ΕΜΠ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Πρόγραμμα Διατμηματικών Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ. ΤΥΠΟΙ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ. Σοφία Αυγερινού-Κολώνια Καθηγήτρια ΕΜΠ 1
ΜΕΣΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ: ΑΤΟΜΑ ANA ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ Δ.πυκ = ΚΑΤΟΙΚΟΙ τ.χλμ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2011 ΕΛΛΑΔΑ 81,75/τ.χλμ ΑΤΤΙΚΗ 1 001,11/τ.χλμ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ 10,85/τ.χλμ 2
3
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 4
ΣΗΜΕΡΑ: ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΑΝΙΣΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ? ΕΠΙΠΕΔΟ ΖΩΗΣ ΜΕΣΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ? ΟΡΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΡΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5
ΑΓΡΟΤΙΚΟΙ ΑΣΤΙΚΟΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 6
ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Κ Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ Κ Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ 7
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΝ ΗΦΥΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ Η ΔΙΑΝΥΟΜΕΝΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΗΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΥΠΟΔΟΧΗΣ Η ΧΡΟΝΙΚΗ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΑΦΕΙΑ 8
ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΝ: 1. ΔΙΗΠΕΙΡΩΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ 2. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ ΜΕΣΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗΣ 3. ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ 3.1 ΜΕΤΑΞΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ 3.2ΑΠΟ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ Ή ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 9
ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΟΙ ΛΟΓΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΝ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ 10
11
12
13
ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ 14
ΤΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ 21 ου αιώνα 15
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ 16
ΈΝΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΟΠΩΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΝ, ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΗΣΗΣ 17
ΕΝΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (περιγραφική, στατιστική) Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΥ (ιστορική, μορφολογική, λειτουργική) Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ (ερμηνεία της πραγματικής κατανομής) 18
ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ Στον 20ο αιώνα τριπλασιάστηκε ο πληθυσμός της Γης Σήμερα το 50% του πληθυσμού της Γης ζεί στις πόλεις Το 1900 υπήρχαν 17 πόλεις άνω του 1.000.000 κατ. Το 1990 υπήρχαν 300 πόλεις άνω του 1.000.000 κατ. Το 2025 προβλέπονται σχεδόν 100 πόλεις άνω των 5.000.000 κατ. 19
20
21
22
23
24
Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 25
ΤΑ 10 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΆ ΣΥΓΚΡΟΤΉΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 1 Tokyo 37 730 064 Japon 2 Mexico 23 610 441 Mexique 3 New York 23 313 036 États-Unis 4 Séoul 22 692 652 Corée 5 Bombay 21 900 967 Inde 6 Sao Paulo 20 831 058 Brésil 7 Manille 20 654 307 Philippines 8 Djakarta 19 231 919 Indonésie 9 Dehli 18 916 890 Inde 10 Shanghai 18 572 816 Chine http://populationsdumonde.com/classements/les-100-plus- grandes-agglomerations-du-monde/ 26
ΟΙ ΜΕΓΑΠΟΛΕΙΣ 27
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (ΜΕΓΕΘΟΣ) ΕΝΝΟΙΑ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΥ ΕΝΝΟΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΕΝΕΡΓΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΠΟΣΟΣΤΑ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 28
ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΤΥΠΟΙ ΠΟΛΕΩΝ & ΑΣΤΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ Η ΠΟΛΗ περίβολος-όρια ΤΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ Η ΑΣΥΝΕΧΗΣ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ (CONURBATION) πυκνότητα ενσωμάτωση ενεργού πληθυσμού αστικότητα άξονες ΔΙΚΤΥΑ ΠΟΛΕΩΝ ιεραρχία Η ΜΕΓΑΠΟΛΗ Η ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ μέγεθος πληθυσμού γεωγραφικό συνεχές 29
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ 30
Κεντρικές περιοχές μικτών χρήσεων ιστορικού χαρακτήρα ΠΡΟΒΛΗΜΑ: Καλυμμένες τοποθεσίες αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, επιχώσεις, θεμέλια ρηχά, μη ανοικοδόμηση, μη συντήρηση 31
Περιαστικές ή παραθεριστικές περιοχές αυθαιρέτων της μεταπολεμικής περιόδου, που κατέλαβαν μεταξύ άλλων φυσικές και πολιτιστικές τοποθεσίες και σήμερα εντάσσονται στο πολεοδομικό σχέδιο. 32
33
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ 34
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΦΤΩΧΕΙΑ (60%) ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ (30%) ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΕ ΥΓΙΕΙΝΟ ΝΕΡΟ (40%) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣΑΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ 35
ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ: Ο ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ Η ΑΣΥΝΕΧΕΙΑ Η ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ ΗΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Η ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 36
ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ - ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΛΟΓΩ ΑΣΤΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ Η ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 37
ΑΠΟΓΡΑΦΗ 2001 (ΜΟΝΙΜΟΣ) ΧΩΡΑ 1 0 934 097 ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 8 211 646 ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 2 722 451 ΝΟΜ.ΑΘΗΝΩΝ 2 805 262 ΑΤΤΙΚΗ 3 894 573 ΑΠΟΓΡΑΦΗ (ΜΟΝΙΜΟΣ) 2011 ΧΩΡΑ (ΜΟΝΙΜΟΣ) 10 787 690 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 3 812 330 ΚΤ ΑΘΗΝΩΝ 1 018 440 38
39
40