ΙΛΙΑΔΟΣ Κ Ἄλλοι µὲν παρὰ νηυσὶν ἀριστῆες Παναχαιῶν εὗδον παννύχιοι µαλακῷ δεδµηµένοι ὕπνῳ ἀλλ οὐκ Ἀτρεΐδην Ἀγαµέµνονα, ποιµένα λαῶν, ὕπνος ἔχε γλυκερὸς πολλὰ φρεσὶν ὁρµαίνοντα. ὡς δ ὅτ ἂν ἀστράπτῃ πόσις Ἥρης ἠϋκόµοιο 5 τεύχων ἢ πολὺν ὄµβρον ἀθέσφατον ἠὲ χάλαζαν ἢ νιφετόν, ὅτε πέρ τε χιὼν ἐπάλυνεν ἀρούρας, ἠέ ποθι πτολέµοιο µέγα στόµα πευκεδανοῖο, ὣς πυκίν ἐν στήθεσσιν ἀνεστενάχιζ Ἀγαµέµνων νειόθεν ἐκ κραδίης, τροµέοντο δέ οἱ φρένες ἐντός. 10 ἤτοι ὅτ ἐς πεδίον τὸ Τρωϊκὸν ἀθρήσειε, 1. ἄλλοι: in ἄλλοι wordt dikwijls πάντες geïmpliceerd, zeker als het aan de uitzondering (hier Agamemnon) voorafgaat. ἀριστῆες Παναχαιῶν: junctuur die in de Ilias 8 x voorkomt. ἀριστῆες: vorsten, aanzienlijksten. Παναχαιῶν: van de gezamenlijke Achaeërs. 2. παννύχιοι: attributief geformuleerde praedicatieve bepaling van tijd is typisch Grieks. δεδµηµένοι: kan naar de vorm part. perf. med. zijn van zowel δάµνηµι bedwingen, als van δέµω bouwen. 4. γλυκερὸς: = γλυκύς. 6. ἀθέσφατον: ontzaglijk ; eig. (zelfs) door een god niet uit te spreken ; bestanddelen: α-privans, θεός en φηµί. 7. ὅτε πέρ τε χιὼν ἐπάλυνεν ἀρούρας: wanneer sneeuw de akkers bedekt (eig. heeft bestrooid ); aor. gnom. van παλύνω, impf. (ἐ)πάλυνον, aor. (ἐ)πάλυνα; in de 3de pers. s. geen onderscheid tussen impf. en aor. zichtbaar. 8. ἠέ ποθι πτολέµοιο µέγα στόµα πευκεδανοῖο: of misschien de grote muil van de smartelijke oorlog. The connexion is obscure, but the underlying thought seems to be that lightning, accompanied by rain or hail or snow, must be in a special sense a sign portending war. (A.T. Murray). De oorlog als product van de bliksemende Zeus, net zoals regen, hagel en sneeuw, lijkt ver gezocht. Schw. vertaalt daarom alsof de vergelijking in vs. 8 een alternatief is naast die in vs. 5. ποθι: op een of andere manier, soms, misschien ; πόθι = ποῦ. µέγα στόµα: obj. v. τεύχων in vs. 6. πευκεδανοῖο: πευκεδανός - fel, bitter. 10. τροµέοντο: sidderde ; intensivum bij τρέµω. 11. ὅτ ἐς πεδίον τὸ Τρωϊ-
2 H O M E R I 1 2 2 8 15 20 25 θαύµαζεν πυρὰ πολλὰ τὰ καίετο Ἰλιόθι πρὸ αὐλῶν συρίγγων τ ἐνοπὴν ὅµαδόν τ ἀνθρώπων. αὐτὰρ ὅτ ἐς νῆάς τε ἴδοι καὶ λαὸν Ἀχαιῶν, πολλὰς ἐκ κεφαλῆς προθελύµνους ἕλκετο χαίτας ὑψόθ ἐόντι Διί, µέγα δ ἔστενε κυδάλιµον κῆρ. ἧδε δέ οἱ κατὰ θυµὸν ἀρίστη φαίνετο βουλὴ, Νέστορ ἔπι πρῶτον Νηλήϊον ἐλθέµεν ἀνδρῶν, εἴ τινά οἱ σὺν µῆτιν ἀµύµονα τεκτήναιτο, ἥ τις ἀλεξίκακος πᾶσιν Δαναοῖσι γένοιτο. ὀρθωθεὶς δ ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα, ποσσὶ δ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα, ἀµφὶ δ ἔπειτα δαφοινὸν ἑέσσατο δέρµα λέοντος αἴθωνος µεγάλοιο ποδηνεκές, εἵλετο δ ἔγχος. Ὣς δ αὔτως Μενέλαον ἔχε τρόµος οὐδὲ γὰρ αὐτῷ ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἐφίζανε µή τι πάθοιεν Ἀργεῖοι, τοὶ δὴ ἕθεν εἵνεκα πουλὺν ἐφ ὑγρὴν ἤλυθον ἐς Τροίην πόλεµον θρασὺν ὁρµαίνοντες. κὸν ἀθρήσειε: steeds wanneer hij zijn blik wendde naar de Trojaanse vlakte. 13. αὐλῶν συρίγγων: hetzij een asyndeton en dan twee soorten fluiten (vert. fluiten en pijpen ), hetzij samen één begrip (vert. syrinxfluiten ). ἐνοπὴν ὅµαδόν: synoniemen, evenals de beide voorafgaande substantieven in dit vers. 15. προθελύµνους: met wortel en al. 16. ὑψόθ ἐόντι Διί: in de richting van Zeus in de hoogte, a strange expression (LB); bedoeld wordt waarschijnlijk om Zeus deelgenoot te maken van zijn wanhoop. κυδάλιµον κῆρ: accusat. resp. (W), (M). 19. εἴ τεκτήναιτο: εἰ + opt. na hist. tijd in de hoofdzin in de hoop dat. τεκτήναιτο: τεκταίνοµαι - timmeren, beramen (2 x). 20. γένοιτο: optativus finalis na hist. tijd in de hoofdzin. 23. δαφοινὸν: vuurrood (4 x). ἑέσσατο: < ἐϝέσ(σ)ατο aor. med. v. ἕννυµι; εἷµαι is perf. med. 1p s. van ἕννυµι en van ἵηµι; als overblijfsel van de ϝ is het augment geaspireerd. 25. ἔχε τρόµος: cf. vs. 101 τροµέοντο δέ οἱ φρένες ἐντός, gezegd van zijn broeder Agamemnon. 26. ἐφίζανε: nam plaats (2 x). 27. πουλὺν: het adjectief πολύς wordt afgezien van de vormen πολύς, πολύ, πολύν verbogen als πολλός. 28. πόλεµον θρα-
2 9 4 5 I L I A D O S L I B E R X 3 παρδαλέῃ µὲν πρῶτα µετάφρενον εὐρὺ κάλυψε ποικίλῃ, αὐτὰρ ἐπὶ στεφάνην κεφαλῆφιν ἀείρας 30 θήκατο χαλκείην, δόρυ δ εἵλετο χειρὶ παχείῃ. βῆ δ ἴµεν ἀνστήσων ὃν ἀδελφεόν, ὃς µέγα πάντων Ἀργείων ἤνασσε, θεὸς δ ὣς τίετο δήµῳ. τὸν δ εὗρ ἀµφ ὤµοισι τιθήµενον ἔντεα καλὰ νηῒ πάρα πρύµνῃ τῷ δ ἀσπάσιος γένετ ἐλθών. 35 τὸν πρότερος προσέειπε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος «Τίφθ οὕτως, ἠθεῖε, κορύσσεαι; ἦ τιν ἑταίρων ὀτρυνέεις Τρώεσσιν ἐπίσκοπον; ἀλλὰ µάλ αἰνῶς δείδω µὴ οὔ τίς τοι ὑπόσχηται τόδε ἔργον, ἄνδρας δυσµενέας σκοπιαζέµεν, οἶος ἐπελθὼν, 40 νύκτα δι ἀµβροσίην µάλα τις θρασυκάρδιος ἔσται.» Τὸν δ ἀπαµειβόµενος προσέφη κρείων Ἀγαµέµνων «Χρεὼ βουλῆς ἐµὲ καὶ σὲ, διοτρεφὲς ὦ Μενέλαε, κερδαλέης, ἥ τίς κεν ἐρύσσεται ἠδὲ σαώσει Ἀργείους καὶ νῆας, ἐπεὶ Διὸς ἐτράπετο φρήν. 45 σὺν: de onverschrokkenheid vragende oorlog ; Schw. vertaalt de vermetele krijg. 29. µετάφρενον: de rug ; eigenlijk alleen het hogere deel daarvan. 34. τιθήµενον: terwijl hij juist bezig was.... 37. τίφθ : = τίπτε - waarom. οὕτως: uitgerekend nu. ἠθεῖε: ἠθεῖος - vertrouwd; meestal, zoals hier, voc. mijn beste ; niet te verwarren met ἠΐθεος - ongehuwde jonge man. 38. ὀτρυνέεις Τρώεσσιν ἐπίσκοπον: futurum; ben je van plan iemand te sturen om bij de Trojanen te spioneren?. 41. νύκτα δι ἀµβροσίην: de nacht maakt door duisternis en stilte de mens bewust van zijn nietige positie in het goddelijk bestel en wordt daarom ἀµβροσίην goddelijk, gewijd, heilig genoemd. θρασυκάρδιος: - stoutmoedig (2 x). 44. κερδαλέης: in de Ilias alleen hier; voordelig, nuttig, uitgekiend. ἥ τίς κεν ἐρύσσεται ἠδὲ σαώσει: een relatieve bijzin met finaal aspect. In het Attisch conj. + ἄν. Bij Hom. vaak futurum + ἄν (of κεν). Door het verschijnsel "coni. met korte themavocaal" is bij Hom. vaak is niet te zien of een werkwoordsvorm fut. indic. is of aor. coni.; hier ongetwijfeld fut.
4 H O M E R I 4 6 6 0 50 55 60 Ἑκτορέοις ἄρα µᾶλλον ἐπὶ φρένα θῆχ ἱεροῖσιν οὐ γάρ πω ἰδόµην, οὐδ ἔκλυον αὐδήσαντος ἄνδρ ἕνα τοσσάδε µέρµερ ἐπ ἤµατι µητίσασθαι, ὅσσ Ἕκτωρ ἔῤῥεξε, Διῒ φίλος, υἷας Ἀχαιῶν αὔτως, οὔτε θεᾶς υἱὸς φίλος οὔτε θεοῖο. ἔργα δ ἔρεξ ὅσα φηµὶ µελησέµεν Ἀργείοισι δηθά τε καὶ δολιχόν τόσα γὰρ κακὰ µήσατ Ἀχαιούς. ἀλλ ἴθι νῦν Αἴαντα καὶ Ἰδοµενῆα κάλεσσον ῥίµφα θέων παρὰ νῆας ἐγὼ δ ἐπὶ Νέστορα δῖον εἶµι, καὶ ὀτρυνέω ἀνστήµεναι, αἴ κ ἐθέλῃσιν ἐλθεῖν ἐς φυλάκων ἱερὸν τέλος ἠδ ἐπιτεῖλαι. κείνῳ γάρ κε µάλιστα πιθοίατο τοῖο γὰρ υἱὸς σηµαίνει φυλάκεσσι καὶ Ἰδοµενῆος ὀπάων Μηριόνης τοῖσιν γὰρ ἐπετράποµέν γε µάλιστα.» Τὸν δ ἠµείβετ ἔπειτα βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος 46. ἐπὶ φρένα θῆχ : tmesis, heeft zijn hart gericht op, subj. Zeus. 48. µέρ- µερ : sc. ἔργα gedenkwaardige daden ; alleen in de Ilias en alleen neutr. acc. plur. ἐπ ἤµατι: op één dag. µητίσασθαι: geraamd heeft. Omdat iedereen kan bedenken, maar uitvoering een tweede is, vertaalt Schw. volbracht heeft. 49. ἔῤῥεξε υἷας: ῥέζω τί τινα iemand iets doen, niet τί τινι zoals wij zouden verwachten. 50. αὔτως: op eigen kracht. οὔτε θεᾶς υἱὸς φίλος: zonder dat hij de zoon is van een godin (zoals Aeneas en Achilles). 52. δηθά τε καὶ δολιχόν: min of meer synoniemen. lang en breed, eindeloos lang vertaalt Schw. µήσατ : v. µήδοµαι, dat evenals µητιάω en µητίοµαι beramen betekent. 55. αἴ κ ἐθέλῃσιν: afhankelijk van een in het voorafgaande geïmliceerd verzoek. 56. ἱερὸν τέλος: heilige taak ; wie soldaat is geweest weet dat de wacht inderdaad een heilige zaak is. De pogingen van Bayfield om via het Skt. bij een meer passende betekenis, nml. vigorous te komen zijn futiel. ἠδ ἐπιτεῖλαι: de wachtposten hadden in IX, 80 hun instructies al gekregen; en commandanten hadden ze ook, o.a. Thrasumedes, een zoon van Nestor; overbodig dus; misschien woordspel (figura etymologica) met τέλος. 58. ὀπάων: - strijdmakker, kameraad (6 x). 59. τοῖσιν γὰρ ἐπετράποµέν: als object denke men de taak van het wacht houden.
6 1 7 8 I L I A D O S L I B E R X 5 «Πῶς γάρ µοι µύθῳ ἐπιτέλλεαι ἠδὲ κελεύεις; αὖθι µένω µετὰ τοῖσι δεδεγµένος εἰς ὅ κεν ἔλθῃς, ἦε θέω µετὰ σ αὖτις, ἐπὴν εὖ τοῖς ἐπιτείλω;» Τὸν δ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαµέµνων, «Αὖθι µένειν, µή πως ἀβροτάξοµεν ἀλλήλοιιν 65 ἐρχοµένω πολλαὶ γὰρ ἀνὰ στρατόν εἰσι κέλευθοι. φθέγγεο δ ᾗ κεν ἴῃσθα καὶ ἐγρήγορθαι ἄνωχθι, πατρόθεν ἐκ γενεῆς ὀνοµάζων ἄνδρα ἕκαστον πάντας κυδαίνων µηδὲ µεγαλίζεο θυµῷ, ἀλλὰ καὶ αὐτοί περ πονεώµεθα ὧδέ που ἄµµι 70 Ζεὺς ἐπὶ γιγνοµένοισιν ἵει κακότητα βαρεῖαν.» Ὣς εἰπὼν ἀπέπεµπεν ἀδελφεὸν εὖ ἐπιτείλας αὐτὰρ ὃ βῆ ῥ ἰέναι µετὰ Νέστορα ποιµένα λαῶν τὸν δ εὗρεν παρά τε κλισίῃ καὶ νηῒ µελαίνῃ εὐνῇ ἔνι µαλακῇ παρὰ δ ἔντεα ποικίλ ἔκειτο 75 ἀσπὶς καὶ δύο δοῦρε φαεινή τε τρυφάλεια. πὰρ δὲ ζωστὴρ κεῖτο παναίολος, ᾧ ῥ ὁ γεραιὸς ζώννυθ ὅτ ἐς πόλεµον φθισήνορα θωρήσσοιτο 61. πῶς κελεύεις: Memelaus vraagt om nadere precisering van zijn opdracht. 62. αὖθι: hier, d.w.z. bij Agamemnons tent. µένω: coni. dub. µετὰ τοῖσι: met hen, d.w.z. met Aias en Idomeneus. δεδεγµένος εἰς ὅ: wachtend tot dat, part. perf. met praes. -betekenis v. δέχοµαι. εἰς ὅ κεν ἔλθῃς: tot je terugkomt, sc. van Nestor. 65. αὖθι µένειν: enigszins verwarrend. Het is niet de bedoeling dat Menelaos de hele tijd dat Agamemnon weg is bij diens tent blijft wachten, maar dat hij na volbrachte taak daar terugkeert en wacht tot ook Agamemnon terugkomt. µή πως ἀβροτάξοµεν ἀλλήλοιιν: opdat we elkaar niet mislopen. ἀβροτάζω - mislopen. 67. ἴῃσθα: = ἴῃς, conj.; de ind. is εἶσθα (Att. εἶς). ἄνωχθι: imp. op -θι, ook in het Attisch, o.a. στῆθι, γνῶθι, δῦθι, φάθι, ἴσθι (van οἶδα en van εἰµί), ἴθι. 69. κυδαίνων: met de verschuldigde eerbied. µηδὲ µεγαλίζεο θυµῷ: meet je geen overmoedige of arrogante houding aan. 71. Ζεὺς ἐπὶ γιγνοµένοισιν ἵει: Zeus bezorgde ons al bij onze geboorte.... ἵει: imperf., praes. ἵησι en ἱεῖ (alles idem als in Att.). κακότητα: ongeluk, ellende, elders ook slechtheid, lafheid.
6 H O M E R I 7 9 9 9 80 85 90 95 λαὸν ἄγων, ἐπεὶ οὐ µὲν ἐπέτρεπε γήραϊ λυγρῷ. ὀρθωθεὶς δ ἄρ ἐπ ἀγκῶνος κεφαλὴν ἐπαείρας Ἀτρεΐδην προσέειπε καὶ ἐξερεείνετο µύθῳ «Τίς δ οὗτος κατὰ νῆας ἀνὰ στρατὸν ἔρχεαι οἶος νύκτα δι ὀρφναίην, ὅτε θ εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι, ἠέ τιν οὐρήων διζήµενος, ἤ τιν ἑταίρων; φθέγγεο, µηδ ἀκέων ἐπ ἔµ ἔρχεο τίπτε δέ σε χρεώ;» Τὸν δ ἠµείβετ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαµέµνων «Ὦ Νέστορ Νηληϊάδη, µέγα κῦδος Ἀχαιῶν, γνώσεαι Ἀτρεΐδην Ἀγαµέµνονα, τὸν περὶ πάντων Ζεὺς ἐνέηκε πόνοισι διαµπερὲς εἰς ὅ κ ἀϋτµὴ ἐν στήθεσσι µένῃ καί µοι φίλα γούνατ ὀρώρῃ. πλάζοµαι ὧδ ἐπεὶ οὔ µοι ἐπ ὄµµασι νήδυµος ὕπνος ἱζάνει, ἀλλὰ µέλει πόλεµος καὶ κήδε Ἀχαιῶν. αἰνῶς γὰρ Δαναῶν περιδείδια, οὐδέ µοι ἦτορ ἔµπεδον, ἀλλ ἀλαλύκτηµαι, κραδίη δέ µοι ἔξω στηθέων ἐκθρῴσκει, τροµέει δ ὑπὸ φαίδιµα γυῖα. ἀλλ εἴ τι δραίνεις, ἐπεὶ οὐδὲ σέ γ ὕπνος ἱκάνει, δεῦρ ἐς τοὺς φύλακας καταβήοµεν, ὄφρα ἴδωµεν µὴ τοὶ µὲν καµάτῳ ἀδηκότες ἠδὲ καὶ ὕπνῳ κοιµήσωνται, ἀτὰρ φυλακῆς ἐπὶ πάγχυ λάθωνται. 79. ἐπέτρεπε γήραϊ λυγρῷ: aan de kwelling van de ouderdom gaf hij niet toe vertaalt Schw. 80. ἐπ ἀγκῶνος: bepaling bij ὀρθωθεὶς. ἐπαείρας: Att. ἐπάρας (Eur. Rh. 189). 84. τιν οὐρήων διζήµενος: op zoek naar een van de muildieren. 88. γνώσεαι Ἀτρεΐδην: je zult A. toch nog wel kennen. 89 90. εἰς ὅ κ ἀϋτµὴ ἐν στήθεσσι: zolang ik adem heb in mijn borst 94. ἀλλ ἀλαλύκτηµαι: maar ik ben onrustig pf. med. van ἀλυκτέω - onrustig zijn. 96. εἴ τι δραίνεις: of jij misschien iets wilt doen. δραίνω - iets willen doen. 97. δεῦρ ἐς τοὺς φύλακας καταβήοµεν: kom mee, laten we naar de wachtposten gaan. ἴδωµεν: dit is een vorm bij ὁράω. Die van οἶδα beginnen in coni. en optat. onveranderlijk met εἰδ-. 98. καµάτῳ ἀδηκότες: door moeheid uitgeput ; part. perf. van ἀδέω - tegenzin hebben. 99. κοιµήσωνται: in slaap vallen.
1 0 0 1 2 4 I L I A D O S L I B E R X 7 δυσµενέες δ ἄνδρες σχεδὸν εἵαται οὐδέ τι ἴδµεν, 100 µή πως καὶ διὰ νύκτα µενοινήσωσι µάχεσθαι.» Τὸν δ ἠµείβετ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ «Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάµεµνον οὔ θην Ἕκτορι πάντα νοήµατα µητίετα Ζεὺς ἐκτελέει, ὅσα πού νυν ἐέλπεται ἀλλά µιν οἴω 105 κήδεσι µοχθήσειν καὶ πλείοσιν, εἴ κεν Ἀχιλλεὺς ἐκ χόλου ἀργαλέοιο µεταστρέψῃ φίλον ἦτορ. σοὶ δὲ µάλ ἕψοµ ἐγώ ποτὶ δ αὖ καὶ ἐγείροµεν ἄλλους ἠµὲν Τυδεΐδην δουρὶ κλυτὸν ἠδ Ὀδυσῆα ἠδ Αἴαντα ταχὺν καὶ Φυλέος ἄλκιµον υἱόν. 110 ἀλλ εἴ τις καὶ τοῦσδε µετοιχόµενος καλέσειεν ἀντίθεόν τ Αἴαντα καὶ Ἰδοµενῆα ἄνακτα τῶν γὰρ νῆες ἔασιν ἑκαστάτω, οὐδὲ µάλ ἐγγύς. ἀλλὰ φίλον περ ἐόντα καὶ αἰδοῖον Μενέλαον νεικέσω, εἴ πέρ µοι νεµεσήσεαι, οὐδ ἐπικεύσω 115 ὡς εὕδει, σοὶ δ οἴῳ ἐπέτρεψεν πονέεσθαι. νῦν ὄφελεν κατὰ πάντας ἀριστῆας πονέεσθαι λισσόµενος χρειὼ γὰρ ἱκάνεται οὐκέτ ἀνεκτός.» Τὸν δ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαµέµνων «Ὦ γέρον ἄλλοτε µέν σε καὶ αἰτιάασθαι ἄνωγα 120 πολλάκι γὰρ µεθιεῖ τε καὶ οὐκ ἐθέλει πονέεσθαι οὔτ ὄκνῳ εἴκων οὔτ ἀφραδίῃσι νόοιο, ἀλλ ἐµέ τ εἰσορόων καὶ ἐµὴν ποτιδέγµενος ὁρµήν. νῦν δ ἐµέο πρότερος µάλ ἐπέγρετο καί µοι ἐπέστη 100. εἵαται: = ἧνται bevinden zich (zitten). ἴδµεν: dit is een vorm van οἶδα, die van ὁράω (εἶδον) missen nooit de themavocaal. 104. οὔ θην: zeker niet. 108. ἐγείροµεν: coni. adhort. 111. ἀλλ εἴ τις καὶ τοῦσδε: misschien kan iemand ook de volgende.... 121. µεθιεῖ: µεθίηµι - tr. loslaten; intr. nalatig zijn. 122. ὄκνῳ: ὄκνος - aarzeling, traagheid (3 x). 123. ἐµὴν ποτιδέγµενος ὁρµήν: in afwachting van mijn initiatief. 124. µοι
8 H O M E R I 1 2 5 1 4 3 125 130 135 140 τὸν µὲν ἐγὼ προέηκα καλήµεναι οὓς σὺ µεταλλᾷς. ἀλλ ἴοµεν κείνους δὲ κιχησόµεθα πρὸ πυλάων ἐν φυλάκεσσ, ἵνα γάρ σφιν ἐπέφραδον ἠγερέθεσθαι.» Τὸν δ ἠµείβετ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ «Οὕτως οὔ τίς οἱ νεµεσήσεται οὐδ ἀπιθήσει Ἀργείων, ὅτε κέν τιν ἐποτρύνῃ καὶ ἀνώγῃ.» Ὣς εἰπὼν ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα, ποσσὶ δ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα, ἀµφὶ δ ἄρα χλαῖναν περονήσατο φοινικόεσσαν διπλῆν ἐκταδίην, οὔλη δ ἐπενήνοθε λάχνη. εἵλετο δ ἄλκιµον ἔγχος ἀκαχµένον ὀξέϊ χαλκῷ, βῆ δ ἰέναι κατὰ νῆας Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων. πρῶτον ἔπειτ Ὀδυσῆα Διὶ µῆτιν ἀτάλαντον ἐξ ὕπνου ἀνέγειρε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ φθεγξάµενος τὸν δ αἶψα περὶ φρένας ἤλυθ ἰωή, ἐκ δ ἦλθε κλισίης καί σφεας πρὸς µῦθον ἔειπε «Τίφθ οὕτω κατὰ νῆας ἀνὰ στρατὸν οἶοι ἀλᾶσθε νύκτα δι ἀµβροσίην, ὅ τι δὴ χρειὼ τόσον ἵκει;» Τὸν δ ἠµείβετ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ ἐπέστη: kwam mij helpen. 125. οὓς σὺ µεταλλᾷς: Τυδεΐδην... Ὀδυσῆα... Αἴαντα... (1) Φυλέος υἱόν... (Meges) Αἴαντα... (2) Ἰδοµενῆα 126. πρὸ πυλάων: niet die van de stad maar van het Achaeïsche legerkamp. 127. ἠγερέθεσθαι: zich te verzamelen. ἠγερέθοµαι is een (weinig frequente) nevenvorm van ἀγείρο- µαι. 134. ἐκταδίην: (= ποδηνεκές? vs. 178) tot op de grond afhangend οὔλη δ ἐπενήνοθε λάχνη: en vlokkige wol bedekte die. 139. φθεγξάµενος: door hem te roepen. φθέγγοµαι - zijn stem verheffen, schreeuwen, roepen. τὸν δ αἶψα περὶ φρένας ἤλυθ ἰωή: en snel drong het geluid tot hem door. 141. οὕτω: op dit (ongelegen) tijdstip (?). 142. ὅ τι δὴ χρειὼ τόσον ἵκει: is de nood zo hoog gestegen? In welk verband de woorden precies tot elkaar staan is lastiger te duiden. Het woord χρειώ kan fem. of neutr. worden gebruikt. Nestor geeft in vs. 145 met τοῖον γὰρ ἄχος βεβίηκεν Ἀχαιούς het bevestigende antwoord.
1 4 4 1 6 6 I L I A D O S L I B E R X 9 «Διογενὲς Λαερτιάδη πολυµήχαν Ὀδυσσεῦ µὴ νεµέσα τοῖον γὰρ ἄχος βεβίηκεν Ἀχαιούς. 145 ἀλλ ἕπε, ὄφρα καὶ ἄλλον ἐγείροµεν ὅν τ ἐπέοικε βουλὰς βουλεύειν, ἢ φευγέµεν ἠὲ µάχεσθαι.» Ὣς φάθ, ὃ δὲ κλισίηνδε κιὼν πολύµητις Ὀδυσσεὺς ποικίλον ἀµφ ὤµοισι σάκος θέτο, βῆ δὲ µετ αὐτούς. βὰν δ ἐπὶ Τυδεΐδην Διοµήδεα τὸν δὲ κίχανον 150 ἐκτὸς ἀπὸ κλισίης σὺν τεύχεσιν ἀµφὶ δ ἑταῖροι εὗδον, ὑπὸ κρασὶν δ ἔχον ἀσπίδας ἔγχεα δέ σφιν ὄρθ ἐπὶ σαυρωτῆρος ἐλήλατο, τῆλε δὲ χαλκὸς λάµφ ὥς τε στεροπὴ πατρὸς Διός αὐτὰρ ὅ γ ἥρως εὗδ, ὑπὸ δ ἔστρωτο ῥινὸν βοὸς ἀγραύλοιο, 155 αὐτὰρ ὑπὸ κράτεσφι τάπης τετάνυστο φαεινός. τὸν παρστὰς ἀνέγειρε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ, λὰξ ποδὶ κινήσας, ὄτρυνέ τε νείκεσέ τ ἄντην «Ἔγρεο Τυδέος υἱέ τί πάννυχον ὕπνον ἀωτεῖς; οὐκ ἀΐεις ὡς Τρῶες ἐπὶ θρωσµῷ πεδίοιο 160 εἵαται ἄγχι νεῶν, ὀλίγος δ ἔτι χῶρος ἐρύκει;» Ὣς φάθ, ὃ δ ἐξ ὕπνοιο µάλα κραιπνῶς ἀνόρουσε, καί µιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα «Σχέτλιός ἐσσι, γεραιέ σὺ µὲν πόνου οὔ ποτε λήγεις. οὔ νυ καὶ ἄλλοι ἔασι νεώτεροι υἷες Ἀχαιῶν 165 οἵ κεν ἔπειτα ἕκαστον ἐγείρειαν βασιλήων 145. βεβίηκεν: pf. van βιάω (= βιάζω) - overweldigen. 148. κλισίηνδε κιὼν: zijn tent binnengaande. κίνυµαι heeft een aor. II ἔκιον. 152. ὑπὸ κρασὶν: onder hun hoofd(en). 153. ὄρθ ἐπὶ σαυρωτῆρος ἐλήλατο: stonden rechtop, met de schachtpunt in de grond gedreven. σαυρωτήρ is. 155. ῥινὸν βοὸς ἀγραύλοιο: de huid van een in het veld levend rund. 156. ὑπὸ κράτεσφι: = ὑπὸ κρασὶν onder hun hoofd(en). 159. τί πάννυχον ὕπνον ἀωτεῖς: waarom lig je de hele nacht te slapen? ἀωτέω - slapen (2 x). 160. ἐπὶ θρωσµῷ πεδίοιο: op een heuvel in de vlakte. θρωσµός - sprong, hoogte.
1 0 H O M E R I 1 6 7 1 9 3 170 175 180 185 190 πάντῃ ἐποιχόµενοι; σὺ δ ἀµήχανός ἐσσι, γεραιέ.» Τὸν δ αὖτε προσέειπε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ «Ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα, φίλος, κατὰ µοῖραν ἔειπες. εἰσὶν µέν µοι παῖδες ἀµύµονες, εἰσὶ δὲ λαοὶ καὶ πολέες, τῶν κέν τις ἐποιχόµενος καλέσειεν ἀλλὰ µάλα µεγάλη χρειὼ βεβίηκεν Ἀχαιούς. νῦν γὰρ δὴ πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκµῆς ἢ µάλα λυγρὸς ὄλεθρος Ἀχαιοῖς ἠὲ βιῶναι. ἀλλ ἴθι νῦν Αἴαντα ταχὺν καὶ Φυλέος υἱὸν ἄνστησον σὺ γάρ ἐσσι νεώτερος εἴ µ ἐλεαίρεις.» Ὣς φάθ, ὃ δ ἀµφ ὤµοισιν ἑέσσατο δέρµα λέοντος αἴθωνος µεγάλοιο ποδηνεκές, εἵλετο δ ἔγχος. βῆ δ ἰέναι, τοὺς δ ἔνθεν ἀναστήσας ἄγεν ἥρως. Οἳ δ ὅτε δὴ φυλάκεσσιν ἐν ἀγροµένοισιν ἔµιχθεν, οὐδὲ µὲν εὕδοντας φυλάκων ἡγήτορας εὗρον, ἀλλ ἐγρηγορτὶ σὺν τεύχεσιν εἵατο πάντες. ὡς δὲ κύνες περὶ µῆλα δυσωρήσωνται ἐν αὐλῇ θηρὸς ἀκούσαντες κρατερόφρονος, ὅς τε καθ ὕλην ἔρχηται δι ὄρεσφι πολὺς δ ὀρυµαγδὸς ἐπ αὐτῷ ἀνδρῶν ἠδὲ κυνῶν, ἀπό τέ σφισιν ὕπνος ὄλωλεν ὣς τῶν νήδυµος ὕπνος ἀπὸ βλεφάροιιν ὀλώλει νύκτα φυλασσοµένοισι κακήν πεδίονδε γὰρ αἰεὶ τετράφαθ, ὁππότ ἐπὶ Τρώων ἀΐοιεν ἰόντων. τοὺς δ ὃ γέρων γήθησεν ἰδὼν θάρσυνέ τε µύθῳ καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα «Οὕτω νῦν φίλα τέκνα φυλάσσετε µηδέ τιν ὕπνος αἱρείτω, µὴ χάρµα γενώµεθα δυσµενέεσσιν.» 173. ξυροῦ ἵσταται ἀκµῆς: op het scherp van de snede. ξυρόν - scheermes. 183. δυσωρήσωνται: δυσωρέοµαι - onrustig waken. 184. κρατερόφρονος: κρατερόφρων - onversaagd (5 x).
1 9 4 2 1 0 I L I A D O S L I B E R X 1 1 Ὣς εἰπὼν τάφροιο διέσσυτο τοὶ δ ἅµ ἕποντο Ἀργείων βασιλῆες ὅσοι κεκλήατο βουλήν. 195 τοῖς δ ἅµα Μηριόνης καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱὸς ἤϊσαν αὐτοὶ γὰρ κάλεον συµµητιάασθαι. τάφρον δ ἐκδιαβάντες ὀρυκτὴν ἑδριόωντο ἐν καθαρῷ, ὅθι δὴ νεκύων διεφαίνετο χῶρος πιπτόντων ὅθεν αὖτις ἀπετράπετ ὄβριµος Ἕκτωρ 200 ὀλλὺς Ἀργείους, ὅτε δὴ περὶ νὺξ ἐκάλυψεν. ἔνθα καθεζόµενοι ἔπε ἀλλήλοισι πίφαυσκον τοῖσι δὲ µύθων ἦρχε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ «Ὦ φίλοι, οὐκ ἂν δή τις ἀνὴρ πεπίθοιθ ἑῷ αὐτοῦ θυµῷ τολµήεντι µετὰ Τρῶας µεγαθύµους 205 ἐλθεῖν; εἴ τινά που δηΐων ἕλοι ἐσχατόωντα, ἤ τινά που καὶ φῆµιν ἐνὶ Τρώεσσι πύθοιτο, ἅσσά τε µητιόωσι µετὰ σφίσιν, ἢ µεµάασιν αὖθι µένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλινδε ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαµάσαντό γ Ἀχαιούς. 210 195. ὅσοι κεκλήατο βουλήν: die ter vergadering waren geroepen. 198 199. ἑδριόωντο ἐν καθαρῷ: namen plaats op een stuk grond dat was gezuiverd van lijken, bloed en wapens, zoals blijkt uit het vervolg. 201. ὀλλὺς: part. praes. van ὄλλυµι. 204. οὐκ ἂν δή τις ἀνὴρ πεπίθοιθ : zou dan niemand vertrouwen? ; de meeste edd. plaatsen geen vraagteken. Met Leaf zou je een apodosis met οὐκ ἄν + opt. als wens kunnen opvatten ik zou graag willen dat er iemand was die. πεπίθοιθ : πεπίθοιτο aor. opt. med. 3p. s. van πείθω dat een geredupliceerde thematische aor. ἐπεπιθόµην heeft. 206. εἴ τινά που δηΐων ἕλοι ἐσχατόωντα: in de hoop dat hij misschien iemand van de vijanden kon verschalken als deze zich buiten het kamp begeeft. ἐσχατόωντα: ἐσχατάων - zich op de uiterste grens (van het kamp) bevindend (2 x). 207. φῆµιν: φῆµις - 1. praatjes, geruchten; 2. bespreking, overleg*. 208. ἅσσά: Att. ἅτινα of ἅττα. µεµάασιν: bij µέµονα (<µέµονµα) horen verkorte meervoudsvormen: µέµαµεν, µέµατε, µεµάασι(ν). 209. ἀπόπροθεν: - in de verte, uit de verte; hier ver van de stad. 210. δαµάσαντό: wordt veelal beschouwd als vorm van δαµάζω niet van δάµνηµι, al maakt dat voor de betekenis geen verschil.
1 2 H O M E R I 2 1 1 2 3 2 215 220 225 230 ταῦτά κε πάντα πύθοιτο, καὶ ἂψ εἰς ἡµέας ἔλθοι ἀσκηθής µέγα κέν οἱ ὑπουράνιον κλέος εἴη πάντας ἐπ ἀνθρώπους, καί οἱ δόσις ἔσσεται ἐσθλή ὅσσοι γὰρ νήεσσιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι τῶν πάντων οἱ ἕκαστος ὄϊν δώσουσι µέλαιναν θῆλυν ὑπόῤῥηνον τῇ µὲν κτέρας οὐδὲν ὁµοῖον, αἰεὶ δ ἐν δαίτῃσι καὶ εἰλαπίνῃσι παρέσται.» Ὣς ἔφαθ, οἳ δ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ. τοῖσι δὲ καὶ µετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διοµήδης «Νέστορ ἔµ ὀτρύνει κραδίη καὶ θυµὸς ἀγήνωρ ἀνδρῶν δυσµενέων δῦναι στρατὸν ἐγγὺς ἐόντων Τρώων ἀλλ εἴ τίς µοι ἀνὴρ ἅµ ἕποιτο καὶ ἄλλος µᾶλλον θαλπωρὴ καὶ θαρσαλεώτερον ἔσται. σύν τε δύ ἐρχοµένω καί τε πρὸ ὃ τοῦ ἐνόησεν ὅππως κέρδος ἔῃ µοῦνος δ εἴ πέρ τε νοήσῃ, ἀλλά τέ οἱ βράσσων τε νόος, λεπτὴ δέ τε µῆτις.» Ὣς ἔφαθ, οἳ δ ἔθελον Διοµήδεϊ πολλοὶ ἕπεσθαι. ἠθελέτην Αἴαντε δύω θεράποντες Ἄρηος, ἤθελε Μηριόνης, µάλα δ ἤθελε Νέστορος υἱός, ἤθελε δ Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος, ἤθελε δ ὁ τλήµων Ὀδυσεὺς καταδῦναι ὅµιλον Τρώων αἰεὶ γάρ οἱ ἐνὶ φρεσὶ θυµὸς ἐτόλµα. 212. ὑπουράνιον: onder de hemel (2 x). 216. ὑπόῤῥηνον: een lammetje voedend, dus een schaap met het zuigende lam erbij. τῇ µὲν κτέρας οὐδὲν ὁµοῖον: = τῆς µὲν κτῆµα οὐδὲν ἄµεινον; het mooiste bezit dat er is. 217. εἰλαπίνῃσι: feestmalen. παρέσται: subject is de succesvolle verspieder. 223. µᾶλλον: - verwarming, troost, vertrouwen. θαλπωρὴ: - verwarming, troost, vertrouwen*. θαρσαλεώτερον ἔσται: het zal geruststellender zijn. 224. πρὸ ὃ τοῦ ἐνόησεν: de één bemerkt eerder dan de ander ; curieus geformuleerd. 226. οἱ βράσσων τε νόος: schiet zijn verstand tekort ; βράσσων = βραχίων. 231. τλήµων: volhardend, onverschrokken.
2 3 3 2 5 3 I L I A D O S L I B E R X 1 3 τοῖσι δὲ καὶ µετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαµέµνων «Τυδεΐδη Διόµηδες ἐµῷ κεχαρισµένε θυµῷ τὸν µὲν δὴ ἕταρόν γ αἱρήσεαι ὅν κ ἐθέλῃσθα, 235 φαινοµένων τὸν ἄριστον, ἐπεὶ µεµάασί γε πολλοί. µηδὲ σύ γ αἰδόµενος σῇσι φρεσὶ τὸν µὲν ἀρείω καλλείπειν, σὺ δὲ χείρον ὀπάσσεαι αἰδοῖ εἴκων ἐς γενεὴν ὁρόων, µηδ εἰ βασιλεύτερός ἐστιν.» Ὣς ἔφατ, ἔδδεισεν δὲ περὶ ξανθῷ Μενελάῳ. 240 τοῖς δ αὖτις µετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διοµήδης «Εἰ µὲν δὴ ἕταρόν γε κελεύετέ µ αὐτὸν ἑλέσθαι, πῶς ἂν ἔπειτ Ὀδυσῆος ἐγὼ θείοιο λαθοίµην, οὗ πέρι µὲν πρόφρων κραδίη καὶ θυµὸς ἀγήνωρ ἐν πάντεσσι πόνοισι, φιλεῖ δέ ἑ Παλλὰς Ἀθήνη. 245 τούτου γ ἑσποµένοιο καὶ ἐκ πυρὸς αἰθοµένοιο ἄµφω νοστήσαιµεν, ἐπεὶ περίοιδε νοῆσαι.» Τὸν δ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς «Τυδεΐδη µήτ ἄρ µε µάλ αἴνεε µήτέ τι νείκει εἰδόσι γάρ τοι ταῦτα µετ Ἀργείοις ἀγορεύεις. 250 ἀλλ ἴοµεν µάλα γὰρ νὺξ ἄνεται, ἐγγύθι δ ἠώς, ἄστρα δὲ δὴ προβέβηκε, παροίχωκεν δὲ πλέων νὺξ τῶν δύο µοιράων, τριτάτη δ ἔτι µοῖρα λέλειπται.» 234. κεχαρισµένε: dierbaar ; v. χαρίζοµαι - een plezier doen, ter wille zijn. 235. αἱρήσεαι: je zult kiezen, d.w.z. je moet kiezen. Futurum als zwakke imperatief. 236. φαινοµένων τὸν ἄριστον: de beste van hen die zich presenteren. 237. αἰδόµενος σῇσι φρεσὶ: uit bescheidenheid. 238. αἰδοῖ εἴκων: uit bescheidenheid 244. πέρι: in hoge mate. 251. νὺξ ἄνεται: de nacht vordert van ἄνω - doen vorderen; de enige (drie) vormen van dit verbum die voorkomen, ieder één maal zijn ἦνον γ 496, ἄνεται Κ 251 en ἄνοιτο Σ 473. 252. παροίχωκεν: het mediale verbum παροίχοµαι - voorbijgaan, heeft een actief perfectum παροίχωκα (variante vormen παρῴχηκα en παρῴχωκα). 252 253. πλέων νὺξ τῶν δύο µοιράων: meer dan twee/derde van de nacht.
1 4 H O M E R I 2 5 4 2 7 7 255 260 265 270 275 Ὣς εἰπόνθ ὅπλοισιν ἔνι δεινοῖσιν ἐδύτην. Τυδεΐδῃ µὲν δῶκε µενεπτόλεµος Θρασυµήδης φάσγανον ἄµφηκες τὸ δ ἑὸν παρὰ νηῒ λέλειπτο καὶ σάκος ἀµφὶ δέ οἱ κυνέην κεφαλῆφιν ἔθηκε ταυρείην, ἄφαλόν τε καὶ ἄλλοφον, ἥ τε καταῖτυξ κέκληται, ῥύεται δὲ κάρη θαλερῶν αἰζηῶν. Μηριόνης δ Ὀδυσῆϊ δίδου βιὸν ἠδὲ φαρέτρην καὶ ξίφος, ἀµφὶ δέ οἱ κυνέην κεφαλῆφιν ἔθηκε ῥινοῦ ποιητήν πολέσιν δ ἔντοσθεν ἱµᾶσιν ἐντέτατο στερεῶς ἔκτοσθε δὲ λευκοὶ ὀδόντες ἀργιόδοντος ὑὸς θαµέες ἔχον ἔνθα καὶ ἔνθα εὖ καὶ ἐπισταµένως µέσσῃ δ ἐνὶ πῖλος ἀρήρει. τήν ῥά ποτ ἐξ Ἐλεῶνος Ἀµύντορος Ὀρµενίδαο ἐξέλετ Αὐτόλυκος πυκινὸν δόµον ἀντιτορήσας, Σκάνδειαν δ ἄρα δῶκε Κυθηρίῳ Ἀµφιδάµαντι Ἀµφιδάµας δὲ Μόλῳ δῶκε ξεινήϊον εἶναι, αὐτὰρ ὃ Μηριόνῃ δῶκεν ᾧ παιδὶ φορῆναι δὴ τότ Ὀδυσσῆος πύκασεν κάρη ἀµφιτεθεῖσα. Τὼ δ ἐπεὶ οὖν ὅπλοισιν ἔνι δεινοῖσιν ἐδύτην, βάν ῥ ἰέναι, λιπέτην δὲ κατ αὐτόθι πάντας ἀρίστους. τοῖσι δὲ δεξιὸν ἧκεν ἐρωδιὸν ἐγγὺς ὁδοῖο Παλλὰς Ἀθηναίη τοὶ δ οὐκ ἴδον ὀφθαλµοῖσι νύκτα δι ὀρφναίην, ἀλλὰ κλάγξαντος ἄκουσαν. χαῖρε δὲ τῷ ὄρνιθ Ὀδυσεύς, ἠρᾶτο δ Ἀθήνῃ 257. ἔθηκε: subj. is nog steeds Thrasymedes. 258. ἄφαλόν: zonder helmknop. ἄλλοφον: zonder helmbos. καταῖτυξ: stormhoed. 264. θαµέες ἔχον ἔνθα καὶ ἔνθα: stonden in een dichte rij aan weerskanten. 265. πῖλος: vilt(en voering). 267. ἐξέλετ Αὐτόλυκος πυκινὸν δόµον ἀντιτορήσας: maakte A. buit na het stevige huis te zijn binnengedrongen. ἀντιτορέω - binnendringen, inbreken (2 x). 268. Σκάνδειαν: accusat. v. richting als bepaling bij Κυθηρίῳ Ἀµφιδάµαντι. 271. πύκασεν κάρη ἀµφιτεθεῖσα: subject is κυνέη uit vs. 261. 274. ἐρωδιὸν: reiger.
2 7 8 3 0 3 I L I A D O S L I B E R X 1 5 «Κλῦθί µευ αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, ἥ τέ µοι αἰεὶ ἐν πάντεσσι πόνοισι παρίστασαι, οὐδέ σε λήθω κινύµενος νῦν αὖτε µάλιστά µε φῖλαι Ἀθήνη, 280 δὸς δὲ πάλιν ἐπὶ νῆας ἐϋκλεῖας ἀφικέσθαι ῥέξαντας µέγα ἔργον, ὅ κε Τρώεσσι µελήσῃ.» Δεύτερος αὖτ ἠρᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διοµήδης «Κέκλυθι νῦν καὶ ἐµεῖο Διὸς τέκος Ἀτρυτώνη σπεῖό µοι ὡς ὅτε πατρὶ ἅµ ἕσπεο Τυδέϊ δίῳ 285 ἐς Θήβας, ὅτε τε πρὸ Ἀχαιῶν ἄγγελος ᾔει. τοὺς δ ἄρ ἐπ Ἀσωπῷ λίπε χαλκοχίτωνας Ἀχαιούς, αὐτὰρ ὃ µειλίχιον µῦθον φέρε Καδµείοισι κεῖσ ἀτὰρ ἂψ ἀπιὼν µάλα µέρµερα µήσατο ἔργα σὺν σοὶ δῖα θεά, ὅτε οἱ πρόφρασσα παρέστης. 290 ὣς νῦν µοι ἐθέλουσα παρίσταο καί µε φύλασσε. σοὶ δ αὖ ἐγὼ ῥέξω βοῦν ἦνιν εὐρυµέτωπον ἀδµήτην, ἣν οὔ πω ὑπὸ ζυγὸν ἤγαγεν ἀνήρ τήν τοι ἐγὼ ῥέξω χρυσὸν κέρασιν περιχεύας.» Ὣς ἔφαν εὐχόµενοι, τῶν δ ἔκλυε Παλλὰς Ἀθήνη. 295 οἳ δ ἐπεὶ ἠρήσαντο Διὸς κούρῃ µεγάλοιο, βάν ῥ ἴµεν ὥς τε λέοντε δύω διὰ νύκτα µέλαιναν ἂµ φόνον, ἂν νέκυας, διά τ ἔντεα καὶ µέλαν αἷµα. Οὐδὲ µὲν οὐδὲ Τρῶας ἀγήνορας εἴασεν Ἕκτωρ εὕδειν, ἀλλ ἄµυδις κικλήσκετο πάντας ἀρίστους, 300 ὅσσοι ἔσαν Τρώων ἡγήτορες ἠδὲ µέδοντες τοὺς ὅ γε συγκαλέσας πυκινὴν ἀρτύνετο βουλήν «Τίς κέν µοι τόδε ἔργον ὑποσχόµενος τελέσειε 280. νῦν αὖτε µάλιστά µε φῖλαι Ἀθήνη: houd nu vooral weer van mij, Athene. Het verbum φιλέω heeft naast het normale ἐφίλησα een aoristus ἐφιλάµην, waarvan alleen de vormen φίλατο en φῖλαι (imperat. s.) voorkomen. 302. πυκινὴν ἀρτύνετο βουλήν: smeedde een stevig plan. ἀρτύνω - aaneensluiten, bevestigen.
1 6 H O M E R I 3 0 4 3 2 9 305 310 315 320 325 δώρῳ ἔπι µεγάλῳ; µισθὸς δέ οἱ ἄρκιος ἔσται. δώσω γὰρ δίφρόν τε δύω τ ἐριαύχενας ἵππους οἵ κεν ἄριστοι ἔωσι θοῇς ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν ὅς τίς κε τλαίη, οἷ τ αὐτῷ κῦδος ἄροιτο, νηῶν ὠκυπόρων σχεδὸν ἐλθέµεν, ἔκ τε πυθέσθαι ἠὲ φυλάσσονται νῆες θοαὶ ὡς τὸ πάρος περ, ἦ ἤδη χείρεσσιν ὑφ ἡµετέρῃσι δαµέντες φύξιν βουλεύουσι µετὰ σφίσιν, οὐδ ἐθέλουσι νύκτα φυλασσέµεναι, καµάτῳ ἀδηκότες αἰνῷ.» Ὣς ἔφαθ, οἳ δ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ. ἦν δέ τις ἐν Τρώεσσι Δόλων Εὐµήδεος υἱὸς κήρυκος θείοιο πολύχρυσος πολύχαλκος, ὃς δή τοι εἶδος µὲν ἔην κακός, ἀλλὰ ποδώκης αὐτὰρ ὃ µοῦνος ἔην µετὰ πέντε κασιγνήτῃσιν. ὅς ῥα τότε Τρωσίν τε καὶ Ἕκτορι µῦθον ἔειπεν «Ἕκτορ ἔµ ὀτρύνει κραδίη καὶ θυµὸς ἀγήνωρ νηῶν ὠκυπόρων σχεδὸν ἐλθέµεν ἔκ τε πυθέσθαι. ἀλλ ἄγε µοι τὸ σκῆπτρον ἀνάσχεο, καί µοι ὄµοσσον ἦ µὲν τοὺς ἵππους τε καὶ ἅρµατα ποικίλα χαλκῷ δωσέµεν, οἳ φορέουσιν ἀµύµονα Πηλεΐωνα, σοὶ δ ἐγὼ οὐχ ἅλιος σκοπὸς ἔσσοµαι οὐδ ἀπὸ δόξης τόφρα γὰρ ἐς στρατὸν εἶµι διαµπερὲς ὄφρ ἂν ἵκωµαι νῆ Ἀγαµεµνονέην, ὅθι που µέλλουσιν ἄριστοι βουλὰς βουλεύειν ἢ φευγέµεν ἠὲ µάχεσθαι.» Ὣς φάθ, ὃ δ ἐν χερσὶ σκῆπτρον λάβε καί οἱ ὄµοσσεν «Ἴστω νῦν Ζεὺς αὐτὸς ἐρίγδουπος πόσις Ἥρης 304. µισθὸς δέ οἱ ἄρκιος ἔσται: de beloning zal voor hem verzekerd zijn. ἄρκιος - waarop men kan rekenen, zeker (4 x). 305. δύω τ ἐριαύχενας ἵππους: twee paarden met stevige (?) nek. 312. καµάτῳ ἀδηκότες: cf. vs. 98. 316. εἶδος µὲν ἔην κακός: dat voorspelt niet veel goeds, want echte helden zijn bij Homerus nooit lelijk. 324. ἀπὸ δόξης: teleurstellend. (2 x).
3 3 0 3 5 2 I L I A D O S L I B E R X 1 7 µὴ µὲν τοῖς ἵπποισιν ἀνὴρ ἐποχήσεται ἄλλος 330 Τρώων, ἀλλά σέ φηµι διαµπερὲς ἀγλαϊεῖσθαι.» Ὣς φάτο καί ῥ ἐπίορκον ἐπώµοσε, τὸν δ ὀρόθυνεν αὐτίκα δ ἀµφ ὤµοισιν ἐβάλλετο καµπύλα τόξα, ἕσσατο δ ἔκτοσθεν ῥινὸν πολιοῖο λύκοιο, κρατὶ δ ἐπὶ κτιδέην κυνέην, ἕλε δ ὀξὺν ἄκοντα, 335 βῆ δ ἰέναι προτὶ νῆας ἀπὸ στρατοῦ οὐδ ἄρ ἔµελλεν ἐλθὼν ἐκ νηῶν ἂψ Ἕκτορι µῦθον ἀποίσειν. Ἀλλ ὅτε δή ῥ ἵππων τε καὶ ἀνδρῶν κάλλιφ ὅµιλον, βῆ ῥ ἀν ὁδὸν µεµαώς τὸν δὲ φράσατο προσιόντα διογενὴς Ὀδυσεύς, Διοµήδεα δὲ προσέειπεν 340 «Οὗτός τις, Διόµηδες, ἀπὸ στρατοῦ ἔρχεται ἀνήρ, οὐκ οἶδ ἢ νήεσσιν ἐπίσκοπος ἡµετέρῃσιν, ἦ τινα συλήσων νεκύων κατατεθνηώτων. ἀλλ ἐῶµέν µιν πρῶτα παρεξελθεῖν πεδίοιο τυτθόν ἔπειτα δέ κ αὐτὸν ἐπαΐξαντες ἕλοιµεν 345 καρπαλίµως εἰ δ ἄµµε παραφθαίησι πόδεσσιν, αἰεί µιν ἐπὶ νῆας ἀπὸ στρατόφι προτιειλεῖν ἔγχει ἐπαΐσσων, µή πως προτὶ ἄστυ ἀλύξῃ.» Ὣς ἄρα φωνήσαντε παρὲξ ὁδοῦ ἐν νεκύεσσι κλινθήτην ὃ δ ἄρ ὦκα παρέδραµεν ἀφραδίῃσιν. 350 ἀλλ ὅτε δή ῥ ἀπέην ὅσσόν τ ἐπὶ οὖρα πέλονται ἡµιόνων αἱ γάρ τε βοῶν προφερέστεραί εἰσιν 331. σέ φηµι διαµπερὲς ἀγλαϊεῖσθαι: ik verzeker u dat gij onafgebroken (er mee) zult schitteren. ἀγλαϊεῖσθαι - schitteren. 332. καί ῥ ἐπίορκον ἐπώµοσε: en hij zwoer (zonder het te weten) een mijneed. ἐπίορκον - mijneed (3 x). τὸν δ ὀρόθυνεν: hem maakte hij (met die woorden) strijdlustig. ὀροθύνω is een intensiverende nevenvorm van ὄρνυµι en ὀρίνω. 334. ἔκτοσθεν: als bovenkleding. = ἔκτοθεν - van buiten, aan de buitenkant. 335. κτιδέην κυνέην: een helm van martervel. κτίδεος - van wezelof martervel (2 x). 351. ὅσσόν τ ἐπὶ οὖρα πέλονται: zo ver als de lengte is van voren. 352. βοῶν προφερέστεραί εἰσιν: zij zijn beter dan ossen.
1 8 H O M E R I 3 5 3 3 8 0 355 360 365 370 375 380 ἑλκέµεναι νειοῖο βαθείης πηκτὸν ἄροτρον τὼ µὲν ἐπεδραµέτην, ὃ δ ἄρ ἔστη δοῦπον ἀκούσας. ἔλπετο γὰρ κατὰ θυµὸν ἀποστρέψοντας ἑταίρους ἐκ Τρώων ἰέναι πάλιν Ἕκτορος ὀτρύναντος. ἀλλ ὅτε δή ῥ ἄπεσαν δουρηνεκὲς ἢ καὶ ἔλασσον, γνῶ ῥ ἄνδρας δηΐους, λαιψηρὰ δὲ γούνατ ἐνώµα φευγέµεναι τοὶ δ αἶψα διώκειν ὁρµήθησαν. ὡς δ ὅτε καρχαρόδοντε δύω κύνε εἰδότε θήρης ἢ κεµάδ ἠὲ λαγωὸν ἐπείγετον ἐµµενὲς αἰεὶ χῶρον ἀν ὑλήενθ, ὃ δέ τε προθέῃσι µεµηκώς, ὣς τὸν Τυδεΐδης ἠδ ὃ πτολίπορθος Ὀδυσσεὺς λαοῦ ἀποτµήξαντε διώκετον ἐµµενὲς αἰεί. ἀλλ ὅτε δὴ τάχ ἔµελλε µιγήσεσθαι φυλάκεσσι φεύγων ἐς νῆας, τότε δὴ µένος ἔµβαλ Ἀθήνη Τυδεΐδῃ, ἵνα µή τις Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων φθαίη ἐπευξάµενος βαλέειν, ὃ δὲ δεύτερος ἔλθοι. δουρὶ δ ἐπαΐσσων προσέφη κρατερὸς Διοµήδης «Ἠὲ µέν ἠέ σε δουρὶ κιχήσοµαι, οὐδέ σέ φηµι δηρὸν ἐµῆς ἀπὸ χειρὸς ἀλύξειν αἰπὺν ὄλεθρον.» Ἦ ῥα καὶ ἔγχος ἀφῆκεν, ἑκὼν δ ἡµάρτανε φωτός δεξιτερὸν δ ὑπὲρ ὦµον ἐΰξου δουρὸς ἀκωκὴ ἐν γαίῃ ἐπάγη ὃ δ ἄρ ἔστη τάρβησέν τε βαµβαίνων ἄραβος δὲ διὰ στόµα γίγνετ ὀδόντων χλωρὸς ὑπαὶ δείους τὼ δ ἀσθµαίνοντε κιχήτην, χειρῶν δ ἁψάσθην ὃ δὲ δακρύσας ἔπος ηὔδα «Ζωγρεῖτ, αὐτὰρ ἐγὼν ἐµὲ λύσοµαι ἔστι γὰρ ἔνδον χαλκός τε χρυσός τε πολύκµητός τε σίδηρος, τῶν κ ὔµµιν χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι ἄποινα 353. ἑλκέµεναι νειοῖο βαθείης πηκτὸν ἄροτρον: om de stevige ploeg door het diepe bouwland te trekken. d.w.z. diep door het bouwland (?).
3 8 1 4 0 7 I L I A D O S L I B E R X 1 9 εἴ κεν ἐµὲ ζωὸν πεπύθοιτ ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.» Τὸν δ ἀπαµειβόµενος προσέφη πολύµητις Ὀδυσσεύς «Θάρσει, µηδέ τί τοι θάνατος καταθύµιος ἔστω. ἀλλ ἄγε µοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον πῇ δὴ οὕτως ἐπὶ νῆας ἀπὸ στρατοῦ ἔρχεαι οἷος 385 νύκτα δι ὀρφναίην, ὅτε θ εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι; ἤ τινα συλήσων νεκύων κατατεθνηώτων; ἦ σ Ἕκτωρ προέηκε διασκοπιᾶσθαι ἕκαστα νῆας ἔπι γλαφυράς; ἦ σ αὐτὸν θυµὸς ἀνῆκε; Τὸν δ ἠµείβετ ἔπειτα Δόλων, ὑπὸ δ ἔτρεµε γυῖα 390 «Πολλῇσίν µ ἄτῃσι παρὲκ νόον ἤγαγεν Ἕκτωρ, ὅς µοι Πηλεΐωνος ἀγαυοῦ µώνυχας ἵππους δωσέµεναι κατένευσε καὶ ἅρµατα ποικίλα χαλκῷ, ἠνώγει δέ µ ἰόντα θοὴν διὰ νύκτα µέλαιναν ἀνδρῶν δυσµενέων σχεδὸν ἐλθέµεν, ἔκ τε πυθέσθαι 395 ἠὲ φυλάσσονται νῆες θοαὶ ὡς τὸ πάρος περ, ἦ ἤδη χείρεσσιν ὑφ ἡµετέρῃσι δαµέντες φύξιν βουλεύουσι µετὰ σφίσιν, οὐδ ἐθέλουσι νύκτα φυλασσέµεναι, καµάτῳ ἀδηκότες αἰνῷ.» Τὸν δ ἐπιµειδήσας προσέφη πολύµητις Ὀδυσσεύς 400 «Ἦ ῥά νύ τοι µεγάλων δώρων ἐπεµαίετο θυµὸς, ἵππων Αἰακίδαο δαΐφρονος οἳ δ ἀλεγεινοὶ ἀνδράσι γε θνητοῖσι δαµήµεναι ἠδ ὀχέεσθαι ἄλλῳ γ ἢ Ἀχιλῆϊ, τὸν ἀθανάτη τέκε µήτηρ. ἀλλ ἄγε µοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον 405 ποῦ νῦν δεῦρο κιὼν λίπες Ἕκτορα ποιµένα λαῶν; ποῦ δέ οἱ ἔντεα κεῖται ἀρήϊα, ποῦ δέ οἱ ἵπποι; 401. ἐπεµαίετο: µαίοµαι - betasten, verlangen naar* (c. genit.). 402. Αἰακίδαο: Αἰακίδης zoon of kleinzoon* van Aeacus δαΐφρονος: δαΐ
2 0 H O M E R I 4 0 8 4 3 7 410 415 420 425 430 435 πῶς δαὶ τῶν ἄλλων Τρώων φυλακαί τε καὶ εὐναί; ἅσσά τε µητιόωσι µετὰ σφίσιν, ἢ µεµάασιν αὖθι µένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλιν δὲ ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαµάσαντό γ Ἀχαιούς.» Τὸν δ αὖτε προσέειπε Δόλων Εὐµήδεος υἱός «Τοὶ γὰρ ἐγώ τοι ταῦτα µάλ ἀτρεκέως καταλέξω. Ἕκτωρ µὲν µετὰ τοῖσιν, ὅσοι βουληφόροι εἰσί, βουλὰς βουλεύει θείου παρὰ σήµατι Ἴλου νόσφιν ἀπὸ φλοίσβου φυλακὰς δ ἃς εἴρεαι ἥρως οὔ τις κεκριµένη ῥύεται στρατὸν οὐδὲ φυλάσσει. ὅσσαι µὲν Τρώων πυρὸς ἐσχάραι, οἷσιν ἀνάγκη οἷ δ ἐγρηγόρθασι φυλασσέµεναί τε κέλονται ἀλλήλοις ἀτὰρ αὖτε πολύκλητοι ἐπίκουροι εὕδουσι Τρωσὶν γὰρ ἐπιτραπέουσι φυλάσσειν οὐ γάρ σφιν παῖδες σχεδὸν εἵαται οὐδὲ γυναῖκες.» Τὸν δ ἀπαµειβόµενος προσέφη πολύµητις Ὀδυσσεύς «Πῶς γὰρ νῦν Τρώεσσι µεµιγµένοι ἱπποδάµοισιν εὕδουσ ἦ ἀπάνευθε; δίειπέ µοι ὄφρα δαείω.» Τὸν δ ἠµείβετ ἔπειτα Δόλων Εὐµήδεος υἱός «Τοὶ γὰρ ἐγὼ καὶ ταῦτα µάλ ἀτρεκέως καταλέξω. πρὸς µὲν ἁλὸς Κᾶρες καὶ Παίονες ἀγκυλότοξοι καὶ Λέλεγες καὶ Καύκωνες δῖοί τε Πελασγοί, πρὸς Θύµβρης δ ἔλαχον Λύκιοι Μυσοί τ ἀγέρωχοι καὶ Φρύγες ἱππόµαχοι καὶ Μῄονες ἱπποκορυσταί. ἀλλὰ τί ἢ ἐµὲ ταῦτα διεξερέεσθε ἕκαστα; εἰ γὰρ δὴ µέµατον Τρώων καταδῦναι ὅµιλον Θρήϊκες οἷδ ἀπάνευθε νεήλυδες ἔσχατοι ἄλλων ἐν δέ σφιν Ῥῆσος βασιλεὺς πάϊς Ἠϊονῆος. τοῦ δὴ καλλίστους ἵππους ἴδον ἠδὲ µεγίστους λευκότεροι χιόνος, θείειν δ ἀνέµοισιν ὁµοῖοι
4 3 8 4 6 7 I L I A D O S L I B E R X 2 1 ἅρµα δέ οἱ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ εὖ ἤσκηται τεύχεα δὲ χρύσεια πελώρια θαῦµα ἰδέσθαι ἤλυθ ἔχων τὰ µὲν οὔ τι καταθνητοῖσιν ἔοικεν 440 ἄνδρεσσιν φορέειν, ἀλλ ἀθανάτοισι θεοῖσιν. ἀλλ ἐµὲ µὲν νῦν νηυσὶ πελάσσετον ὠκυπόροισιν, ἠέ µε δήσαντες λίπετ αὐτόθι νηλέϊ δεσµῷ, ὄφρά κεν ἔλθητον καὶ πειρηθῆτον ἐµεῖο ἠὲ κατ αἶσαν ἔειπον ἐν ὑµῖν, ἦε καὶ οὐκί.» 445 Τὸν δ ἄρ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διοµήδης «Μὴ δή µοι φύξίν γε Δόλων ἐµβάλλεο θυµῷ ἐσθλά περ ἀγγείλας, ἐπεὶ ἵκεο χεῖρας ἐς ἁµάς. εἰ µὲν γάρ κέ σε νῦν ἀπολύσοµεν ἠὲ µεθῶµεν, ἦ τε καὶ ὕστερον εἶσθα θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν 450 ἠὲ διοπτεύσων ἢ ἐναντίβιον πολεµίξων εἰ δέ κ ἐµῇς ὑπὸ χερσὶ δαµεὶς ἀπὸ θυµὸν ὀλέσσης, οὐκέτ ἔπειτα σὺ πῆµά ποτ ἔσσεαι Ἀργείοισιν.» Ἦ, καὶ ὃ µέν µιν ἔµελλε γενείου χειρὶ παχείῃ ἁψάµενος λίσσεσθαι, ὃ δ αὐχένα µέσσον ἔλασσε 455 φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ ἄµφω κέρσε τένοντε φθεγγοµένου δ ἄρα τοῦ γε κάρη κονίῃσιν ἐµίχθη. τοῦ δ ἀπὸ µὲν κτιδέην κυνέην κεφαλῆφιν ἕλοντο καὶ λυκέην καὶ τόξα παλίντονα καὶ δόρυ µακρόν καὶ τά γ Ἀθηναίῃ ληΐτιδι δῖος Ὀδυσσεὺς 460 ὑψόσ ἀνέσχεθε χειρὶ καὶ εὐχόµενος ἔπος ηὔδα «Χαῖρε θεὰ τοῖσδεσσι σὲ γὰρ πρώτην ἐν Ὀλύµπῳ πάντων ἀθανάτων ἐπιδωσόµεθ ἀλλὰ καὶ αὖτις πέµψον ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν ἵππους τε καὶ εὐνάς.» Ὣς ἄρ ἐφώνησεν, καὶ ἀπὸ ἕθεν ὑψόσ ἀείρας 465 θῆκεν ἀνὰ µυρίκην δέελον δ ἐπὶ σῆµά τ ἔθηκε συµµάρψας δόνακας µυρίκης τ ἐριθηλέας ὄζους,
2 2 H O M E R I 4 6 8 4 9 7 470 475 480 485 490 495 µὴ λάθοι αὖτις ἰόντε θοὴν διὰ νύκτα µέλαιναν. τὼ δὲ βάτην προτέρω διά τ ἔντεα καὶ µέλαν αἷµα, αἶψα δ ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν τέλος ἷξον ἰόντες. οἳ δ εὗδον καµάτῳ ἀδηκότες, ἔντεα δέ σφιν καλὰ παρ αὐτοῖσι χθονὶ κέκλιτο εὖ κατὰ κόσµον τριστοιχί παρὰ δέ σφιν ἑκάστῳ δίζυγες ἵπποι. Ῥῆσος δ ἐν µέσῳ εὗδε, παρ αὐτῷ δ ὠκέες ἵπποι ἐξ ἐπιδιφριάδος πυµάτης ἱµᾶσι δέδεντο. τὸν δ Ὀδυσεὺς προπάροιθεν ἰδὼν Διοµήδεϊ δεῖξεν «Οὗτός τοι Διόµηδες ἀνήρ, οὗτοι δέ τοι ἵπποι, οὓς νῶϊν πίφαυσκε Δόλων ὃν ἐπέφνοµεν ἡµεῖς. ἀλλ ἄγε δὴ πρόφερε κρατερὸν µένος οὐδέ τί σε χρὴ ἑστάµεναι µέλεον σὺν τεύχεσιν, ἀλλὰ λύ ἵππους ἠὲ σύ γ ἄνδρας ἔναιρε, µελήσουσιν δ ἐµοὶ ἵπποι.» Ὣς φάτο, τῷ δ ἔµπνευσε µένος γλαυκῶπις Ἀθήνη, κτεῖνε δ ἐπιστροφάδην τῶν δὲ στόνος ὄρνυτ ἀεικὴς ἄορι θεινοµένων, ἐρυθαίνετο δ αἵµατι γαῖα. ὡς δὲ λέων µήλοισιν ἀσηµάντοισιν ἐπελθὼν αἴγεσιν ἢ ὀΐεσσι κακὰ φρονέων ἐνορούσῃ, ὣς µὲν Θρήϊκας ἄνδρας ἐπῴχετο Τυδέος υἱὸς ὄφρα δυώδεκ ἔπεφνεν ἀτὰρ πολύµητις Ὀδυσσεὺς ὅν τινα Τυδεΐδης ἄορι πλήξειε παραστὰς τὸν δ Ὀδυσεὺς µετόπισθε λαβὼν ποδὸς ἐξερύσασκε, τὰ φρονέων κατὰ θυµὸν ὅπως καλλίτριχες ἵπποι ῥεῖα διέλθοιεν µηδὲ τροµεοίατο θυµῷ νεκροῖς ἀµβαίνοντες ἀήθεσσον γὰρ ἔτ αὐτῶν. ἀλλ ὅτε δὴ βασιλῆα κιχήσατο Τυδέος υἱός, τὸν τρισκαιδέκατον µελιηδέα θυµὸν ἀπηύρα ἀσθµαίνοντα κακὸν γὰρ ὄναρ κεφαλῆφιν ἐπέστη τὴν νύκτ Οἰνεΐδαο πάϊς διὰ µῆτιν Ἀθήνης.
4 9 8 5 2 7 I L I A D O S L I B E R X 2 3 τόφρα δ ἄρ ὃ τλήµων Ὀδυσεὺς λύε µώνυχας ἵππους, σὺν δ ἤειρεν ἱµᾶσι καὶ ἐξήλαυνεν ὁµίλου τόξῳ ἐπιπλήσσων, ἐπεὶ οὐ µάστιγα φαεινὴν 500 ποικίλου ἐκ δίφροιο νοήσατο χερσὶν ἑλέσθαι ῥοίζησεν δ ἄρα πιφαύσκων Διοµήδεϊ δίῳ. Αὐτὰρ ὃ µερµήριζε µένων ὅ τι κύντατον ἕρδοι, ἢ ὅ γε δίφρον ἑλών, ὅθι ποικίλα τεύχε ἔκειτο, ῥυµοῦ ἐξερύοι ἢ ἐκφέροι ὑψόσ ἀείρας, 505 ἦ ἔτι τῶν πλεόνων Θρῃκῶν ἀπὸ θυµὸν ἕλοιτο. εἷος ὃ ταῦθ ὥρµαινε κατὰ φρένα, τόφρα δ Ἀθήνη ἐγγύθεν ἱσταµένη προσέφη Διοµήδεα δῖον «Νόστου δὴ µνῆσαι µεγαθύµου Τυδέος υἱὲ νῆας ἔπι γλαφυράς, µὴ καὶ πεφοβηµένος ἔλθῃς, 510 µή πού τις καὶ Τρῶας ἐγείρῃσιν θεὸς ἄλλος.» Ὣς φάθ, ὃ δὲ ξυνέηκε θεᾶς ὄπα φωνησάσης, καρπαλίµως δ ἵππων ἐπεβήσετο κόψε δ Ὀδυσσεὺς τόξῳ τοὶ δ ἐπέτοντο θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν. Οὐδ ἀλαοσκοπιὴν εἶχ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων 515 ὡς ἴδ Ἀθηναίην µετὰ Τυδέος υἱὸν ἕπουσαν τῇ κοτέων Τρώων κατεδύσετο πουλὺν ὅµιλον, ὦρσεν δὲ Θρῃκῶν βουληφόρον Ἱπποκόωντα Ῥήσου ἀνεψιὸν ἐσθλόν ὃ δ ἐξ ὕπνου ἀνορούσας ὡς ἴδε χῶρον ἐρῆµον, ὅθ ἕστασαν ὠκέες ἵπποι, 520 ἄνδράς τ ἀσπαίροντας ἐν ἀργαλέῃσι φονῇσιν, ᾤµωξέν τ ἄρ ἔπειτα φίλον τ ὀνόµηνεν ἑταῖρον. Τρώων δὲ κλαγγή τε καὶ ἄσπετος ὦρτο κυδοιµὸς θυνόντων ἄµυδις θηεῦντο δὲ µέρµερα ἔργα ὅσσ ἄνδρες ῥέξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας. 525 Οἳ δ ὅτε δή ῥ ἵκανον ὅθι σκοπὸν Ἕκτορος ἔκταν, ἔνθ Ὀδυσεὺς µὲν ἔρυξε Διῒ φίλος ὠκέας ἵππους,
2 4 H O M E R I 5 2 8 5 5 7 530 535 540 545 550 555 Τυδεΐδης δὲ χαµᾶζε θορὼν ἔναρα βροτόεντα ἐν χείρεσσ Ὀδυσῆϊ τίθει, ἐπεβήσετο δ ἵππων µάστιξεν δ ἵππους, τὼ δ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην νῆας ἔπι γλαφυράς τῇ γὰρ φίλον ἔπλετο θυµῷ. Νέστωρ δὲ πρῶτος κτύπον ἄϊε φώνησέν τε «Ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ µέδοντες ψεύσοµαι, ἦ ἔτυµον ἐρέω; κέλεται δέ µε θυµός. ἵππων µ ὠκυπόδων ἀµφὶ κτύπος οὔατα βάλλει. αἲ γὰρ δὴ Ὀδυσεύς τε καὶ ὃ κρατερὸς Διοµήδης ὧδ ἄφαρ ἐκ Τρώων ἐλασαίατο µώνυχας ἵππους ἀλλ αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα µή τι πάθωσιν Ἀργείων οἳ ἄριστοι ὑπὸ Τρώων ὀρυµαγδοῦ.» Οὔ πω πᾶν εἴρητο ἔπος ὅτ ἄρ ἤλυθον αὐτοί. καί ῥ οἳ µὲν κατέβησαν ἐπὶ χθόνα, τοὶ δὲ χαρέντες δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε µειλιχίοισι πρῶτος δ ἐξερέεινε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ «Εἴπ ἄγε µ ὦ πολύαιν Ὀδυσεῦ µέγα κῦδος Ἀχαιῶν ὅππως τοῦσδ ἵππους λάβετον καταδύντες ὅµιλον Τρώων, ἦ τίς σφωε πόρεν θεὸς ἀντιβολήσας. αἰνῶς ἀκτίνεσσιν ἐοικότες ἠελίοιο. αἰεὶ µὲν Τρώεσσ ἐπιµίσγοµαι, οὐδέ τί φηµι µιµνάζειν παρὰ νηυσὶ γέρων περ ἐὼν πολεµιστής ἀλλ οὔ πω τοίους ἵππους ἴδον οὐδὲ νοήσα. ἀλλά τιν ὔµµ ὀΐω δόµεναι θεὸν ἀντιάσαντα ἀµφοτέρω γὰρ σφῶϊ φιλεῖ νεφεληγερέτα Ζεὺς κούρη τ αἰγιόχοιο Διὸς γλαυκῶπις Ἀθήνη.» Τὸν δ ἀπαµειβόµενος προσέφη πολύµητις Ὀδυσσεύς «Ὦ Νέστορ Νηληϊάδη, µέγα κῦδος Ἀχαιῶν, ῥεῖα θεός γ ἐθέλων καὶ ἀµείνονας ἠέ περ οἷδε ἵππους δωρήσαιτ, ἐπεὶ ἢ πολὺ φέρτεροί εἰσιν.
5 5 8 5 7 9 I L I A D O S L I B E R X 2 5 ἵπποι δ οἷδε γεραιὲ νεήλυδες οὓς ἐρεείνεις Θρηΐκιοι τὸν δέ σφιν ἄνακτ ἀγαθὸς Διοµήδης ἔκτανε, πὰρ δ ἑτάρους δυοκαίδεκα πάντας ἀρίστους. 560 τὸν τρισκαιδέκατον σκοπὸν εἵλοµεν ἐγγύθι νηῶν, τόν ῥα διοπτῆρα στρατοῦ ἔµµεναι ἡµετέροιο Ἕκτωρ τε προέηκε καὶ ἄλλοι Τρῶες ἀγαυοί.» Ὣς εἰπὼν τάφροιο διήλασε µώνυχας ἵππους καγχαλόων ἅµα δ ἄλλοι ἴσαν χαίροντες Ἀχαιοί. 565 οἳ δ ὅτε Τυδεΐδεω κλισίην εὔτυκτον ἵκοντο, ἵππους µὲν κατέδησαν ἐϋτµήτοισιν ἱµᾶσι φάτνῃ ἐφ ἱππείῃ, ὅθι περ Διοµήδεος ἵπποι ἕστασαν ὠκύποδες µελιηδέα πυρὸν ἔδοντες νηῒ δ ἐνὶ πρυµνῇ ἔναρα βροτόεντα Δόλωνος 570 θῆκ Ὀδυσεύς, ὄφρ ἱρὸν ἑτοιµασσαίατ Ἀθήνῃ. αὐτοὶ δ ἱδρῶ πολλὸν ἀπενίζοντο θαλάσσῃ ἐσβάντες κνήµας τε ἰδὲ λόφον ἀµφί τε µηρούς. αὐτὰρ ἐπεί σφιν κῦµα θαλάσσης ἱδρῶ πολλὸν νίψεν ἀπὸ χρωτὸς καὶ ἀνέψυχθεν φίλον ἦτορ, 575 ἔς ῥ ἀσαµίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο. τὼ δὲ λοεσσαµένω καὶ ἀλειψαµένω λίπ ἐλαίῳ δείπνῳ ἐφιζανέτην, ἀπὸ δὲ κρητῆρος Ἀθήνῃ πλείου ἀφυσσόµενοι λεῖβον µελιηδέα οἶνον.