Σύγχρονες Κινηματογραφικές Θεωρίες 2016-2017 - Χειμερινό Εξάμηνο Διδάσκων: Σωτήρης Πετρίδης e-mail επικοινωνίας: sotospetridis@yahoo.gr Υπό την επίβλεψη της Μ. Κακλαμανίδου Περιγραφή του μαθήματος: Σκοπός του μαθήματος είναι η αναλυτική προσέγγιση του μοντέρνου κινηματογράφου σε ό,τι αφορά στα εκφραστικά μέσα, τις αφηγηματικές τεχνικές και σημαντικές δομές κινημάτων, όπως η avant-garde ή ο λεγόμενος «κινηματογράφος τέχνης», ως τον «αυτοαναφορικό» κινηματογράφο, τον μεταμοντερνισμό και τη σύγχρονη πρωτοπορία. Ταυτόχρονα, το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στις σύγχρονες κινηματογραφικές θεωρίες, όπως η σημειωτική, η ψυχαναλυτική, η queer και η φεμινιστική θεωρία. Διδακτέα και εξεταστέα ύλη: Η ύλη αντλείται από ένα σύνολο βιβλίων και άρθρων που αναφέρονται παρακάτω και θα διατεθούν σε ηλεκτρονική μορφή. Τρόπος Αξιολόγησης: Ο βαθμός του μαθήματος θα προκύψει από τις γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου. Εργασίες: Υπάρχει η δυνατότητα επιλογής προαιρετικής εργασίας υπό τη μορφή θεωρητικού κειμένου με στόχο την ενίσχυση του τελικού βαθμού. Οι φοιτητές/τριες που θα την επιλέξουν καλούνται να γράψουν μία εργασία 2500-3000 λέξεων, με τουλάχιστον 8 βιβλιογραφικές παραπομπές, που θα αφορά κάποια από τις ενότητες που θα συζητηθούν στο πλαίσιο του μαθήματος. Ο βαθμός της εργασίας θα μπορέσει να ενισχύσει αθροιστικά τον τελικό βαθμό έως και 2,5 μονάδες. 1
Τα μεγαλύτερα έτη που χρωστούν το μάθημα, έχουν δυνατότητα απαλλακτικής εργασίας. Η απαλλακτική εργασία πρέπει να είναι 5.000 λέξεις με τουλάχιστον 12 βιβλιογραφικές παραπομπές, που θα αφορά κάποια από τις ενότητες που θα συζητηθούν στο πλαίσιο του μαθήματος. Οι φοιτητές/τριες που ενδιαφέρονται να αναλάβουν προαιρετική ή απαλλακτική εργασία, καλούνται να ενημερώσουν ηλεκτρονικά τον διδάσκοντα έως και τις 31 Οκτωβρίου. Η τελική παράδοση της εργασίας θα γίνει σε έντυπη μορφή έως και το τελευταίο μάθημα του εξαμήνου δεν θα δοθεί καμία παράταση. Δομή Διαλέξεων 1. Εισαγωγή Αναφορά των Θεωριών και της Δομής του Μαθήματος Εισαγωγή στις Σύγχρονες Κινηματογραφικές Θεωρίες. Παρουσίαση του σκελετού των διαλέξεων και της πορείας του εξαμήνου. 2. Σημειωτική του Κινηματογράφου Η Σημειωτική ως επιστήμη και οι πρωτοπόροι του χώρου. Μελέτη των προσεγγίσεων των Ferdinand de Saussure και Charles Peirce. Bignell, Jonathan. Signs and Myths, in Media Semiotics: An Introduction, Second Edition. Manchester: Manchester University Press, 2002. 5-27. 3. Ψυχανάλυση Ψυχανάλυση και Κινηματογράφος. Οι Ψυχαναλυτικές Θεωρίες και η Ανάλυση του Κινηματογραφικού Μέσου. Creed, Barbara. Κινηματογράφος και Ψυχανάλυση στο Εισαγωγή στις 2
Παττάκη, 2006. 132-158. 4. Φεμινιστικές Θεωρίες Φεμινισμός και Κινηματογράφος. Η επιρροή του φεμινισμού στο Κινηματογραφικό Μέσο και η εμφάνιση Φεμινιστικών Θεωριών. White, Patricia. Φεμινισμός και Κινηματογράφος στο Εισαγωγή στις Παττάκη, 2006. 200-228. 5. Φεμινισμός/Ψυχαναλυτική στις Ταινίες Τρόμου Αναπαραστάσεις στις ταινίες τρόμου και στο υποείδους του slasher. Το Τελικό Κορίτσι (Final Girl) και η επιρροή από τον φεμινισμό και την ψυχαναλυτική θεωρία. Clover, Carol J. Her Body, Himself: Gender in the Slasher Film. Representations, No. 20 (Autumn 1987). 187-228. 6. Φεστιβάλ Κινηματογράφου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. 7. Queer Theory Ο όρος Queer, τα Queer Studies και το Queer Theory. Οι αναπαραστάσεις στον κινηματογράφο και η εμφάνιση των θεωριών Queer. Doty, Alexander. Η θεωρία του Queer στο Εισαγωγή στις Παττάκη, 2006. 251-258. 8. Μοντερνισμός και Πρωτοπορία Ο Μοντερνισμός στον Κινηματογράφο και η Avant-Garde. Ρεύματα και σχολές Σουρεαλισμός και Ντανταϊσμός. Smith, Murray. Modernism and the Avant-Gardes, in The Oxford Guide to Film Studies, edited by Hill, John, and Church Gibson, Pamela. Oxford: Oxford University Press, 1998. 395-412. 3
9. Αυτοαναφορικότητα και Διακειμενικότητα Η αυτοαναφορικότητα στον Κινηματογράφο και η αναπαράσταση του ίδιου του μέσου. Αναφορές σε άλλα κείμενα και η περίπτωση της Διακειμενικότητας. Stam, Robert. «Η Πολιτική του Αναστοχασμού» και «Από το Κείμενο στο Διακείμενο», στο Εισαγωγή στη Θεωρία Κινηματογράφου, (μετ.) Κατερίνα Κακλαμάνη. Αθήνα: Πατάκη, 2006. 198-201 και 258-270. 10. Μεταμοντερνισμός Το μεταμοντέρνο και οι θεωρητικές προσεγγίσεις γύρω από αυτό. Οι κύριες τάσεις θεώρησης του μεταμοντερνισμού και η πραγμάτευσή τους (μέρος Α ). Hill, John, Κινηματογράφος και Μεταμοντερνισμός στο Εισαγωγή στις Παττάκη, 2006. 168-186. Bignell, Jonathan, The End of History and Film Narrative στο Postmodern Media Culture, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2000. 61-85. 11. Εφαρμογή των Θεωριών Εφαρμογή των θεωριών κάθε θεματικής ενότητας του παρόντος μαθήματος μέσω δραστηριοτήτων εντός αίθουσας. Προβολή αποσπασμάτων κινηματογραφικών ταινιών και εφαρμογή των θεωριών. 12. Παρουσίαση Εργασιών Παρουσίαση επιλεγμένων προαιρετικών και απαλλακτικών εργασιών των φοιτητών με στόχο την επανάληψη των θεωριών και την βελτίωση των εργασιών. 13. Ανασκόπηση της Ύλης Επανάληψη εξαμήνου και ανασκόπηση της ύλης. 4
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Μαθήματος Bignell, Jonathan. Postmodern Media Culture. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2000. Hill, John & Pamela Church Gibson (επιμ.). Εισαγωγή στις Κινηματογραφικές Σπουδές: Κριτικές Προσεγγίσεις, (μετ.) Κωνσταντίνος Βασιλείου & Χρυσάνθη Πατάκη, 2006. Hill, John, and Pamela Church Gibson (επιμ.). The Oxford Guide to Film Studies, Oxford: Oxford University Press, 1998. Mulvey, Laura. Οπτικές και Άλλες Απολαύσεις. Αθήνα: Παπαζήση, 2004. Petridis, Sotiris. A Historical Approach to the Slasher Film: The Classical Period, the Post-Slasher Films, and the Neoslashers. Film International Vol. 12, Issue 1 (2014). Stam, Robert, Robert Burgoyne & Sandy Flitterman-Lewis. Νέες Προσεγγίσεις στη Σημειωτική του Κινηματογράφου. (επιμ.) Χρήστος Δερμεντζόπουλος, (εισ.) Σωτήρης Δημητρίου, (μετ.) Ειρήνη Σταματοπούλου. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2009. Θεοδωράκη, Στέλλα. Κινηματογραφικές Πρωτοπορίες, Αθήνα: Νεφέλη, 1990. Μπαρτ, Ρόλαν. Μυθολογίες: Μάθημα. Αθήνα: Ράππα, 1979. Μωραΐτης, Μάκης (επιμ.). Κινηματογράφος: Από το Ρομαντισμό στο Σουρεαλισμό κι ως την Επανάσταση. Αθήνα: Καθρέφτης, 2001. 5