ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΤΟΥΣ 2008

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΤΟΥΣ 2008 1. Εισαγωγή Η Αίγυπτος εμφανίζει τα τελευταία έτη αυξημένους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, ιδίως στους τομείς της ενέργειας (φυσικό αέριο, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας), των κατασκευών, των τηλεπικοινωνιών και του τουρισμού. Η κυβέρνηση υλοποιεί (από το 2004) πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και οικονομικών μεταρρυθμίσεων με στόχο την μείωση του δημοσίου ελλείμματος και του εξωτερικού χρέους, καθώς και την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων. Ο βαθμός εξωστρέφειας της οικονομίας παρουσιάζει, επίσης, διαχρονικά αυξητική τάση. Η Αίγυπτος δεν βρίσκεται μεταξύ των χωρών που πλήττονται, άμεσα, από την διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση. Η μικρή διάδοση των, εξαιρετικά πολύπλοκων, χρηματοπιστωτικών εργαλείων που απετέλεσαν κεντρικό στοιχείο της κρίσης (στο αρχικό της στάδιο), η κυρίαρχη κρατική παρουσία στον εγχώριο τραπεζικό τομέα και η μικρή έκθεση των αιγυπτιακών τραπεζών, εν γένει, σε επισφαλείς τοποθετήσεις στο εξωτερικό λειτούργησαν ως δικλείδες ασφαλείας, σε πρωτογενές επίπεδο. Εντούτοις, η ενσκύψασα παγκόσμια οικονομική ύφεση μεταβάλλει, αναπόφευκτα, τις συνθήκες υπό τις οποίες η Αίγυπτος θα επιδιώξει μεσοπρόθεσμα να επιτύχει τους στόχους της οικονομικής πολιτικής της. Ήδη, το δεύτερο τρίμηνο του οικονομικού έτους 2008/09 ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης μειώθηκε σε 4,1% (από 7,2% το 2007/08), σύμφωνα δε με εκτιμήσεις μπορεί να συρρικνωθεί περαιτέρω (έως και 3,5%), κατ αντιστοιχία με την αρνητική πορεία βασικών δεικτών όπως οι πρόσοδοι

από την διώρυγα του Suez, οι εξαγωγές, τα έσοδα από τον τουρισμό, οι μεταβιβάσεις εργαζομένων στο εξωτερικό και οι άμεσες ξένες επενδύσεις. Η κυβέρνηση καλείται να επαναθέσει προτεραιότητες, διαχειριζόμενη διαθέσιμα εργαλεία (δέσμη μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα για την στήριξη παραγωγής-εξαγωγών-επενδύσεων, την υλοποίηση έργων υποδομών και την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης, συναλλαγματική ευελιξία, πιστωτική επέκταση, μείωση επιτοκίων), και αξιοποιώντας δυνατότητες εγχώριας οικονομίας (συγκριτικά υγιής τραπεζικός τομέας), αλλά και την ίδια την οικονομική συγκυρία (αποκλιμάκωση πληθωρισμού, επάρκεια συναλλαγματικών διαθεσίμων). Κεντρικό διακύβευμα στο εν λόγω εγχείρημα αποτελεί η αυστηρή τήρηση της πολιτικής οικονομικής σταθεροποίησης και περαιτέρω προώθησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (αναμόρφωση συστημάτων επιδοτήσεων ενέργειας-τροφίμων, κοινωνικής ασφάλισης, υγείας και εκπαίδευσης, φορολογικής διαχείρισης, ολοκλήρωσης προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων) όρων αναγκαίων για την βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την εδραίωση της εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών σε συνδυασμό με την στήριξη και ενίσχυση της απασχόλησης και την αρωγή μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού που διαβιούν σε συνθήκες κάτω ή πλησίον του ορίου πτώχειας. 2. Κύριες εξελίξεις 2007/08 2.1 Μακροοικονομία Ο επιταχυνόμενος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης διατηρήθηκε, όπως προαναφέρθηκε, και το οικονομικό έτος 2007/08 ανερχόμενος, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, σε 7,2%, σημειώνοντας ελαφρά αύξηση έναντι εκείνου της περιόδου 2006/07 (7,1%). Από τους επιμέρους τομείς της οικονομίας σημαντική ήταν η ανάπτυξη στον τομέα του τουρισμού (24,3%), τον κατασκευαστικό τομέα (14,8%), τον τομέα των επικοινωνιών (14,2%). Χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης εμφάνισαν οι τομείς εξόρυξης πετρελαίου-φυσικού αερίου (4%) και της γεωργίας (3,3%). Από την πλευρά της ζήτησης σημειώθηκε άνοδος του ρυθμού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης (7,2% από 4,2% το 2006/07) η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστό 73% του ΑΕΠ και μείωση της δημόσιας κατανάλωσης (2,11% από 3,2%). Βασικές κινητήριες δυνάμεις, κατά την 2

υπό εξέταση περίοδο, ήταν η ιδιωτική κατανάλωση και οι ιδιωτικές επενδύσεις (κυρίως οι άμεσες ξένες επενδύσεις). Η επίσημη ανεργία διατηρήθηκε σταθερή στο 8,8% (8,9% το 2006/07). Το πραγματικό, όμως, μέγεθος των ανέργων εκτιμάται ότι παραμένει διπλάσιο του επισήμου απόρροια, κυρίως, της μεγάλης έλλειψης καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού (40% του εργατικού δυναμικού υπολογίζεται ότι είναι ουσιαστικά αναλφάβητοι). Η αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε περίπου $ 1.800 δεν θεωρείται ότι αποτελεί, από μόνη της, ακριβή δείκτη των δυνατοτήτων διαβίωσης, δεδομένων των τεράστιων εισοδηματικών ανισοτήτων, της χαμηλής παραγωγικότητας και της διαφοροποίησης του ρυθμού ανάπτυξης στους επιμέρους κλάδους. Ο πληθωρισμός ανήλθε, τον Αύγουστο του 2008, στα ανώτερα επίπεδα των τελευταίων ετών, στο 24%, αντικατοπτρίζοντας συνδυαστικά τις ανοδικές τάσεις σε διεθνείς τιμές εμπορευμάτων, τις αλλαγές στις καθοριζόμενες από το κράτος τιμές συγκεκριμένων προϊόντων και τις προερχόμενες από την αυξημένη εσωτερική ζήτηση πληθωριστικές πιέσεις. Τα διεθνή συναλλαγματικά αποθέματα ανέρχονταν σε $ 34,6 δισ. (Ιούλιος 2008), έναντι $ 28,3 δισ. στο τέλος του περασμένου οικονομικού έτους (Ιούνιος 2007). Έκτοτε, εντούτοις, η συσσώρευση ακολούθησε αρχικά φθίνοντα ρυθμό, στη συνέχεια δε αντικαταστάθηκε από εκροές καταλήγοντας, τον Φεβρουάριο του τ.ε. στα $ 33,05 δισ. Παρά το γεγονός της αύξησης των εσόδων από τον τουρισμό ($ 11 δις.), τα μεταναστευτικά εμβάσματα ($ 8,5 δισ.) και τη διώρυγα του Suez ($ 5,3 δισ.), η σημαντική διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος (ισχυρή εσωτερική ζήτηση και σταδιακή απελευθέρωση εμπορίου) συνέβαλε στη συρρίκνωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε $ 0,8 δισ. (0,5% του ΑΕΠ), από $ 2,7 δισ. (1,7% του ΑΕΠ) το περασμένο οικονομικό έτος. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν σε $ 13,2 δισ. (το 2006/07 ήταν $ 11 δισ.). 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 Εμπορικό ισοζύγιο/αεπ -9,9% -11,6% -11,2% -12,5% 14,4% Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών/ΑΕΠ 4,3% 3,2% 1,6% 1,7% 0,5% Άμεσες Ξένες Επενδύσεις/ΑΕΠ 0,5% 4,4% 5,7% 8,4% 8,1% Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Αιγύπτου 3

Το εξωτερικό χρέος, ως απόλυτο μέγεθος, αυξήθηκε σε $ 33,8 δισ. (από $ 29,8 δισ. το 2006/07), μειώθηκε, όμως, ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 20,1%, από 22,8% (από 23,3%), ο δε λόγος εξυπηρέτησης του χρέους μειώθηκε σε 4,3% (από 5,9%). Το 92,5% του εξωτερικού χρέους είναι μέσης και μακροχρόνιας μορφής. 2.2 Δημοσιονομική πολιτική Το 2007/08, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα αυξήθηκε κατά 8,5%, ήτοι 7,3% του ΑΕΠ (από 8,2%). Το πρωτογενές έλλειμμα, ειδικότερα, αυξήθηκε σε 1,8% του ΑΕΠ, από 1,2%. Τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 19,75%, ως αποτέλεσμα της αύξησης των φορολογικών εισπράξεων (20,16%) και ειδικότερα εκείνων του φόρου εισοδήματος-κερδών (14,58%) οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 48,82% του συνόλου των φορολογικών εσόδων και του φόρου αγαθών-υπηρεσιών (26,73%). Οι συνολικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 22,8%. Ιδιαίτερη αύξηση σημειώθηκε στην κατηγορία μισθών και συντάξεων (19,65%) και επιδοτήσεων (38,67%). Σημειώνεται ότι οι δαπάνες για επιδοτήσεις ανήλθαν στο 28% του συνόλου (από 22,1% το προηγούμενο έτος). Ειδικότερα, οι επιδοτήσεις ενέργειας αυξήθηκαν κατά 50,13% και των τροφίμων κατά 74,82% (οφείλεται στην αύξηση, διεθνώς, των τιμών τροφίμων και του αριθμού των δικαιούχων). Οι δαπάνες για επενδύσεις αυξήθηκαν μεν κατά 26,15%, αντιστοιχώντας, όμως, μόλις στο 10,7% του συνόλου των δαπανών. Δημόσια οικονομικά 2005/06 2006/07 2007/08 Έσοδα / ΑΕΠ 28,5% 28,1% 28,3% Δαπάνες / ΑΕΠ 36,2% 33,4% 34,5% Έλλειμμα / ΑΕΠ 7,7% 5,3% 6,1% Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Αιγύπτου Η πρόκληση για την κυβέρνηση, ως προς την άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής, παραμένει η περαιτέρω μείωση του δημοσίου ελλείμματος και του εξωτερικού δημοσίου χρέους (ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε στο 58,5% από 62,3% το 2006/07), δίχως όμως να επιβραδυνθεί ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης. 2.3 Νομισματική πολιτική 4

Οι πληθωριστικές πιέσεις, οφειλόμενες στην άνοδο των διεθνών τιμών τροφίμων, ενέργειας και πρώτων υλών, την μείωση των επιδοτήσεων στην ενέργεια (για τη βιομηχανία) και την αυξημένη εσωτερική ζήτηση επέφεραν άνοδο του μέσου ετήσιου πληθωρισμού στο 11,7% το 2007/08 (από 10,9% το προηγούμενο οικονομικό έτος), ο οποίος έλαβε την υψηλότερη τιμή (24%) τον Αύγουστο του 2008. Η Κεντρική Τράπεζα αύξησε, κατά την περίοδο Φεβρουαρίου-Αυγούστου 2008, τα επιτόκια κατά 250 μονάδες βάσης στο πλαίσιο εφαρμογής αντιπληθωριστικής πολιτικής. Πρόσφατα, με την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, η Κεντρική Τράπεζα φαίνεται να στρέφεται στην σταδιακή χαλάρωση της περιοριστικής πολιτικής (μείωση επιτοκίων κατά 100 μονάδες βάσης τον Φεβρουάριο τ.ε.) προκειμένου να στηρίξει την οικονομική ανάπτυξη. Η συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, το 2007/08, υποχώρησε κατά 3,5% (5,50/$, έναντι 5,70/$ το 2006/07). Εκτιμάται ότι η υιοθέτηση μιας περισσότερο ευέλικτης συναλλαγματικής πολιτικής θα αποτελέσει, μεσοπρόθεσμα, ένα εκ των εργαλείων για την αντιμετώπιση ανισορροπιών στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. 2.4 Εξωτερικό εμπόριο Το εμπορικό έλλειμμα της Αιγύπτου συνέχισε να αυξάνεται και το 2007/08, κατά 37,5% (έναντι ρυθμού αύξησης 57,3% το προηγούμενο έτος), καθώς η ποσοστιαία αύξηση των εισαγωγών ήταν μεγαλύτερη εκείνης των εξαγωγών. Ως αποτέλεσμα το ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές μειώθηκε σε 55,6% από 59,8%. Εξωτερικό εμπόριο Αιγύπτου ($ δισ.) 2006/07 2007/08 μεταβολή Αιγυπτιακές εξαγωγές 22,8 29,4 33,63% Αιγυπτιακές εισαγωγές 37,8 52,8 39,68% Εμπορικό ισοζύγιο -15,8-23,4 37,45% Όγκος εμπορίου 59,8 82,2 48,10% Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Αιγύπτου Οι αιγυπτιακές εξαγωγές προς τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους αυξήθηκαν, το 2008: Ολλανδία (308,4%), Ην. Βασίλειο (103,1%), Ιαπωνία (292,4%), Ιταλία (114,1%), Ισπανία (43,9%) και Η.Π.Α. (7,6%). Αύξηση παρουσίασαν, επίσης, οι εξαγωγές της Αιγύπτου προς την Σ. Αραβία (293,7%), τη Λιβύη (226,7%), την Τουρκία (115,7%) και την Ινδία (19,3%). 5

Χώρες προορισμού αιγυπτιακών εξαγωγών ($ εκ. / μερίδιο) 2007 % 2008 % Ιταλία 1.266 7,82 2.710 10,30 Ινδία 1.392 8,60 1.660 6,31 Ολλανδία 367 2,26 1.499 5,70 Ισπανία 1.035 6,39 1.489 5,66 Η.Π.Α. 1.190 7,35 1.280 4,86 Σ. Αραβία 318 1,96 1.252 4,76 Ην. Βασίλειο 458 2,83 930 3,53 Ιαπωνία 223 1,37 875 3,32 Λιβύη 247 1,52 807 3,06 Τουρκία 362 2,23 781 2,97 Σύνολο 16.180 100,00 26.292 100,00 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου Ομοίως, αυξημένες ήταν, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, οι εισαγωγές που πραγματοποίησε η Αίγυπτος από το σύνολο των κύριων εταίρων της. Ιδιαίτερη αύξηση σημείωσαν οι εισαγωγές από την Ιαπωνία (257,8%), την Ινδία (229,4%), την Ουκρανία (182,8%), την Κίνα (171,6%), την Ιταλία (168,9%) και τις Η.Π.Α. (120,8%). Χώρες προέλευσης αιγυπτιακών εισαγωγών ($ εκ. / μερίδιο) 2007 % 2008 % Η.Π.Α. 2.571 9,50 5.677 10,73 Κίνα 1.633 6,03 4.435 8,38 Γερμανία 1.778 6,57 3.264 6,17 Σ. Αραβία 2.238 8,27 3.104 5,86 Ιταλία 1.124 4,15 3.022 5,71 Ρωσία 1.243 4,59 2.174 4,11 Ουκρανία 711 2,62 2.011 3,80 Ιαπωνία 515 1,90 1.843 3,48 Ινδία 534 1,97 1.759 3,32 Κουβέιτ 1.242 4,59 1.596 3,01 Σύνολο 27.054 100,00 52.889 100,00 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου Τα καύσιμα και τα βασικά μέταλλα αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ (49,1%) της αξίας των εξαγωγών της Αιγύπτου, ακολουθούμενα από τα πλαστικά (3,4%), τα χημικά (3,1%) και τα ηλεκτρικά μηχανήματα και συσκευές (3,0%). 6

Κυριότερες εξαγωγές Αιγύπτου Κατηγορία προϊόντος 2007 (11-μηνο) 2008 (11-μηνο) Αξία ($ εκ.) Μερίδιο Αξία ($ εκ.) Μερίδιο Καύσιμα (27) 7.494,65 51,57% 11.009,01 44,28% Σίδηρος και χάλυβας (72) 678,32 4,66% 1.200,50 4,82% Πλαστικά (39) 363,97 2,49% 842,49 3,38% Διάφορα χημικά προϊόντα (38) 12,28 0,08% 775,16 3,11% Μηχανές, συσκευές ηλεκτρικές (85) 17,11 0,11% 761,14 3,06% Φρούτα και ξηροί καρποί (08) 193,52 1,33% 643,62 2,58% Χαλκός και τεχνουργήματα (74) 14,01 0,09% 635,50 2,55% Λιπάσματα (31) 64,42 0,44% 619,74 2,49% Λαχανικά (07) 281,48 1,93% 616,75 2,48% Τσιμέντα (25) 312,73 2,15% 540,30 2,17% Αλουμίνιο (76) 203,55 1,40% 533,96 2,14% Ενδύματα πλεκτά (61) 70,89 0,48% 503,15 2,02% Σύνολο 12 πρώτων κατηγοριών 9.706,93 66,80% 18.681,32 75,14% Συνολικές εξαγωγές 14.530,00 100,00% 24.860,00 100,00% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου Η Αίγυπτος εισάγει κυρίως ενδιάμεσα και κεφαλαιουχικά προϊόντα (περίπου 70%, επί του συνόλου των εισαγωγών) και δευτερευόντως πρώτες ύλες και καταναλωτικά αγαθά. Το 2008 σημειώθηκε μεγάλη αύξηση στις εισαγωγές σιδήρου και χάλυβα (321,6%) και προιόντων αυτών (378%), χαλκού και τεχνουργημάτων του (640,4%) και κατά δεύτερο λόγο στις εισαγωγές μηχανημάτων (164,5%), οχημάτων (179,9%), ηλεκτρικών μηχανών (109,7%) και πλαστικών (119,8%). Κυριότερες εισαγωγές Αιγύπτου Κατηγορία προϊόντος 2007 (11-μηνο) 2008 (11-μηνο) Αξία ($ εκ.) Μερίδιο Αξία ($ εκ.) Μερίδιο Καύσιμα (27) 3.702,34 15,21% 5.599,97 11,36% Μηχανήματα (84) 2.116,70 8,69% 5.596,02 11,36% Σίδηρος και χάλυβας (72) 1.105,60 4,54% 4.659,46 9,45% Ηλεκτρικές μηχανές (85) 1.416,73 5,82% 2.970,06 6,03% Δημητριακά (10) 2.249,63 9,24% 2.876,86 5,84% Οχήματα (87) 1.007,22 4,13% 2.819,25 5,72% Προϊόντα σιδήρου και χάλυβα (73) 519,89 2,13% 2.481,36 5,03% Πλαστικά (39) 1.005,75 4,13% 2.209,42 4,48% Χαλκός και τεχνουργήματα (74) 193,45 0,79% 1.429,65 2,90% Λίπη και λάδια ζωικά-φυτικά (15) 323,17 1,32% 1.416,97 2,87% Οργανικά χημικά (29) 550,40 2,26% 1.148,72 2,33% Ξυλεία (44) 797,35 3,27% 1.071,59 2,17% Σύνολο 12 πρώτων κατηγοριών 14.988,23 61,57% 34.279,33 69,58% Συνολικές εξαγωγές 24.340,00 100,00% 49.260,00 100,00% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου 7

Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών της Αιγύπτου με τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημείωσε αύξηση, το 2008, κατά 51,4%. Οι εξαγωγές από χώρες-μέλη της ΕΕ προς την Αίγυπτο αυξήθηκαν κατά 22,9%, ενώ μικρότερος ήταν ο ρυθμός αύξησης των αιγυπτιακών εξαγωγών (15,3%). Διμερές Εμπόριο ΕΕ-Αιγύπτου ( δισ.) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Εξαγωγές ΕΕ 7,35 6,75 6,34 7,60 8,49 9,12 10,35 12,72 Εισαγωγές ΕΕ 3,24 3,33 3,57 4,23 5,23 7,66 7,01 8,08 Εμπορικό Ισοζύγιο 4,11 3,42 2,77 3,37 3,26 1,46 3,34 4,64 Όγκος Εμπορίου 10,59 10,08 9,91 11,83 13,72 16,78 13,69 20,80 Πηγή: EUROSTAT Η Αίγυπτος εξάγει προς την ΕΕ κυρίως πετρέλαιο και προϊόντα αυτού (45% των συνολικών εξαγωγών), κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (16%), ενώ εισάγει από την ΕΕ μηχανήματα (33%), προϊόντα μεταποίησης (32%) και χημικά (16%). Μεταξύ ΕΕ και Αιγύπτου έχει υπογραφεί Συμφωνία Σύνδεσης (2001) η οποία ισχύει και εφαρμόζεται από το 2004. Σ αυτήν προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η εμπορική και οικονομική ολοκλήρωση κεντρικό στοιχείο της οποίας είναι η δημιουργία Ζώνης Ελευθέρου Εμπορίου. Η τελευταία προϋποθέτει την εκατέρωθεν δασμολογική απελευθέρωση των αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων (με μεταβατικές διατάξεις, για ορισμένες κατηγορίες, 15-ετούς διάρκειας). 2.5 Επενδύσεις και Επενδυτικό Περιβάλλον Υπό το νόμο 8/1997, ο οποίος ρυθμίζει το καθεστώς των ξένων επενδύσεων σε 16 τομείς, οι επενδυτές επωφελούνται από ειδική διακριτική μεταχείριση και κίνητρα (μεταποίηση, υποδομές). Ο εν λόγω νόμος εγγυάται, επίσης, τον επαναπατρισμό των κεφαλαίων, το δικαίωμα κατοχής λογαριασμών ξένου συναλλάγματος και ισότιμη μεταχείριση. Πρόσθετα, το 2008, αριθμός επιμέρους μεταρρυθμίσεων που εισήχθησαν, όπως περαιτέρω μείωση στο απαιτούμενο αρχικό κεφάλαιο νέων εταιρειών (για την ίδρυση Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης LTD, που είναι και η συνηθέστερη εταιρική μορφή, το αρχικό κεφάλαιο μειώθηκε από 1.000 λίρες σε 200 λίρες), η θέσπιση οικονομικών δικαστηρίων και ο περιορισμός, του απαιτούμενου για τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, χρόνου, συνέβαλε ώστε να διατηρήσει η Αίγυπτος την θέση της μεταξύ των δέκα πρώτων χωρών ως προς την 8

πρόοδο των μεταρρυθμίσεων (έκθεση Παγκόσμιας Τράπεζας για την διεθνή επιχειρηματικότητα - Doing Business 2009). Συγκεκριμένα, η Αίγυπτος κατατάσσεται στην 10 η θέση, μεταξύ 181 χωρών, ως προς την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων για την διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας. Οι τομείς στους οποίους κατεγράφη ιδιαίτερη πρόοδος είναι η έναρξη δραστηριότητας, η απόκτηση κατασκευαστικών αδειών, η καταχώρηση ακινήτου περιουσίας, η εξασφάλιση πιστώσεων, η προστασία επενδύσεων και το διασυνοριακό εμπόριο. Αντίθετα, δεν σημειώθηκε πρόοδος στους τομείς της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, της τήρησης συμβολαίων και του κλεισίματος επιχειρήσεων. Κατ αντιστοιχία, η Αίγυπτος κατέλαβε την 114 η θέση (από 125 η ) στην κατάταξη των οικονομιών με κριτήριο την ευκολία άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ως σημαντικά μειονεκτήματα, εν γένει, συνεχίζουν να αναφέρονται από τους επενδυτές η δαιδαλώδης γραφειοκρατία, η αδιαφάνεια και διαφθορά, το φορολογικό σύστημα, οι μακροχρόνιες δικαστικές ατελέσφορες διαδικασίες και το πολύπλοκο τελωνειακό σύστημα. Οι εισροές για άμεσες ξένες επενδύσεις, το οικονομικό έτος 2007/ 2008, ανήλθαν σε $ 13,2 δισ., έναντι $ 11,1 δισ. το 2006/2007. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις κατά 47,7% κατευθύνθηκαν στην ίδρυση και επέκταση επιχειρήσεων, κατά 31% στον τομέα ενέργειας και 17,4% είναι προϊόν ιδιωτικοποιήσεων. Η κατά τομέα κατανομή των ξένων επενδύσεων (πλην ενέργειας) φέρει πρώτο τον χρηματοπιστωτικό ($ 2,2 δισ.), ακολουθούμενο από την μεταποίηση ($ 1,5 δισ.) και τις υπηρεσίες ($ 0,9 δισ.). Από τα αναφερόμενα κεφάλαια, $ 6,4 δισ. προήλθαν από τις Η.Π.Α., $ 5,1 δισ. από την Ευρωπαϊκή Ένωση και $ 3,1 δισ. από τις αραβικές χώρες. Επενδυτικά, ο δευτερογενής τομέας και, κυρίως, η βιομηχανία έχει ιδιαίτερο βάρος για την αιγυπτιακή οικονομία, δεδομένου ότι σχετίζεται άμεσα με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη μείωση της ανεργίας, με αιχμή τους κλάδους των τροφίμων, του ετοίμου ενδύματος και κλωστοϋφαντουργικών, της επιπλοποιίας και των δομικών υλικών. Ο τομέας της ενέργειας, ο οποίος προσελκύει το μεγαλύτερο τμήμα των επενδύσεων είναι εργασιακά κορεσμένος, εφόσον το απασχολούμενο σε όλα τα επίπεδα προσωπικό είναι εξειδικευμένο και σημειώνεται έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών για την εξασφάλιση των καλυτέρων στελεχών. 9

Θεσμικά και οργανωτικά, προτεραιότητες της αιγυπτιακής κυβέρνησης είναι, σε εφαρμογή του διατάγματος 154/2006, η συγχώνευση των Οργανισμών γενικής φορολογίας και φόρου κατανάλωσης, η εφαρμογή του ΦΠΑ σε αντικατάσταση του φόρου κατανάλωσης, η εφαρμογή του φόρου ιδιοκτησίας, καθώς και η αναδιάρθρωση των σχετικών υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών. 3. Κύριοι τομείς αιγυπτιακής οικονομίας 3.1 Γεωργία Η γεωργία παραμένει ένας από τους σημαντικότερους τομείς της αιγυπτιακής οικονομίας (17% του ΑΕΠ, 30% του συνόλου των εργαζομένων). Ο ρυθμός ανάπτυξης, σε σταθερές τιμές, μειώθηκε, το οικονομικό έτος 2007/08, σε 3,3% από 3,7% το 2006/07, το δε μερίδιο της αγροτικής παραγωγής, επί του συνόλου του ΑΕΠ, υποχώρησε περαιτέρω στο 13,2% από 14,1% τις αντίστοιχες περιόδους. Οι κλιματολογικές συνθήκες και η ποιότητα του εδάφους επιτρέπουν την πραγματοποίηση έως και δύο σοδειών ετησίως για ορισμένους τύπους καλλιεργειών. Από την άλλη πλευρά, η γεωργία επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στο Δέλτα του Νείλου, το πλέον εύφορο τμήμα της Αιγύπτου, με αποτέλεσμα αφενός να παρουσιάζεται το φαινόμενο της εξάντλησης καλλιεργούμενων εκτάσεων λόγω υπερεκμετάλλευσης, αφετέρου οι τελευταίες να ανταγωνίζονται για ζωτικό χώρο, εφόσον στην ίδια περιοχή συγκεντρώνεται το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού της χώρας. Η πρόκληση για την Αίγυπτο είναι η επέκταση της παραγωγής για την ικανοποίηση της εγχώριας ζήτησης (λαμβάνοντας υπ όψιν τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του πληθυσμού και τις περιορισμένες καταναλωτικές δυνατότητες ευρέων κοινωνικών στρωμάτων) και την ανάγκη στήριξης των εξαγωγών (ήδη τα αγροτικά προϊόντα αποτελούν το 20% του συνόλου των εξαγωγών). Η αύξηση της αγροτικής παραγωγής προϋποθέτει τη βελτίωση των μεθόδων εκμετάλλευσης των υφιστάμενων καλλιεργειών και την ανάκτηση εκτάσεων ερήμου, σε συνάρτηση με την αποτελεσματικότερη χρήση των υδάτινων πόρων. Η κυβέρνηση, σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς (Παγκόσμια Τράπεζα) και ιδιώτες επενδυτές, υλοποιεί προγράμματα εγγειοβελτιωτικών και αρδευτικών έργων, διαχείρισης υδάτινων πόρων, μικρής και μεγάλης κλίμακας. Στην τελευταία κατηγορία εμπίπτουν τα προγράμματα στην Άνω Αίγυπτο (Toshka, με υδροδότηση από την λίμνη Naser), το Δυτικό Δέλτα και το Ν. Σινά. 10

Το 2008 η Αίγυπτος υπέγραψε συμφωνία με την Παγκόσμια Τράπεζα για την λήψη δανείου $ 145 εκ. για την χρηματοδότηση έργων ανάκτησης καλλιεργήσιμων εκτάσεων, διάσωσης υπόγειων υδάτινων κοιτασμάτων, βελτίωσης τεχνικών καλλιέργειας και διαχείρισης υδάτων στην περιοχή του Δυτικού Δέλτα. Το δάνειο θα χορηγηθεί σε δόσεις, εντός τεσσάρων ετών. Η πρώτη φάση του προγράμματος αναμένεται να ξεκινήσει στις αρχές του 2009 και θα περιλαμβάνει βελτίωση των συστημάτων άρδευσης. Πρόκειται για το έβδομο πρόγραμμα του είδους που χρηματοδοτεί η Παγκόσμια Τράπεζα στην Αίγυπτο από την δεκαετία του 1970. Η Αίγυπτος είναι επαρκής σε ρύζι, φρούτα και λαχανικά εξάγει δε αρκετά από αυτά (κρεμμύδια, πατάτες, φασόλια, ντομάτες, πορτοκάλια, λεμόνια, σταφύλια, φράουλες, καρπούζια). Μέρος της παραγωγής φρούτων κατευθύνεται στην βιομηχανία μεταποίησης (μαρμελάδες, χυμοί). Η πλειοψηφία σχεδόν των μηχανημάτων μεταποίησης τροφίμων εισάγονται. Η παραγωγή σιταριού (ιδιαίτερης σημασίας για την διατροφή των αιγυπτίων, καθώς συνδέεται άμεσα με την εξασφάλιση του επιδοτούμενου ψωμιού) αυξήθηκε σε 8 εκ. τόνους το 2007/08 (από 7,3 εκ. τόνους το 2006/07), η κατανάλωση υπολογίζεται σε 14 εκ. τόνους, ενώ εισήχθη σιτάρι αξίας $ 880 εκ. (από ΗΠΑ, Ρωσία, Ουκρανία, Αυστραλία). Η Αίγυπτος παραμένει μεταξύ των μεγαλύτερων καταναλωτών (και πρώτη εισαγωγέας) σιταριού παγκοσμίως. Η παραγωγή ρυζιού αυξήθηκε σε 6,9 εκ. τόνους, από 6,7 εκ. (για τις ανωτέρω, αντίστοιχες, χρονικές περιόδους) με την καλλιέργεια ποικιλιών υψηλών αποδόσεων (έως και 60% του συνόλου των καλλιεργειών ρυζιού). Οι υψηλότερες, διεθνώς, τιμές του καλαμποκιού και του ρυζιού ωθούν τους αγρότες στην υποκατάσταση της καλλιέργειας βαμβακιού (το οποίο επίσης απαιτεί περισσότερο νερό) με εκείνη των δύο πρώτων. Από τον Απρίλιο του 2008 η Αίγυπτος απαγόρευσε τις εξαγωγές ρυζιού, σε μια απόπειρα συγκράτησης της τιμής στην εγχώρια αγορά (είχε σημειωθεί αύξηση έως και 30%). Η Αίγυπτος εξάγει 1 εκ. τόνους ρυζιού ετησίως (κυρίως στις χώρες της Μ. Ανατολής). Η απαγόρευση παρατάθηκε έως τον Οκτώβριο του 2009. Επιπλέον, η κυβέρνηση, επιδιώκοντας να αυξήσει την καλλιέργεια σιταριού, αλλά και τις ποσότητες σιταριού που προμηθεύεται από την εγχώρια αγορά (προκειμένου να μειώσει τις δαπάνες για εισαγωγές από το εξωτερικό), προσέφερε το 2008 ως κίνητρο στους αγρότες για την αύξηση της σοδειάς την καταβολή $ 469 ανά τόνο, έναντι $ 216 που εισέπρατταν έως πρόσφατα. 11

Η βιομηχανία βαμβακιού, άλλοτε ισχυρή, εξακολουθεί να βρίσκεται σε παρακμή. Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις μειώθηκαν το 2007/08 σε 575 χιλ. feddan από 657 χιλ. feddan το 2005/06 (ένα feddan αντιστοιχεί περίπου σε 4,2 στρέμματα), η δε παραγωγή σε 628 χιλ. τόνους, από 657 χιλ. τόνους. Οι εκτιμήσεις για το 2009 φέρουν την παραγωγή βαμβακιού να μειώνεται περαιτέρω κατά 50%, με αποτέλεσμα την ισόποση αύξηση των εισαγωγών. Μεταξύ των χωρών στις οποίες η Αίγυπτος εκτιμάται ότι θα στραφεί για προμήθεια βαμβακιού αναφέρονται το Σουδάν, η Συρία, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν, η Ελλάδα και οι ΗΠΑ. Τα αίτια της συρρίκνωσης του κλάδου εντοπίζονται στην αναντιστοιχία του παραγόμενου βαμβακιού (μακρόϊνο) και εκείνου που χρησιμοποιείται από την κλωστοϋφαντουργία (βραχύϊνο) και στην υψηλή τιμή του εγχώριου προϊόντος σε σύγκριση με το ξένο (απόρροια των, ως επί το πλείστον κρατικών, ζημιογόνων νηματουργείων και υφαντουργείων). Η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων και κρέατος κυριαρχείται από μικρές μονάδες. Το πλέον διαδεδομένο τυρί είναι λευκό τυρί (ομοιάζει προς τη φέτα) με ετήσια παραγωγή 370 χιλ. τόνων (σε σύνολο 420 χιλ. τόνων), το μεγαλύτερο μέρος της οποίας παρασκευάζεται από μη εξουσιοδοτημένους παραγωγούς και είναι αμφιβόλου ποιότητας. Οι εξαγωγές-εισαγωγές γαλακτοκομικών είναι πολύ περιορισμένες (μόλις 3% της εγχώριας κατανάλωσης). Η ζήτηση κρέατος ικανοποιείται κατά 80% από την εγχώρια παραγωγή. Παραγωγή κυριότερων αγροτικών προϊόντων (χιλ. τόνοι) 2005/2006 2006/2007 2007/08 Σιτάρι 8.274 7.379 8.015 Κριθάρι 136 137 132 Καλαμπόκι 7.085 6.806 6.355 Κεχρί 853 1.055 824 Ρύζι 6.124 6.748 6.902 Φασόλια 257 267 244 Βαμβακόσποροι 644 600 628 Λινάρι 86 117 140 Ηλίανθοι 34 38 27 Ζαχαροκάλαμο 16.317 16.611 16.860 Ζαχαρότευτλο 3.905 5.459 4.621 Λαχανικά 20.374 20.938 20.580 Κρεμμύδια 1.171 2.002 2.265 Φρούτα 7.818 8.503 9.100 Κουκιά σόγιας 26 23 26 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου 12

Εμπόριο Αιγύπτου σε κύρια αγροτικά προϊόντα ($ εκ.) Εισαγωγές Εξαγωγές 2007 2008 2007 2008 Σιτάρι 1.046,6 1.636,7 Ρύζι 145,8 161,8 Καλαμπόκι 529,6 636,9 Βαμβάκι 124,8 195,7 Κρέας 476,1 507,4 Φρούτα 67,9 143,1 Καπνός 267,8 336,5 Γαλακτοκομικά 39,5 79,2 Γαλακτοκομικά 187,4 318,2 Λαχανικάπατάτες 310,8 569,4 Ψάρια 155,5 204,1 Βαμβάκι 132,6 62,1 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου 3.2 Μεταποίηση Η παραγωγή στον τομέα της μεταποίησης ανήλθε το 2007/08 σε $ 60,9 δισ., έναντι $ 56,9 δισ. το προηγούμενο έτος (ως ποσοστό του ΑΕΠ παρέμεινε σταθερή στο 27,6). Ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν ελαφρώς μικρότερος από το περασμένο έτος (7,8% από 8% το 2006/07). Το ύψος των επενδύσεων ήταν $ 7,77 δισ., αντιπροσωπεύοντας το 21,6% του συνόλου των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2007/08. 3.2.1. Κλωστοϋφαντουργία Ο παραδοσιακά σημαντικός κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας (συνεισφέρει κατά 11% στο σύνολο της μεταποιητικής παραγωγής, απασχολεί το 25% των εργαζομένων) βρίσκεται σε στάδιο στασιμότητας (το μερίδιό του στο ΑΕΠ μειώθηκε σε 3% το 2007/08, από 5% το 2006/07). Τα αίτια ανευρίσκονται στην βραδύτητα εκσυγχρονισμού των παραγωγικών μονάδων (ιδίως εκείνων της νηματουργίας και υφαντουργίας όπου η κρατική παρουσία είναι ιδιαίτερα μεγάλη, περίπου 50%) και τον ισχυρό ανταγωνισμό από φθηνότερα προϊόντα από την Κίνα και την Ινδία. Ενδεικτικά, σημειώνεται ότι η αύξηση των εισαγωγών ετοίμων ενδυμάτων και βαμβακερών υφασμάτων κατά το έτος 2007/08 ήταν πολύ μεγαλύτερη (46%) εκείνης των εξαγωγών (24,4%). Το 33,5% των εξαγωγών του κλάδου (σύνολο $ 1,47 δισ. το 2007/08) είναι βαμβακερά υφάσματα, το 29,1% ενδύματα, το 9,7% τάπητες και υφάσματα νοικοκυριού και το 6,3% βαμβακερά νήματα. Το 2008 η κρατική Holding Company for Cotton, Spinning and Weaving (HCCSW) αποφάσισε την συγχώνευση έξι θυγατρικών εταιρειών (Isco Company με την Wooltex Company, Polyester Company με την 13

Synthetic Silk Company). Οι 36 συνολικά επιχειρήσεις που ανήκουν στην HCCSW επιβαρύνονται με μεγάλα δάνεια (7,8 δισ. λίρες, περίπου $ 1,42 εκ.) απόρροια υψηλού κόστους παραγωγής, απαρχαιωμένου εξοπλισμού, υπεράριθμου προσωπικού και δυστοκία εξαγωγών. Το υπουργείο Επενδύσεων έχει χορηγήσει από το 2004 έως τον Σεπτέμβριο του 2007 κονδύλια ύψους 2 δισ. λίρες για την αναδιάρθρωση των εταιρειών και εκσυγχρονισμό της παραγωγής τους, εκ των οποίων 109 εκ. λίρες δαπανήθηκαν από την HCCSW για την πραγματοποίηση επενδύσεων. Η αναδιάρθρωση-συγχώνευση των κρατικών εταιρειών κλωστοϋφαντουργίας εκτιμάται ότι προετοιμάζει το έδαφος για την μελλοντική ιδιωτικοποίησή τους. Αναλυτές του κλάδου εκτιμούν ωστόσο ότι θα απαιτηθούν μεγάλα κεφάλαια και αρκετός χρόνος προτού καταστούν οι εν λόγω επιχειρήσεις ελκυστικές για ιδιώτες επενδυτές. Βάσει τριμερούς συμφωνίας (2004) εταιρείες εγκατεστημένες σε Ειδικές Βιομηχανικές Ζώνες (QIZ) στην Αίγυπτο δύνανται να εξάγουν κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα στις ΗΠΑ άνευ δασμών και ποσοστώσεων, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά ενσωματώνουν εισροές ισραηλινής προέλευσης σε προκαθορισμένο ποσοστό (10,5%). Από τη θέση σε ισχύ της συμφωνίας (2005) έως τα τέλη του 2008, 149 κλωστοϋφαντουργικές επιχειρήσεις, εκ των 591 που έχουν λάβει άδεια εγκατάστασης σε ζώνες QIZ, πραγματοποίησαν εξαγωγές συνολικής αξίας $ 2,35 δισ. στις ΗΠΑ. Ξένες επενδύσεις στις ζώνες QIZ έχουν γίνει από τουρκικές, ιορδανικές, ινδικές και κινεζικές εταιρείες. Μακροπρόθεσμα, η αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμός της κλωστοϋφαντουργικής βιομηχανίας (βελτίωση ποιότητας, μείωση πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού) με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας αποτελεί τη μόνη λύση, καθώς τα όποια ευεργετήματα της συμφωνίας QIZ ουσιαστικά θα εξανεμιστούν με τη σταδιακή εξάλειψη των δασμολογικών επιβαρύνσεων από τις ΗΠΑ (δέσμευση έναντι του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου). 3.2.3 Φαρμακοβιομηχανία Ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας της Αιγύπτου διαθέτει τη μεγαλύτερη παραγωγική βάση στην περιοχή της Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής και μερίδιο 30% της εν λόγω αγοράς. Αρκετές πολυεθνικές δραστηριοποιούνται στην χώρα (GlaxoSmithKline, Novartis, Pfizer, Aventis), μερικές εκ των οποίων με επιτόπια παραγωγή. Κυριότερες αιγυπτιακές φαρμακοβιομηχανίες είναι η EIPICO και η Amoun Pharmaceuticals (generic drugs). Η τελευταία εξαγοράσθηκε το 2006 από 14

κοινοπραξία αμερικανικών εταιρειών (City Group, Capital International, Concord Investment) υπό την επωνυμία Mercury Egypt Pharmaceutical Manufacturing έναντι $ 500 εκ. Το 2008 η κρατική Holding Company for Pharmaceuticals & Medical Appliances προέβη στη συγχώνευση των Arab Drugs & Chemicals Industries (ADCO) και Kahira Pharmaceuticals & Chemical Industries (CPCI) στις οποίες κατέχει το 60% του μετοχικού κεφαλαίου (30% της κάθε μιας είναι διεσπαρμένο στο ευρύ επενδυτικό κοινό μέσω του χρηματιστηρίου). Η GlaxoSmithKline (GSK) εξαγόρασε, το 2008, το εργοστάσιο της Bristol-Meyers Squibb, καθώς και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης 20 τύπων φαρμακευτικών προϊόντων στις κατηγορίες των αντιβιοτικών, στεροειδών και συμπληρωμάτων σιδήρου, έναντι $ 210 εκ., στοχεύοντας στην αύξηση του μεριδίου αγοράς της. Τα τέλη εγγραφής και τιμολόγησης φαρμάκων αυξήθηκαν κατά 200-500%, από τις 15 Ιανουαρίου του 2009. Βάσει σχετικού διατάγματος τα τέλη εγγραφής αυξάνονται στις 10.000 λίρες (από 3.000) και τα τέλη τιμολόγησης σε 4.000 λίρες (από 1.000). Οποιαδήποτε μεταβολή του φακέλου του φαρμάκου, μεταγενέστερη της αρχικής εγκρίσεως, θα επιβαρύνεται με 5.000 λίρες (έως σήμερα ήταν αδαπάνως). Τέλος, η αλλαγή της συσκευασίας θα κοστίζει 2.000 λίρες (ήταν, επίσης, δωρεάν). Το 2007/08 η Αίγυπτος εξήγαγε φαρμακευτικά προϊόντα αξίας $ 691,7 εκ. (αύξηση 190,6% έναντι του 2006/07), ενώ πραγματοποίησε εισαγωγές, ως επί το πλείστον πρώτων υλών, αξίας $ 1.417,8 εκ. (αύξηση 59,7%). Το 93% της κατανάλωσης ικανοποιείται από εγχώρια προϊόντα. Η προοπτική ανάπτυξης είναι αξιόλογη, λαμβάνοντας υπ όψιν το μέγεθος του πληθυσμού και το χαμηλό έως σήμερα επίπεδο δαπανών για την υγεία (5% του ΑΕΠ, ήτοι $ 6,6 δισ.). Προϋπόθεση αποτελεί η αναμόρφωση του τιμολογιακού καθεστώτος (οι τιμές καθορίζονται από το κράτος) και του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς (κατοχύρωση προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων), καθώς επίσης και ο εκσυγχρονισμός του κρατικού συστήματος υγείας. Σημειώνεται ότι παρά της προσπάθειες της κυβέρνησης για επέκταση και αναμόρφωση του τομέα της υγείας (ήδη προβλέπεται παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στο 52% του πληθυσμού, στην πλειονότητα δημοσίων υπαλλήλων), σημαντικός αριθμός πολιτών (έως και 60%) εκτιμάται ότι προσφεύγουν σε ιδιωτικές κλινικές. 15

3.2.4 Μεταποίηση τροφίμων-ποτών Ο κλάδος τροφίμων-ποτών αντιπροσωπεύει το ήμισυ σχεδόν της συνολικής μεταποιητικής παραγωγής. Στον κλάδο δραστηριοποιούνται περίπου 6.000 εταιρείες (το 90% των οποίων μικρομεσαίες), ενώ πολύ περισσότερες είναι εκείνες που εμπίπτουν στην ανεπίσημη οικονομία. Παρουσία στην αγορά της Αιγύπτου έχουν, επίσης, πολυεθνικές όπως η Nestle, η Unilever, η Kraft, η Danone, η Cadbury, η Coca Cola και η Pepsi. Το 2008 η σαουδαραβική Almarai (η μεγαλύτερη εταιρεία γαλακτοκομικών στην περιοχή του Κόλπου) ανακοίνωσε την απόκτηση πλειοψηφικού μεριδίου στην αιγυπτιακή εταιρεία γαλακτοκομικών προϊόντων και χυμών International Company for Agricultural Industrialization Projects, έναντι $ 112 εκ. O υποκλάδος των αλκοολούχων ποτών αποτελεί, ουσιαστικά, μονοπώλιο της Al-Ahram Beverage Company (θυγατρικής της Heineken) με μερίδιο 90% (μπύρα) και 75% (κρασί). Σημειώνεται ότι, οι εισαγωγικοί δασμοί για τα εν λόγω προϊόντα παραμένουν, παρά τις πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο πλαίσιο εφαρμογής Συμφωνίας Σύνδεσης), απαγορευτικά υψηλοί (1.200-3.000%), ενώ και το δίκτυο πωλήσεων είναι εξαιρετικά περιορισμένο. Βασικές κατηγορίες εξαγωγών, οι οποίες το 2007/08 ανήλθαν σε $ 786,3 εκ. (το 2006/07 ήταν 613,4 εκ.), είναι το τυρί, τα κατεψυγμένα λαχανικά, η ζάχαρη και τα ζαχαρωτά παρασκευάσματα και οι χυμοί φρούτων. Κύριες εξαγωγικές αγορές των αιγυπτιακών προϊόντων είναι η ΕΕ, η Μ. Ανατολή και οι χώρες του Κόλπου (Λιβύη, Σ. Αραβία). Από πλευράς της η Αίγυπτος πραγματοποίησε εισαγωγές αξίας $ 3,4 δισ., (έναντι $ 2,3 δισ. πέρυσι). Τα δίκτυα διανομής (λιανική πώληση) προϊόντων διατροφής εξακολουθούν να κυριαρχούνται από τα μικρά καταστήματα, συνοικιακού χαρακτήρα (90% της αγοράς). Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια έχουν εισέλθει στην αγορά τοπικές αλυσίδες καταστημάτων με δίκτυα mini-market, supermarket, και οι ξένες Carrefour και Spinneys (ΗΑΕ). Εντός του 2009 πρόκειται να ξεκινήσει λειτουργία η METRO Group (Metro Cash & Carry Egypt) με επενδύσεις ύψους 300 εκ. Η METRO θα δραστηριοποιηθεί υπό την επωνυμία Makro, καθώς υπάρχει ήδη άλλη αλυσίδα τροφίμων με την επωνυμία Metro (του αιγυπτιακού Ομίλου Mansour Group). 16

3.2.5 Αυτοκινητοβιομηχανία Στην Αίγυπτο δραστηριοποιούνται οι μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες (Hyundai, Daewoo, General Motors, Mercedes, BMW, Peugeot, Suzuki, Nissan, Citroen, Chrysler, Opel, Kia, Tofas) οι περισσότερες σε κοινοπραξία με αιγυπτίους εταίρους (μόνον η Nissan είναι 100% ιαπωνικής ιδιοκτησίας), ενώ λειτουργούν και 8 αιγυπτιακές εταιρείες (κρατικές και ιδιωτικές). Η παραγωγή συνίσταται στην συναρμολόγηση εισαγόμενων μερών και εξαρτημάτων και αφορά επιβατικά αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία. Η συγκεκριμένη διαδικασία θεωρείται ασύμφορη καθώς ο ρυθμός παραγωγής είναι χαμηλός μην επιτρέποντας έτσι την αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας. Ο λόγος που την καθιστά αναγκαία είναι η δασμολογική προστασία που απολαμβάνει η τοπική παραγωγή έναντι των εισαγόμενων τελικών προϊόντων (εισαγωγικός δασμός 40% για οχήματα με μηχανή έως 1,6 λίτρα). Οι πωλήσεις οχημάτων το 2008 ανήλθαν σε 230.000 (έναντι 183.000 το 2007). Ειδικότερα, οι πωλήσεις επιβατικών αυτοκινήτων σημείωσαν αύξηση 22% (175.000), εκ των οποίων 66.000 παρήχθησαν στην Αίγυπτο (το 2007 ήταν 56.000) και 109.000 εισήχθησαν (88.000 το 2007). Η εγχώρια παραγωγή, ανά μονάδα, διακρίνεται σε επιβατικά οχήματα (60%), φορτηγά (38%) και λεωφορεία (2%). Οι εισαγωγές ανήλθαν σε $ 1,2 δισ. και οι εξαγωγές σε $ 217 εκ. (κυρίως σε αραβικές χώρες). Σημειώνεται ότι το 70% των αγορών αυτοκινήτου στην Αίγυπτο γίνεται μέσω τραπεζικού δανεισμού. Στον υποκλάδο εξαρτημάτων-μερών οχημάτων δραστηριοποιούνται 375 επιχειρήσεις. Το 70% της παραγωγής τροφοδοτεί τις εγχώριες βιομηχανίες και το υπόλοιπο εξάγεται. Το 2007/08 η Αίγυπτος πραγματοποίησε εισαγωγές εξαρτημάτων και μερών αξίας $ 1,54 δισ. και εξαγωγές αξίας $ 118,9 εκ. Στο πλαίσιο πολιτικής προσέλκυσης επενδύσεων στον εν λόγω υποκλάδο θεσπίστηκαν, το 2007, κίνητρα όπως χαμηλές τιμές ενοικίασης γης για περίοδο 40 ετών και επιδότηση σε ποσοστό έως και 80% του κόστους εκπαίδευσης των εργαζομένων. Συνεργασία για τη δημιουργία συγκροτημάτων σε ειδικές βιομηχανικές ζώνες εξετάζουν κινεζικές, ρωσικές, γερμανικές, ιταλικές, ισπανικές και ινδικές εταιρείες. Στις αρχές του 2008, εγκαινιάστηκε εργοστάσιο παραγωγής λεωφορείων της κοινοπραξίας TEMSA (τουρκικός Όμιλος Sabanci) και Lashin Group. Το ύψος της επένδυσης ανέρχεται σε $ 27,5 εκ. Η ετήσια 17

παραγωγή υπολογίζεται σε 1.000 οχήματα, το 70% των οποίων προορίζεται για εξαγωγές. Η ιαπωνική Sumitomo Corporation ξεκίνησε εργασίες κατασκευής μονάδας παραγωγής και συναρμολόγησης εξαρτημάτων-μερών οχημάτων στην βιομηχανική ζώνη του Port Said, επένδυση συνολικού ύψους $ 50 εκ., ενώ σχεδιάζει την δημιουργία παρόμοιας μονάδας και σε άλλη παραλιακή πόλη της Αιγύπτου. Την υλοποίηση επένδυσης στην Αίγυπτο εξετάζει και η Proton Holdings (Μαλαισία) με τη δημιουργία εργοστασίου συναρμολόγησης. 3.2.6 Βιομηχανία τσιμέντου Η ανάπτυξη του κλάδου της τσιμεντοβιομηχανίας συνδέεται άμεσα με την αντίστοιχη εκείνου των κατασκευών. Έντονη είναι η παρουσία ξένων επενδυτών όπως η Italcimenti (μέσω της Suez Cement), η Lafarge (σε σύμπραξη έως πρόσφατα με την ΤΙΤΑΝ Α.Ε. / Alexandria Portland Cement και Beni Suef Cement) και της Cemex (Assiut Cement). Συνολικά, οι εταιρείες ξένων συμφερόντων αντιπροσωπεύουν άνω του 80% της εγχώριας παραγωγής. Το 2007, η Lafarge εξαγόρασε την Egyptian Cement Company (από την Orascom Construction Industries της οικογενείας Sawiris) έναντι $ 12,9 δισ., ενώ το 2008 η ΤΙΤΑΝ απέκτησε το μερίδιο της γαλλικής εταιρείας (50%) στο κοινοπρακτικό σχήμα καταβάλλοντας 330 εκ. Η Egyptian Cement Company δραστηριοποιείται παραγωγικά στην Αλγερία, το Ιράκ, το Πακιστάν, τα ΗΑΕ, την Τουρκία και την Ισπανία, διαθέτοντας συνολική ετήσια παραγωγική δυναμικότητα 35 εκ. τόνων. Το 2007, παραχωρήθηκαν άδειες για την κατασκευή 6 εργοστασίων παραγωγής τσιμέντου σε ισάριθμες εταιρείες έναντι συνολικού ποσού $ 145,2 εκ. Συγκεκριμένα, άδειες απέκτησαν οι: Wady El Nile (ιδιοκτησίας κατά 75% της βρετανικής Horus Cement Ltd.), η Al Arabiya Al Wataniya (ιδιοκτησίας κατά 95% της βρετανικής Financial Holding International) και οι αιγυπτιακές Sewedy Cement (Ομίλου Sewedy), Al Nahda Industries (βασικοί μέτοχοι οι αιγυπτιακές National Cement και Chemical Industries Holding Company), North Sinai Cement και Egyptian Kuwait Holding. Προϋπόθεση για την παραχώρηση των αδειών είναι η χρησιμοποίηση κατά την παραγωγική διαδικασία ενδιάμεσων εισροών αιγυπτιακής προέλευσης, σε ποσοστό τουλάχιστον 20%. Το 2008 η Αρχή Βιομηχανικής Ανάπτυξης (Industrial Development Authority) ενέκρινε το έργο κατασκευής εργοστασίου τσιμέντου (South Valley Cement Project) από την Ordinary Portland Cement στην βιομηχανική ζώνη του Beni Suef. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί σε 18

τρία χρόνια. Το εργοστάσιο θα έχει ετήσια παραγωγική δυναμικότητα 1,5 εκ. τόνων. Η παραγωγή τσιμέντου το έτος 2007/08 ανήλθε σε 39,47 εκ. τόνους (αύξηση 7% έναντι του προηγούμενου έτους), ενώ η παραγωγική δυναμικότητα υπολογίζεται σε 41,3 εκ. τόνους. Οι εξαγωγές περιορίστηκαν σε $ 137,7 εκ. (από $ 189,3 εκ. το προηγούμενο έτος). Το 2008 η τιμή του τσιμέντου αυξήθηκε από 330-335 λίρες / τόνο σε 450-500 λίρες / τόνο. Η κυβέρνηση, προσπαθώντας να ελέγξει τις τιμές, απαγόρευσε τις εξαγωγές για έξι μήνες (Μάρτιος-Οκτώβριος). Παράλληλα, επεβλήθη ποινή προστίμων σε 20 διευθυντικά στελέχη βιομηχανιών τσιμέντου και στις εταιρείες τους (ύψους 10 εκ. λιρών, ήτοι $ 1,87 εκ., για καθένα φυσικό και νομικό πρόσωπο) για παράβαση του Νόμου 3/2005 περί προστασίας του ανταγωνισμού και πρόληψης μονοπωλιακών πρακτικών. Οι καταδικασθέντες κρίθηκαν ένοχοι για αθέμιτο καθορισμό τιμών με αποτέλεσμα την πρόκληση βλάβης στην εθνική οικονομία. Οι εταιρείες, στελέχη των οποίων κρίθηκαν ένοχα, είναι οι: Egyptian Cement Company (της Lafarge), National Cement Company (κρατική), Suez Cement και Torah Cement (θυγατρικές της Italcimenti), Misr Beni Suef Cement, Misr Qena Cement, Al-Ameriyah Cement (της πορτογαλικής Cimpor) και ΤΙΤΑΝ Cement. 3.2.7 Μεταλλουργία Η χαλυβουργία τροφοδοτεί τους κλάδους των κατασκευών, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των καταναλωτικών ειδών με προϊόντα επιμήκη και πλατέα. Κυρίαρχη θέση (άνω του 65% επί των πωλήσεων) κατέχει στον κλάδο η Al Ezz Steel Rebars Company μέσω των θυγατρικών Al Ezz Steel Mills (επιμήκη), Al Ezz Dekheila Steel Company-Alexandria (πλατέα και επιμήκη) και Al Ezz Flat Steel Company (πλατέα). Τα 3/4 της παραγωγής της διατίθενται στην εγχώρια αγορά, ενώ το υπόλοιπο εξάγεται (45% στην Β. Αμερική, 30% στην Ευρώπη και 25% στην Αφρική και Μ. Ανατολή). Πλατέα προϊόντα παράγουν επίσης η Alexandria National Iron & Steel Company και η κρατική Egyptian Iron & Steel Company, ενώ δεύτερη σε μερίδιο πωλήσεων στα επιμήκη είναι Beshay- Egyptian American Rolled Steel. Οι πρώτες ύλες (scrap, billet) εισάγονται. Το 2007/08 η παραγωγή προϊόντων χάλυβα ήταν 5,4 εκ. τόνοι (το 2006/07 ήταν 5 εκ. τόνοι), η δε αξία των εξαγωγών σιδήρου και χάλυβα (και προϊόντων αυτών) ήταν $ 1,58 δισ. ($ 1,51 δισ. το 2006/07). Η αξία των εισαγωγών για τις ίδιες κατηγορίες ήταν $ 4,31 δισ. ($ 2,19 δισ. το 2006/07). 19

Το 2008, οι εταιρείες Ezz Steel Rebars, Suez Steel, Egyptian Sponge Iron and Steel Company και Tibah for Iron and Steel απέκτησαν άδειες για κατασκευή νέων εργοστασίων. Το συνολικό κόστος των τεσσάρων επενδύσεων υπολογίζεται σε $ 2,7 δισ. Με τη λειτουργία των νέων εργοστασίων εκτιμάται ότι η συνολική παραγωγή θα αυξηθεί κατά 50% έως το 2013. Η Arcelor Mittal (μεγαλύτερος παραγωγός σιδήρου παγκοσμίως) απέκτησε άδεια κατασκευής εργοστασίου παραγωγής μεταλλικού σιδήρου σε στερεά κατάσταση (DRI / direct reduced iron) και χαλύβδινων ράβδων έναντι $ 61,7 εκ. Η κατασκευή του εργοστασίου, ετήσιας παραγωγικής δυναμικότητας 3 εκ. τόνων, πρόκειται να αρχίσει το 2009, ενώ το συνολικό ύψος της επένδυσης υπολογίζεται σε $ 1 δισ. Άδειες για την κατασκευή εργοστασίων παραγωγής σιδήρου συμπιεσμένης μορφής απέκτησαν, τέλος, η Al-Kharafi (Κουβέιτ) και η Al- Tuwairqi Group (Σ. Αραβία) έναντι $ 19 εκ. και $ 1,24 εκ., αντιστοίχως. 3.3 Ενέργεια Η Αίγυπτος διαθέτει διαφοροποιημένες ενεργειακές πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, σταθμούς υδροηλεκτρισμού και μεγάλες δυνατότητες χρήσης αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Αν και οι εξαγωγές ακαθάριστου πετρελαίου και πετρελαϊκών προιόντων έχουν υποχωρήσει τα τελευταία έτη, τα σχετικά έσοδα έχουν αυξηθεί, λόγω των υψηλότερων τιμών στις διεθνείς αγορές και βεβαίως, από τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (η Αίγυπτος είναι ο έκτος κατά σειρά εξαγωγέας, παγκοσμίως). Λόγω της ραγδαίας ανόδου των τιμών των ενεργειακών αγαθών, διεθνώς, αλλά και των ελλειμμάτων του κρατικού προυπολογισμού, η κυβέρνηση, το παρελθόν έτος, προέβη στην αποκλιμάκωση των επιδοτήσεων που παρέχονται για τις ενεργειακές ανάγκες της βιομηχανίας, προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα του προυπολογισμού, να ενδυναμωθεί ουσιαστικά η ανταγωνιστικότητα των βιομηχανικών προιόντων και να εξορθολογιστεί η χρήση των ενεργειακών πόρων. Καταρχήν, τα μέτρα εφαρμόζονται σε ενεργοβόρες βιομηχανικές μονάδες (αλουμινίου, τσιμέντου κα.). Οι ανάγκες της Αιγύπτου σε ενέργεια καλύπτονται κατά 87% από φυσικό αέριο και πετρέλαιο και κατά το υπόλοιπο από υδροηλεκτρικά έργα και αιολική ενέργεια. Βάσει του 5ετούς προγράμματος 2007-2011, στον τομέα της ενέργειας εφαρμόζονται «Προγράμματα καθαρής ενέργειας - Ηλεκτρικού δικτύου», προκειμένου να αναβαθμιστούν οι παραγωγικές δυνατότητες της χώρας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 20

και να ενισχυθεί το υπάρχον συμβατικό ηλεκτρικό δίκτυο. Συγκεκριμένα, επιδιώκεται η εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών της χώρας -κυρίως των βιομηχανικών και άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, από ανανεώσιμες μορφές, με προοπτική, μέχρι το 2020, ποσοστό 20% των αναγκών να καλύπτεται από ήπιες μορφές. Σύμφωνα με στοιχεία της Εταιρείας Πετρελαίου της Αιγύπτου η ημερήσια παραγωγή πετρελαίου το 2007/08 αυξήθηκε κατά 8,5%, φθάνοντας τα 700.000 βαρέλια. Η αύξηση αποδίδεται στην ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων στον κόλπο του Suez, στο Δέλτα, την Δ. Έρημο και στην Μεσόγειο. Τα αποθέματα υπολογίζονται σε 4,2 δισ. βαρέλια. Βάσει στοιχείων του Υπουργείου Πετρελαίου και Ενέργειας η Αίγυπτος, διαθέτει δυνητικά αποθέματα φυσικού αερίου ύψους 2,1 τρισ. κυβικών μέτρων. Ποσοστό 30% του συνολικώς παραγόμενου αερίου εξάγεται (το 2007/08 οι εξαγωγές ανήλθαν σε $ 3,3 δισ.) και, από το υπόλοιπο 70%, που καταναλώνεται εγχωρίως, ποσοστό 85% απορροφάται για τις ανάγκες ηλεκτροδότησης (το 90% των σταθμών ηλεκτροδότησης χρησιμοποιεί φυσικό αέριο). Τον Οκτώβριο του 2008 ολοκληρώθηκε η δεύτερη φάση (Kuraymat- 2) κατασκευής του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο στο Al- Kuraymat (νοτίως του Καΐρου). Ο σταθμός έχει συνολική δυναμικότητα 750 megawatt και το κόστος κατασκευής του ανήλθε σε 2,3 δισ. λίρες ($ 410,7 εκ.). Το τρίτο στάδιο (Kuraymat-3) αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2009. Στην ίδια περιοχή κατασκευάζεται, επίσης, υβριδιακός σταθμός παραγωγής ηλιακής ενέργειας (πρώτος στη χώρα και τέταρτος παγκοσμίως) αρχικής δυναμικότητας 140 megawatt και συνολικού κόστους $ 303 εκ. (αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2010). Το έργο χρηματοδοτείται από το Global Environment Facility (Παγκόσμια Τράπεζα) κατά $ 97 εκ., την ιαπωνική τράπεζα αναπτύξεως και την National Bank of Egypt. Τον Ιούλιο του 2008 άρχισαν οι πρώτες εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Συρία οι οποίες καταλήγουν στον σταθμό Deir Ali, νοτίως της Δαμασκού (δια μέσου της Ιορδανίας), στο πλαίσιο του Αραβικού Αγωγού. Εκτιμάται ότι, αρχικά η Αίγυπτος θα προμηθεύει την Συρία με 2,5 εκ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ημερησίως, ενώ εντός πέντε ετών οι εξαγωγές θα ανέλθουν σε 6 εκ. κυβικά μέτρα. Αίγυπτος, Ιορδανία, Συρία και Λίβανος συμφώνησαν, κατ αρχήν, τον Σεπτέμβριο του 2008 στο Κάιρο την επέκταση του αγωγού προς την Τουρκία, προκειμένου να συνδεθεί μελλοντικά με το ευρωπαϊκό δίκτυο. 21

Τον Μάιο άρχισε, επίσης, η εξαγωγή φυσικού αερίου προς το Ισραήλ μέσω υποθαλάσσιου αγωγού 100 χλμ., πλησίον των συνόρων με τη Λωρίδα της Γάζας. Αντιδράσεις στην υλοποίηση της συμφωνίας, προερχόμενες από το χώρο της αντιπολίτευσης και κυρίως των Αδελφών Μουσουλμάνων, γίνονται κατά περιόδους εντονότερες, έχουν δε οδηγήσει σε διαδοχικές δικαστικές προσφυγές υπέρ της διακοπής των εξαγωγών. Η Αίγυπτος επαναδιαπραγματεύθηκε συμφωνίες με γαλλικές και ισπανικές εταιρείες για την αύξηση της τιμής του εξαγόμενου φυσικού αερίου (αντίστοιχες διαπραγματεύσεις βρίσκονται υπό εξέλιξη και με το Ισραήλ). Εξελίξεις, όσον αφορά την έρευνα και εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, κατά το 2008 έχουν ως ακολούθως: Ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου από τη βρετανική BP στην περιοχή North El Burg (υπεράκτιο πεδίο Satis, κόλπος Suez-50 χλμ. βορείως της Damietta). H BP έχει εξ ημίσειας τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης με την Egypt Kuwait Holding Co. Για το συγκεκριμένο έργο η BP θα συνεργαστεί με την IEOC (θυγατρική της ιταλικής ΕΝΙ). Έναρξη άντλησης φυσικού αερίου από το υπεράκτιο πεδίο West Delta Deep Marine (120 χλμ. από Αλεξάνδρεια) από την British Gas Egypt, τα δικαιώματα εκμετάλλευσης του οποίου έχει εξ ημισείας με την Petronas (Μαλαισία). Το έργο υλοποιείται μέσω της Burullus Gas Company (κοινοπραξία British Gas, Petronas και Egyptian General Petroleum Corporation). Συμφωνίες υπεγράφησαν με τις: Enel, για αγορά φυσικού αερίου από την Egyptian Natural Gas Holding Co., βάσει της οποίας η τελευταία θα προμηθεύει την Enel με 2 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Η ιταλική εταιρεία ανέλαβε την υποχρέωση υλοποίησης επενδύσεων ύψους $ 1,57 δισ. συμμετέχοντας στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου και σε μονάδες παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Edison, για απόκτηση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υπεράκτιων πετρελαιοπηγών (Abu Qir) ύψους $ 1,4 δισ. Οι εν λόγω πηγές έχουν δυνατότητα παραγωγής 1,5 εκ. βαρελιών πετρελαίου και 1,5 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως. Η Edison προγραμματίζει επένδυση $ 1,7 δισ., επιπλέον, για αύξηση των αποθεμάτων. Η συμφωνία είναι 20-ετούς διάρκειας, με δυνατότητα 10-ετούς ανανέωσης. Gajarat State Petroleum Corporation (Ινδία), για απόκτηση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου 22

σε δύο υπεράκτια πεδία στην Μεσόγειο Θάλασσα (N. Happy και S. Diyur). Η GSPC δεσμεύτηκε να πραγματοποιήσει επενδύσεις $ 200 εκ. τα πρώτα τέσσερα έτη ερευνών. Το 2007, ο Πρόεδρος της χώρας κ. Hosni Mubarak ανακοίνωσε τη στρατηγική της χώρας να ενεργοποιήσει το πυρηνικό πρόγραμμα, με την κατασκευή δέκα σταθμών παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, προκειμένου να καλυφθούν οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες κατανάλωσης. Η χώρα, εκτός από την ενέργεια που αποκομίζει, όπως προαναφέρθηκε, από το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και υδρογονάνθρακες σε συνδυασμό με τις ανανεώσιμες πηγές, έχει την ανάγκη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς σταθμούς για να διασφαλίσει ενέργεια σε βάθος χρόνου και μάλιστα χαμηλού κόστους καθώς και να ανταποκριθεί στη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση (ετήσιος ρυθμός αύξησης 7%). Η Διεθνής Υπηρεσία για την Πυρηνική Ενέργεια (ΙΑΕΑ) έχει εγκρίνει τη δημιουργία δέκα πυρηνικών σταθμών στην Αίγυπτο, για τους οποίους θα συνδράμει τη χώρα με $ 1,4 δισ. Οι εν λόγω εγκρίσεις αφορούν στους τομείς υδάτινων πόρων, διαγνωστικής τεχνολογίας για ιατρική χρήση, επεξεργασίας πυρηνικών λυμμάτων καθώς και της πυρηνικής έρευνας. Τον Δεκέμβριο του 2008 η αμερικανική εταιρεία Bechtel αναδείχθηκε μειοδότρια διαγωνισμού, του υπουργείου Ηλεκτρισμού και Ενέργειας, για το έργο σχεδιασμού και την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για την κατασκευή του πρώτου εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας (ακολούθησε η αυστραλιανή WorleyParsons με $ 1,4 δισ.). 3.4 Ο τομέας ακινήτων και κατασκευών Από το 2003, ο τομέας των κατασκευών και ακινήτων είναι εκ των δυναμικότερων, με ιδιαίτερη συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας (συμμετοχή 8,6% στο ΑΕΠ, απασχολεί 11% του συνόλου των εργαζομένων). Το 2007/08 ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται σε 14,8%, οι δε επενδύσεις σε $ 593 εκ. (ετήσια αύξηση 34%). Κινητήρια δύναμη είναι ο υποκλάδος της στέγασης (νέες οικιστικές και βιομηχανικές πόλειςδορυφόροι πλησίον των υφιστάμενων αστικών κέντρων) και του τουρισμού (ξενοδοχειακές μονάδες στις βόρειες ακτές Μεσογείου και της Ερυθράς Θάλασσας), ενώ πρόσθετα μεγάλα έργα υποδομών (συμπράξεις δημοσίου-ιδιωτών) στον τομέα των μεταφορών (λιμένες, οδοποιία) συμπληρώνουν το φάσμα των δραστηριοτήτων. Αυξανόμενη είναι τα τελευταία έτη η παρουσία ξένων επενδυτών, ειδικότερα από χώρες του Κόλπου (Emaar, Damac, Qatari Diar), με συνολικές επενδύσεις ύψους $ 45 δισ. Κυριότερες αιγυπτιακές εταιρείες 23

είναι οι: Orascom Construction Industries, Arab Contractors (κρατική), SODIC (συγχωνεύθηκε με την Palm Hills Developments το 2007), Talaat Mustafa Group. Υπολογίζεται ότι η ζήτηση για κατοικίες ανέρχεται ετησίως σε 600 χιλ. μονάδες περίπου, ενώ η υφιστάμενη παραγωγή νέων μονάδων είναι μόλις 300 χιλ. Δεδομένου του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού, εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί η αύξηση της παραγωγής σε 820 χιλ. μονάδες κατά τις επόμενες δύο δεκαετίες προκειμένου να ικανοποιηθεί η τρέχουσα (και μελλοντική) ζήτηση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών της αγοράς αναμένεται, μεσοπρόθεσμα, στροφή των εταιρειών ανάπτυξης ακινήτων προς μεγαλύτερη δραστηριοποίηση στην κατηγορία κατοικιών μεσαίουχαμηλού κόστους, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι η ζήτηση για πολυτελείς κατοικίες, στην παρούσα συγκυρία, προσεγγίζει τα όρια του κορεσμού. Το κυβερνητικό πρόγραμμα στέγασης, το οποίο έχει καταρτιστεί στο πλαίσιο του πενταετούς σχεδίου 2007/12 για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης, επικεντρώνεται στην ενίσχυση του τομέα ακινήτων και ως σημαντικότερα, προς άμεση αντιμετώπιση προβλήματα, προσδιορίζει: τη ρύθμιση και οργάνωση της αγοράς ακινήτων, τη χρηματοδότηση και τη φορολογία αυτών. Στο πλαίσιο του προγράμματος αναμένεται να κατασκευαστούν 500 χιλ. νέες κατοικίες. Σύμφωνα με το νέο νόμο ακινήτου περιουσίας (ψηφίσθηκε το 2008) μειώνεται ο φόρος ιδιοκτησίας από 46% σε 12% της αξίας του ενοικίου για μή αγροτικές περιοχές (σε αυτές ο ανάλογος φόρος είναι μηδενικός), εξαιρούνται της φορολογίας οι «πόλεις στην άμμο» (συγκροτήματα φθηνών κατοικιών στην έρημο) καθώς και οι κατοικίες αξίας μέχρι 250 χιλ. λίρες (υπολογίζεται σε ποσοστό 90% του συνόλου των κατοικιών της χώρας). Η εξέλιξη των κατασκευών και του real estate συναρτάται, άμεσα, από τη ρύθμιση και διεύρυνση του χρηματοδοτικού πλαισίου από τα δημόσια και ιδιωτικά πιστωτικά ιδρύματα. Καταλυτική αναμένεται να είναι η συμβολή των εταιρειών χρηματοδοτήσεων, όσον αφορά στη ικανοποίηση της μεγάλης ζήτησης που υπάρχει για κατοικία από μεσαία εισοδήματα. Ήδη, τον Ιούλιο του 2008, η Commercial International Bank έλαβε πιστώσεις $ 250 εκ. από τον αμερικανικό Overseas Private Investment Corporation για την χορήγηση στεγαστικών δανείων σε πολίτες μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων. Κρατική πρόνοια για την ενίσχυση των στεγαστικών δανείων υλοποιείται μέσω του Ταμείου Εγγυήσεων και Επιδοτήσεων (καλύπτει έως και 15% της αξίας του ακινήτου, αλλά όχι περισσότερο από το 25% του 24