ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΣΗΡΑΓΓΑΣ ΑΙΓΙΟΥ ( Χ.Θ. 85+728,57 ΕΩΣ Χ.Θ. 87+558,70 ) ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΚΟΤΟΜΗΣ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΝΟΙΞΗΣ. ΣΥΝΤΑΞΗ: ΓΙΔΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: κ. ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ κ. ΚΟΥΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΤΡΑ 2013

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΣΗΡΑΓΓΑΣ ΑΙΓΙΟΥ ( Χ.Θ. 85+728,57 ΕΩΣ Χ.Θ. 87+558,70 ) ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΚΟΤΟΜΗΣ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΝΟΙΞΗΣ. ΣΥΝΤΑΞΗ: ΓΙΔΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: κ. ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ κ. ΚΟΥΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΤΡΑ 2013

Πρόλογος Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία ως θέμα της πραγματεύεται τις τεχνικογεωλογικές συνθήκες κατά την διάνοιξη του τμήματος από τη Χ.Θ. 85+728,57 έως Χ.Θ. 87+558,70. Θα ήθελα σ αυτό το σημείο να ευχαριστήσω θερμά τους επιβλέποντες καθηγητές μου κ. Ν. Σαμπατακάκη και κ. Γ. Κούκη για την έμπρακτη τους συμπαράσταση και την αμέριστη βοήθεια και καθοδήγηση. Τον κ. Παύλο Μανωλάκο, Γεωλόγο της ΕΡΓΟΣΕ, τον κ. Δ. Αλεξόπουλο Μεταλλειολόγο Μηχανικό της ΕΡΓΟΣΕ καθώς και όλους τους εργαζομένους στο ΜΟΧΛΟ Α.Ε., όσο και στην ΕΡΓΟΣΕ και τη ΘΕΜΕΛΗ Α.Ε. για την υποστήριξη τους και την φιλοξενία τους. Εν κατακλείδι θα ήθελα να δώσω τις θερμές μου ευχαριστίες στους γονείς μου και στην κοπέλα μου για την συμπαράσταση που μου έδειξαν καθ όλη την διάρκεια των σπουδών μου.

Περιεχόμενα 1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ... 1 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ... 1 1.2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΟΥ... 3 1.2.1 Διάκριση εργασιών για την κατασκευή του δημοπρατούμενου έργου:... 4 1.3 Στοιχεία Έργου... 5 1.3.1 Γενική Περιγραφή... 5 1.3.2 Τυπική Διατομή Ν.Σ.Γ. Ανοικτού Ορύγματος... 10 1.3.3 Υδραυλικά Έργα... 10 1.3.4 Κτηματολόγιο - Ζώνη Απαλλοτρίωσης Δημοπρατούμενου Έργου... 11 1.3.5 Περιβαλλοντικοί Όροι... 12 2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ... 13 2.1 Νεοτεκτονική Δομή και Εξέλιξη της Περιοχής... 13 2.1.1 Γεωλογικοί σχηματισμοί... 13 2.1.2 Νεοτεκτονική Δομή... 16 2.1.3 Εξέλιξη... 21 3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ... 24 3.1 Σεισμικότητα... 24 3.2 Υδρογεωλογικές συνθήκες... 27 3.3 Θερμοκρασία... 29 4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ... 30 4.1 Τυπική Διατομή της Σήραγγας του Αιγίου... 30 4.2 Διάνοιξη και Υποστήριξη Υπογείου Έργου... 31 4.2.1 Γεωτεχνικές Συνθήκες... 32 4.2.2 Προσωρινή Υποστήριξη... 34 4.2.3 Γεωτεχνική Παρακολούθηση... 38 4.6 Μόνιμη Επένδυση... 40 4.3 Διαμόρφωση Ανατολικού Μετώπου Προσβολής Υπογείου Έργου Σήραγγας (Χ.Θ. 85+953,73 )... 41 4.4 Διαμόρφωση Cover & Cut ( Χ.Θ. 85+728,57 Χ.Θ. 85+833,73 )... 42 4.4.1 Γεωτεχνικές Συνθήκες... 42 4.4.2 Φορέας Cover & Cut... 42 4.5 Διαμόρφωση Ανατολικού Cut & Cover (Χ.Θ. 85+833,73 Χ.Θ. 85+953,73)... 44 4.5.1 Γεωτεχνικές Συνθήκες... 44 i

4.5.2 Αντιστήριξη Προσωρινών Ορυγμάτων... 44 4.5.3 Κατασκευαστικά Θέματα Αντιστήριξης Προσωρινών Ορυγμάτων... 46 4.5.4 Φορέας Ανατολικού Cut & Cover... 46 4.6 Στοές Διαφυγής... 48 4.6.1 Τυπική Διατομή Στοών Διαφυγής... 48 5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ... 49 5.1 Γεωτεχνική Μελέτη... 49 5.2 Αποτελέσματα Γεωτρήσεων... 51 6. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ... 63 6.1 Γεωτεχνικές Παράμετροι Σχεδιασμού... 63 6.2 Γεωτεχνική Μηκοτομή... 63 6.2.1 Γενικά... 63 6.3 Τεχνικογεωλογική Τομή Πρόβλεψης... 64 6.3.1 Περιγραφή Τεχνικογεωλογικής Τομής... 64 6.3.2 Τεχνικογεωλογική Μηκοτομή Πρόβλεψης... 65 6.4 Πραγματική Τεχνικογεωλογική Τομή... 67 6.4.1 Περιγραφή Τεχνικογεωλογικής Τομής... 67 6.4.2 Αποτύπωση Πραγματικής Τεχνικογεωλογικής Τομής... 68 7. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ... 69 7.1 Συμπεράσματα... 69 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 72 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I... 74 Γεωλογικές Χαρτογραφήσεις... 75 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II... 81 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III... 92 ii

1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Το παρόν Έργο εντάσσεται στο τμήμα χάραξης από Χ.Θ. 75+000 έως Χ.Θ. 90+000 της Ν.Σ.Γ. Κορίνθου Πατρών, το οποίο τμήμα αρχίζει στην περιοχή δυτικά του σταθμού του Διακοπτού και καταλήγει δυτικά της πόλης του Αιγίου. Ο προσανατολισμός της χάραξης είναι γενικά στον άξονα Ανατολή - Δύση και η χιλιομέτρηση αρχίζει από το Διακοπτό (αφετηρία 75+000) και αυξάνει κατά την φορά προς Πάτρα. Η μελέτη χάραξης προβλέπει την βελτίωση της υφιστάμενης σιδηροδρομικής γραμμής σε ορισμένα τμήματα αλλά και νέα χάραξη σε άλλα τμήματα. Γενικά η χάραξη κινείται σε πεδινές περιοχές, που χαρακτηρίζονται από ήπιες κλίσεις εδάφους, με εξαίρεση την περιοχή μετά τον νέο σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου, όπου κατασκευάζεται η σήραγγα του Αιγίου. Η χάραξη συναντά τέσσερα (4) σημαντικά ποτάμια: τον Βουραϊκό, τον Κερυνίτη, τον Σελινούντα και το Μεγανείτη. Μετά το νέο σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου, η χάραξη διέρχεται κάτω από την Παλαιά Ε.Ο. (Π.Ε.Ο.) Κορίνθου-Πατρών, με σήραγγα (κατασκευή τεχνικού Cover & Cut) και κάτω από την Νέα Ε.Ο. Κορίνθου-Πατρών (στα νοτιοδυτικά της πόλης του Αιγίου) με έργο υπόγειας διάνοιξης (σήραγγα). Το παρόν Έργο αφορά την κατασκευή της υποδομής στο υποτμήμα από Χ.Θ. 85+728,57 έως Χ.Θ. 89+246,40 με την κατασκευή της σιδηροδρομικής σήραγγας του Αιγίου, συνολικού μήκους 3518m περίπου, των τριών στοών διαφυγής αυτής, ενός μικρού αριθμού τεχνικών στις περιοχές εισόδου και εξόδου της σήραγγας και των στοών διαφυγής, την κατασκευή τμήματος της υποδομής της ανοικτής σιδηροδρομικής γραμμής, επί μήκους 190m περίπου, από την αρχή της εργολαβίας μέχρι το στόμιο εισόδου της σήραγγας Αιγίου, καθώς επίσης και την κατασκευή παράπλευρου οδικού δικτύου, εξυπηρέτησης της σιδηροδρομικής γραμμής και αποκατάστασης της κυκλοφορίας. Η σήραγγα του Αιγίου διέρχεται από την ευρύτερη περιοχή της πόλης του Αιγίου, ειδικότερα, το υπόγειο τμήμα της χάραξη της νέας σιδηροδρομικής γραμμής διέρχεται αρχικά κάτω από την κατοικημένη περιοχή «Κουλούρα», συνεχίζει κάτω από το νότιο άκρο της πόλης του Αιγίου, καταλήγοντας στην περιοχή του εργοστασίου «Κουνινιώτης». Ειδικότερα στο αντικείμενο του παρόντος έργου περιλαμβάνονται: Η κατασκευή σήραγγας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής με υπόγεια διάνοιξη, μήκους 3252m από Χ.Θ. 85+953,73 έως Χ.Θ. 89+205,73. 1

Ακόμα κατασκευή τριών στοών διαφυγής, ανά 1000m περίπου μήκους της κύριας σήραγγας, των Σ.Δ.1 μήκους 140,00m, Σ.Δ.2 μήκους 434,78m και Σ.Δ.3 μήκους 223,21m, στις Χ.Θ. 86+747,70, Χ.Θ. 87+763,58 και Χ.Θ. 88+686,61 (Χ.Θ. της Σήραγγας Αιγίου), καθώς και η κατασκευή των οδών πρόσβασης σ αυτές μήκους 73,32m, 14,02m και 17,37m αντίστοιχα. Έπειτα έχουμε την κατασκευή του τεχνικού διπλής σιδηροδρομικής γραμμής με τη μέθοδο της κάλυψης και εκσκαφής (Cover & Cut), μήκους 105,16m, από Χ.Θ. 85+728,57 έως Χ.Θ. 85+833,73 και του τεχνικού διπλής σιδηροδρομικής γραμμής με τη μέθοδο της εκσκαφής και επανεπίχωσης (Cut & Cover), μήκους 120,00m, από Χ.Θ. 85+833,73 έως Χ.Θ. 85+953,73 στην είσοδο της σήραγγας. Επίσης βλέπουμε την κατασκευή του τεχνικού διπλής σιδηροδρομικής γραμμής με τη μέθοδο της εκσκαφής και επανεπίχωσης (Cut & Cover), μήκους 40,67m, από Χ.Θ. 89+205,73 έως Χ.Θ. 89+246,40 στην έξοδο της σήραγγας. Μετά κατασκευάστηκαν δύο πασσαλότοιχοι μόνιμης αντιστήριξης των κατακόρυφων πρανών του ορύγματος μετά το νέο σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου, ο προς τα δεξιά πασσαλότοιχος (ως προς τη φορά χιλιομέτρησης), μήκους 190,35m, από Χ.Θ. 85+538,22 έως Χ.Θ. 85+728,57 και ο προς τα αριστερά πασσαλότοιχος (ως προς τη φορά χιλιομέτρησης), μήκους 89,50m, από Χ.Θ. 85+667,55 έως Χ.Θ. 85+738,15. Επιπρόσθετα την κατασκευή των παράπλευρων ΟΔΩΝ 1 και 2 (δεξιά και αριστερά αντίστοιχα του ορύγματος ως προς τη φορά χιλιομέτρησης), μήκους 858,06m και 504,44m αντίστοιχα. Επιπλέον την κατασκευή τεχνικού Άνω Διάβασης (ΤΟ3), μήκους 32m στην Χ.Θ. 85+667,31 και η κατασκευή της ΟΔΟΥ 3 και της ΟΔΟΥ 3Β, μήκους 389,90m και 141,68m αντίστοιχα, για την αποκατάσταση της κυκλοφορίας στις περιοχές εκατέρωθεν του ορύγματος της Ν.Σ.Γ., μετά το νέο σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου. Τέλος έχουμε την κατασκευή ενός πασσαλότοιχου μήκους 88,20m, για την μόνιμη αντιστήριξη του πρανούς ανάντη του δυτικού κτιρίου Η/Μ, η κατασκευή οδού πρόσβασης προς το κτίριο Η/Μ εγκαταστάσεων, μήκους 96m περίπου και η κατασκευή της ΟΔΟΥ 3Α, μήκους 471,79m, από υφιστάμενη οδό προς το δυτικό μέτωπο της σήραγγας Αιγίου. 2

1.2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΟΥ Στο παρόν έργο συνοπτικά και ανά περιοχή αυτού περιλαμβάνονται: Πρώτον στο τμήμα από Χ.Θ. 85+538,22 (Αρχή Έργου) έως Χ.Θ. 85+728,57 (Τέλος ανοικτού Έργου). Προβλέπονται η κατασκευή δύο (2) πασσαλότοιχων μόνιμης αντιστήριξης των εκατέρωθεν κατακόρυφων πρανών του ορύγματος της Ν.Σ.Γ., που διανοίγεται στα όρια της υπό ένταξη στο πολεοδομικό σχέδιο περιοχής μετά το νέο σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου. Ειδικότερα ο προς τα δεξιά πασσαλότοιχος (ως προς τη φορά χιλιομέτρησης) προβλέπεται να κατασκευασθεί στο τμήμα από την Χ.Θ. 85 + 538,22 έως την Χ.Θ. 85 + 728,57 (αρχή του τεχνικού Cover & Cut) επί μήκους 190,35m, ενώ ο προς τα αριστερά πασσαλότοιχος στο τμήμα από την Χ.Θ. 85 + 667,55 έως την Χ.Θ. 85 + 738,15 (κτίριο Η/Μ ανατολικού στομίου σήραγγας) επί μήκους 89,50m. Ακόμα η κατασκευή δύο (2) παράπλευρων οδών (Οδός 1 και 2, δεξιά και αριστερά αντίστοιχα του ορύγματος ως προς τη φορά χιλιομέτρησης), μήκους 858,06m και 504,44m αντίστοιχα, καθώς επίσης και η διαμόρφωση εργοταξιακού χώρου, στο τέλος της Οδού 2, στη θέση του προβλεπόμενου χώρου συγκέντρωσης. Επίσης η κατασκευή τεχνικού Άνω Διάβασης (ΤΟ3), μήκους 32m στην Χ.Θ. 85+667,31 και η κατασκευή των οδών 3 και 3Β, μήκους 389,90m και 141,68m αντίστοιχα, για την αποκατάσταση της κυκλοφορίας μεταξύ των περιοχών εκατέρωθεν του ορύγματος της Ν.Σ.Γ., μετά το νέο σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου. Δεύτερον στη περιοχή από Χ.Θ. 85+728,57 έως Χ.Θ. 85+953,73 (Ανατολικό Μέτωπο Σήραγγας). Έχουμε την κατασκευή τεχνικού διπλής σιδηροδρομικής γραμμής με τη μέθοδο της κάλυψης και εκσκαφής (Cover & Cut) στο τμήμα από την Χ.Θ. 85 + 728,57 έως την Χ.Θ. 85 + 833,73 (αρχή τεχνικού Cut & Cover), μήκους 105,16m, για την διέλευση της Ν.Σ.Γ. υπογείως της Π.Ε.Ο. Αθηνών Πατρών, προκειμένου να μην διαταραχθεί η λειτουργία της οδού, κατά τη φάση κατασκευής της Ν.Σ.Γ. Επιπρόσθετα η κατασκευή τεχνικού διπλής σιδηροδρομικής γραμμής (Ανατολικό Cut & Cover) με τη μέθοδο εκσκαφής και επανεπίχωσης (Cut & Cover) στο τμήμα από την Χ.Θ. 85 + 833,73 έως την Χ.Θ. 85 + 953,73 (Ανατολικό Μέτωπο Σήραγγας) μήκους 120,00m. Τρίτον στη περιοχή από Χ.Θ. 85+953,73 (Ανατολικό Μέτωπο Σήραγγας) έως Χ.Θ. 89+205,73 (Δυτικό Μέτωπο Σήραγγας). Προβλέπεται η κατασκευή της σήραγγας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής με υπόγεια διάνοιξη στο τμήμα από την Χ.Θ. 85+953,73 έως την Χ.Θ. 89+205,73, μήκους 3252m. Έπειτα η κατασκευή τριών 3

(3) στοών διαφυγής, ανά 1000m περίπου μήκους της σήραγγας, των Σ.Δ.1 μήκους υπογείου τμήματος 140,00m, Σ.Δ.2 μήκους υπογείου τμήματος 434,78m και Σ.Δ.3 μήκους υπογείου τμήματος 223,21m, οι οποίες συνδέονται με την κύρια σήραγγα στις Χ.Θ. 86+747,70, Χ.Θ. 87+763,58 και Χ.Θ. 88+686,61 αντίστοιχα. Επίσης επί πλέον θα κατασκευασθούν οι οδοί πρόσβασης προς τα μέτωπα των στοών διαφυγής, μήκους 73,32m, 14,02m και 17,37m αντίστοιχα. Τέταρτον στη περιοχή από Χ.Θ. 89+205,73 έως Χ.Θ. 89+246,40 (Τέλος Έργου). Θα έχουμε την κατασκευή τεχνικού διπλής σιδηροδρομικής γραμμής (Δυτικό Cut & Cover) με τη μέθοδο εκσκαφής και επανεπίχωσης (Cut & Cover) στο τμήμα από την Χ.Θ. 89 + 205,73 (Δυτικό Μέτωπο Σήραγγας) έως την Χ.Θ. 89 + 246,40, μήκους 40,67m. Τέλος Πέμπτον στη περιοχή από Χ.Θ. 0+00 έως Χ.Θ. 0+86,00 της Οδού πρόσβασης στο δυτικό στόμιο. Θα δημιουργηθεί η κατασκευή της ΟΔΟΥ 3Α, μήκους 471,79m, από υφιστάμενη οδό προς το δυτικό στόμιο της σήραγγας Αιγίου και η κατασκευή της Οδού πρόσβασης προς το δυτικό κτίριο Η/Μ εγκαταστάσεων, από την Οδό 3Α, μήκους 96m περίπου. Ακόμα η κατασκευή ενός πασσαλότοιχου μόνιμης αντιστήριξης του πρανούς ανάντη του δυτικού κτιρίου Η/Μ και του προβλεπόμενου χώρου συγκέντρωσης, μήκους 88.20m, καθώς και η διαμόρφωση εργοταξιακού χώρου στον προβλεπόμενο χώρο συγκέντρωσης. 1.2.1 Διάκριση εργασιών για την κατασκευή του δημοπρατούμενου έργου: Αρχικά εργασίες για τη Ν.Σ.Γ, ήτοι: 1. Τα χωματουργικά έργα για την κατασκευή της υποδομής της Ν.Σ.Γ. μέχρι του σταδίου κατασκευής της στρώσης διαμόρφωσης χωματουργικών και υποστρώματος επιδομής. 2. Τα έργα υπόγειας διάνοιξης, προσωρινής υποστήριξης και μόνιμης επένδυσης της κύριας σήραγγας, των τριών στοών διαφυγής, καθώς και των σχετικών με αυτές τεχνικών έργων εισόδου και εξόδου. 3. Τις πρόδρομες εργασίες των Ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων της σήραγγας Επισημαίνεται ότι οι εργασίες για την κατασκευή της υποδομής της Ν.Σ.Γ. με την παρούσα εργολαβία θα φθάσουν μέχρι και την στρώση διαμόρφωσης χωματουργικών και υποστρώματος επιδομής. Οι υπολειπόμενες εργασίες για την ολοκλήρωση αυτής, ήτοι στρώση επιδομής και ολοκλήρωση των Η/Μ εγκαταστάσεων της σήραγγας, θα εκτελεσθούν στα πλαίσια άλλης σύμβασης. Μετέπειτα εργασίες για τα Οδικά Έργα, ήτοι: 4

Οι αναγκαίες εργασίες για την ολοκλήρωση των έργων και απόδοση αυτών στην κυκλοφορία, χωματουργικά έργα, τοίχοι αντιστήριξης, έργα αποχέτευσης όμβριων (οχετοί, τάφροι, κλπ.), λοιπά τεχνικά έργα, οδοστρωσία, ασφαλτικά, προσωρινά και οριστικά έργα σήμανσης (οριζόντιας και κατακόρυφης), έργα ασφάλισης και προσωρινές παραλλαγές οδών (Π.Ε.Ο. Αθηνών Πατρών), που γίνονται λόγω των έργων της Ν.Σ.Γ. κλπ. Τέλος τα υδραυλικά έργα και τις παραλλαγές δικτύων, ήτοι: Τα έργα αποχέτευσης-αποστράγγισης της Ν.Σ.Γ. και του παράπλευρου οδικού δικτύου καθώς και τη παραλλαγή των υφιστάμενων δικτύων Ο.Κ.Ω. 1.3 Στοιχεία Έργου 1.3.1 Γενική Περιγραφή Το συγκεκριμένο υποτμήμα της Ν.Σ.Γ. εκκινεί από την έξοδο του νέου σιδηροδρομικού σταθμού του Αιγίου και περατούται στην έξοδο της σήραγγας του Αιγίου. Η αρχή του έργου της Ν.Σ.Γ. έχει ορισθεί στη Χ.Θ. 85+538,22 και το τέλος του στη Χ.Θ. 89+246,40 και έχει συνολικό μήκος 3708,18m. Στο εν λόγω υποτμήμα ο άξονας της Ν.Σ.Γ. ακολουθεί οριζοντιογραφικά κατ αρχήν την ευθυγραμμία μέχρι την Χ.Θ. 86+586 περίπου, στην συνέχεια ακολουθεί αριστερή (ως προς την φορά χιλιομέτρησης) καμπύλη, ακτίνας R=1500m, μέχρι την Χ.Θ. 87+963 και στη συνέχεια ευθυγραμμίζεται σ όλο το υπόλοιπο τμήμα μέχρι το τέλος της σήραγγας. Δηλαδή, όπως προκύπτει, η κύρια σήραγγα έχει καμπύλη χάραξη. Όσον αφορά δε την υψομετρική διάταξη ο άξονας της Ν.Σ.Γ. παρουσιάζει, αρχικά ανωφερική διαμήκη κλίση 0,53, μέχρι την Χ.Θ. 85+930,00, στη συνέχεια ανωφερική κλίση 6,4, μέχρι τη Χ.Θ. 87+760,07 και στη συνέχεια κατηφορική κλίση 3,6, μέχρι το τέλος της σήραγγας Αιγίου (Τέλος Έργου). Μεταξύ των Χ.Θ. 85+538,22 και Χ.Θ. 85+728,57 η Ν.Σ.Γ. κατασκευάζεται σε ανοικτό όρυγμα. Στο τμήμα αυτό προβλέπεται επίσης η κατασκευή τεσσάρων (4) παράπλευρων οδών (Οδοί 1, 2, 3 και 3Β), καθώς και η κατασκευή του τεχνικού Άνω Διάβαση (ΤΟ3) στη Χ.Θ. 85+667,31, για τη σύνδεση των περιοχών εκατέρωθεν του ορύγματος, που αποκόπτονται λόγω της κατασκευής της Ν.Σ.Γ., δια μέσου της Οδού 3. Στη Χ.Θ. 85+728,57 η Ν.Σ.Γ. εισέρχεται στη σήραγγα του Αιγίου, η οποία είναι διπλής κατεύθυνσης, ήτοι συνίσταται από ένα κλάδο. 5

Το ανατολικό τμήμα της σήραγγας Αιγίου, από την Χ.Θ. 85 + 728,57 μέχρι την αρχή του υπογείου έργου στην Χ.Θ. 85 + 953,73, κατασκευάστηκε λόγω χαμηλού ύψους υπερκειμένων, κατ αρχήν με την τεχνική της κάλυψης και εκσκαφής (Cover & Cut), προκειμένου να διέλθει την Π.Ε.Ο. Αθηνών Πατρών και στη συνέχεια με την τεχνική της ανοικτής εκσκαφής με επανεπίχωση (Cut & Cover). Πέραν της Χ.Θ. 85+953,73 η χάραξη της σήραγγας διέρχεται κάτω από κτίσματα, οπότε η μέθοδος της υπόγειας διάνοιξης καθίσταται υποχρεωτική. Αναλυτικότερα, η σήραγγα του Αιγίου αποτελείται από το τεχνικό Cover & Cut, το ανατολικό Cut & Cover, το υπόγειο τμήμα και το δυτικό Cut & Cover. Οι χαρακτηριστικές Χ.Θ. του έργου δίδονται στον ακόλουθο Πίνακα (Πίνακας 1.1). Πίνακας 1.1: Χαρακτηριστικές Χιλιομετρικές θέσεις του έργου σε συσχετισμό με τις τεχνικές που εφαρμόστηκαν. Χ.Θ. ΜΗΚΟΣ ΤΜΗΜΑ ΚΥΡΙΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΑΠΟ ΕΩΣ (m) Πασσαλότοιχοι μόνιμης αντιστήριξης ΑΝΟΙΚΤΟ 85+538,22 85+728,57 190,35 ορυγμάτων, τεχνικό Άνω Διάβασης ΟΡΥΓΜΑ (ΤΟ3) Οδού 3 85+728,57 85+833,73 105,16 Τεχνικό Cover & Cut 85+833,73 85+953,73 120,00 Τεχνικό ανατολικού Cut & Cover ΣΗΡΑΓΓΑ Υπόγειο τμήμα Σήραγγας, Στοές ΑΙΓΙΟΥ 85+953,73 89+205,73 3252,00 Διαφυγής 85+205,73 85+246,40 40,67 Τεχνικό δυτικού Cut & Cover Η Ν.Σ.Γ. διαμορφώνεται σε ανοικτό όρυγμα αμέσως μετά το νέο σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου, που εκτείνεται μέχρι την είσοδο του Cover & Cut της σήραγγας Αιγίου. Τα πρανή του ορύγματος διαμορφώθηκαν ως επί το πλείστον κατακόρυφα λόγω της οικιστικής ανάπτυξης της περιοχής (αστική περιοχή με σημαντική αξία γης) με συνέπεια να απαιτείται μόνιμη αντιστήριξη αυτών. Στη διαμόρφωση του διαδρόμου του ανοικτού ορύγματος της Ν.Σ.Γ. έχει ληφθεί ως είναι φυσικό υπόψη και ο υπάρχων σχεδιασμός του υφιστάμενου τοπικού οδικού δικτύου. Μετά το ανοικτό όρυγμα, από τη Χ.Θ. 85+728,57 έως τη Χ.Θ. 85+833,73, κατασκευάστηκε τεχνικό Cover & Cut, ορθογωνικής διατομής, προκειμένου η Ν.Σ.Γ. να διέλθει υπογείως της Π.Ε.Ο. Αθηνών - Πατρών. Η επιλογή ορθογωνικής διατομής μειωμένου ύψους έγινε λόγω του περιορισμένου ύψους υπερκειμένων στη θέση διέλευσης της Π.Ε.Ο. 6

Η κατασκευή του τεχνικού Cover & Cut με την μέθοδο της κάλυψης και εκσκαφής επιλέχθηκε προκειμένου να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία της Π.Ε.Ο. κατά τη φάση κατασκευής του τεχνικού. Στη Χ.Θ. 85+728,57 διαμορφώνεται το ανατολικό στόμιο (είσοδος) της σήραγγας Αιγίου. Παραπλεύρως της εισόδου της σήραγγας κατασκευάστηκε το ανατολικό κτίριο εξυπηρέτησης των Η/Μ εγκαταστάσεων και διαμορφώθηκε χώρος συγκέντρωσης, έκτασης 264m 2. Ο χώρος συγκέντρωσης διαμορφώνεται σε μέσο υψόμετρο +29,36m, το οποίο αντιστοιχεί στο υψόμετρο ερυθράς σιδηροτροχιάς της Ν.Σ.Γ στη θέση εισόδου της σήραγγας. Από τη Χ.Θ. 85+833,73 έως τη Χ.Θ. 85+953,73, επί μήκους 120m, κατασκευάστηκε το ανατολικό Cut & Cover πεταλοειδούς διατομής. Για την κατασκευή του ανατολικού Cut & Cover διαμορφώθηκαν κατακόρυφα προσωρινά πρανή εκατέρωθεν του άξονα της Ν.Σ.Γ, τα οποία αντιστηρίζονται από πασσαλότοιχους. Το μέγιστο ύψος πρανών του προσωρινού ορύγματος είναι περίπου 17m. Το υπόγειο τμήμα της σήραγγας του Αιγίου κατασκευάστηκε μεταξύ των Χ.Θ. 85+953,73 και Χ.Θ. 89+205,73. Η σήραγγα έχει πεταλοειδή διατομή. Το μήκος του υπόγειου τμήματος είναι 3252m και το μέγιστο υπερκείμενο άνωθεν της στέψης της σήραγγας είναι 65m περίπου και καταγράφεται στη Χ.Θ. 88+217,29. Από τη Χ.Θ. 89+205,73 έως τη Χ.Θ. 89+246,40 κατασκευάστηκε το δυτικό Cut & Cover, πεταλοειδούς διατομής και μήκους 40,67m. Το δυτικό Cut & Cover κατασκευάστηκε σε περιοχή με απόκρημνο ανάγλυφο, το οποίο τέμνει λοξά τον άξονα της Ν.Σ.Γ. Με σκοπό τη μείωση του όγκου των εκσκαφών έγινε πρόβλεψη και κατασκευάστηκε πασσαλότοιχος από τη πλευρά του ορεινού όγκου για την αντιστήριξη του προσωρινού ορύγματος. Στη περιοχή του στομίου εξόδου της σήραγγας (Χ.Θ. 89+246,40) έγινε η κατασκευή του δυτικού κτιρίου εξυπηρέτησης των Η/Μ εγκαταστάσεων, καθώς και η διαμόρφωση χώρου συγκέντρωσης με έκταση 150m 2 περίπου σε μέση στάθμη +40,00. Το διαμορφούμενο όρυγμα στο χώρο συγκέντρωσης και πίσω από το δυτικό κτίριο Η/Μ αντιστηρίζεται μόνιμα με πασσαλότοιχο. Λόγω του μεγάλου μήκους της σήραγγας ο σχεδιασμός του έργου προέβλεπε για λόγους ασφαλείας την κατασκευή τριών (3) στοών διαφυγής (Σ.Δ.1, Σ.Δ.2 και Σ.Δ.3) συνολικού μήκους 903m περίπου (συμπεριλαμβανομένων και των οδών πρόσβασης προς τις στοές), ανά 1000m περίπου μήκους της σήραγγας. Και οι τρεις στοές διαφυγής έχουν σχεδιασθεί να εξυπηρετούν κυκλοφορία οχημάτων και πεζών και διαθέτουν δύο λωρίδες κυκλοφορίας πλάτους 2.50m και δύο πεζοδρόμια πλάτους 7

1m, καθώς επίσης και χώρους αναστροφής και στάθμευσης. Στον ακόλουθο Πίνακα (Πίνακας 1.2) δίδονται τα μήκη των στοών διαφυγής καθώς και οι Χ.Θ. συμβολής των στοών διαφυγής με τη σήραγγα. Πίνακας 2.2 : Mήκη των στοών διαφυγής καθώς και οι Χ.Θ. συμβολής των στοών διαφυγής ΣΤΟΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ Χ.Θ. ΣΥΜΒΟΛΗΣ ΣΗΡΑΓΓΑΣ ΜΕ ΣΤΟΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ με τη σήραγγα. ΜΗΚΟΣ ΣΤΟΑΣ (m) ΜΗΚΟΣ ΟΔΟΥ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΣΤΟΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ (m) ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΜΗΚΟΣ (m) ΣΔ1 86+747,70 140,00 73,32 213,32 ΣΔ2 87+763,58 434,78 14,02 448,80 ΣΔ3 88+686,61 223,21 17,37 240,58 ΣΥΝΟΛΟ 797,99 104,71 902,70 Οι άξονες της Σ.Δ.1 και της κύριας σήραγγας συμβάλλουν στη Χ.Θ. 86+747,70 (Χ.Θ. της κύριας σήραγγας), σημείο στο οποίο αντιστοιχεί η αρχή της χιλιομέτρησης της Σ.Δ.1 (Χ.Θ. Σ.Δ.1: 0+000). Ο άξονας της Σ.Δ. 1 αναπτύσσεται οριζοντιογραφικά, σύμφωνα με την χάραξη, σε καμπύλη μορφής S. Πιο συγκεκριμένα, κατ αρχήν η Σ.Δ.1 αναπτύσσεται σε ευθυγραμμία, από τη Χ.Θ. 0+000 έως τη Χ.Θ. 0+042,55, στρέφεται δεξιά από τη Χ.Θ. 0+042,55 έως τη Χ.Θ. 0+110,00, με ακτίνα καμπυλότητας ίση με 40,00m, από τη Χ.Θ. 0+110,00 έως τη Χ.Θ. 0+139,30 η χάραξη αναπτύσσεται εκ νέου σε ευθυγραμμία, ενώ στη συνέχεια και μέχρι το τέλος της οδού πρόσβασης της Σ.Δ.1 (Χ.Θ. 0+213,32) σε καμπύλη, με ακτίνα καμπυλότητας 35,00m. Υψομετρικά, η χάραξη είναι ανωφερική αρχικά με κλίση 2,9%, μέχρι τη Χ.Θ. 0+046,23 και στη συνέχεια 8,0%. Το μέγιστο υπερκείμενο άνωθεν της στέψης της στοάς καταγράφεται στη θέση συμβολής με τη κύρια σήραγγα και είναι 29m περίπου. Το τμήμα της στοάς από τη Χ.Θ. 0+000 (συμβολή με τη σήραγγα) μέχρι τη Χ.Θ. 0+120,00 προβλέπεται να κατασκευασθεί με υπόγεια διάνοιξη, ενώ το τμήμα από τη Χ.Θ. 0+120,00 έως τη Χ.Θ. 0+140,00 με τη μέθοδο της ανοικτής εκσκαφής και επανεπίχωσης (Cut & Cover). Στη Χ.Θ. 0+025,00 προβλέπεται η κατασκευή χώρου στάθμευσης και αναστροφής. Η σύνδεση της Σ.Δ.1 με το οδικό δίκτυο της πόλης του Αιγίου γίνεται στη Χ.Θ. 0+213,32 μέσω οδού πρόσβασης μήκους 73,32m, η οποία κατασκευάζεται σε ανοικτό όρυγμα. Οι άξονες της Σ.Δ.2 και της κύριας σήραγγας συμβάλλουν στη Χ.Θ. 87+763,58 (Χ.Θ. της κύριας σήραγγας), σημείο στο οποίο αντιστοιχεί η αρχή της χιλιομέτρησης της Σ.Δ.2 (Χ.Θ. Σ.Δ.2: 0+000). Ο άξονας της Σ.Δ. 2 αναπτύσσεται οριζοντιογραφικά, σύμφωνα με την χάραξη, με εναλλαγές ευθυγραμμίας καμπύλης. Από τη Χ.Θ. 0+000 έως τη Χ.Θ. 0+099,62, η χάραξη αναπτύσσεται σε ευθυγραμμία και αμέσως 8

μετά στρέφεται προς τα δεξιά, με ακτίνα καμπυλότητας ίση με 40,00m, μέχρι τη Χ.Θ. 0+197,73. Από τη Χ.Θ. 0+197,73 έως τη Χ.Θ. 0+330,70, η χάραξη επανέρχεται σε ευθυγραμμία και από τη Χ.Θ. 0+330,70 έως τη Χ.Θ. 0+437,39 βρίσκεται σε αριστερόστροφη καμπύλη, με ακτίνα καμπυλότητας ίση με 35,00m. Στη συνέχεια και μέχρι το τέλος της οδού πρόσβασης της Σ.Δ.2 (Χ.Θ. 0+448,80), η χάραξη επανέρχεται σε ευθυγραμμία. Υψομετρικά, η χάραξη είναι ανωφερική αρχικά με κλίση 3,0% μέχρι τη Χ.Θ. 0+044,92 και στη συνέχεια έχει ανωφερική κλίση 10,0%. Το μέγιστο υπερκείμενο άνωθεν της στέψης της στοάς καταγράφεται στη θέση συμβολής με τη κύρια σήραγγα και είναι 44m περίπου. Στο τμήμα από Χ.Θ. 0+355,92 έως Χ.Θ. 0+375,80, η Σ.Δ.2 διέρχεται άνωθεν της κύριας σήραγγας Αιγίου. Στο εν λόγω τμήμα, το πάχος των υπερκειμένων μεταξύ της στέψης της κύριας σήραγγας και της στάθμης εκσκαφής του δαπέδου της στοάς διαφυγής κυμαίνεται από 26,04m έως 23,81m. Το τμήμα της Σ.Δ.2, από την Χ.Θ. 0+000 (συμβολή με τη σήραγγα) μέχρι την Χ.Θ. 0+434,78, προβλέπεται να κατασκευασθεί με υπόγεια διάνοιξη. Στην Χ.Θ. 0+25,00 προβλέπεται η κατασκευή χώρου στάθμευσης και αναστροφής. Η σύνδεση της Σ.Δ.2 με το οδικό δίκτυο της πόλης του Αιγίου γίνεται στη Χ.Θ. 0+448,80, μέσω οδού πρόσβασης μήκους 14,02m, η οποία κατασκευάζεται σε ανοικτό όρυγμα. Οι άξονες της Σ.Δ.3 και της κύριας σήραγγας συμβάλουν στη Χ.Θ. 88+686,61 (Χ.Θ. της κύριας σήραγγας), σημείο στο οποίο αντιστοιχεί η αρχή της χιλιομέτρησης της Σ.Δ.3 (Χ.Θ. Σ.Δ.3: 0+000). Σύμφωνα με τη μελέτη χάραξης, η Σ.Δ. 3 αναπτύσσεται οριζοντιογραφικά σε ευθυγραμμία μέχρι τη Χ.Θ. 0+32,51. Στη Χ.Θ. 0+025,00 προβλέπεται η κατασκευή χώρου στάθμευσης και αναστροφής. Στο τμήμα μεταξύ Χ.Θ. 0+32,51 και Χ.Θ. 0+090,58, η χάραξη βρίσκεται σε ελαφρά στροφή, με ακτίνα καμπυλότητας ίση με 200m. Από τη Χ.Θ. 0+090,58 έως το τέλος της Σ.Δ.3 (Χ.Θ. 0+240,58) η χάραξη βρίσκεται και πάλι σε ευθυγραμμία. Υψομετρικά η Σ.Δ.3 είναι ανωφερική, αρχικά με κλίση 3,0%, μέχρι τη Χ.Θ. 0+046,93 και στη συνέχεια έχει ανωφερική κλίση 8,4%. Το μέγιστο υπερκείμενο, άνωθεν της στέψης της στοάς, καταγράφεται στη θέση συμβολής με τη σήραγγα και είναι 55m περίπου. Στο τμήμα από Χ.Θ. 0+170,58 έως Χ.Θ. 0+210,58, η Σ.Δ. 3 διέρχεται κάτω από την Εθνική Οδό Αθηνών - Πατρών. Στο εν λόγω τμήμα, το πάχος των υπερκειμένων μεταξύ της στέψης της στοάς διαφυγής και του καταστρώματος της Εθνικής Οδού, κυμαίνεται από 8,50m έως 7,40m. Το τμήμα της Σ.Δ.3, από τη Χ.Θ. 0+000 μέχρι τη 9

Χ.Θ. 0+223,21, προβλέπεται να κατασκευασθεί με υπόγεια διάνοιξη. Η σύνδεση της Σ.Δ.3 με τη Παλαιά Εθνικό Οδό Αθηνών Πατρών γίνεται στη Χ.Θ. 0+240,58, μέσω οδού πρόσβασης μήκους 17,37m, η οποία κατασκευάζεται σε ανοικτό όρυγμα. 1.3.2 Τυπική Διατομή Ν.Σ.Γ. Ανοικτού Ορύγματος Η τυπική διατομή της Ν.Σ.Γ. αντιστοιχεί στη τυποποιημένη διατομή διπλής σιδηροδρομικής γραμμής σε ευθυγραμμία της ΕΡΓΑ ΟΣΕ Α.Ε. για ταχύτητες 160 km/h. Το εύρος κάθε σιδηροδρομικής γραμμής είναι 1,50m και η απόσταση μεταξύ των αξόνων των γραμμών είναι 4,50m. Το πλάτος του καταστρώματος της υποδομής είναι 13,00m. Το πάχος του υποστρώματος επιδομής και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν για αυτό, όπως επίσης οι κλίσεις των πρανών του ορύγματος της ανοικτής γραμμής παρουσιάζονται στα σχετικά σχέδια της μελέτης. Εκατέρωθεν του άξονα, σε κατάλληλη απόσταση, προβλέπεται περίφραξη της γραμμής σε θέσεις, που θα υποδειχθούν από την Επίβλεψη του έργου. 1.3.3 Υδραυλικά Έργα Στην περιοχή της εισόδου της σήραγγας προβλέπεται η κατασκευή αντιπλημμυρικών, αποχετευτικών και αποστραγγιστικών έργων για την προστασία του ανοικτού ορύγματος και αποκατάσταση των δικτύων ύδρευσης άρδευσης και αποχέτευσης, που διέρχονται από την Παλαιά Εθνική Οδό Αθηνών - Πατρών (Π.Ε.Ο.). Για την αντιπλημμυρική προστασία του ανοικτού ορύγματος προβλέπεται η κατασκευή τάφρου οφρύος, ορθογωνικής διατομής κυμαινόμενου πλάτους (w) από 0,50m έως 1,50m και κυμαινόμενου βάθους (h) από 0,50m έως 1,00m, με αποδέκτη την τάφρο Τ11 στα ανάντη του Νέου Σιδηροδρομικού Σταθμού (Ν.Σ.Σ.) του Αιγίου. Για την αποχέτευση των όμβριων του ανοικτού ορύγματος προβλέπεται η κατασκευή δύο ανοικτών τάφρων, ορθογωνικής διατομής πλάτους W = 0,50m, στις οριογραμμές του σιδηροδρομικού άξονα. Στη τάφρο της νότιας οριογραμμής αποχετεύονται, τόσο η απορροή του καταστρώματος όσο και τα πρανή της οδού πρόσβασης στο χώρο των Η/Μ εγκαταστάσεων (Οδός 2). Οι τάφροι στην οριογραμμή συνεχίζουν μέχρι την περιοχή του Ν.Σ.Σ. του Αιγίου και εκβάλλουν στην αντιπλημμυρική τάφρο Τ11. Τα δίκτυα αποστράγγισης της σήραγγας είναι εξαιρετικά ταπεινωμένα στην είσοδο και ως εκ τούτου επιβάλλεται η κατασκευή αντλιοστασίου για την απομάκρυνση των υδάτων αποστράγγισης. 10

Το αντλιοστάσιο θα είναι υπόγειο με υγρό θάλαμο ορθογωνικής κάτοψης, στον οποίο θα τοποθετηθούν δύο υποβρύχιες αντλίες εκ των οποίων η μια θα είναι εφεδρική. Ο θάλαμος δικλείδων θα κατασκευασθεί σε επαφή με τον υγρό θάλαμο και ο καταθλιπτικός αγωγός θα εκβάλλει στην αποχετευτική τάφρο της νότιας οριογραμμής. Το αντλιοστάσιο θα ηλεκτροδοτείται από τον υποσταθμό της σήραγγας και θα συνδέεται και με το ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος (Η/Ζ). Η κατασκευή του τεχνικού Cover & Cut, στη περιοχή της Π.Ε.Ο., επιβάλλει την παραλλαγή του αποχετευτικού αγωγού ακαθάρτων, διαμέτρου D = 0,50m και μήκους 100m περίπου, από τη διασταύρωση της οδού Αγίου Αθανασίου και τη διέλευση του μέσα από το φορέα της οροφής του τεχνικού. Η διέλευση του αγωγού μέσα από το φορέα προβλέπεται να γίνει με δίδυμο αγωγό, έτσι ώστε να είναι δυνατή η μελλοντική επέκταση του αποχετευτικού δικτύου στην ευρύτερη κατοικημένη περιοχή. Η οριζοντιογραφική χάραξη της παραλλαγής επιτρέπει, κατά την διάρκεια της κατασκευής, την ταυτόχρονη λειτουργία του υφιστάμενου αγωγού και την κυκλοφορία των οχημάτων και στις δύο κατευθύνσεις της Π.Ε.Ο. Το υφιστάμενο κανάλι άρδευσης αποχέτευσης όμβριων, στην ανατολική οριογραμμή της Π.Ε.Ο., θα αποκατασταθεί μετά την κατασκευή του τεχνικού Cover & Cut, με την ίδια διατομή και στην ίδια στάθμη, αφού η επικάλυψη του φορέα κρίνεται επαρκής. Για την αποκατάσταση των υπαρχόντων αλλά και τη μελλοντική επέκταση ή / και ενίσχυση του δικτύου ύδρευσης και των δικτύων Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε. και φυσικού αερίου θα προβλεφθούν μούφες διέλευσης σωληνώσεων και καλωδίων στον φορέα της οροφής του τεχνικού Cover & Cut και στις δύο οριογραμμές της Π.Ε.Ο.. Στο στόμιο εξόδου της σήραγγας θα κατασκευασθούν έργα αποχέτευσης όμβριων για την προστασία, τόσο του μετώπου (τάφρος οφρύος) όσο και του ανοικτού ορύγματος της Ν.Σ.Γ. 1.3.4 Κτηματολόγιο - Ζώνη Απαλλοτρίωσης Δημοπρατούμενου Έργου Για τη ζώνη εκτέλεσης των κατασκευών του έργου της Ν.Σ.Γ. με τα συναφή οδικά έργα συντάχθηκε κτηματολόγιο και κηρύχτηκαν οι απαιτούμενες απαλλοτριώσεις. Με την υπογραφή της Σύμβασης η ΕΡΓΑ ΟΣΕ ΑΕ παρέδωσε ελεύθερη όλη την απαλλοτριωμένη ζώνη στον Ανάδοχο με την 11

διαδικασία του Ν. 1838/51 [συνδυασμός με τις διατάξεις των Ν. 2366/95 (ΦΕΚ 256Α/12.12.95) (άρθρο 1, παρ. 2) και 2052/92 (άρθρο 6, παρ. 20.α)]. 1.3.5 Περιβαλλοντικοί Όροι Υπάρχει πλήρης Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) καθώς και εγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι (Κοινή Υπουργική Απόφαση Α.Π. 123301/17-2- 2004), που ο Ανάδοχος εφάρμοσε. 12

2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 2.1 Νεοτεκτονική Δομή και Εξέλιξη της Περιοχής 2.1.1 Γεωλογικοί σχηματισμοί Οι γεωλογικοί σχηματισμοί που δομούν την περιοχή του φύλλου ΑΙΓΙΟ είναι (Σχήμα 2.1): Πρώτον αλπικοί σχηματισμοί των ενοτήτων Τρίπολης και Πίνδου (Τσόφλιας, 1976a,b). Στο ΝΑ τμήμα του φύλλου συναντώνται, το μεταμορφωμένο υπόβαθρο Πελοποννήσου (Τσόφλιας, 1976 a,b), με τα στρώματα Τυρού στο υπόβαθρο της ανθρακικής ακολουθίας της ενότητας Τρίπολης, και την ενότητα φυλλιτών χαλαζιτών (Dornsiepen et al, 1986). Η ενότητα Τρίπολης εμφανίζεται κύρια στη περιοχή Χελμού, και με μικρές εμφανίσεις στις περιοχές Καλαβρύτων, Βουραϊκού και στα ανατολικά όρια του φύλλου. Η ενότητα Πίνδου εμφανίζεται σε ολόκληρο σχεδόν το φύλλο. Αποτελεί το αλπικό υπόβαθρο των μεταλπικών αποθέσεων, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων που είναι η ενότητα Τρίπολης. Η ενότητα Πίνδου εμφανίζει δομές αντικλίνων - συγκλίνων και λεπιώσεις. Οι άξονες των δομών αυτών νότια της λεκάνης Καλαβρύτων έχουν σταθερή Β-Ν έως ΒΒΑ-ΝΝΔ διεύθυνση, ενώ βόρεια οι διευθύνσεις των αξόνων αυτών σε μερικές περιοχές αλλάζουν. Σε ορισμένες περιοχές εμφανίζονται με διεύθυνση Α-Δ. Η ενότητα Πίνδου εμφανίζεται επωθημένη πάνω στην ενότητα Τρίπολης. Δεύτερον μεταλπικοί σχηματισμοί, η κύρια μάζα των μεταλπικών αποθέσεων αναπτύσσεται σε τρεις λεκάνες με γενική διεύθυνση ΔΒΔ-ΑΝΑ, καθώς και στο ανατολικό τμήμα του φύλλου. Οι λεκάνες αυτές από νότο προς βορρά, είναι: α) Η λεκάνη Καλαβρύτων, η οποία επεκτείνεται ΔΒΔ εκτός του φύλλου β) Η λεκάνη Βάλτας και γ) Η παραλιακή λεκάνη, που ανήκει στο νότιο τμήμα της Κορινθιακής τάφρου. Μικρές υπολειμματικές εμφανίσεις μεταλπικών ιζημάτων χαρτογραφήθηκαν πάνω στο αλπικό υπόβαθρο της ενότητας Πίνδου, στα κράσπεδα των λεκανών Καλαβρύτων και Βάλτας, και στο ενδιάμεσο τμήμα τους. Ακόμα στη βάση της λεκάνης των Καλαβρύτων έχουν αποτεθεί λιμναία ιζήματα (Κούκουζας κ.ά.,1978, Κούκουζας κ.ά, 1992, Doutsos et al, 1988, Tsoflias, 1989), που αποτελούνται από στρώματα μαργών, αργίλων, τα οποία φιλοξενούν λιγνιτικά στρώματα. Η ηλικία των λιμναίων αποθέσεων είναι Άνω Μειοκαινική - Κάτω Πλειοκαινική (Ιωακείμ, 1991). Ακολουθούν αποθέσεις κόκκινων πηλών και κροκαλοπαγών χερσαίας-ποταμοχειμάρριας φάσης (Koύκουζας κ.ά.,1978, Koύκουζας κ.ά,1992, Doutsos et al, 1988, Πουλημένος, 1991), οι οποίες εξελίσσονται στους ανώτερους ορίζοντες κυρίως στο νότιο και ανατολικό τμήμα του φύλλου, σε 13

συμπαγή στρώματα κροκαλοπαγών. Τα συμπαγή στρώματα κροκαλοπαγών περιορίζονται σε ορισμένες περιοχές. Οι αποθέσεις αυτές εμφανίζονται στις λεκάνες Καλαβρύτων, Βάλτας και στο Α, ΒΑ τμήμα του φύλλου, ως η περιοχή του Κορινθιακού κόλπου (Σχήμα 2.1). Το συνολικό πάχος των αποθέσεων αυτών φτάνει τα 700 m. Η ηλικία απόθεσής τους είναι Πλειοκαινική - Κάτω Πλειστοκαινική (Mourtzos, 1990). Τρίτον η παραλιακή λεκάνη (Σχήμα 2.1), οριοθετείται νότια από τη ρηξιγενή ζώνη Μαμμουσιάς Πυργάκι - Παλ. Κουνινά, ενώ στα ανατολικά το όριό της είναι ασαφές. Με βάση τις πρώτες μεταλπικές αποθέσεις διαχωρίστηκε σε ανατολικό και δυτικό τμήμα. Στο ανατολικό τμήμα τα πρώτα μεταλπικά ιζήματα είναι τα ποταμολιμναία χερσαία ιζήματα της ευρύτερης περιοχής Καλαβρύτων -Βάλτας. Ακολουθούν αποθέσεις λιμνοθαλάσσιων ιζημάτων (Doutsos et al, 1988, Poulimenos et al, 1989, Πουλημένος, 1991), το πάχος των οποίων κυμαίνεται από 10-150 m αυξανόμενο προς τα δυτικά. Οι αποθέσεις των λιμνοθαλάσσιων ιζημάτων είναι οι πρώτες μεταλπικές αποθέσεις στο δυτικό τμήμα των οποίων το πάχος φτάνει τα 300 m. Η ηλικία των λιμνοθαλάσσιων αποθέσεων είναι Α. Πλειοκαινική - Κ. Πλειστοκαινική (Doutsos et al, 1988, Poulimenos et al, 1989, Πουλημένος, 1991). Επίσης οι λιμνοθαλάσσιες αποθέσεις αποτελούνται από στρώματα μαργών, αμμούχων μαργών και κροκαλοπαγών σε εναλλαγή. Στο δυτικό τμήμα βρέθηκαν, υποκείμενες και σε πλευρική σχέση με τις λιμνοθαλάσσιες, θαλάσσιες αποθέσεις ιδίας λιθολογίας και ηλικίας. Ακολουθούν αποθέσεις δελταϊκών ριπιδίων κροκαλοπαγών (Doutsos et al, 1988, Ori, 1989, Πουλημένος, 1991, Poulimenos 1993, Seger & Alexander, 1993, Dart et al, 1994,) σε ολόκληρη την περιοχή της παραλιακής λεκάνης με πάχη που φτάνουν τα 600 m, καθώς και η απόθεση νεότερης σειράς διλουβιακών ριπιδίων (Πουλημένος, 1991). Τέλος, πάνω στις αποθέσεις αυτές βρέθηκαν υπολείμματα θαλάσσιων αναβαθμίδων, η ηλικία των οποίων συνάγεται ως Μ.- Α. Πλειστοκαινική. 14

Σχήμα 2.1: Απλοποιημένος τεκτονικός χάρτης της περιοχής του φύλλου ΑΙΓΙΟ. 15

Τα γεωτεχνικά προβλήματα στην Ιόνιο Ζώνη αυτή είναι πολλαπλά και παρουσιάζουν την μεγαλύτερη ένταση στο Βόρειο τμήμα και ιδιαίτερα στα ιζήματα του Φλύσχη, τις Νεογενείς αποθέσεις και τα χαλαρά Τεταρτογενή. Οι σχηματισμοί του Φλύσχη διακρίνονται από έντονη καταπόνηση κατά μήκος των γραμμών επώθησης εφίππευσης όπου και το πάχος των κορημάτων είναι μεγάλο και οι υδρογεωλογικές συνθήκες ιδιάζουσες με αποτέλεσμα να ευνοούνται οι κατολισθητικές κινήσεις που αποδεικνύονται καταστροφικές κάτω από ισχυρή σεισμική φόρτιση. Επίσης, ιδιαίτερη αστάθεια παρουσιάζουν τα μικρού πάχους καλύμματα σκληρών πετρωμάτων στους μαλακούς σχηματισμούς του Φλύσχη. Σχήμα 2.2: Γεωλογικός χάρτης όπου φαίνονται οι ισοτοπικές ζώνες (Κατά Mountrakis et al. 1983) 2.1.2 Νεοτεκτονική Δομή Η νεοτεκτονική δομή της περιοχής του φύλλου ΑΙΓΙΟ χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μεγάλης κλίμακας τεκτονικών κεράτων και βυθισμάτων. Οι δομές αυτές διαμορφώνονται από ΔΒΔ-ΑΝΑ ρήγματα ή ρηξιγενείς κλιμακωτές ζώνες (Σχήμα 2.3). Τα ρήγματα αυτά στο δυτικό τμήμα που φύλλου τείνουν να γίνουν ΒΔ-ΝΑ διεύθυνσης, ενώ στο ανατολικό Α-Δ διεύθυνσης. Η γεωμετρία των ρηγμάτων αυτών δείχνει ότι, πρόκειται για κανονικά λιστρικά ρήγματα (Doutsos et al, 1988, Πουλημένος,1991, Doutsos & Poulimenos, 1992, Poulimenos, 1993). Οι κλίσεις των 16

ρηγμάτων κυμαίνονται από 43ο-85ο βόρειας γενικά βύθισης, και αντίστοιχα νότιας βύθισης και ίδιας κλίσης. Αποτέλεσμα των ΔΒΔ ΑΝΑ ρηγμάτων, είναι ο σχηματισμός τριών λεκανών - τεκτονικών τάφρων. Αυτές είναι των Καλαβρύτων, της Βάλτας, και της παραλιακής λεκάνης. Τα αντίστοιχα κέρατα που διαμορφώνονται είναι τα Χελμού Βελιάς Πόντου, Σκεπαστού Προφήτη Ηλία Δουμενών Μαραθά και Ρούσκιου Κλωκού - Καλυβίτη. Ενδιάμεσα δημιουργούνται μικρότερης κλίμακας δομές, όπως οι τάφροι Κερπινής, Ανω Διακοπτού, και τα κέρατα Μακρυάς ράχης Κλωκόραχης και Τρούλου Δουμενών. Διαπιστώθηκαν, επίσης στη περιοχή του φύλλου ΑΙΓΙΟ, πλαγιοκανονικά ρήγματα ΒΔ ΝΑ διεύθυνσης. Τα ρήγματα ΒΔ-ΝΑ διεύθυνσης σε συνδυασμό με νεότερα ΔΒΔ-ΑΝΑ ρήγματα διαμορφώνουν μεγάλα ρηξιτεμάχη, και προκαλούν στροφές αυτών σε Ν, ΝΑ κατεύθυνση. Τα ρηξιτεμάχη αυτά περιγράφονται πιο κάτω. Οι στροφές των ρηξιτεμαχών διαπιστώθηκαν και με μετρήσεις αξόνων πτυχών στο αλπικό πινδικό υπόβαθρο, οι οποίες έδειξαν ότι οι άξονες βυθίζονται σε ΝΑ κατεύθυνση, σε όλη τη περιοχή του φύλλου. Σε μερικές περιοχές στη λεκάνη Καλαβρύτων και βόρεια αυτής, παρατηρήθηκε ότι οι άξονες των συγκλίνων της ενότητας της Πίνδου έχουν στραφεί σε διεύθυνση σχεδόν Α Δ. Η νεοτεκτονική παραμόρφωση φαίνεται να έχει επιδράσει έντονα, ώστε οι επιφάνειες εφιππεύσεων σε ορισμένες περιοχές να είναι σχεδόν ορθή γωνία. Τα ρήγματα ΒΔ-ΝΑ διεύθυνσης φαίνονται να είναι μεταγενέστερα ή τουλάχιστον ισόχρονα αυτών της ΔΒΔ-ΑΝΑ διεύθυνσης που καθορίζουν τα ρηξιτεμάχη. Χαρτογραφήθηκαν επίσης, πλαγιοκανονικά ρήγματα με ΒΑ-ΝΔ διεύθυνση και γενικότερα Β-Ν διεύθυνσης (Doutsos et al, 1988, Πουλημένος, 1991). Κατά τους Doutsos et al (1988), και Πουλημένος(1991), ορισμένα από τα ρήγματα αυτά θεωρούνται ρήγματα μετασχηματισμού. Τα ΒΑ- ΝΔ και Β-Ν διεύθυνσης ρήγματα κόβουν τα ρήγματα ΔΒΔ-ΑΝΑ και ΒΔ-ΝΑ διεύθυνσης, και επομένως είναι νεότερα αυτών. Παρατηρήθηκαν διαρρήξεις με μορφή μικρών ημικυκλικών αποκολλήσεων. Η παρατήρησή τους έγινε από αεροφωτογραφίες κλίμακας 1:5.000 αλλά και κατά τη διάρκεια της χαρτογράφησης. Πρόκειται για κατολισθήσεις μεγάλης κλίμακας που παρατηρούνται συνήθως εκατέρωθεν των πρανών, των μεγάλων ποταμών της περιοχής. Η τεκτονική τάφρος της λεκάνης Καλαβρύτων διαμορφώνεται στο νότιο τμήμα (Σχήμα 2.1), από τα ΔΒΔ ΑΝΑ ρήγματα της κλιμακωτής ρηξιγενούς ζώνης της Αγ. Λαύρας(Ρ.Α.Λ), και από το ρήγμα Καλαβρύτων (Ρ.ΚΑ), με βόρεια βύθιση των ρηξιτεμαχών. Τα βόρεια όρια της τάφρου ορίζονται από τα ΔΒΔ - ΑΝΑ νότιας 17

βύθισης ρήγματα, Δροσάτου (Ρ.ΔΡ), Καλατζή (Ρ.ΚΖ), Λαγκάδας (Ρ.ΛΑ) Ρογών (Ρ.Ρ), και το ρήγμα Σούβαρδου (Ρ.Σ). Στο ΒΑ τμήμα της λεκάνης Καλαβρύτων διαμορφώνεται η ημιτάφρος Κερπινής με το ρήγμα Κερπινής (Ρ.ΚΕ), που είναι πλαγιοκανονικό αριστερόστροφο ΒΔ κατεύθυνσης και ΒΑ βύθισης, με άλμα μεγαλύτερο των 300m. Ακόμα παρατηρήθηκε, σε πολλές περιοχές της λεκάνης Καλαβρύτων, να εμφανίζεται η ίδια σχεδόν κλίση των υποκείμενων λιμναίων και της υπερκείμενης σειράς των ποταμοχειμάρριων στρωμάτων. Η γενική κλίση των στρωμάτων στη λεκάνη Καλαβρύτων, τόσο της υποκείμενης λιμναίας σειράς, όσο και της υπερκείμενης των ποταμοχειμάρριων, είναι 200 400 προς Ν, ΝΔ. Η σταθερή αυτή διεύθυνση κλίσης των στρωμάτων, τα ανυψωμένα στρώματα της κατώτερης λιμναίας σειράς στις βόρειες περιοχές της λεκάνης (Σχήμα 2.3), και η διαπίστωση της ύπαρξης του ρήγματος Καλαβρύτων(Ρ.ΚΑ) το οποίο καλύπτεται από τις αλλουβιακές αποθέσεις του Βουραϊκού ποταμού, με άλμα 700 m περίπου, καθώς και του ρήγματος Γουμένισσας(Ρ.Γ) με άλμα 300 m περίπου, από τη μελέτη των τομών των γεωτρήσεων της λιγνιτικής έρευνας του Ι.Γ.Μ.Ε, δείχνουν ότι η σημερινή δομή της λεκάνης τάφρου των Καλαβρύτων είναι νεότερη από την αρχική. Τα άλματα των ρηγμάτων Καλαβρύτων και Γουμένισσας διαπιστώθηκαν από τη σχετική θέση των λιμναίων στρωμάτων της κατώτερης σειράς της λεκάνης Καλαβρύτων, και από τα στοιχεία των τομών γεωτρήσεων που έγιναν στη περιοχή από το Ι.Γ.Μ.Ε για έρευνα λιγνιτών. Η δομή αυτή συνιστά ένα στρεφόμενο με άξονα Α Δ, προς N ρηξιτέμαχος, το οποίο περιλαμβάνει την τάφρο των Καλαβρύτων και το κέρας Σκεπαστού Προφήτη Ηλία Δουμενών Μαραθά. Ολόκληρο το ρηξιτέμαχος είναι μια δομή rollover. Το νότιο όριο του ρηξιτεμάχους είναι η ρηξιγενής ζώνη Χελμού Καλαβρύτων (Ρ.Ζ.Χ-Κ), ενώ το βόρειο είναι τα ρήγματα Δουμενών-Δίγελα (Ρ.Δ-Δ), Ζαχλωρούς (Ρ.ΖΑ), Άνω Ποταμιάς (Ρ.Α.ΠΟ), Τσιβλού (Ρ.ΤΣ),τα οποία αποτελούν τη ρηξιγενή ζώνη Δουμενών Βάλτας (Ρ.Ζ.Δ-Β). Το ρηξιτέμαχος επεκτείνεται ανατολικά στη βόρεια περιοχή του όρους Χελμός, όπου ορίζεται από νότια με το ρήγμα Χελμού(Ρ.Χ), και βόρεια από το ρήγμα Άνω Ποταμιάς (Ρ.Α.ΠΟ). 18

Σχήμα 2.3: Απλοποιημένη γεωλογική τομή στο φύλλο ΑΙΓΙΟ, σε διεύθυνση Ν Β. 19

Η τεκτονική τάφρος της Βάλτας ορίζεται (Σχήμα 2.1), νότια από το ΔΒΔ ΑΝΑ ρήγμα Δουμενών - Δίγελα (Ρ.Δ - Δ) βόρειας βύθισης, με άλμα μεγαλύτερο των 400m. Βόρεια διαμορφώνεται από τα ΔΒΔ ΑΝΑ ρήγματα Βιλιβίνας (Ρ.ΒΙ), Αγ. Παντελεήμονα (Ρ.Α.Π.) νότιας βύθισης, με άλματα της τάξης των 200 m. Τα ιζήματα της τάφρου της Βάλτας είναι πηλοί και κροκαλοπαγή ποταμοχειμάρριας φάσης, ίδια με αυτά της υπερκείμενης σειράς της λεκάνης Καλαβρύτων. Διαπιστώθηκε ότι οι κροκάλες στα βόρεια περιθώρια της λεκάνης έχουν μικρότερο μέσο μέγεθος, σε σχέση με το νότιο. Οι κλίσεις των στρωμάτων στο ανατολικό τμήμα της τάφρου δεν εμφανίζουν σταθερότητα στη διεύθυνση και τιμή βύθισης, ενώ στο δυτικό τα ποταμοχειμάρρια στρώματα εμφανίζουν γενικά Ν, ΝΔ κατευθύνσεις με κλίσεις 100-200. Παρατηρήθηκε ότι (Σχήμα 2.3), οι μορφολογικές κλίσεις των αλπικών σχηματισμών της ενότητας της Πίνδου των Β, ΒΔ πρανών, τόσο των περιοχών νότια της ρηξιγενούς ζώνης Δουμενών-Βάλτας (Ρ.Ζ.Δ-Β), όσο και των περιοχών νότια της ρηξιγενούς ζώνης Μαμμουσιάς-Πυργακίου (Ρ.Ζ.Μ-Π), είναι μεγαλύτερες σε σχέση με αυτές των Ν, ΝΑ πρανών. Διαπιστώνεται επίσης, μεγάλη κατά βάθος διάβρωση στο αλπικό υπόβαθρο, που έχει γίνει από τους ποταμούς Βουραϊκό, Κερυνίτη και Σελινούντα, στα όρια των ρηξιγενών ζωνών. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν, ότι η περιοχή της τεκτονικής τάφρου της Βάλτας και το αλπικό τμήμα βόρεια μέχρι τη ρηξιγενή ζώνη Μαμμουσιάς-Πυργακίου που είναι το κέρας Ρούσκιου Κλωκού - Καλυβίτη, είναι ένα ρηξιτέμαχος το οποίο στρέφεται με άξονα Α-Δ, προς N. Το νότιο όριο του ρηξιτεμάχους είναι η ρηξιγενής ζώνη Δουμενών Βάλτας και το βόρειο η ρηξιγενής ζώνη Μαμμουσιάς - Πυργακίου. Η τεκτονική τάφρος της παραλιακής λεκάνης, που είναι το νότιο τμήμα της Κορινθιακής τάφρου στη περιοχή, ορίζεται νότια από τα ΔΒΔ - ΑΝΑ ρήγματα Μαμμουσιάς (Ρ.ΜΑ) και Πυργακίου (Ρ.Π.) που είναι πλαγιοκανονικό δεξιόστροφο, και από τα αριστερόστροφα ΒΔ κατεύθυνσης ρήγματα Λόφου (Ρ.ΛΟ) και Καθολικού (Ρ.ΚΑΘ). Το άλμα του ρήγματος Πυργακίου είναι μεγαλύτερο των 600 m (Πουλημένος, 1991, Flotte, 2003). Τα ρήγματα αυτά, δείχνουν να ορίζουν το νοτιότερο όριο του πλειο-τεταρτογενούς Κορινθιακού κόλπου (Παλαιοκορινθιακός) στη περιοχή. Στη παραλιακή λεκάνη του Παλαιοκορινθιακού τα κυριότερα μεγάλης κλίμακας ΔΒΔ-ΑΝΑ ρήγματα βόρειας βύθισης, είναι τα ρήγματα Κάστρου (Ρ.ΚΑΣ), πλαγιοκανονικό αριστερόστροφο, Καστελίων (Ρ,ΚΑΣΤ), Αγίας Τριάδας Τράπεζας (Ρ.Α.Τ), Τράπεζας (Ρ.Τ.), με άλμα μεγαλύτερο των 300 m, Ζαχλωρίτικων (Ρ.Ζ.), Αχλαδιάς (Ρ.ΑΧ), με άλμα 200 m περίπου, Κουνινών (Ρ.Κ.) και Ελίκης (Ρ.Ε.), με άλμα που υπερβαίνει τα 700 m. Νότιας βύθισης εμφανίζονται τα ρήγματα Ανω Διακοπτού (Ρ.Α.Δ.), Μελισσίων (Ρ.Μ.) και Αγ. Αννας Κουνινών (Ρ.Α.Α).Το άλμα του 20

ρήγματος της Ελίκης υπολογίζεται από τα πρανή που διαμορφώνει στη περιοχή του χωριού Σελινούντας, και από τα στοιχεία της ερευνητικής γεώτρησης ΑΙG10, που έγινε στη περιοχή του ρήγματος του Αιγίου (Lemeille et al, 2004). H περιοχή της παραλιακής λεκάνης τάφρου του Παλαιοκορινθιακού συνιστά ένα μεγάλο ρηξιτέμαχος. Αυτό φαίνεται από τις Ν, ΝΑ γενικά κλίσεις των λιμνοθαλασσίων ιζημάτων που υπόκεινται των κροκαλοπαγών μαζών των δελταϊκών ριπιδίων, τη παρατηρούμενη σε ολόκληρη τη περιοχή μορφοτεκτονική κλίση προς Ν, ΝΑ κατεύθυνση, καθώς και από τις απότομες μορφολογικές κλίσεις των Β, Δ, ΒΔ πρανών. Το νότιο όριο του ρηξιτεμάχους είναι η ρηξιγενής ζώνη Μαμμουσιάς Πυργακίου (Ρ.Ζ.Μ Π),ενώ το βόρειο είναι η ρηξιγενής ζώνη Ελίκης Τράπεζας (Ρ.Ζ.Ε Τ), η οποία είναι σήμερα ενεργή. Το ρηξιτέμαχος στρέφεται με άξονα γενικά Α Δ, προς N. Στο ρηξιτέμαχος αυτό διαμορφώνονται μικρότερα ρηξιτεμάχη με πλαγιοκανονικά, συνήθως δεξιόστροφα ρήγματα Β, ΒΑ κατεύθυνσης, τα οποία στρέφονται Α, ΝΑ.Το ίδιο συμβαίνει και στα προηγούμενα ρηξιτεμάχη. Είναι πολύ πιθανό βόρεια της ρηξιγενούς ζώνης Ελίκης-Τράπεζας να διαμορφώνεται σήμερα ένα άλλο ρηξιτέμαχος, στο οποίο εντοπίζονται τα ΔΒΔ ΑΝΑ βόρειας βύθισης ρήγματα Ανδραούστας (Ρ.Α.), Δημητρόπουλου (Ρ.Δ.), και πιο βόρεια το ρήγμα του Αιγίου. Αποτέλεσμα της πιο πάνω περιγραφόμενης σύνθετης νεοτεκτονικής δομής είναι η στροφή τμήματος των ποταμών της περιοχής προς ΒΑ διεύθυνση. Οι στροφές των ποταμών παρατηρούνται σε δύο ζώνες. Η πρώτη στο νότιο τμήμα του φύλλου σε τμήματα των ποταμών, Βουραϊκού και Σελινούντα και η δεύτερη στο βόρειο τμήμα (περιοχή Παλαιοκορινθιακού), σε τμήματα των ποταμών Βουραϊκού, Κερυνίτη, Σελινούντα, Μεγανείτα, αλλά και του δυτικότερα ρέοντος (εκτός του φύλλου ΑΙΓΙΟ) ποταμού Φοίνικα. Επίσης, θα πρέπει να έχει συμβεί αλλαγή της ροής τμημάτων του άνω ρου του Βουραϊκού ποταμού, προς νότο, στη περιοχή της πόλγης των Λουσσών. Ανάλογες αναστροφές του υδρογραφικού δικτύου αναφέρονται σε ποταμούς ανατολικά του φύλλου ΑΙΓΙΟ (Ζelilidis 2000). Με αυτό τον τρόπο, και λόγω της δράσης των ρηγμάτων στη περιοχή του Χελμού, μπορεί να δικαιολογηθεί το μεγάλο πάχος των μεταλπικών αποθέσεων, δεδομένου ότι οι σημερινές λεκάνες απορροής του νοτίου τμήματος του φύλλου είναι μικρής έκτασης. 2.1.3 Εξέλιξη Η νεοτεκτονική εξέλιξη της περιοχής του φύλλου ΑΙΓΙΟ συνοψίζεται σε δυο μεγάλες φάσεις: 21

Στην πρώτη φάση είναι η περίοδος Α. Μειοκαίνου Κ. Πλειστοκαίνου. Μετά την περίοδο τοποθέτησης των αλπικών καλυμμάτων και κατά την περίοδο Α. Μειοκαίνου, διαμορφώνεται η λεκάνη Καλαβρύτων με τη δημιουργία των ρήγματων Αγ. Λαύρας, Δροσάτου, Ρογών, Σούβαρδου, όπου και έχουμε την απόθεση των λιμναίων αποθέσεων της λεκάνης αυτής την περίοδο Α. Μειόκαινο-Κατ. Πλειόκαινο. Είναι πολύ πιθανό την ίδια περίοδο να δημιουργήθηκε και η τάφρος του Κορινθιακού. Η ευρεία περιοχή της λεκάνης Καλαβρύτων, της λεκάνης Βάλτας και το Α και ΒΑ τμήμα του φύλλου, αποτελούσε έναν ενιαίο παλαιογεωγραφικό χώρο κατά την περίοδο του Πλειοκαίνου-Κ. Πλειστοκαίνου, όπου αποτέθηκαν χερσαίαποταμοχειμάρρια ιζήματα. Την περίοδο του Πλειοκαίνου φαίνεται να υπάρχει μια σχετική τεκτονική ηρεμία (Koύκουζας et al, 1992). Στον ενιαίο αυτό παλαιογεωγραφικό χώρο, αποτίθενται τα χερσαίας φάσης ιζήματα των πηλών και κροκαλοπαγών με δραστηριότητα των ρηγμάτων Αγ. Λαύρας, Δροσάτου, Βιλιβίνας, Αγ. Παντελεήμονα, Δουμενών Δίγελα και άλλα τα οποία έχουν πιθανά καλυφθεί από τα κροκαλοπαγή, με γενική βύθιση ή και επιλεκτική άνοδο περιοχών. Την περίοδο αυτή πρέπει να δημιουργείται η τεκτονική τάφρος της Βάλτας. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής έχουν διαμορφωθεί μικρές λίμνες (Τsoflias 1989), λαγκούνες και λιμνοθαλάσσιο περιβάλλον με απόθεση των μαργών και των θαλάσσιων σχηματισμών στο ΒΔ τμήμα του φύλλου. Την περίοδο αυτή δρουν από ανατολικά προς τα δυτικά τα ρήγματα Μαμμουσιάς και Πυργακίου. Στη δεύτερη φάση είναι η περίοδος Κ. Πλειστοκαίνου Ολοκαίνου. Κατά την περίοδο του Α. Πλειοκαίνου - Κ. Πλειστοκαίνου, στο νότιο τμήμα του φύλλου συνεχίζεται η απόθεση των ποταμοχειμάρριων αποθέσεων. Αποτίθενται οι μάζες κροκαλοπαγών του Μ. Σπηλαίου, από ποτάμια που αποστράγγιζαν περιοχές νότια της ρηξιγενούς ζώνης Χελμού - Καλαβρύτων, κατά το Κ. Πλειστόκαινο. Ακολουθούν τα ρήγματα της ρηξιγενούς ζώνης Χελμού - Καλαβρύτων και προκαλείται η δημιουργία δομής rollover στη περιοχή της τάφρου Καλαβρύτων και του κέρατος Σκεπαστού - Προφήτη Ηλία Δουμενών Μαραθά. Προκαλείται ανύψωση του βορείου τμήματος της λεκάνης Καλαβρύτων, με δράση κυρίως των ρηγμάτων Καλαβρύτων, Γουμένισσας, Κερπινής και Δουμενών-Δίγελα, ενώ στο ανατολικό τμήμα του φύλλου δημιουργούνται τα ρήγματα Ζαχλωρούς, Τσιβλού, Άνω Ποταμιάς. Την περίοδο του Μ. Πλειστοκαίνου πρέπει να ολοκληρώνονται οι κινήσεις ανόδου του νοτίου τμήματος, ενώ οι έντονες κινήσεις ανόδου έχουν μετατοπιστεί στη περιοχή της τάφρου της Βάλτας, όπου προκαλείται η δημιουργία νέας δομής rollover, η οποία περιλαμβάνει τη τάφρο της Βάλτας και το κέρας Ρούσκιου Κλωκού Καλυβίτη. Τη περίοδο αυτή πρέπει να δρουν τα ρήγματα Μαμμουσιάς, Πυργακίου, 22

Λόφου, Καθολικού, Κάστρου. Κατά το Κ. Μ. Πλειστόκαινο στο βόρειο τμήμα έχουμε βύθιση και ταχύτατη απόθεση των δελταϊκών ριπιδίων σε θαλάσσιο περιβάλλον. Την περίοδο αυτή, θα πρέπει να δρουν έντονα τα ρήγματα Λόφου, Καθολικού, Μαμμουσιάς, Κάστρου και Πυργακίου, ενώ πιο βόρεια δημιουργούνται νέα ρήγματα όπως τα ρήγματα Τράπεζας και Ελίκης. Την περίοδο Μ.Α. Πλειστοκαίνου με κινήσεις των ρηγμάτων Μαμμουσιάς, Πυργακίου, Αχλαδιάς, Κουνινών, Καστελίων, Αγίας Τριάδας Τράπεζας, Ελίκης, Ζαχλωρίτικων, Τράπεζας έχουμε απόθεση νεότερων διλουβιακών ριπιδίων και θαλάσσιων αναβαθμίδων. Τη περίοδο αυτή διαμορφώνεται το ρηξιτέμαχος της τάφρου του Παλαιοκορινθιακού, με ανοδικές κινήσεις. Από τη περίοδο Α. Πλειστοκαίνου - μέχρι και σήμερα έχουμε έντονες ανοδικές κινήσεις στο βόρειο τμήμα, με δράση των ρηγμάτων Πυργακίου στο δυτικό τμήμα (Micarelli et al, 2003), Ζαχλωρίτικων, Τράπεζας, Eλίκης, Δημητρόπουλου και Αιγίου τα οποία εμφανίζονται σήμερα ενεργά. Την περίοδο Α. Πλειστοκαίνου θα πρέπει να έχουμε υποχώρηση της θάλασσας στα σημερινά επίπεδα, σχηματισμό των θαλασσίων αναβαθμίδων στις περιοχές κοντά στο Κορινθιακό κόλπο, και των συγχρόνων δελταϊκών αποθέσεων της περιοχής, ενώ διαμορφώνεται ένα νέο ρηξιτέμαχος στη παραλιακή περιοχή του Κορινθιακού. 23

3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 Σεισμικότητα Όσον αφορά τις σεισμικές δράσεις σχεδιασμού, σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού (ΕΑΚ 2000) και την απόφαση που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Β 1154 / 12-08-2003 και ισχύει από 1-1- 2004, η ευρύτερη περιοχή έρευνας κατατάσσεται στην κατηγορία ΙΙ σεισμικής επικινδυνότητας (Σχήμα 3.1). Η σεισμική επιτάχυνση εδάφους είναι Α = a x g, όπου a = 0,24 και g η επιτάχυνση της βαρύτητας (g = 981 cm/sec 2 ), δηλαδή η αναμενόμενη μέγιστη οριζόντια σεισμική επιτάχυνση εδάφους είναι της τάξης του 0,24g ή 235,44 cm/sec 2. Σχήμα 3.1 : Οι τρεις κατηγορίες ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίσθηκε ο Ελλαδικός χώρος σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση (ΦΕΚ Β 1154 / 12-08-2003). Από άποψη σεισμικής επικινδυνότητας το υπέδαφος συνίσταται από «στρώσεις κοκκώδους υλικού μεγάλης πυκνότητας πάχους μεγαλύτερου των 70m» και υπάγεται σύμφωνα με τον Ε.Α.Κ. στην κατηγορία Β. 24

Γενικότερα παρακάτω παραθέτουμε χάρτες των ενεργών ρηγμάτων που υπάρχουν στην περιοχή μελέτης μας (Σχήμα 3.2). Ακόμα παρατηρούμε στον Πίνακα στοιχείων σεισμικής συμπεριφοράς των ενεργών ρηγμάτων (Πίνακας 3.1) τις μεταβολές του Σχήματος 3.2. Τέλος βλέπουμε τις κατακόρυφες μεταπλειοκαινικές κινήσεις της Πελοποννήσου (Σχήμα 3.3). Σχήμα 3.2 : Χάρτης ενεργών ρηγμάτων της περιοχής έρευνας και αρίθμηση αυτών για εξέταση στον Πίνακα 3.1 (Doutsos and Poulimenos 1992). Σχήμα 3.3 Μεταπλειοκαινικές κατακόρυφες κινήσεις της Πελοποννήσου. Τα μαύρα Βέλη δείχνουν ανύψωση τα άσπρα Βέλη καταβύθιση. Διάστικτες περιοχές: Νεογενή ιζήματα (Κelletat et al. 1978). 25

Πίνακας 3.1: Πίνακας στοιχείων σεισμικής συμπεριφοράς των ενεργών ρηγμάτων της εικόνας 2.19 (Doutsos and Poulimenos 1992). 26

3.2 Υδρογεωλογικές συνθήκες Κατά την κατασκευή των έργων δεν συναντήθηκε μόνιμος υδροφόρος ορίζοντας, καθώς αυτός βρίσκεται σε μεγαλύτερα βάθη, συναντήθηκαν όμως κάποιοι ασθενείς φρεάτιοι ορίζοντες, τοπικού και εποχιακού χαρακτήρα. Για αυτόν τον λόγο παρακάτω παραθέτουμε (Πίνακας 3.2) τις βροχομετρικές προβλέψεις με βάση στοιχεία της Ε.Μ.Υ. και γραφική απεικόνιση της σχέσης ύψους βροχής υψομέτρου (Σχήμα 3.4) και μέσο μηνιαίο ύψος βροχής (Σχήμα 3.5). Πίνακας 3.2 Βροχομετρικοί σταθμοί της ευρύτερης περιοχής έρευνας. Πηγή Ε.Μ.Υ. Γενικά οι βασικότεροι παράγοντες που συντελούν στην διαμόρφωση του κλίματος είναι: το ανάγλυφο, η απόσταση από την θάλασσα, το υψόμετρο και τα ατμοσφαιρικά συστήματα (Η Ελλάδα βρίσκεται υπό την επίδραση δυο αντικυκλωνικών συστημάτων του Ατλαντικού και του Σιβηρικού). Τα κλιματικά στοιχεία μιας περιοχής αποτελούν ουσιαστικούς παράγοντες διαμόρφωσης του υδρολογικού κύκλου και κατά συνέπεια του υδρολογικού ισοζυγίου αυτής. Η γνώση δε των παραμέτρων του υδρολογικού ισοζυγίου συμβάλλει στην βελτιστοποίηση της διαχείρισης των υδατικών πόρων της περιοχής αυτής. 27

Στην περίπτωση του Νομού Αχαΐας τόσο η θέση του όσο και η ποικιλία μορφολογικού αναγλύφου που τον χαρακτηρίζει, δημιουργούν ιδιόμορφες κλιματολογικές συνθήκες. Το κλίμα της Αχαΐας χαρακτηρίζεται ως μεσογειακό, με ήπιους χειμώνες στα πεδινά και θερμά και ξηρά καλοκαίρια. Μέση θερμοκρασία στην περιοχή μελέτης μας που είναι το Αίγιο 17,7 C βροχοπτώσεις, αντίστοιχα, 707 χιλιοστά και 564 χιλιοστά. Ο Καρράς (1974) σύμφωνα με την κλιματική ταξινόμηση της Ελλάδας κατά Thornthwaite, διακρίνει στο μεγαλύτερο τμήμα του νομού πέντε κατηγορίες υγρών κλιμάτων και μόνο στην παράκτια περιοχή του Ρίου Ακράτας δέχεται ξηρό κλίμα. Εξάλλου για τη ΒΔ Πελοπόννησο, συνεπώς και για τον Νομό Αχαΐας, ο Ηλίας (1978) αναφέρει ότι το κλίμα χαρακτηρίζεται Μεσογειακό Εύκρατο με ήπιους χειμώνες, άφθονες βροχοπτώσεις, σχετικά μικρή νέφωση και μεγάλη ηλιοφάνεια. Σχήμα 3.4 : Γραφική απεικόνιση της σχέσης ύψους βροχής υψομέτρου (Νίκας, 2004). Σχήμα 3.5: Μέσο μηνιαίο ύψος βροχής των σταθμών της περιοχής έρευνας (Νίκας, 2004) 28