Περιεχόμενα. Αστικά και περιφερειακά οικονομικά υποδείγματα και μέθοδοι... 37

Transcript

1 Περιεχόμενα Εισαγωγικό σημείωμα του επιμελητή, Δημήτρης Σκούρας Εισαγωγή Η λογική και η οργάνωση του βιβλίου Γιατί να μελετήσετε την αστική και περιφερειακή οικονομική; Στόχοι και αντικείμενα του βιβλίου Υποστηρικτικό υλικό Μέρος I Αστικά και περιφερειακά οικονομικά υποδείγματα και μέθοδοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Χωροθέτηση δραστηριοτήτων: Η χωροθέτηση της επιχείρησης στη θεωρία Εισαγωγή Κλασικά και νεοκλασικά υποδείγματα χωροθέτησης Το υπόδειγμα του Weber για τη χωροθέτηση της παραγωγής Η επίδραση του κόστους μεταφοράς των εισροών στη θέση της επιχείρησης Η επίδραση του κόστους μεταφοράς του προϊόντος στη θέση της επιχείρησης Η επίδραση των μεταβαλλόμενων τιμών των συντελεστών παραγωγής στη θέση της επιχείρησης Η επίδραση των νέων πηγών εισροών και των νέων αγορών στη θέση της επιχείρησης Το υπόδειγμα χωροθέτησης της παραγωγής του Moses Η ανάλυση της περιοχής αγοράς: η μονοπωλιακή δύναμη στον χώρο Το υπόδειγμα του Hotelling για τον ανταγωνισμό στον χώρο Ανταγωνισμός στις τιμές, ανταγωνισμός στην ποιότητα και χώρος του προϊόντος Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 1.1 Το πρόβλημα χωροθέτησης σε χώρο μίας διάστασης Παράρτημα 1.2. Η γενική λύση του προβλήματος των Weber Moses Παράρτημα 1.3 Το υπόδειγμα χωροθέτησης της παραγωγής με κόστος εφοδιασμού Παράρτημα 1.4 Το παίγνιο χωροθέτησης του Hotelling

2 ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ / 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Συγκέντρωση και συστάδες δραστηριοτήτων Εισαγωγή Συστάδες δραστηριοτήτων: αποδόσεις κλίμακας και γεωγραφία Οικονομίες συγκέντρωσης Οι πηγές των οικονομιών συγκέντρωσης (i) Διάχυση πληροφοριών (ii) Μη εμπορεύσιμες τοπικές εισροές (iii) Δεξαμενή εξειδικευμένου τοπικού εργατικού δυναμικού Τα είδη οικονομιών συγκέντρωσης (i) Εσωτερικές αποδόσεις κλίμακας (ii) Οικονομίες εντοπιότητας (iii) Οικονομίες αστικοποίησης Συστάδες δραστηριοτήτων, τύποι επιχειρήσεων και η φύση των συναλλαγών Συστάδες ανθρώπων: δημιουργικότητα και αστική κατανάλωση Περιορισμένη πληροφόρηση, αβεβαιότητα και η εξέλιξη των συστάδων Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η χωρική κατανομή των δραστηριοτήτων Εισαγωγή στη διασπορά οικονομικών δραστηριοτήτων Διασπορά επιχειρήσεων: διακριτική τιμολόγηση, περιοχές αγοράς και κόστη απόστασης Χωρική τιμολόγηση και διακριτική τιμολόγηση Ο νόμος των περιοχών αγοράς του Reilly Ανάλυση των διασυνδέσεων και λόγοι αξίας-βάρους των προϊόντων Αστικές ιεραρχίες και η θεωρία της κεντρικής θέσης Η θεωρία της κεντρικής θέσης του Christaller Η θεωρία της κεντρικής θέσης του Lösch Νέα οικονομική γεωγραφία Εμπειρικές κανονικότητες του αστικού συστήματος: ο κανόνας τάξης-μεγέθους Η δομή και η ερμηνεία των περιφερειακών στατιστικών δεδομένων

3 10 / ΑΣΤΙΚΉ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ 3.7 Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 3.1 Χωρικό μονοπώλιο και διακριτική τιμολόγηση Παράρτημα 3.2 Η εξαγωγή του νόμου του Reilly Παράρτημα 3.3 Το υπόδειγμα της ΝΟΓ για την αστική-περιφερειακή οικονομία Παράρτημα 3.4 Η συνάρτηση ζήτησης κατά τον Lösch ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Η χωρική διάρθρωση της αστικής οικονομίας Εισαγωγή Το υπόδειγμα του von Thunen Ανταγωνισμός γης στο υπόδειγμα του von Thunen Το υπόδειγμα προσφοράς ενοικίου μιας επιχείρησης Ο ανταγωνισμός γης σύμφωνα με το υπόδειγμα προσφοράς ενοικίου κατά κλάδο δραστηριότητας Το υπόδειγμα προσφοράς ενοικίου της κατοικίας ενός νοικοκυριού Ο ανταγωνισμός για γη στο υπόδειγμα προσφοράς ενοικίου ενός νοικοκυριού Η αντιμετώπιση του περιβάλλοντος στο υπόδειγμα προσφοράς ενοικίου του νοικοκυριού Εναλλακτικά υποδείγματα της κυρτότητας μεταξύ απόστασης και τιμής γης Κριτικές των υποδειγμάτων αστικής οικονομίας Μονοκεντρισμός Προσφορά γης και ιδιοκτησία γης Το άριστο μέγεθος μιας πόλης Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 4.1 Η κλίση της καμπύλης των μεταβολών ενοικίου στο υπόδειγμα του von Thunen Παράρτημα Η απόσταση ως την άκρη της περιοχής καλλιέργειας του von Thunen Παράρτημα Η απόσταση από το σημείο όπου αλλάζει η χρήση της γης στο υπόδειγμα του von Thunen Παράρτημα 4.2 Η κλίση της καμπύλης προσφοράς ενοικίου Παράρτημα Οι σχετικές εισοδηματικές ελαστικότητες ζήτησης για γη και για πρόσβαση στο κέντρο στο υπόδειγμα προσφοράς ενοικίου

4 ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ / 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ5 Παράρτημα Μεταβολές του περιβάλλοντος και η ανάλυση προσφοράς ενοικίου Παράρτημα 4.3 Η ανατίμηση της αξίας της ιδιοκτησίας και η κυρτότητα μεταξύ τιμής γης και απόστασης: ο ρόλος της αστικής χωρικής επέκτασης Παράρτημα Η ανατίμηση της αξίας της ιδιοκτησίας και η κυρτότητα μεταξύ τιμών γης και απόστασης: ο ρόλος της αύξησης του εισοδήματος σε μια πόλη χωρικά περιορισμένη Παράρτημα 4.4 Η άριστη συχνότητα μετακινήσεων και η κυρτότητα της καμπύλης των ενοικίων Περιφερειακή εξειδίκευση, εμπόριο και ανάλυση πολλαπλασιαστή Εισαγωγή Το υπόδειγμα οικονομικής βάσης Προσδιορισμός των βασικών και μη βασικών τομέων Η μέθοδος των υποθέσεων Οι δείκτες τοπικής εξειδίκευσης Επιλογή μεταξύ εναλλακτικών προσεγγίσεων της οικονομικής βάσης Ο κεϊνσιανός περιφερειακός πολλαπλασιαστής Σύγκριση του υποδείγματος οικονομικής βάσης και των κεϊνσιανών περιφερειακών πολλαπλασιαστών Ανάλυση επιπτώσεων Η περιφερειακή ανάλυση εισροών-εκροών Πρόσθετα σχόλια σχετικά με την ανάλυση περιφερειακών εισροών-εκροών Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 5.1 Το απλό στατικό και δυναμικό υπόδειγμα κεϊνσιανού πολλαπλασιαστή Παράρτημα 5.2 Οι σχέσεις ανάμεσα στις εναλλακτικές μορφές και χρήσεις των δεικτών τοπικής εξειδίκευσης για την κατασκευή των πινάκων περιφερειακών εισροών-εκροών Παράρτημα Εκτίμηση των περιφερειακών εμπορικών συναλλαγών με τη χρήση δεικτών τοπικής εξειδίκευσης όταν δεν υπάρχει ένας επίκαιρος πίνακας εθνικών εισροών-εκροών Παράρτημα Κατασκευή περιφερειακών πινάκων εισροών-εκροών με την προσαρμογή εθνικών πινάκων Παράρτημα 5.3 Η γενική επίλυση του υποδείγματος εισροών-εκροών

5 12 / ΑΣΤΙΚΉ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Περιφερειακή και διαπεριφερειακή ανάλυση της αγοράς εργασίας Εισαγωγή Μισθοί και αγορές εργασίας Μια νεοκλασική προσέγγιση Μια κεϊνσιανή προσέγγιση Περιφερειακές αγορές εργασίας, ευκαμψία μισθών και χρήση του κεφαλαίου Η προσαρμογή της περιφερειακής αγοράς εργασίας Η προσαρμογή του κεφαλαίου της περιφέρειας Μισθοί και διαπεριφερειακή μετανάστευση της εργασίας Το υπόδειγμα ανισορροπίας της διαπεριφερειακής μετανάστευσης της εργασίας Το υπόδειγμα ισορροπίας της διαπεριφερειακής μετανάστευσης της εργασίας Το υπόδειγμα μετανάστευσης του ενδογενούς ανθρώπινου κεφαλαίου Πρόσθετα σχόλια για τους μισθούς και τη μετανάστευση Υποδείγματα διαπεριφερειακής μετανάστευσης που δεν σχετίζονται με μισθούς Το υπόδειγμα βαρύτητας της μετανάστευσης Το υπόδειγμα κύκλου ζωής της μετανάστευσης Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 6.1 Το υπόδειγμα κατανάλωσης Roback Tiebout Παράρτημα 6.2 Το υπόδειγμα του ανθρώπινου κεφαλαίου Παράρτημα 6.3 Το υπόδειγμα του Roy (1951) για τη μετανάστευση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Περιφερειακή μεγέθυνση, κατανομή συντελεστών παραγωγής και ισοζύγιο πληρωμών Εισαγωγή Η νεοκλασική προσέγγιση της περιφερειακής μεγέθυνσης Το υπόδειγμα «ενός τομέα» για την περιφερειακή κατανομή και μετανάστευση των συντελεστών παραγωγής Το υπόδειγμα «δύο τομέων» για την περιφερειακή κατανομή και μετανάστευση των συντελεστών παραγωγής Οι σχέσεις ανάμεσα στα περιφερειακά υποδείγματα του ενός τομέα και των δύο τομέων

6 ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ / Η λογιστική της περιφερειακής μεγέθυνσης και η ανάλυση συναρτήσεων παραγωγής Κεϊνσιανές προοπτικές της περιφερειακής ανάπτυξης και του ισοζυγίου πληρωμών Η προσέγγιση της περιφερειακής μεγέθυνσης μέσω του ισοζυγίου πληρωμών Ο νόμος του Verdoorn και η σωρευτική αιτιότητα Συγκλίνουσα μεγέθυνση ή αποκλίνουσα μεγέθυνση; Καινοτομία και τεχνολογική μεταβολή Εναλλακτικές έννοιες του κεφαλαίου Θεσμοί και κοινωνικό κεφάλαιο Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 7.1 Η συνάρτηση παραγωγής Cobb Douglas και η λογιστική της μεγέθυνσης Μέρος II Παράρτημα 7.2 Απόδειξη της σχέσης ανάμεσα στη μεγέθυνση των μισθών και στη μεγέθυνση της παραγωγικότητας της εργασίας στο πλαίσιο ανάλυσης Cobb Douglas Παγκοσμιοποίηση: Πόλεις, περιφέρειες και οικονομική πολιτική ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Οικονομική γεωγραφία και οικονομική ιστορία Εισαγωγή στην αστικοποίηση, την εκβιομηχάνιση και την παγκοσμιοποίηση Παγκοσμιοποίηση, αστικοποίηση, εκβιομηχάνιση: από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα Παγκοσμιοποίηση, αστικοποίηση και εκβιομηχάνιση τον 20ό αιώνα Νεότερα χαρακτηριστικά της αστικοποίησης και της παγκοσμιοποίησης Σύγχρονη παγκοσμιοποίηση: παγκόσμιες εταιρείες, παγκόσμιες περιφέρειες και παγκόσμιες πόλεις Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Πόλεις και περιφέρειες στη σύγχρονη παγκόσμια οικονομία Εισαγωγή

7 14 / ΑΣΤΙΚΉ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ 9.2 Τα χωρικά κόστη συναλλαγών και οι διαφορετικοί τύποι τους Μειούμενα χωρικά κόστη συναλλαγών Αυξανόμενα χωρικά κόστη συναλλαγών Η οικονομική γεωγραφία είναι ανομοιόμορφη και έχει αιχμές Χωρική ισορροπία και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις στην παραγωγικότητα Η οικονομική επίδοση των πόλεων και των περιφερειών σήμερα Η κλίμακα και η παραγωγικότητα στις πρωτεύουσες και στις κυρίαρχες πόλεις Η διασύνδεση στις πρωτεύουσες και στις κυρίαρχες πόλεις Μη κεντρικές περιφέρειες, ενδιάμεσες περιφέρειες και απόκεντρες περιφέρειες Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 9.1 Ερμηνεύοντας τη σύγκλιση-απόκλιση λαμβάνοντας υπόψη τις χωρικές μονάδες Παράρτημα 9.2 Ερμηνεύοντας τα πρότυπα της σωρευτικής περιφερειακής μεγέθυνσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Σύγχρονη ανάλυση της αστικής και περιφερειακής οικονομικής πολιτικής Εισαγωγή στο σύγχρονο πλαίσιο της αστικής και περιφερειακής πολιτικής Αστική οικονομική πολιτική Πολιτικές δημιουργίας αστικών ζωνών Πολιτικές αστικής ανάπλασης Ζώνες πρασίνου Περιφερειακή οικονομική πολιτική Παραδοσιακές περιφερειακές πολιτικές Τα αποτελέσματα ευημερίας της περιφερειακής πολιτικής που βασίζεται σε έργα Οι μακροοικονομικές επιπτώσεις της περιφερειακής πολιτικής Νέες διαμάχες στην περιφερειακή πολιτική Η χωρικά τυφλή προσέγγιση Η τοποκεντρική προσέγγιση Οι διαφορές ανάμεσα στη χωρικά τυφλή και την τοποκεντρική προσέγγιση Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ γεωγραφίας και θεσμών H φύση των μακροχρόνιων διαδικασιών ανάπτυξης

8 ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ / Η φύση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο Οι προθέσεις έναντι των υλοποιήσεων των πολιτικών Εμβάθυνση στη φύση των προκλήσεων της περιφερειακής και εθνικής ανάπτυξης Διαφορετικές οπτικές σχετικά με τους θεσμούς και τη γεωγραφία Διαφορετικές απόψεις σχετικά με τις ιστορικές διαδικασίες αστικοποίησης και ανάπτυξης Διαφορετικές οπτικές σχετικά με την παροχή κοινωνικής πρόνοιας και την κινητικότητα της εργασίας Συμπεράσματα Θέματα συζήτησης Παράρτημα 10.1 Η αξία και η (λανθασμένη) τιμολόγηση των τόπων Οι αξίες ύπαρξης των τόπων Οι αξίες επιλογής των τόπων Οι προτιμήσεις των χορηγών οικονομικής βοήθειας Παράρτημα 10.2 Χωρικά τυφλές προσεγγίσεις και η παροχή πληρωμών κοινωνικής πρόνοιας Βιβλιογραφία