεις συνεκτικισμός
Ρ. Γασπαράτου παρατήρηση - (μαρτυρία) - προφάνεια υπόθεση επικύρωση - ανασκευή εξήγηση συνεκτικός ιστός πεποιθήσεων
Ρ. Γασπαράτου παρατήρηση - (μαρτυρία) - προφάνεια πεποίθηση υπόθεση επικύρωση - ανασκευή πρέπει να πληροί 5 αρετές: συντηρητισμός μετριοπάθεια απλότητα εξήγηση γενικότητα διαψευσιμότητα
Ρ. Γασπαράτου υπόθεση (1/5) Συντηρητισμός: να μην επιφέρει μεγάλες αλλαγές στο δίκτυο
Ρ. Γασπαράτου υπόθεση (2/5) Μετριοπάθεια: να είναι μια εύλογη (δηλ. όχι πολύ τολμηρή) υπόθεση (συντηρητισμός)
Ρ. Γασπαράτου υπόθεση (3/5) Απλότητα να αποτελεί την απλούστερη δυνατή υπόθεση
Ρ. Γασπαράτου υπόθεση (4/5) Γενικότητα: ευρύ πεδίο εφαρμογής επαναληψιμότητα
Ρ. Γασπαράτου υπόθεση (5/5) Διαψευσιμότητα: να είναι δυνατόν να διαψευστεί να θέτει η ίδια τα κριτήρια της διαψευσιμότητάς της
ολισμός & συνεκτικισμός αναλυτικό & συνθετικό αξιώματα, θεωρία & παρατήρηση κριτήρια αξιολόγησης εσωτερικά δεν είναι αναγκαία η πλήρης ασυνέχεια στην επιστήμη
ολισμός & συνεκτικισμός δύο πολύ πρόσφατα παραδείγματα Ένα νέο ανθρώπινο όργανο, γνωστό ως μεσεντέριο, το οποίο «κρυβόταν» στο πεπτικό σύστημα ανακαλύφθηκε ή πιο σωστά επανεκτιμήθηκε, καθώς η ύπαρξή του ήταν γνωστή, αλλά οι επιστήμονες θεωρούσαν μέχρι πρότινος ότι αποτελούσε δομικό μέρος του πεπτικού συστήματος και όχι ξεχωριστό όργανο. http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/61342/anakalyfthike-neo-anthropino-organokrymmeno-sto-peptiko-systima
ολισμός & συνεκτικισμός δύο πολύ πρόσφατα παραδείγματα Ένα από τα βασικά πράγματα που μάθαμε στο σχολείο ήταν ότι το νερό μπορεί να υπάρχει σε τρεις διαφορετικές καταστάσεις: την στερεά, την υγρή και την αέρια. Ωστόσο, μία διεθνής ομάδα επιστημόνων ανακάλυψε πρόσφατα ότι η υγρή κατάσταση του νερού χωρίζεται σε δυο τύπους. Πολλές από τις φυσικές ιδιότητες του νερού αλλάζουν συμπεριφορά μεταξύ των 50 και 60 βαθμών Κελσίου. Αυτό ίσως αποτελεί ένδειξη για την ύπαρξη μιας πιθανής αλλαγής όσον αφορά στην υγρή κατάσταση του νερού, γεγονός που έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στους κύκλους της επιστημονικής κοινότητας. Αν επιβεβαιωθεί κάτι τέτοιο θα μπορούσαν να υπάρχουν συνέπειες σε μία σειρά από τομείς, συμπεριλαμβανομένων της νανοτεχνολογίας και της βιολογίας. https://qz.com/871371/there-is-a-fourth-physical-state-of-matter-for-water-besides-solidliquid-and-gas/
ολισμός & συνεκτικισμός αναλυτικό & συνθετικό αξιώματα, θεωρία & παρατήρηση κριτήρια αξιολόγησης εσωτερικά δεν είναι αναγκαία η πλήρης ασυνέχεια στην επιστήμη
δεν υπάρχει ένα μοναδικό κριτήριο επιστημονικότητας κάθε θεωρία μας διαμορφώνεται ως εξής: παρατήρηση, προφάνεια -> υπόθεση -> επικύρωση, ανασκευή -> εξήγηση οι υποθέσεις μας (οφείλουν να) είναι συντηρητικές, μετριοπαθείς, απλές, γενικεύσιμες & διαψεύσιμες όλες μας οι πεποιθήσεις εντάσσονται σε ένα πλαίσιο & κρίνονται από αυτό όλες μας οι πεποιθήσεις είναι αναθεωρήσιμες κάθε φορά που αλλάζει μια πεποίθηση επιφέρει αλλαγές και στο πλαίσιο προβλήματα;
προβλήματα; η γνωσιολογία ως περιγραφή; αξιολόγηση εναλλακτικών ιστών; συνεκτικότητα; απλότητα ; συντηρητισμός & μετριοπάθεια;
συντηρητισμός & μετριοπάθεια;
Πώς διακρίνουμε την επιστήμη από την ψευδοεπιστήμη; Πολλαπλά κριτήρια επιστημονικότητας εμπειρικά δεδομένα διαψευσιμότητα σαφήνεια όρων και κριτηρίων διάκριση αιτιακών μηχανισμών από τυχαίες συνδέσεις επαναληψιμότητα γενίκευση & πρόβλεψη θεωρητικό πλαίσιο, το οποίο υποβαστάζεται από & υποβαστάζει ορισμούς, αξιώματα & πειραματικές μεθόδους
Πώς διακρίνουμε την επιστήμη από την ψευδοεπιστήμη; Πολλαπλά κριτήρια επιστημονικότητας Αυθεντία; Δεν υπάρχουν άθρωποι με προνομιακή πρόσβαση στη γνώση, τις θέσεις των οποίων οι υπόλοιποι οφείλουν να ακολουθούν Αντίσταση στην επαναληψιμότητα; Το ίδιο πείραμα πρέπει να μπορεί να επαναληφθεί και να παράγει κάθε φορά τα ίδια (τα προβλέψιμα) αποτελέσματα Μεμονωμένα παραδείγματα; Τα παραδείγματα εφαρμογής πρέπει να είναι τυπικά της κατηγορίας εφαρμογής της θεωρίας και όχι μεμονωμένα (λίγα & άτυπα) Απροθυμία ελέγχου; Μια θεωρία πρέπει να υπόκειται σε διαρκείς ελέγχους, ειδικά όταν υπάρχει η δυνατότητα Ενσωματωμένο τεχνάσματα; Η δοκιμή μιας θεωρίας δεν μπορεί να γίνεται έτσι ώστε η θεωρία να μην μπορεί ποτέ να διαψευσθεί Απόρριψη κάθε πληροφορίας που απορρίπτει τη θεωρία; Εξηγήσεις που εγκαταλείπονται χωρίς αντικατάσταση; Όταν μια υπόθεση εντός της θεωρίας διαψεύδεται πρέπει να αντικαθίσταται με μία άλλη, έτσι ώστε η θεωρία να έχει πράγματι εξηγητική δύναμη (Hansson 1983) (Dutch (1982), Bunge (1982), Radner and Radner (1982), Kitcher (1982), Hansson (1983), Grove (1985), Thagard 1988), Glymour and Stalker (1990), Derkson (1993, 2001), Vollmer (1993), Ruse (1996, 300 306), Mahner (2007))
Πώς διακρίνουμε την επιστήμη από την ψευδοεπιστήμη; Πολλαπλά κριτήρια επιστημονικότητας αλλά προσοχή στις θεωρίες των πάντων Είναι ο δαρβινισμός, η θεωρία χορδών, η γενετική, ο φροϋδισμός, ο μαρξισμός (κ.λπ.) θεωρίες των πάντων ; Πρέπει να τις εγκαταλείψουμε;
Η μέθοδος της επιστήμης ως υπόδειγμα υποκείμενη σε σφάλματα αλλά σε γενικές γραμμές αξιόπιστη Νομίζω πως αυτό που χρειάζεται είναι μια λεπτή ισορροπία μεταξύ δύο αντικρουόμενων αναγκών: από τη μία, [χρειάζεται] ο πιο δύσπιστος έλεγχος όλων των υποθέσεων που μας προσφέρονται & την ίδια στιγμή μια απλόχερη ανοικτότητα σε νέες ιδέες. Προφανώς οι δύο αυτοί τρόποι σκέψης είναι σε κάποια ένταση. Αλλά εάν είστε σε θέση να ασκήσετε μόνο έναν από τους δύο, όποιος κι αν είναι αυτός, θα έχετε μεγάλο πρόβλημα (Carl Sagan).
Κριτήρια επιστημονικότητας: ένα, κανένα ή πολλαπλά; Λογικοί θετικιστές & K. Popper T. Kuhn & I. Lakatos Ο P. Feyerabend & η αναρχική θεωρία της γνώσης Πολλαπλά κριτήρια επιστημονικότητας
Διαβάζω: Quine & Ullian, Υπόθεση. Στο Ο Ιστός της Πεποίθησης
Πηγές και βιβλιογραφικές προτάσεις Quine W.V. & Ullian J.S (2002). Ο ιστός της πεποίθησης. Leader Books. Quine W.V. (1995). From Stimulus to Science. Harvard University Press. Quine W.V. (1951). "Two Dogmas of Empiricism", The Philosophical Review 60: 20 43. Quine W.V. (1969). "Epistemology Naturalized. In Ontological Relativity and Other Essays. Columbia University Press: 69 90.