3 Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου: Tα οικονομικά αποτελέσματα, η κεφαλαιουχική διάρθρωση και η χρηματοδότηση των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ το 2012

3 Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου: Tα οικονομικά αποτελέσματα, η κεφαλαιουχική διάρθρωση και η χρηματοδότηση των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ το 2012

3.1. Εισαγωγή Γενική εικόνα Στο Μέρος αυτό παρουσιάζεται η συνολική εικόνα του ελληνικού εμπορίου, ο απολογισμός του 2012, οι εκτιμήσεις των εκπροσώπων του ελληνικού εμπορίου για το 2013 και οι προβλέψεις τους για το 2014. Καταγράφονται επίσης και αναλύονται τα οικονομικά αποτελέσματα των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ για το 2012. Με τον τρόπο αυτό πιστεύεται ότι δίνεται μια όσο το δυνατόν πιο επίκαιρη και ολοκληρωμένη εικόνα της πορείας της επιχειρηματικότητας του ελληνικού εμπορίου. Το Μέρος αποτελείται από δύο ενότητες: Στην παρούσα (Ενότητα 3.1), έπειτα από μια σύντομη ενημέρωση για τη δομή της ανάλυσης, παρουσιάζεται μια συνολική εικόνα των ευρημάτων. Στην Ενότητα 3.2 γίνεται εκτενής απολογισμός των οικονομικών στοιχείων των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου κατά το έτος 2012. Ειδικότερα παρουσιάζεται ανάλυση της πορείας των κερδών και των πωλήσεων (Υποενότητα 3.2.1), των συνολικών κεφαλαίων (Υποενότητα 3.2.2), της χρηματοδότησης του εμπορίου (Υποενότητα 3.2.3) και των βασικών χρηματοοικονομικών δεικτών αποδοτικότητας και ρευστότητας (Υποενότητα 3.2.4). 3.1.1. Ο οικονομικός απολογισμός για τις εμπορικές επιχειρήσεις το 2012 Η ελληνική οικονομία βρίσκεται για άλλη μία χρονιά σε συνθήκες ύφεσης, γεγονός που σαφώς καθορίζει τη λειτουργία και τις επιδόσεις των επιχειρήσεων της χώρας. Τα προγράμματα δημοσιονομικής εξυγίανσης (μείωση ελλειμμάτων κ.λπ.) είχαν ως συνέπεια να συνεχιστεί για πέμπτο έτος η ύφεση. Η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ στη διάρκεια της πενταετίας υπερέβη το 20%, ενώ μόνο για το 2012 το ΑΕΠ κατέγραψε πτώση με ετήσιο ρυθμό 6,4%. Σε κάθε περίπτωση, η βαθιά ύφεση, που είχε ως συνέπεια τη μείωση των εισοδημάτων και τη συνεχή πτώση της ζήτησης, έπληξε καίρια την εμπορική δραστηριότητα σε όλη της την έκταση και οι επιπτώσεις ήταν διάχυτες στους επιμέρους τομείς. Η εικόνα που προκύπτει από τα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσης των εμπορικών επιχειρήσεων νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ κάθε άλλο παρά ευχάριστη είναι. Ο μεν κύκλος εργασιών εμφάνισε νέα κάμψη, η δε κερδοφορία τους συνέχισε την καθοδική της πορεία. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Διάγραµµα 3.1 Πωλήσεις και κέρδη των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου το 2012 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ 3,5 3,5 24,2 12,1 56,1 0,5 Πωλήσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 1,1 3,2 9,1 11,2 75,0 0,4 Κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ 4,0 4,0 16,2 16,7 58,6 0,5 Κέρδη ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 1,12,2 8,5 12,7 75,2 0,3 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Άνοδος 5% 10% Στασιµότητα (±5%) Μείωση 5% 10% Μείωση >10% Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 117

2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Τόσο το λειτουργικό όσο και το τελικό (καθαρό) αποτέλεσμα παρέμειναν ζημιογόνα το 2012, ωστόσο οι ζημίες ήταν σημαντικά μειωμένες σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2011. Η επιδείνωση των αποτελεσμάτων φαίνεται ότι ήταν ανεξάρτητη από τη νομική μορφή των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, από την τελευταία δειγματοληπτική έρευνα που διεξήγαγε το ΙΝΕΜΥ προκύπτει ότι σχεδόν οι 9 στις 10 ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις δήλωσαν μείωση (ανεξαρτήτως ποσοστού) τόσο των πωλήσεων όσο και των κερδών τους για το 2012. Παράλληλα, τείνουν να εκλείψουν οι επιχειρήσεις που δηλώνουν σημαντική αύξηση πωλήσεων-κερδών. Η εικόνα της σοβαρής επιδείνωσης απεικονίζεται πλήρως στις επιδόσεις των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου τo 2012. Από τα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσης που δημοσιεύτηκαν επιβεβαιώνεται αναμφισβήτητα το αρνητικό κλίμα που επiκράτησε στην αγορά, με νέα πτώση των πωλήσεων, ενώ η υποχώρηση των μεικτών τους κερδών ήταν ακόμη εντονότερη, γεγονός που αποδίδεται σε αδυναμία συγκράτησης του κόστους στο βαθμό που απαιτείτο. Η κάμψη των μεικτών κερδών φαίνεται ότι ήταν καθοριστική και οδήγησε (για δεύτερη χρονιά) στην καταγραφή λειτουργικών ζημιών το 2012, οι οποίες όμως ήταν δραστικά μειωμένες σε σχέση με το 2011. Το τελικό καθαρό αποτέλεσμα παρέμεινε (για τρίτο κατά σειρά έτος) αρνητικό, με τις εν λόγω εταιρείες να καταγράφουν και πάλι ζημίες ύψους 339,2 εκατ. το 2012, μειωμένες ωστόσο κατά 60,6% από τις αντίστοιχες του 2011. Πίνακας 3.1 Συνοπτικά ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσης των ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2010 ('000 ) Μέγεθος 2012 2011 2010 2012/2011 2011/2010 Πωλήσεις 55.887.023 64.150.109 69.269.704-12,9% -7,4% Κόστος πωληθέντων 45.224.602 51.832.608 55.251.961-12,7% -6,2% Μεικτά κέρδη 10.658.314 12.313.261 14.017.732-13,4% -12,2% Λοιπά λειτουργικά έσοδα 1.034.026 996.754 1.101.257 3,7% -9,5% Λοιπά λειτουργικά έξοδα 10.633.427 12.487.605 13.718.890-14,8% -9,0% Χρηματοοικονομικές δαπάνες 1.096.715 1.174.542 1.018.269-6,6% 15,3% Λειτουργικά κέρδη -37.803-352.133 381.831 89,3% -192,2% Μη λειτουργικά έσοδα 752.021 652.991 584.523 15,2% 11,7% Μη λειτουργικά έξοδα 1.037.336 1.142.274 1.057.692-9,2% 8,0% Μη ενσωματωθείσες αποσβέσεις 16.069 19.083 33.733-15,8% -43,4% Καθαρά κέρδη -339.187-860.498-125.072 60,6% -588,0% Πηγή: ΙCAP DATABANK Από τη δειγματοληπτική έρευνα επίσης προέκυψε ότι ξεπέρασαν τις 8 στις 10 οι ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις οι οποίες δήλωσαν ότι δεν πραγματοποίησαν επενδύσεις παγίου κεφαλαίου το 2012, αναλογία ελάχιστα χαμηλότερη της αντίστοιχης περσινής έρευνας, ενώ και στις ΑΕ και ΕΠΕ οι 8 στις 10 δήλωσαν ότι απείχαν των επενδύσεων την ίδια περίοδο. Περαιτέρω, η πτώση της αξίας των ακαθάριστων παγίων των ΑΕ και ΕΠΕ που προκύπτει από τη σύγκριση των ισολογισμών του 2011 και του 2012 επιβεβαιώνει ότι επικράτησαν ξανά τάσεις αποεπένδυσης στον τομέα του εμπορίου. 118

Μια άλλη σημαντική αρνητική εξέλιξη ήταν ότι τα συνολικά κεφάλαια των εμπορικών εταιρειών κατέγραψαν νέα πτώση κατά 12,2%, σε συνέχεια της μείωσης (κατά 15,9%) του 2011. Η συρρίκνωση αυτή παρατηρείται σε όλα τα συστατικά στοιχεία του ενεργητικού, κυρίως όμως αφορά το κυκλοφορούν ενεργητικό των ΑΕ και ΕΠΕ, το οποίο μειώθηκε το 2012 κατά 15,6% (ή κατά 4.593,8 εκατ. ). Το μεγαλύτερο τμήμα της μείωσης του κυκλοφορούντος αφορούσε τις βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις (κατέγραψαν πτώση 15,3% σε σχέση με το 2011) και ιδιαίτερα τις απαιτήσεις έναντι πελατών (ελαττώθηκαν κατά 1,5 δισ. περίπου). Η μείωση του συνολικού ενεργητικού αντανακλάται στο σκέλος της χρηματοδότησης από την πτώση κυρίως των συνολικών υποχρεώσεων (-15,8%), η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον περιορισμό του βραχυπρόθεσμου χρέους. Η εξέλιξη αυτή συνοδεύτηκε από χαμηλού ρυθμού μείωση των ιδίων κεφαλαίων. Στο επίπεδο της τραπεζικής χρηματοδότησης καταγράφηκε περιορισμός, τόσο της βραχυπρόθεσμης τραπεζικής χρηματοδότησης όσο και της μακροπρόθεσμης. Συνεπώς μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το πλήγμα που δέχτηκε η εμπορική δραστηριότητα από τη διαρκή ύφεση στην εγχώρια αγορά, σε συνδυασμό και με τη συμπίεση της χρηματοδότησης, συνέχισαν να αποτελούν φραγμό στην πορεία ανάκαμψης του ελληνικού εμπορίου κατά το 2012. Πίνακας 3.2 Πηγές και χρήσεις των νέων κεφαλαίων των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2010 ('000 ) Πηγές νέων κεφαλαίων Μεταβολή Μερίδιο επί Μεταβολή Μερίδιο επί 2012/2011 της μεταβολής 2011/2010 της μεταβολής του παθητικού του παθητικού Α.1 Μετοχικά κεφάλαια -533.138 9,0% -577.282 6,3% Α.2 Αποθεματικά και αποτελέσματα εις νέον 278.278-4,7% -1.248.788 13,7% Α. Ίδια κεφάλαια -254.860 4,3% -1.826.071 20,0% Β.1 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις -4.488.677 76,1% -5.692.957 62,4% Β.1.1 Βραχυπρόθεσμες τραπεζικές υποχρεώσεις -1.044.904 17,7% -2.292.772 25,1% Β.1.2 Λοιπές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις -3.443.773 58,4% -3.400.185 37,2% Β.2 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις -1.156.647 19,6% -1.610.652 17,6% Β.2.1 Μακροπρόθεσμες τραπεζικές υποχρεώσεις -1.176.620 19,9% -1.508.936 16,5% Β.2.2 Λοιπές μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 19.973-0,3% -101.717 1,1% Β. Υποχρεώσεις -5.645.324 95,7% -7.303.610 80,0% Αύξηση παθητικού -5.900.184 100,0% -9.129.680 100,0% Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Χρήσεις νέων κεφαλαίων Μεταβολή Μερίδιο επί Μεταβολή Μερίδιο επί 2012/2011 της μεταβολής 2011/2010 της μεταβολής του ενεργητικού του ενεργητικού Γ. Καθαρά πάγια -835.238 14,2% -2.166.676 23,7% Δ.1 Αποθέματα -1.446.193 24,5% -1.644.632 18,0% Δ.2 Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις -3.147.653 53,3% -5.116.051 56,0% Δ. Κυκλοφορούν -4.593.846 77,9% -6.760.683 74,1% Ε. Διαθέσιμα -471.100 8,0% -202.322 2,2% Αύξηση ενεργητικού -5.900.184 100,0% -9.129.680 100,0% Πηγή: ΙCAP DATABANK 119

Διάγραµµα 3.2 Χρηµατοδότηση της αύξησης του ενεργητικού των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012/2011 και 2011/2010 ('000 ) 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Μεταβολή 2011/2010 Μεταβολή 2012/2011-3.500.000-3.000.000-2.500.000-2.000.000-1.500.000-1.000.000-500.000 0 500.000 Μετοχικά κεφάλαια Αποθεµατικά και αποτελέσµατα εις νέον Βραχυπρόθεσµες τραπεζικές υποχρεώσεις Λοιπές βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις Μακροπρόθεσµες τραπεζικές υποχρεώσεις Λοιπές µακροπρόθεσµες υποχρεώσεις Μεταβολή 2011/2010-572.282-1.458.962-2.670.772-3.305.658-1.119.499-101.477 Διάγραµµα 3.3 Αύξηση του ενεργητικού των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012/2011 και 2011/2010 ('000 ) Μεταβολή 2012/2011-533.138 278.278-1.044.904-3.443.773-1.176.620 19.973 Μεταβολή 2011/2010 Μεταβολή 2012/2011-6.000.000-5.000.000-4.000.000-3.000.000-2.000.000-1.000.000 0 Καθαρά πάγια Αποθέµατα Βραχυπρόθεσµες απαιτήσεις Διαθέσιµα Μεταβολή 2011/2010-2.302.015-1.680.274-5.035.939-210.422 Μεταβολή 2012/2011-835.238-1.446.193-3.147.653-471.100 120

Διάγραµµα 3.4 Αποδοτικότητα ιδίων και συνολικών κεφαλαίων και ποσοστό καθαρού κέρδους εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2010-2012 (%) 2 1 0-1 -2-3 -4-5 -6-7 1,6 0,7 1,8-0,2-0,9-1,3-2,8-6,9 2010 2011 2012-0,6 Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων Αποδοτικότητα συνολικών κεφαλαίων Περιθώριο καθαρού κέρδους Δεδομένων των παραπάνω εξελίξεων, ο δείκτης της αποδοτικότητας των ιδίων κεφαλαίων παρέμεινε σε αρνητικά επίπεδα την τελευταία τριετία, εντούτοις το 2013 δείχνει τάσεις (μερικής) ανάκαμψης και διαμορφώθηκε σε -2,8% το 2012 (από -6,9% το 2011). Περαιτέρω, διαπιστώνεται ότι ο δραστικός περιορισμός των συνολικών ζημιών το 2012 (-60,6%) ήταν ο καθοριστικός παράγοντας που οδήγησε στην ανάκαμψη του δείκτη αποδοτικότητας των συνολικών κεφαλαίων σε 1,8% το 2012 από 0,7% το 2011. Από τους ισολογισμούς των ΑΕ και ΕΠΕ προκύπτει ότι ο ρυθμός μείωσης του κυκλοφορούντος και του διαθέσιμου κεφαλαίου ελάχιστα διέφερε από τον αντίστοιχο των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων, με αποτέλεσμα η γενική ρευστότητα να παραμείνει αμετάβλητη στο 1,15 το 2012. Περαιτέρω, από την έρευνα του ΙΝΕΜΥ φαίνεται ότι η απόλυτη πλειοψηφία Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Διάγραµµα 3.5 Η ρευστότητα των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου το 2012 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Ρευστότητα ΑΕ-ΕΠΕ 1,5 5,1 16,7 13,6 62,6 0,5 Ρευστότητα ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 0,7 2,1 9,5 11,5 75,8 0,4 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος >10% Άνοδος 5% 10% Στασιµότητα (±5%) Μείωση 5% 10% Μείωση >10% Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 121

(76,2%) των εταιρειών αυτών των νομικών μορφών δήλωσαν ότι η ρευστότητά τους περιορίστηκε, ενώ σχεδόν οι 3 στις 5 ΑΕ και ΕΠΕ δήλωσαν και πάλι σημαντική (πάνω από 10%) μείωση της ρευστότητάς τους. Η αίσθηση για επιδείνωση της γενικής ρευστότητας ήταν ακόμη μεγαλύτερη στις ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις, όπου σχεδόν 8 στις 10 επιχειρήσεις (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας) δήλωσαν ότι η επάρκειά τους σε κεφάλαιο κίνησης μειώθηκε σημαντικά. 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 3.1.2. Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2013 Η ελληνική οικονομία βρίσκεται για άλλη μία χρονιά σε συνθήκες ύφεσης, γεγονός που σαφώς καθορίζει τη λειτουργία και τις επιδόσεις των επιχειρήσεων της χώρας. Η δειγματοληπτική έρευνα του ΙΝΕΜΥ αποτύπωσε τον αντίκτυπο της ύφεσης στις πωλήσεις, στα κέρδη, στις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, στα αποθέματα και στην απασχόληση των επιχειρήσεων του ελληνικού εμπορίου. Η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως νομικής μορφής) εκτίμησαν για μία ακόμη φορά ότι η εξέλιξη των πωλήσεών τους θα είναι πτωτική το 2013. Από την έρευνα επιβεβαιώνεται και πάλι ότι η επιδείνωση είναι πολύ εντονότερη στις μικρότερες επιχειρήσεις, αφού οι εκτιμήσεις των ΟΕ-ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων είναι κατά πολύ δυσμενέστερες από αυτές των ΑΕ και ΕΠΕ. Πράγματι, οι 7 στις 10 ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις και οι 5 στις 10 εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμούν ότι οι πωλήσεις τους θα μειωθούν το 2013. Κοινό χαρακτηριστικό των τελευταίων ερευνών είναι ότι η εκτίμηση για πτώση των πωλήσεων ήταν ολοένα και εντονότερη κάθε χρόνο, φαινόμενο περισσότερο έντονο στις ΑΕ και ΕΠΕ. Το 2013 η πτώση του κύκλου εργασιών μάλλον αιφνιδίασε τις εταιρείες αυτής της μορφής, αφού η μερίδα όσων προσδοκούσαν (στην περσινή έρευνα) επιδείνωση είναι σημαντικά μικρότερη (σχεδόν 11 ποσοστιαίες μονάδες) σε σχέση με τις παρούσες εκτιμήσεις. Από την πλευρά των μικρότερων επιχειρήσεων ωστόσο, φαίνεται ότι η έκταση των απωλειών στο επίπεδο των πωλήσεων το 2013 δεν αιφνιδίασε τις εμπορικές ΟΕ-ΕΕ και ατομικές Διάγραµµα 3.6 Οι εκτιµήσεις των εµπορικών επιχειρήσεων για τις πωλήσεις και τα καθαρά κέρδη τους το 2013 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ 12,1 35,4 52,0 0,5 Πωλήσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 7,8 20,4 71,1 0,7 Κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ 9,1 32,8 55,1 3,0 Κέρδη ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 5,3 20,1 72,4 2,2 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 122

Διάγραµµα 3.7 Σύγκριση εκτιµήσεων και προβλέψεων των εµπορικών ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ για τις πωλήσεις και τα κέρδη του 2013 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εκτίµηση πωλήσεων 7,8 20,4 71,1 0,7 Πρόβλεψη πωλήσεων 7,7 17,7 70,6 4,0 Εκτίµηση κερδών 5,3 20,1 72,4 2,2 Πρόβλεψη κερδών 6,6 17,6 71,1 4,7 Εκτίµηση πωλήσεων 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 3.8 Σύγκριση εκτιµήσεων και προβλέψεων των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ για τις πωλήσεις και τα κέρδη του 2013 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 12,1 35,4 52,0 0,5 Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Πρόβλεψη πωλήσεων 10,7 35,3 41,2 12,8 Μέρος 3 Εκτίµηση κερδών 9,1 32,8 55,1 3,0 Πρόβλεψη κερδών 10,7 35,8 40,6 12,8 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ επιχειρήσεις, αφού η μερίδα όσων στην περσινή έρευνα προέβλεπαν επιδείνωση, ελάχιστα απέχει σε σχέση με τις παρούσες εκτιμήσεις. Ανάλογη με την εικόνα των πωλήσεων είναι και η εικόνα των εκτιμήσεων για την κερδοφορία κατά το 2013. Η απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων εκτιμά επιδείνωση και σε αυτό το επίπεδο. Και πάλι οι εκτιμήσεις των ΟΕ-ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων είναι εμφανώς δυσμενέστερες. Περαιτέρω, οι περσινές προβλέψεις των ΑΕ και ΕΠΕ για την εξέλιξη των κερδών τους διαψεύστηκαν σε μεγάλο βαθμό, εφόσον το ποσοστό όσων εκτιμούν στην παρούσα φάση επιδείνωση της κερδοφορίας είναι κατά πολύ μεγαλύτερο (κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες περίπου). Αντίθετα, η έκταση των απωλειών στην κερδοφορία το 2013 ήταν μάλλον αναμενόμενη και δεν αιφνιδίασε τις εμπορικές ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις, αφού η μερίδα όσων στην περσινή έρευνα προέβλεπαν επιδείνωση ελάχιστα απέχει σε σχέση με τις παρούσες εκτιμήσεις. 123

Εκτιμάται επίσης ότι η επενδυτική «απραξία» που παρατηρήθηκε την τελευταία τριετία συνεχίζεται. Το 2013 η απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως νομικής μορφής) δηλώνει στασιμότητα στο επίπεδο των επενδύσεων, φαινόμενο πολύ πιο έντονο στην πλευρά των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου, όπου οι 9 στις 10 επιχειρήσεις δήλωσαν στασιμότητα. Περαιτέρω, στην κατηγορία των ΟΕ-ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων σημαντικό ήταν και το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι οι επενδύσεις τους μειώθηκαν το τελευταίο έτος. Όσον αφορά τα αποθέματα, η απόλυτη πλειοψηφία των εμπορικών επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από νομική μορφή, δηλώνουν ότι τα αποθέματά τους είναι μειωμένα και το 2013. Αναλόγως της μορφής των επιχειρήσεων, περισσότερο έντονη είναι η πτώση της αποθεματοποίησης στην πλευρά των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, αφού σχεδόν οι 2 στις 3 επιχειρήσεις μείωσαν τα αποθέματά τους. 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Αποθέµατα ΑΕ-ΕΠΕ Αποθέµατα ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ Επενδύσεις ΑΕ-ΕΠΕ Διάγραµµα 3.9 Οι εκτιµήσεις των εµπορικών επιχειρήσεων για τα αποθέµατα και τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του ελληνικού εµπορίου το 2013 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 6,1 28,8 64,6 0,5 9,2 31,1 58,1 4,0 89,4 5,6 1,6 1,0 Επενδύσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 3,7 68,3 26,5 1,6 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Στο μέτωπο της απασχόλησης, οι απώλειες σε όλη τη διάρκεια της περιόδου ύφεσης ήταν μεγάλες, φαίνεται δε ότι η κατάσταση έχει μάλλον παγιωθεί στην παρούσα φάση. Από τη δειγματοληπτική έρευνα του ΙΝΕΜΥ προκύπτει ότι για το 2013 σχεδόν οι 8 στις 10 ΑΕ και ΕΠΕ και οι 9 στις 10 ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις δήλωσαν στασιμότητα απασχόλησης. Περαιτέρω, το 16,7% των ΑΕ και ΕΠΕ δήλωσαν ότι μειώνουν το προσωπικό τους, ενώ το ποσοστό αυτό στις ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις είναι σαφώς χαμηλότερο (9,2%). 124 3.1.3. Οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2014 Οι προσδοκίες και οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, σχετικά με την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών τους κατά το 2014, δυστυχώς δεν είναι αισιόδοξες. Όσον αφορά τον κύκλο εργασιών, στις προβλέψεις των επιχειρήσεων για το 2014 επικρατεί και πάλι απαισιοδοξία, η οποία όμως είναι λιγότερο έντονη σε σχέση με πέρυσι. Στην παρούσα έρευνα περισσότερες από 5 στις 10 ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις αναμένουν μείωση πωλήσεων για το 2014, ενώ στις ΑΕ και ΕΠΕ η

Διάγραµµα 3.10 Oι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τις πωλήσεις του 2014 και του 2013 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2014 14,6 35,4 39,4 10,6 ΑΕ-ΕΠΕ 2013 10,7 35,3 41,2 12,8 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2014 8,4 26,0 54,5 11,1 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2013 7,7 17,7 70,6 4,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Διάγραµµα 3.11 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τα κέρδη του 2014 και του 2013 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου ΑΕ-ΕΠΕ 2014 14,1 34,8 37,9 13,1 Μέρος 3 ΑΕ-ΕΠΕ 2013 10,7 35,8 40,6 12,8 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2014 7,4 26,0 54,6 12,0 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2013 6,6 17,6 71,1 4,7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ μερίδα των απαισιόδοξων εταιρειών αφορά τις 4 στις 10 επιχειρήσεις. Ωστόσο, ο περιορισμός των απαισιόδοξων προβλέψεων είναι πιο εμφανής στις μικρότερες επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, παραμένει πολύ σοβαρή η διαφορά μεταξύ των απαισιόδοξων και των αισιόδοξων προβλέψεων. Ανάλογη εικόνα προκύπτει και αναφορικά με τις προβλέψεις για την κερδοφορία τους το 2014. Οι προβλέψεις για επιδείνωση εξακολουθούν να κυριαρχούν, όμως η έκταση των αρνητικών προβλέψεων είναι σαφώς πιο περιορισμένη σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα. Στην κατηγορία των ΟΕ-ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων, η μερίδα των απαισιόδοξων, παρ ότι έχει μειωθεί σημαντικά, εξακολουθεί να συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία 125

(54,6%), ενώ παράλληλα διαπιστώνεται και διεύρυνση του μεριδίου των επιχειρήσεων που προβλέπουν στασιμότητα. Στις εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ, οι 4 στις 10 επιχειρήσεις αναμένουν και πάλι επιδείνωση της κερδοφορίας τους το 2014. Τέλος, σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, οι αισιόδοξες προβλέψεις παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Όσον αφορά τον προγραμματισμό επενδύσεων παγίου κεφαλαίου για το 2014, η έρευνα επιβεβαιώνει την κυριαρχία συνθηκών επενδυτικής «απραξίας». Η στασιμότητα όσον αφορά τις επενδύσεις του 2014 είναι η κυρίαρχη τάση και στις δύο ομάδες επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στις ΑΕ και ΕΠΕ, όπου οι 7 στις 10 εταιρείες δηλώνουν στασιμότητα. Σε κάθε περίπτωση, οι επιχειρήσεις που δηλώνουν πρόθεση να αυξήσουν τις επενδύσεις τους συγκεντρώνουν χαμηλό (μονοψήφιο) ποσοστό. 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Διάγραµµα 3.12 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του 2014 και του 2013 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2014 ΑΕ-ΕΠΕ 2013 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2014 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2013 5,6 71,2 10,6 12,6 7,0 57,2 23,0 12,8 4,4 57,5 26,1 12,0 4,8 48,2 42,4 4,6 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Οι προβλέψεις για την απασχόληση κατά το 2014 δεν είναι ενθαρρυντικές, για μία ακόμη φορά. Στις ΑΕ και ΕΠΕ, πλέον οι 2 στις 3 εταιρείες προβλέπουν στασιμότητα απασχόλησης το 2014, παράλληλα όμως έχουν συρρικνωθεί τα ποσοστά εταιρειών που προβλέπουν κάμψη της απασχόλησης (προφανώς διότι έχουν μάλλον εξαντλήσει τις δυνατότητες περικοπής προσωπικού). Ομοίως, πάνω από 7 στις 10 ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις προβλέπουν στασιμότητα απασχόλησης το 2014. Επισημαίνεται ότι το ποσοστό των ΑΕ και ΕΠΕ που προβλέπουν νέες περικοπές δεν διαφέρει ουσιαστικά από το αντίστοιχο των ΟΕ-ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων. Τέλος, το μερίδιο όσων σχεδιάζουν να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας το 2014 παραμένει πολύ χαμηλό και στις δύο κατηγορίες εμπορικών επιχειρήσεων, ωστόσο υπάρχει μεγάλο προβάδισμα από πλευράς των ΑΕ και ΕΠΕ. Οι προβλέψεις για τη ρευστότητα του 2014 κινούνται στο ίδιο κλίμα απαισιοδοξίας. Οι προβλέψεις των ΟΕ-ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων για την εξέλιξη της ρευστότητάς τους κατά το 2014 είναι πολύ απαισιόδοξες (αν και σε σαφώς χαμηλότερα ποσοστά συγκριτικά με την περσινή έρευνα). Συγκεκριμένα, σχεδόν οι 6 στις 10 επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας 126

Διάγραµµα 3.13 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για την απασχόληση του 2014 και του 2013 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2014 9,1 66,7 10,6 13,6 ΑΕ-ΕΠΕ 2013 7,0 49,7 30,5 12,8 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2014 3,2 75,0 9,9 11,9 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2013 3,4 60,0 31,8 4,8 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ προβλέπουν επιδείνωση ρευστότητας το επόμενο έτος, γεγονός που συνδέεται αναμφίβολα με την έλλειψη πρόσβασης σε χρηματοδότηση και τη σοβαρή έλλειψη ρευστότητας στην αγορά γενικά. Στην πλευρά των εταιρειών ΑΕ και ΕΠΕ οι προβλέψεις δεν εμφανίζουν ουσιώδη μεταβολή. Οι 4 στις 10 επιχειρήσεις προβλέπουν ξανά επιδείνωση της ρευστότητας το 2014, ενώ το ένα τρίτο των εταιρειών δηλώνει ότι προβλέπει στασιμότητα. Και στις δύο ομάδες επιχειρήσεων οι αισιόδοξες προσδοκίες αφορούν μια μικρή μόνο μερίδα επιχειρήσεων, ακόμη όμως και σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει μεγάλο προβάδισμα από πλευράς των ΑΕ και ΕΠΕ, γεγονός που αποδίδεται στις μεγαλύτερες (σχετικά) δυνατότητες πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Διάγραµµα 3.14 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τη ρευστότητα του 2014 και του 2013 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2014 14,1 34,8 38,9 12,1 ΑΕ-ΕΠΕ 2013 10,7 35,8 40,6 12,8 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2014 7,8 25,8 55,0 11,4 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2013 6,9 17,4 70,9 4,8 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 127

3.2. Ο οικονομικός απολογισμός για τις ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 Οι βασικές διαπιστώσεις για το 2012 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Οι πωλήσεις και τα μεικτά κέρδη για τέταρτο κατά σειρά έτος κατέγραψαν πτώση, κατά 12,9% και 13,4% αντίστοιχα. Το ποσοστό μεικτού κέρδους περιορίστηκε σε 19,1%. Πτώση πωλήσεων και μεικτών κερδών σημειώθηκε και στους τρεις τομείς του εμπορίου. Η παρατεταμένη οικονομική ύφεση των τελευταίων ετών έχει ανατρέψει την κερδοφορία του εμπορίου. Τόσο το λειτουργικό όσο και το τελικό (καθαρό) αποτέλεσμα παρέμειναν ζημιογόνα και το 2012. Οι συνολικές ζημίες των εμπορικών εταιρειών ήταν της τάξεως των 340 εκατ. περίπου, ωστόσο ήταν σημαντικά μειωμένες σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2011 (έτος κορύφωσης της κρίσης στο εμπόριο). Κανένας τομέας του εμπορίου δεν ήταν κερδοφόρος το τελευταίο έτος. Το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών ήταν ο τομέας με τις υψηλότερες ζημίες το 2012. Το ποσοστό καθαρού κέρδους και η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων διαμορφώθηκαν και πάλι σε αρνητικά επίπεδα. Το συνολικό ενεργητικό μειώθηκε κατά 12,2%, η δε συρρίκνωση αφορά όλα τα συστατικά του στοιχεία. Εντονότερη ήταν η μείωση των απαιτήσεων και στη συνέχεια των αποθεμάτων. Το 2012 εντοπίζεται για δεύτερη φορά πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στο ελληνικό εμπόριο συνολικά. Η αποεπένδυση σημειώθηκε μόνο στον τομέα αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, ήταν όμως τέτοιας έντασης ώστε καθόρισε το εμπόριο συνολικά. Τα ίδια κεφάλαια των εμπορικών εταιρειών εμφάνισαν μικρή μόνο μείωση το 2012, σε συνέχεια της μεγάλης πτώσης που είχαν καταγράψει το προηγούμενο έτος. Το συνολικό χρέος κατέγραψε πτώση 15,8%. Υψηλότερος ήταν ο ρυθμός μείωσης των μεσομακροπρόθεσμων υποχρεώσεων. Η γενική ρευστότητα παρέμεινε σταθερή την τελευταία διετία. 3.2.1. Οι πωλήσεις και η κερδοφορία των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 Ο κύκλος εργασιών Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων χρήσης που έχουν δημοσιευτεί και υπάρχουν στο αρχείο της ICAP προκύπτει ότι το 2012 υπήρξε για τέταρτο συνεχές έτος πτώση του κύκλου εργασιών των ΑΕ και ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου. Η πτώση των πωλήσεων διαμορφώθηκε σε 12,9% συνολικά και ήταν μεγαλύτερης έντασης από την πτώση που είχε καταγραφεί την προηγούμενη διετία. Μεταξύ των ΑΕ και ΕΠΕ η μείωση των πωλήσεων καταγράφηκε και στους τρεις κύριους τομείς. Εντονότερη ήταν στον τομέα της εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών και μικρότερη στο λιανικό εμπόριο. Περαιτέρω, από τους 15 επιμέρους κλάδους και των τριών τομέων μόνο δύο εμφάνισαν αύξηση πωλήσεων το 2012, 1 ενώ το προηγούμενο έτος οι επιδόσεις ήταν σχετικά καλύτερες (τέσσερις κλάδοι είχαν αύξηση πωλήσεων). Μεταξύ των κλάδων 1. Η αύξηση που σημειώθηκε στο Λ/Ε οικιακών συσκευών ήταν πλασματική, όπως αναφέρεται στην ανάλυση του κλάδου (Ειδικό Παράρτημα Α). 128

που κατέγραψαν απώλειες εσόδων οι σημαντικότερες μειώσεις καταγράφηκαν στο εμπόριο αυτοκινήτων (με εντυπωσιακό ποσοστό μείωσης 38,3%) και στο λιανικό εμπόριο ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης (-27,5%). Πωλήσεις 2012 Πτώση πωλήσεων και στους τρεις τομείς. Ιδιαίτερα αισθητή στα αυτοκίνητα-ανταλλακτικά και λιγότερο έντονη στο λιανικό εμπόριο. Διάγραµµα 3.15 Ρυθµός αύξησης των πωλήσεων: 2010-2012 (%) 2012-12,9 2011 2010-14,0-12,0-10,0-8,0-6,0-4,0-2,0 0,0 Πίνακας 3.3 Οι πωλήσεις των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2010 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2012 2011 2010 Μεταβολή Μεταβολή 2012/2011 2011/2010 Αυτοκίνητα 2.112.394 3.420.953 5.158.791-38,3% -33,7% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 1.236.879 1.217.718 1.312.993 1,6% -7,3% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 3.349.273 4.638.671 6.471.784-27,8% -28,3% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 782.604 853.387 752.508-8,3% 13,4% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 5.830.594 6.525.918 6.912.321-10,7% -5,6% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 11.410.235 13.524.741 15.702.107-15,6% -13,9% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 13.914.524 15.102.119 14.322.832-7,9% 5,4% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 2.302.948 2.850.342 3.556.706-19,2% -19,9% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 4.451.485 5.105.739 5.687.031-12,8% -10,2% Άλλο χονδρικό εμπόριο 1.211.256 1.607.847 1.273.786-24,7% 26,2% Χονδρικό εμπόριο 39.903.645 45.570.092 48.207.292-12,4% -5,5% Γενικό λιανικό εμπόριο 8.262.327 8.844.366 8.766.675-6,6% 0,9% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 103.518 108.963 89.016-5,0% 22,4% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 904.692 1.247.438 1.492.201-27,5% -16,4% Λ/Ε καλλυντικών 363.830 433.198 537.104-16,0% -19,3% Λ/Ε οικιακών συσκευών 1.112.877 990.384 1.130.402 12,4% -12,4% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 1.886.860 2.316.995 2.575.232-18,6% -10,0% Λιανικό εμπόριο 12.634.105 13.941.345 14.590.629-9,4% -4,5% Γενικό σύνολο 55.887.023 64.150.109 69.269.704-12,9% -7,4% -10,4-7,4 Πηγή: ΙCAP DATABANK Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 129

Διάγραµµα 3.16 Διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων των ΑΕ και ΕΠΕ του εµπορίου: 2010-2012 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,0 0,0 0,5 100% 80% 45,0 65,2 56,1 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 60% 40% 20% 0% 21,8 21,8 7,4 4,0 2010 έναντι 2009 Περαιτέρω, από την έρευνα της ΕΣΕΕ στις εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ προκύπτει και πάλι ότι οι 9 στις 10 επιχειρήσεις του εμπορίου δήλωσαν περιορισμό ή στασιμότητα των πωλήσεών τους το 2012, ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσαν ότι οι πωλήσεις τους μειώθηκαν σημαντικά (πάνω από 10%) διαμορφώθηκε σε 56,1%, συνιστώντας (για δεύτερη φορά) την απόλυτη πλειοψηφία των εμπορικών επιχειρήσεων. Μεικτά, λειτουργικά και καθαρά κέρδη 12,8 13,9 3,2 4,8 2011 έναντι 2010 2012 έναντι 2011 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Η εικόνα που προκύπτει και στο επίπεδο των μεικτών κερδών των ελληνικών εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ είναι εκείνη της συνεχούς επιδείνωσης, αφού η κάμψη που είχε ήδη καταγραφεί τα προηγούμενα έτη όχι μόνο συνεχίστηκε αλλά και εντάθηκε το 2012. Συγκεκριμένα, τα μεικτά τους κέρδη διαμορφώθηκαν σε 10.658,3 εκατ. και ήταν μειωμένα κατά 13,4% έναντι του 2011. Το γεγονός ότι η ποσοστιαία μείωση των μεικτών κερδών ήταν εντονότερη από την αντίστοιχη των πωλήσεων είναι ενδεικτικό του ότι υπήρξε αδυναμία των εταιρειών να περιορίσουν το κόστος πωληθέντων τους στο βαθμό που απαιτείτο. Όπως και την προηγούμενη χρονιά, τα μεικτά κέρδη μειώθηκαν και στους τρεις τομείς δράσης των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ. Μεγαλύτερη ήταν η επιδείνωση στον τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (-25%) και μικρότερη στο λιανικό εμπόριο (-11,5%). Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά καταγράφεται μείωση της μεικτής κερδοφορίας (το 2012) σε όλους τους επιμέρους κλάδους και των τριών τομέων. Οι μεγαλύτερες απώλειες σημειώθηκαν στους κλάδους του εμπορίου αυτοκινήτων, στο λιανικό εμπόριο ένδυσηςυπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης και στο χονδρικό εμπόριο ενδιάμεσων προϊόντων. 12,1 24,2 3,5 3,5 130

Πίνακας 3.4 Τα μεικτά κέρδη των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2010 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2012 2011 2010 Μεταβολή Μεταβολή 2012/2011 2011/2010 Αυτοκίνητα 340.487 498.755 713.586-31,7% -30,1% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 197.790 219.155 249.710-9,7% -12,2% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 538.277 717.911 963.296-25,0% -25,5% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 158.326 170.238 172.981-7,0% -1,6% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1.092.444 1.230.558 1.385.594-11,2% -11,2% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 3.375.940 3.836.138 4.402.631-12,0% -12,9% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 689.444 805.025 910.271-14,4% -11,6% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 396.355 529.985 721.231-25,2% -26,5% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 898.788 1.023.613 1.251.422-12,2% -18,2% Άλλο χονδρικό εμπόριο 211.508 272.644 232.664-22,4% 17,2% Χονδρικό εμπόριο 6.822.804 7.868.202 9.076.795-13,3% -13,3% Γενικό λιανικό εμπόριο 1.949.139 2.070.527 2.055.279-5,9% 0,7% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 26.484 26.821 20.785-1,3% 29,0% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 378.756 538.563 658.328-29,7% -18,2% Λ/Ε καλλυντικών 110.426 133.990 161.560-17,6% -17,1% Λ/Ε οικιακών συσκευών 282.730 287.508 332.980-1,7% -13,7% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 549.697 669.739 748.709-17,9% -10,5% Λιανικό εμπόριο 3.297.232 3.727.148 3.977.641-11,5% -6,3% Γενικό σύνολο 10.658.314 12.313.261 14.017.732-13,4% -12,2% Η ταχύτερη μείωση των μεικτών κερδών των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ σε σύγκριση με εκείνη των πωλήσεων είχε ως αποτέλεσμα την οριακή υποχώρηση του ποσοστού μεικτού κέρδους το 2012, σε 19,1%. Από κλαδική πλευρά, δεν υπάρχει ξεκάθαρη τάση σε σχέση με την εξέλιξη του δείκτη σε κάποιον τομέα. Ο τομέας της εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών εμφανίζει το χαμηλότερο (μεταξύ των τριών) περιθώριο μεικτού κέρδους το 2012, αξίζει όμως να επισημανθεί ότι ο δείκτης παρουσιάζει σταδιακή βελτίωση στη διάρκεια της τριετίας, σε αντίθεση με τους άλλους δύο τομείς όπου η εξέλιξη ήταν φθίνουσα. Συνολικά 8 κλάδοι εμφανίζουν βελτίωση (έστω και μικρή), ενώ οι λοιποί 7 εμφανίζουν επιδείνωση του δείκτη κατά το 2012. Αξιόλογη αύξηση του ποσοστού μεικτού κέρδους κατεγράφη στον κλάδο αυτοκινήτων, χονδρικού εμπορίου ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης και λιανικού εμπορίου τροφίμων-ποτών-καπνού. Αντίθετα, οι μεγαλύτερες απώλειες του δείκτη εντοπίζονται στο λιανικό εμπόριο οικιακών συσκευών και στα ανταλλακτικά οχημάτων. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 131

2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 3.5 Ποσοστό μεικτού κέρδους των ΑΕ και ΕΠΕ κατά τομέα και κλάδο: 2012-2010 Κλάδος 2012 2011 2010 Αυτοκίνητα 16,1% 14,6% 13,8% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 16,0% 18,0% 19,0% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 16,1% 15,5% 14,9% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 20,2% 19,9% 23,0% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 18,7% 18,9% 20,0% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 29,6% 28,4% 28,0% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 5,0% 5,3% 6,4% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 17,2% 18,6% 20,3% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 20,2% 20,0% 22,0% Άλλο χονδρικό εμπόριο 17,5% 17,0% 18,3% Χονδρικό εμπόριο 17,1% 17,3% 18,8% Γενικό λιανικό εμπόριο 23,6% 23,4% 23,4% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 25,6% 24,6% 23,3% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 41,9% 43,2% 44,1% Λ/Ε καλλυντικών 30,4% 30,9% 30,1% Λ/Ε οικιακών συσκευών 25,4% 29,0% 29,5% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 29,1% 28,9% 29,1% Λιανικό εμπόριο 26,1% 26,7% 27,3% Γενικό σύνολο 19,1% 19,2% 20,2% Η κάμψη των μεικτών κερδών φαίνεται ότι ήταν καθοριστική, εφόσον ούτε ο σημαντικός περιορισμός (-14,8%) των λοιπών λειτουργικών δαπανών των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ (στις οποίες περιλαμβάνονται και τα έξοδα διοίκησης και διάθεσης των προϊόντων) δεν ήταν ικανός να αποτρέψει την καταγραφή, για δεύτερη χρονιά, λειτουργικών ζημιών ύψους 37,8 εκατ. το 2012, οι οποίες όμως ήταν δραστικά μειωμένες σε σχέση με το προηγούμενο έτος (αντίστοιχες ζημίες: 352,1 εκατ. ). Η καταγραφή λειτουργικών ζημιών το 2012 προήλθε αποκλειστικά από τον τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, ήταν όμως τέτοιας έκτασης (ξεπέρασαν τα 200 εκατ. ), ώστε υπερκάλυψαν τα λειτουργικά κέρδη των άλλων δύο τομέων εμπορικής δραστηριοποίησης, οι οποίοι επανήλθαν σε συνθήκες λειτουργικής κερδοφορίας. Από κλαδική σκοπιά, θετικό λειτουργικό αποτέλεσμα κατά το 2012 εμφανίζουν 9 από τους 15 κλάδους. Θεαματική βελτίωση, από λειτουργικές ζημίες σε κέρδη, κατέγραψαν 3 κλάδοι (χονδρικό εμπόριο μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού, χονδρικό εμπόριο ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης και λιανικό εμπόριο τροφίμων-ποτών-καπνού). Τα υψηλότερα οργανικά κέρδη εμφανίζουν οι κλάδοι γενικό λιανικό εμπόριο και χονδρικό εμπόριο τροφίμων-ποτών-καπνού. Αντίθετα, τις μεγαλύτερες λειτουργικές ζημίες κατά το 2012 κατέγραψαν οι κλάδοι του εμπορίου αυτοκινήτων και λιανικού εμπορίου ένδυσηςυπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης. 132

Πίνακας 3.6 Τα λειτουργικά κέρδη των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2010 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2012 2011 2010 Μεταβολή Μεταβολή 2012/2011 2011/2010 Αυτοκίνητα -207.737-233.103-220.443 10,9% 5,7% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 2.751 2.998 2.425-8,2% 23,6% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά -204.986-230.105-218.018 10,9% -5,5% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 21.232 28.502 25.837-25,5% 10,3% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 90.130 119.235 144.364-24,4% -17,4% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 32.614-247.343 123.402 113,2% -300,4% Χ/Ε καυσίμων και χημικών -33.194 26.158 76.077-226,9% -65,6% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων -41.196-17.479 46.596-135,7% -137,5% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 25.620-32.396 25.460 179,1% -227,2% Άλλο χονδρικό εμπόριο 1.817 14.358 29.327-87,3% -51,0% Χονδρικό εμπόριο 97.023-108.966 471.062 189,0% -123,1% Γενικό λιανικό εμπόριο 133.354 81.929 142.611 62,8% -42,6% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 627-1.103 951 156,8% -216,0% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης -84.869-99.542-50.519 14,7% -97,0% Λ/Ε καλλυντικών -7.631-1.750-14.126-336,2% 87,6% Λ/Ε οικιακών συσκευών -52.674-44.015-22.152-19,7% -98,7% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 81.354 51.418 72.020 58,2% -28,6% Λιανικό εμπόριο 70.160-13.061 128.786 637,2% -110,1% Γενικό σύνολο -37.803-352.133 381.831 89,3% -192,2% Καθαρά αποτελέσματα 2012 Η βαθιά οικονομική κρίση εξακολουθεί να πλήττει βαρύτατα την κερδοφορία του εμπορίου. Το 2012 το καθαρό αποτέλεσμα ήταν και πάλι ζημιογόνο, όμως οι ζημίες περιορίστηκαν σχεδόν κατά 61%. Κανένας από τους τρεις τομείς δεν ήταν κερδοφόρος το 2012. Οι μεγαλύτερες ζημίες προήλθαν από το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Στο χονδρικό και το λιανικό εμπόριο οι ζημίες εμφανίζουν δραστική μείωση το 2012. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Η εικόνα που προκύπτει από τα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσεως των εμπορικών επιχειρήσεων κάθε άλλο παρά ευχάριστη είναι. Σε επίπεδο καθαρών αποτελεσμάτων, η κερδοφορία των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου είχε ήδη ανατραπεί από το 2010, η δε καθοδική πορεία συνεχίστηκε την τελευταία διετία, με συνέπεια οι επιχειρήσεις αυτές να καταγράψουν και πάλι ζημίες ύψους 339,2 εκατ. το 2012, μειωμένες ωστόσο κατά 60,6% από τις αντίστοιχες του προηγουμένου έτους. Το ποσοστό καθαρού κέρδους διαμορφώθηκε για τρίτη φορά σε αρνητικά επίπεδα, με το δείκτη να παρουσιάζει κάποια σημεία «βελτίωσης». Όσον αφορά τα ευρήματα της τελευταίας έρευνας του ΙΝΕΜΥ στις ΑΕ και ΕΠΕ σχετικά με την εξέλιξη της κερδοφορίας, προκύπτει ότι περισσότερες από 7 στις 10 επιχειρήσεις του εμπορίου δήλωσαν υποχώρηση των κερδών τους (ανεξαρτήτως ποσοστού) κατά το 2012, ενώ μόνο το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσαν ότι τα κέρδη τους μειώθηκαν σημαντικά (σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10%) ήταν 58,6%, συνιστώντας και πάλι την απόλυτη πλειονότητα των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ. 133

Διάγραµµα 3.17 Ποσοστό καθαρού κέρδους των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2010-2012 Ανάλυση κατά τοµέα (%) 1,0 0,1 0,4 0,0-1,0-1,1-0,2-0,7-0,2-0,2-1,3-0,6-2,0-3,0-3,7-4,0-5,0-5,4 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου -6,0-7,0-6,8 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο 2010 2011 2012 Διάγραµµα 3.18 Διαχρονική εξέλιξη των καθαρών κερδών των ΑΕ και ΕΠΕ του εµπορίου: 2010-2012 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 100% 0,0 0,0 0,5 80% 44,1 65,2 58,6 60% 40% 20% 0% 27,7 18,3 6,4 3,5 14,4 11,8 3,2 5,3 16,7 16,2 4,0 4,0 2010 έναντι 2009 2011 έναντι 2010 2012 έναντι 2011 Σηµαντικά υψηλότερα Υψηλότερα Περίπου στάσιµα Χαµηλότερα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Εξετάζοντας την κερδοφορία των ΑΕ και ΕΠΕ από τομεακή πλευρά δεν υπήρξε σημαντική διαφοροποίηση, εφόσον και οι τρεις τομείς του εμπορίου ήταν ζημιογόνοι. Το βαρύτερο πλήγμα κατά το 2012 υπέστη το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, οι συνολικές ζημίες του οποίου ήταν 226,7 εκατ. (ο εν λόγω τομέας κάλυψε το 66,8% των συνολικών ζημιών), και εν συνεχεία το χονδρικό εμπόριο, με καταγραφή ζημιών ύψους 88,3 εκατ.. Όσον αφορά την κλαδική κατανομή, οι κερδοφόροι κλάδοι του εμπορίου ήταν μόνο έξι το 2012, ενώ σε δύο εξ αυτών παρατηρείται αναστροφή (από ζημίες το 2011 σε κέρδη το 134

2012). Τα υψηλότερα κέρδη πραγματοποίησαν οι κλάδοι του γενικού λιανικού εμπορίου, 2 του λιανικού εμπορίου Η/Υ, μηχανών γραφείου και λοιπού λιανικού εμπορίου, καθώς και του χονδρικού εμπορίου τροφίμων-ποτών-καπνού. Από την άλλη πλευρά, οι υψηλότερες ζημίες καταγράφηκαν στον κλάδο της εμπορίας αυτοκινήτων και στο λιανικό εμπόριο ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης. Σχετικά με το ποσοστό καθαρού κέρδους, οι δείκτες παρέμειναν αρνητικοί και στους τρεις τομείς του εμπορίου το 2012, με εμφανώς μεγαλύτερη επιδείνωση στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, όπου ο σχετικός δείκτης από -5,4% διαμορφώθηκε σε -6,8% το τελευταίο έτος. Από κλαδική σκοπιά, εννέα κλάδοι εμφανίζουν αρνητικό ποσοστό καθαρού κέρδους το 2012. Τους δυσμενέστερους δείκτες εμφανίζουν οι κλάδοι λιανικού εμπορίου ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης (-13,8%) και εμπορίας αυτοκινήτων (-9,7%). Πίνακας 3.7 Τα προ φόρου κέρδη των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2010 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2012 2011 2010 Μεταβολή Μεταβολή 2012/2011 2011/2010 Αυτοκίνητα -205.369-244.761-234.603 16,1% -4,3% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων -21.321-5.450-2.573-291,2% -111,8% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά -226.690-250.211-237.176 9,4% -5,5% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 15.324 16.194 31.187-5,4% -48,1% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 65.568 93.828 102.005-30,1% -8,0% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης -59.253-505.300-114.527 88,3% -341,2% Χ/Ε καυσίμων και χημικών -44.993-5.343 38.126-742,1% -114,0% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων -59.354-32.946-9.734-80,2% -238,5% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 1.473-95.684-18.444 101,5% -418,8% Άλλο χονδρικό εμπόριο -7.068 10.448 27.638-167,7% -62,2% Χονδρικό εμπόριο -88.303-518.805 56.252 83,0% -1022,3% Γενικό λιανικό εμπόριο 100.116 25.407 114.272 294,0% -77,8% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 361-87 1.034 513,8% -108,4% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης -124.401-114.125-76.391-9,0% 49,4% Λ/Ε καλλυντικών -6.607 1.436-17.468-560,1% 108,2% Λ/Ε οικιακών συσκευών -61.848-46.013-21.978-34,4% -109,4% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 68.185 41.899 56.384 62,7% -25,7% Λιανικό εμπόριο -24.193-91.482 55.852 73,6% -263,8% Γενικό σύνολο -339.187-860.498-125.072 60,6% -588,0% Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Η τάση διεύρυνσης του ζημιογόνου τμήματος των ΑΕ και ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου, που άρχισε το 2009, εμφανίζει κάποια σημεία «σταθεροποίησης» κατά το 2012. Συγκεκριμένα, οι ζημιογόνες εταιρείες κάλυψαν το 46,1% του συνόλου των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, η δε αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες εταιρείες ελάχιστα μεταβλήθηκε και διαμορφώθηκε σε 1,17:1 το 2012 (έναντι 1,14:1 που ήταν το 2011). 2. Το επίπεδο της κερδοφορίας στον συγκεκριμένο κλάδο επηρεάστηκε σημαντικά από το γεγονός ότι, λόγω μη έγκαιρης δημοσίευσης ισολογισμού για το 2012, στο δείγμα δεν περιλαμβάνεται πολύ μεγάλη εμπορική εταιρεία με υψηλές ζημίες (στην προηγούμενη χρήση). Για λόγους συγκρισιμότητας των στοιχείων, η εν λόγω εταιρεία αφαιρέθηκε και από το δείγμα του 2011 και του 2010. 135

Πίνακας 3.8 Αριθμός εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2010 Κατανομή κατά τύπο κερδοφορίας Κερδοφόρες Ζημιογόνες Σύνολο 2012 2011 2010 2012 2011 2010 2012 2011 2010 3.585 3.945 5.002 3.063 3.475 3.297 6.648 7.420 8.299 Πηγή: ΙCAP DATABANK 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Στο χονδρικό εμπόριο η αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες (1,37:1) διαμορφώθηκε σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τους άλλους δύο τομείς. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο συγκεκριμένος δείκτης στα αυτοκίνητα-ανταλλακτικά διαμορφώθηκε σε μόλις 0,60:1 και στο λιανικό εμπόριο σε 0,88:1. Από κλαδική σκοπιά, ο δείκτης διαμορφώθηκε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα στους κλάδους αυτοκινήτων, λιανικού εμπορίου οικιακών συσκευών και στο λιανικό εμπόριο ένδυσηςυπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης. Αντίθετα, την υψηλότερη αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες (2,02:1) εμφάνισε ο κλάδος χονδρικού εμπορίου τροφίμων-ποτών-καπνού. Πίνακας 3.9 Αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες εταιρείες: 2012-2010 Ανάλυση κατά τομέα και κλάδο Κλάδος 2012 2011 2010 Αυτοκίνητα 0,35:1 0,38:1 0,52:1 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 1,48:1 1,16:1 1,59:1 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 0,60:1 0,56:1 0,75:1 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 1,93:1 2,59:1 2,22:1 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 2,02:1 2,12:1 2,78:1 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 1,19:1 0,97:1 1,60:1 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 1,50:1 1,95:1 2,15:1 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 0,86:1 1,04:1 1,46:1 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 1,44:1 1,28:1 1,72:1 Άλλο χονδρικό εμπόριο 1,77:1 1,86:1 2,46:1 Χονδρικό εμπόριο 1,37:1 1,32:1 1,83:1 Γενικό λιανικό εμπόριο 1,65:1 1,48:1 1,88:1 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1,00:1 1,76:1 1,74:1 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 0,62:1 0,62:1 0,82:1 Λ/Ε καλλυντικών 1,31:1 2,31:1 2,13:1 Λ/Ε οικιακών συσκευών 0,59:1 0,71:1 0,99:1 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 0,99:1 1,02:1 1,16:1 Λιανικό εμπόριο 0,88:1 0,93:1 1,13:1 Γενικό σύνολο 1,17:1 1,14:1 1,52:1 Πηγή: ΙCAP DATABANK 136

Διάγραµµα 3.19 Αναλογία κερδοφόρων προς ζηµιογόνες εµπορικές ΑΕ και ΕΠΕ: 2010-2012 2,0:1 1,8:1 1,6:1 1,4:1 1,2:1 1,0:1 0,8:1 0,6:1 0,4:1 0,2:1 0,0:1 0,75:1 1,83:1 1,13:1 3.2.2. Η κεφαλαιουχική διάρθρωση των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2012 Η ανάπτυξη του ενεργητικού 1,52:1 0,56:1 1,32:1 2010 2011 2012 Το γεγονός της μείωσης του συνολικού ενεργητικού των ελληνικών εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, το οποίο είχε αρχικά επισημανθεί το 2009, εξακολουθεί να ισχύει και το 2012. Τα συνολικά κεφάλαια των εμπορικών εταιρειών κατέγραψαν νέα πτώση 12,2%, σε συνέχεια της μείωσης (κατά 15,9%) του 2011. Η μείωση των ενεργητικού αφορά όλα τα συστατικά του στοιχεία, κυρίως όμως οφείλεται στον περιορισμό του κυκλοφορούντος κατά 15,6% (ή κατά 4.593,8 εκατ. ), κατά δεύτερο λόγο δε στη συρρίκνωση της αξίας των παγίων (-5,5%), γεγονός ενδεικτικό του ότι συνεχίζεται (με μικρότερη όμως ένταση) η τάση αποεπένδυσης. Η μείωση των συνολικών κεφαλαίων καταγράφηκε και στους τρεις τομείς, ήταν μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρή στον τομέα αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (-20,1%). Οι κλάδοι στους οποίους εντοπίζεται η εντονότερη μείωση ενεργητικού ήταν το λιανικό εμπόριο ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης, καθώς και το εμπόριο αυτοκινήτων. 0,93:1 1,14:1 0,60:1 1,37:1 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο 0,88:1 1,17:1 Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Πίνακας 3.10 Οι μεταβολές των βασικών μεγεθών του ενεργητικού του ελληνικού εμπορίου: 2012-2010 ('000 ) Μέγεθος Απόλυτη Απόλυτη Ποσοστιαία Ποσοστιαία μεταβολή μεταβολή μεταβολή μεταβολή 2012/2011 2011/2010 2012/2011 2011/2010 Καθαρά πάγια -835.238-2.166.676-5,5% -12,5% Συσσωρευμένες αποσβέσεις 731.935 96.563 9,1% 1,2% Μεικτά πάγια -103.303-2.070.113-0,4% -8,2% Κυκλοφορούν -4.593.846-6.760.683-15,6% -18,7% Ρευστά διαθέσιμα -471.100-202.322-12,8% -5,2% Σύνολο ενεργητικού -5.900.184-9.129.680-12,2% -15,9% Πηγή: ΙCAP DATABANK 137

2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 3.11 Ο ρυθμός μεγέθυνσης του ενεργητικού των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012/2011 και 2011/2010 Ανάλυση κατά τομέα και κλάδο Κλάδος 2012/2011 2011/2010 Αυτοκίνητα -21,8% -24,3% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων -11,9% -19,1% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά -20,1% -23,4% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής -7,2% -6,2% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού -17,2% -10,7% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης -13,1% -23,2% Χ/Ε καυσίμων και χημικών -10,0% -21,4% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων -14,9% -18,7% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού -10,9% -8,9% Άλλο χονδρικό εμπόριο -17,3% 9,7% Χονδρικό εμπόριο -13,1% -17,6% Γενικό λιανικό εμπόριο -0,3% 1,2% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού -11,5% -11,7% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης -29,9% -17,5% Λ/Ε καλλυντικών -19,2% -19,0% Λ/Ε οικιακών συσκευών 17,6% -8,2% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε -14,4% -10,9% Λιανικό εμπόριο -6,2% -5,8% Γενικό σύνολο -12,2% -15,9% Πίνακας 3.12 Ενεργητικό ανά εταιρεία: 2012-2010 Ανάλυση κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Πηγή: ΙCAP DATABANK Κλάδος Μέσο Μέσο Μέσο % % ενεργητικό ενεργητικό ενεργητικό Μεταβολή Μεταβολή 2012 2011 2010 2012/2011 2011/2010 Αυτοκίνητα 6.949 7.134 8.035-2,6-11,2 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 3.024 3.087 3.297-2,0-6,4 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 5.577 5.822 6.512-4,2-10,6 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 2.784 2.979 2.912-6,5 2,3 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 4.631 5.332 5.547-13,1-3,9 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 8.274 8.275 9.759-0,02-15,2 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 12.600 13.588 15.595-7,3-12,9 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 4.245 4.362 4.705-2,7-7,3 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 4.391 4.690 4.545-6,4 3,2 Άλλο χονδρικό εμπόριο 3.670 3.781 3.068-2,9 23,2 Χονδρικό εμπόριο 5.940 6.235 6.806-4,7-8,4 Γενικό λιανικό εμπόριο 39.686 37.680 34.269 5,3 10,0 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1.120 1.454 1.487-22,9-2,3 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 3.741 4.352 4.381-14,0-0,6 Λ/Ε καλλυντικών 7.549 8.035 8.531-6,0-5,8 Λ/Ε οικιακών συσκευών 4.686 3.360 3.339 39,5 0,6 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 4.243 4.236 4.401 0,2-3,7 Λιανικό εμπόριο 8.645 7.973 7.583 8,4 5,1 Γενικό σύνολο 6.367 6.500 6.911-2,0-6,0 Πηγή: ΙCAP DATABANK 138

Το μέσο μέγεθος (ενεργητικό ανά εταιρεία) των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ υποχώρησε (οριακά) το 2012 και διαμορφώθηκε σε 6,37 εκατ. περίπου. Από τομεακή άποψη, το μέσο μέγεθος των ΑΕ και ΕΠΕ του λιανικού εμπορίου διευρύνθηκε και το 2012, με ρυθμό μάλιστα εντονότερο (8,4%) σε σχέση με το παρελθόν, εξέλιξη ενδεικτική της αυξανόμενης τάσης συγκέντρωσης του τομέα. Αντίθετα, αισθητή ήταν η μείωση του μέσου μεγέθους των εταιρειών τόσο στο χονδρικό εμπόριο (-4,7%) όσο και στα αυτοκίνητα-ανταλλακτικά (-4,2%). Μείωση του μέσου ενεργητικού σημειώθηκε στην πλειοψηφία των επιμέρους κλάδων. Οι κλάδοι στους οποίους η μείωση ήταν εντονότερη είναι το λιανικό εμπόριο τροφίμων-ποτών-καπνού και το λιανικό εμπόριο ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης. Αντίθετα, εντυπωσιακή αύξηση του μέσου μεγέθους καταγράφηκε στον κλάδο λιανικού εμπορίου οικιακών συσκευών (βλ. και κλαδική ανάλυση) και αισθητή αύξηση στον κλάδο του γενικού λιανικού εμπορίου. Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Η πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στο ελληνικό εμπόριο συνολικά, η οποία είχε εντοπιστεί για πρώτη φορά το 2011, συνεχίστηκε και το 2012. Η αποεπένδυση σημειώθηκε μόνο στον τομέα αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, ήταν όμως τέτοιας έντασης ώστε καθόρισε το εμπόριο συνολικά. Το 2011 υπήρξε έτος καμπής για την επενδυτική δραστηριότητα των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, η οποία (για πρώτη φορά) κατέγραψε πτώση. Η τάση αυτή συνεχίστηκε και το 2012, έτος κατά το οποίο δεν σημειώθηκε προσθήκη νέων παγίων στο σύνολο των ακαθάριστων παγίων, οι δε επενδύσεις εμφάνισαν μικρή ποσοστιαία μείωση (0,5%) και διαμορφώθηκαν σε 23,1 δισ.. Η εικόνα αποεπένδυσης (μείωσης δηλαδή του πάγιου ενεργητικού) εντοπίζεται πλέον μόνο στον τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, όπου οι επενδύσεις κατέγραψαν νέα πτώση (κατά 398,4 εκατ. ), γεγονός που καθόρισε συνολικά το εμπόριο. Θετικό είναι βέβαια το γεγονός ότι στους άλλους δύο τομείς η κατάσταση αναστρέφεται (σημειώθηκε επενδυτική δραστηριότητα χαμηλής έντασης). Από κλαδική άποψη, η εικόνα της αποεπένδυσης παγίων είναι διάχυτη και υφίσταται σε 10 από τους 15 κλάδους. Το φαινόμενο ήταν κατά πολύ εντονότερο στο εμπόριο αυτοκινήτων και στο λιανικό εμπόριο ένδυσης-υπόδησης-ειδών οικιακής χρήσης. Αντίθετα οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ήταν αισθητά αυξημένες στο χονδρικό εμπόριο καυσίμων-χημικών, στο λιανικό εμπόριο οικιακών συσκευών και στο γενικό λιανικό εμπόριο. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 139

Διάγραµµα 3.20 Ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2011 και 2012 ('000 ) 500.000 0-500.000-1.000.000-251.834-1.690.196 115.281 179.835-398.420-1.500.000-2.000.000-128.083 2013 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου -2.500.000 Πίνακας 3.13 2011 2012 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου* των ΑΕ και ΕΠΕ το 2012-2010 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος Μεικτά πάγια Μεικτά πάγια Μεικτά πάγια Επενδύσεις Επενδύσεις 2012 2011 2010 2012 2011 Αυτοκίνητα 1.923.293 2.311.909 2.513.351-388.616-201.442 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 290.684 300.487 350.879-9.803-50.392 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 2.213.977 2.612.396 2.864.230-398.420-251.834 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 300.809 293.136 320.745 7.673-27.609 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1.621.705 1.740.421 1.913.930-118.716-173.509 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 4.398.567 4.453.144 5.072.750-54.577-619.606 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 2.196.616 1.824.503 2.697.583 372.112-873.080 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 1.560.033 1.622.005 1.823.723-61.972-201.718 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 2.406.567 2.351.270 2.280.851 55.298 70.418 Άλλο χονδρικό εμπόριο 516.471 536.454 401.546-19.983 134.908 Χονδρικό εμπόριο 13.000.767 12.820.932 14.511.128 179.835-1.690.196 Γενικό λιανικό εμπόριο 4.664.327 4.510.749 4.519.090 153.578-8.341 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 35.294 37.277 43.173-1.983-5.896 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 915.639 1.121.157 1.181.006-205.518-59.849 Λ/Ε καλλυντικών 243.929 261.373 289.708-17.444-28.335 Λ/Ε οικιακών συσκευών 774.782 579.054 528.990 195.728 50.064 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 1.247.575 1.256.654 1.332.381-9.080-75.727 Λιανικό εμπόριο 7.881.545 7.766.264 7.894.348 115.281-128.083 Γενικό σύνολο 23.096.289 23.199.593 25.269.706-103.303-2.070.113 * Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου = Ετήσια μεταβολή ακαθάριστων παγίων Λιανικό εµπόριο Πηγή: ΙCAP DATABANK 140