ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΕ ΔΙΟΡΟΦΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΕ ΔΙΟΡΟΦΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Τοπούρια Μιχαήλ ΑΜ: 5543 Επιβλέπων Καθηγητής Κ. Κωνσταντίνου Σέρρες 2012

Ευχαριστίες Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο τμήμα Μηχανολογίας του ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ Απευθύνω τις ευχαριστίες μου προς τον επιβλέποντα καθηγητή Κ. Κωνσταντίνου για την ανάθεση του θέματος, τη συνολική εποπτεία και επίβλεψη της εργασίας, άλλα και το ουσιαστικό του ενδιαφέρον για την πρόοδο της. 1

Περίληψη Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η καταγραφή της υπάρχουσας ενεργειακής κατάστασης του κτιρίου και ο εντοπισμός δυνατών μέτρων παρέμβασης με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας και κατά συνέπεια τη περίσφιξη των ενεργειακών δαπανών του κτιρίου. Κατά τη διάρκεια εκπόνησης της ενεργειακής καταγραφής επιθεώρησης συλλέχτηκαν δεδομένα κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για δυο (2010 2011) χρόνια. Αποτέλεσμα της συλλογής των παραπάνω δεδομένων ήταν η εξαγωγή διαγραμμάτων τόσο σε ετήσιο επίπεδο όσο και σε μηνιαίο τα όποια απεικονίζουν το προφίλ της ενεργειακής κατανάλωσης του κτιρίου. Δεν ήταν δυνατό να συλλεχτούν ακριβή δεδομένα κατανάλωσης της θερμικής ενέργειας. Η ενεργειακή επιθεώρηση σχεδιάστηκε και προγραμματίστηκε σύμφωνα με τις οδηγίες της: ΚΥΑ Δ6/Β/01Κ11038 (ΦΕΚ 1526/27 7 1999) 2

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Μέρος 1 ο ΚΤΙΡΙΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 1.1 Το κτιριακό περιβάλλον 7 1.2 Ενεργειακή κατανάλωση 7 1.3 Το άρρωστο κτίριο 9 1.4 Εξοικονόμηση και Υποκατάσταση Ενέργειας στα κτίρια 9 1.5 Συμπεράσματα 10 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 2.1 Ενεργειακή επιθεώρηση 11 2.2 Εισαγωγικά στοιχεία 11 2.3 Γενικό πλαίσιο για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων 12 2.4 Ο τύπος και το περιεχόμενο της μελέτης ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων 13 2.5 Ορισμός ενεργειακού επιθεωρητή 14 ΜΕΡΟΣ 2Ο ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΕ ΔΙΩΡΟΦΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ 3 Χαρακτηριστικά του κτιρίου 3.1 Σύντομη περιγραφή της δραστηριότητας του κτιρίου 17 3.2 Σχήμα και προσανατολισμός 17 4 Ενεργειακή αποτύπωση 4.1 Χρήσεις ενεργείας στο κτίριο 18 5 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 5.1 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 19 5.1.1 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΣΟΓΕΙΟΥ 19 5.1.2 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1 ου ΟΡΟΦΟΥ 24 3

5.2 Κατανάλωση θερμικής ενέργειας 29 5.2.1 Κεντρική θέρμανση 29 5.2.2 ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ 29 5.2.3 Υπολογισμός θερμικών απωλειών 30 ΜΕΡΟΣ 3 Ο 6 ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 6.1.1 Γενικά για την Εξοικονόμηση ενέργειας 42 6.1.2 Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια 42 6.1.3 Βασική τρόποι εξοικονόμησης ενέργειας είναι 43 6.2 Θερμομόνωση 6.2.1 Εξωτερικής θερμομόνωσης 44 6.2.2 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ 49 6.3 Κουφώματα 56 6.4 Ψύξη κλιματισμός 57 6.5 Λαμπτήρες 59 6.6 Απλά Μέτρα Εξοικονόμησης για Θέρμανση του χώρου 61 6.7 Ζεστό Νερό Χρήσης 61 6.8 Ηλεκτρικές συσκευές 62 6.8.1 Ηλεκτρική κουζίνα 63 6.8.2 Ψυγεία καταψύκτες 64 6.8.3 Πλυντήριο ρούχων 65 6.8.4Μικροσυσκευές 65 6.9 Γεωθερμία 67 6.9.1 Γιατί να επιλέξουμε μία γεωθερμική αντλία θερμότητας ; 67 6.9.2 Αρχή Λειτουργίας μιας γεωθερμικής αντλίας θερμότητας 67 6.9.3 Οριζόντιοι συλλέκτες 69 6.9.4 Κάθετοι συλλέκτες 70 4

6.9.5 Ανοικτού κυκλώματος γεωναλλακτών με τη χρήση υδροφόρου ορίζοντα 71 6.9.6 Αντλίες θερμότητας 72 6.9.7 Υπολογισμός χρόνου απόσβεσης γεωθερμικού συστήματος 74 6.10 Εγκατάσταση Φωτοβολταϊκού Συστήματος 6.10.1 Φωτοβολταϊκό Φαινόμενο 75 6.10.2 Τεχνολογίες Φ/Β Στοιχείων 75 6.10.3 Δομή ενός Φωτοβολταϊκού συστήματος 75 6.10.4 Διάκριση Φ/Β συστημάτων 76 6.10.5 Χρήσεις Φ/Β συστημάτων 76 6.10.6 Φωτοβολταϊκά στις στέγες 77 6.10.7 Υπολογισμός χρόνου απόσβεσης φωτοβολταϊκού συστήματος 78 ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ 81 5

Μέρος 1 ο ΚΤΙΡΙΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 6

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Το κτιριακό περιβάλλον: (1) Ο τομέας των κτιρίων αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο οικονομικό χώρο της Ευρώπης, παρουσιάζοντας ετήσιο κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 400 δις Ευρώ. Ταυτόχρονα, σε ημερήσια βάση, η παγκόσμια πρωτογενής ενεργειακή κατανάλωση που σχετίζεται με τα κτίρια ξεπερνάει τα 17 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, ποσότητα περίπου ίση με την συνολική παραγωγή των χωρών του ΟΠΕΚ. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο τομέας των κτιρίων απορροφά, κατά μέση τιμή, το 40% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Η ανά χώρα κύμανση ποικίλει από 20% για την Πορτογαλία, έως και 45% για την Ιρλανδία, ενώ στην Ελλάδα κυμαίνεται περίπου στο 30%. Δεδομένου ότι ο κάτοικος των αστικών κυρίως κέντρων βιώνει το 80% της ζωής του στο εσωτερικό των κτιρίων, είναι προφανής η επίδραση της ποιότητας του εσωτερικού κλίματος τόσο στην υγεία και την άνεση όσο και την παραγωγικότητά του. Η κατά τα τελευταία χρόνια δραματική υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού προβλήματος καθώς και χρήση υλικών και συσκευών μη φιλικών προς το περιβάλλον έχουν συντελέσει στην εμφάνιση σημαντικών, ποιοτικά και ποσοτικά, περιβαλλοντικών και ενεργειακών προβλημάτων στα κτίρια. Ειδικότερα, η αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στα μεγάλα αστικά κέντρα έχει συντελέσει στην δραματική αύξηση της απαιτούμενης ενέργειας για τον δροσισμό των κτιρίων κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η απαιτούμενη ενέργεια για τον δροσισμό ενός κτιρίου στο κέντρο της Αθήνας είναι σχεδόν διπλάσια από την απαιτούμενη στην περιφέρεια της πόλης. Παράλληλα η αύξηση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και οι υψηλές εκπομπές μέρους των σύγχρονων δομικών υλικών συντελούν στην αύξηση της συγκέντρωσης ρυπαντών στο εσωτερικό των κτιρίων, με ιδιαίτερα σημαντικές συνέπειες τόσο στην υγεία όσο και την παραγωγικότητα των ενοίκων. Μετρήσεις σε κτίρια γραφείων και νοσοκομεία στην ευρύτερη περιοχή Αθηνών έδειξαν ιδιαίτερα αυξημένες συγκεντρώσεις ρύπων στο εσωτερικό των κτιρίων καθώς και αυξημένα ποσοστά παθολογίας των ενοίκων. Τα παραπάνω καθορίζουν το πλαίσιο εξέτασης και ανάλυσης του όλου ενεργειακού και περιβαλλοντικού προβλήματος των κτιρίων. Η ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων δεν θα πρέπει να αποσυνδέεται από τα προβλήματα περιβάλλοντος και θα πρέπει να μελετάται σαν μια ενότητα μαζί με το συγκεκριμένο εξωτερικό μικροκλίμα στον χώρο του κτιρίου, καθώς και το διαμορφούμενο εσωτερικό περιβάλλον. 1.2 Ενεργειακή κατανάλωση: (1) Τα κτίρια καταναλώνουν ενέργεια για την επίτευξη θερμικής και οπτικής άνεσης εντός των χώρων, καθώς και για την χρήση ειδικών συσκευών. Η τελική ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι της τάξης των 350 Mtoe ανά έτος, χωρίς να υπολογίζεται η συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το μεγαλύτερο 7

μέρος της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων καλύπτεται από το φυσικό αέριο, 116 Mtoe, το πετρέλαιο 99 Mtoe, τον ηλεκτρισμό 91 Mtoe, και τα στερεά καύσιμα με 11 Mtoe. Οι πραγματικές ενεργειακές ανάγκες των κτιρίων στην Ευρώπη καλύπτονται σε μεγάλο ποσοστό και την έμμεση χρήση της ηλιακής ακτινοβολίας και των άλλων ατμοσφαιρικών πηγών. Στην περίπτωση αυτή το σύνολο της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων υπολογίζεται σε 740 Mtoe πρωτογενούς ενέργειας. Η κατανομή των διαφόρων πλέον καυσίμων είναι 43% διάφορα καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, 20% από άμεση χρήση πετρελαίου, 18% από άμεση χρήση φυσικού αερίου, 6% από άλλα στερεά καύσιμα και κατά 15% από ηλιακή ενέργεια. Με βάση τα παραπάνω προκύπτει ότι αντιστοιχεί περίπου ένας τόννος ισοδύναμου πετρελαίου ανά έτος και ανά κάτοικο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων στην Ευρώπη. Η διαχρονική μεταβολή κατά τα τελευταία χρόνια είναι ελαφρά αυξητική και η ετήσια αύξηση του ρυθμού κατανάλωσης στα κτίρια είναι ίση με 0.7%. Η ετήσια ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων στην Ελλάδα, είναι της τάξης των 4.6 Mtoe, και αντιστοιχούν 0.55 Mtoe ενέργειας ανά κάτοικο το έτος, δηλαδή περίπου το μισό της αντίστοιχης κατανάλωσης στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η διαχρονική μεταβολή της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων στην Ελλάδα είναι καθαρά αυξητική και ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων είναι περίπου 1,8%. Η ειδική ενεργειακή των διαφόρων τύπων κτιρίων στην Ελλάδα, μετρήθηκε στα πλαίσια πρόσφατου ερευνητικού προγράμματος. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής επέτρεψαν την γνώση της τελικής κατανάλωσης ανά χρήση. Όπως παρατηρείται η θέρμανση των χώρων αποτελεί την σημαντικότερη ειδική ενεργειακή κατανάλωση για όλα τα κτίρια στην χώρα. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε μια σειρά από παραμέτρους που σχετίζονται με το πλήθος των εγκαταστημένων συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού το είδος της προστασίας των κτιρίων κατά την διάρκεια του χειμώνα και του θέρους, καθώς και στο γεγονός ότι για τον δροσισμό των χώρων χρησιμοποιείται ηλεκτρική ενέργεια και συσκευές με συντελεστή απόδοσης κατά πολύ μεγαλύτερο της μονάδας. Μια πλέον ρεαλιστική εικόνα της πραγματικής σημασίας κάθε επιμέρους κατανάλωσης δίνεται εάν η σύγκριση περιορισθεί μόνο για τα κτίρια που διαθέτουν ταυτόχρονα σύστημα θέρμανσης και δροσισμού. Στοιχεία μια τέτοιας σύγκρισης δίνονται και για τα σχολικά κτίρια. Όπως παρατηρείται η ύπαρξη συστημάτων μηχανικού κλιματισμού αυξάνει δραματικά την συνολική ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων. Συγκεκριμένα παρατηρείται ότι η κατανάλωση των κλιματιστικών συσκευών επιφέρει αύξηση της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης κατά 40 kwh ανά τετραγωνικό μέτρο και έτος. Η κατανάλωση αυτή αποτελεί και την μέση ενεργειακή κατανάλωση των κλιματιστικών συσκευών στην χώρα. Παρακάτω παρουσιάζονται και αναλύονται θέματα σχετικά με την αλληλεπίδραση του εσωτερικού και ατμοσφαιρικού χώρου με την όλη ενεργειακή και ατμοσφαιρική ποιότητα των κτιρίων. 8

1.3 Το άρρωστο κτίριο: (1) Μετρήσεις της θερμοκρασίας περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, έδειξαν ότι η κεντρική περιοχή των Αθηνών είναι κατά πολύ θερμότερη των πέριξ της Αθήνας ημιαστικών περιοχών. Οι καταγραφείσες θερμοκρασιακές διαφορές κυμαίνονται κατά την διάρκεια της ημέρας περί τους 5 12 C και 2 5 C κατά τη διάρκεια της νύκτας. Χρησιμοποιώντας τις θερμοκρασιακές καταγραφές υπολογίσθηκε το φορτίο δροσισμού για ένα τυπικό κτίριο γραφείου σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Το φορτίο κλιματισμού στις κεντρικές περιοχές της Αθήνας είναι σχεδόν διπλάσιο από ότι στις αντίστοιχες περιαστικές περιοχές. Ο διπλασιασμός του ενδεικτικού αυτού φορτίου οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην αύξηση της θερμοκρασίας στις κεντρικές αστικές περιοχές. Η αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε συνδυασμό με την χρήση δομικών υλικών και προϊόντων καθημερινής χρήσης που επιβαρύνουν το περιβάλλον έχουν συντελέσει στην αύξηση της συγκέντρωσης ειδικών χημικών ρυπαντών και βιολογικών παραμέτρων στο εσωτερικό του κτιρίου. Το φαινόμενο αυτό γνωστό σαν φαινόμενο του άρρωστου κτιρίου, είναι υπεύθυνο για μια σειρά από προβλήματα υγείας και αδιαθεσίας των ενοίκων. Ικανοποιητική ποιότητα αέρα και υγιεινό εσωτερικό περιβάλλον στο εσωτερικό των κτιρίων μπορεί να επιτευχθεί εάν εξασφαλισθεί η παρακάτω προϋπόθεση: Να μην υπάρχουν ή να απομακρυνθούν πηγές που προκαλούν εσωτερική ρύπανση, όπως πηγές φορμαλδεΰδης, πτητικών οργανικών ουσιών κλπ. Οι πηγές αυτές είναι γνωστές και περιγράφονται στις αντίστοιχες προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. 1.4 Εξοικονόμηση και Υποκατάσταση Ενέργειας στα κτίρια: (1) Η επίτευξη θερμικής και οπτικής άνεσης εντός των χώρων είναι ο πρωταρχικός στόχος του ενεργειακού σχεδιασμού. Η έννοια της θερμικής άνεσης σ' ένα χώρο σχετίζεται με το ενεργειακό ισοζύγιο των ενοίκων. Κάθε οργανισμός παράγει, δέχεται και αποβάλλει θερμότητα κύρια με διαδικασίες μεταφοράς, εκπομπής και εξάτμισης. Θετικό θερμικό ισοζύγιο αντιστοιχεί σε αίσθημα θερμικής δυσφορίας, ενώ αρνητικό ισοζύγιο προκαλεί το αίσθημα. κρύου. Στην περίπτωση όπου το φυσικό περιβάλλον του κτιρίου δεν εξασφαλίζει την θερμική ουδετερότητα του ατόμου, τότε επιβάλλεται η μεταβολή των παραμέτρων, προσωπικών ή κλιματικών, χωρίς να είναι απαραίτητη κατ' ανάγκη η προσθήκη η αφαίρεση θερμότητας από τον χώρο. 9

Η επίτευξη των βέλτιστων τιμών των κλιματικών παραμέτρων στο κτίριο και κύρια της εσωτερικής θερμοκρασίας σχετίζεται πλέον με το ενεργειακό ισοζύγιο του ίδιου του κτιρίου. Μείωση των θερμικών απωλειών του κτιρίου επιτυγχάνεται κύρια με την μείωση της μεταφερόμενης θερμότητας δια μέσω του κελύφους και την ανάκτηση θερμότητας κατά τον αερισμό. Η θερμική προστασία του κελύφους με χρήση θερμομόνωσης εξασφαλίζει την μείωση των απωλειών μέσω του κελύφους, ενώ η χρήση ειδικών εναλλακτών θερμότητας μειώνει δραματικά τις απώλειες μέσω αερισμού. Η αύξηση της εισερχόμενης στο κτίριο ηλιακής ακτινοβολίας κατά την διάρκεια της ψυχρής περιόδου συντελεί στην βελτίωση του θερμικού ισοζυγίου του και την μείωση των ενεργειακών αναγκών για θέρμανση. Η ηλιακή ακτινοβολία εισέρχεται στο κτίριο μέσω των διάφανων ανοιγμάτων και αποθηκεύεται στην μάζα του κτιρίου η οποία την επανεκπέμπει με την μορφή θερμικής ακτινοβολίας που πλέον δεν μπορεί να διαφύγει από κτίριο (φαινόμενο θερμοκηπίου). Το φυσικό αυτό φαινόμενο αποτελεί την σχεδιαστική αρχή των λεγόμενων παθητικών ηλιακών κτιρίων. Η οπτική άνεση σε ένα χώρο απαιτεί την εξασφάλιση τεσσάρων επιμέρους προϋποθέσεων: 1. Την επίτευξη των απαραίτητων φωτιστικών επιπέδων για το είδος των εργασιών που επιτελούνται στο χώρο. 2. Την αποφυγή οπτικής θάμβωσης 3. Την εξασφάλιση οπτικής επαφής με το εξωτερικό περιβάλλον 4. Την οπτική επαφή με εξωτερικά στοιχεία ευχάριστα στο άτομο Εκατοντάδες χιλιάδες κτίρια έχουν ήδη κατασκευασθεί με βάση τις αρχές αυτές σε όλο τον κόσμο και παρουσιάζουν ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα. Στην Ελλάδα, τα υπάρχοντα βιοκλιματικά κτίρια λειτουργούν με εξαιρετική επιτυχία και με βάση τις υπάρχουσες μετρήσεις καταναλώνουν κατά πολύ λιγότερη ενέργεια από ότι τα αντίστοιχα συμβατικά κτίρια. Ήδη σημαντικά νέα κτίρια όπως το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, το νέο Μουσείο των Δελφών, το νέο κτίριο την κεντρικών γραφείων της ΔΕΗ κλπ. έχουν σχεδιασθεί και κατασκευάζονται ώστε να καλύπτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών αναγκών τους με ηλιακή ενέργεια και άλλες ατμοσφαιρικές πηγές. 1.5 Συμπεράσματα: (1) Τα κτίρια αποτελούν τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας στην Ευρώπη, καλύπτοντας το 40% του συνολικού ενεργειακού ισοζυγίου της. Παράλληλα, ο κτιριακός χώρος, σαν πλήρες στοιχείο του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος επηρεάζεται από τα σύγχρονα προβλήματά του και συντελεί στην διαμόρφωσή τους. Η ένταση των προβλημάτων του εξωτερικού περιβάλλοντος έχει διαμορφώσει ένα πλαίσιο προβλημάτων για το κτίριο όπου τα προβλήματα ποιότητας του εσωτερικού κλίματος και περιβάλλοντος καθώς και τα ποσοτικά προβλήματα κατανάλωσης και εξοικονόμησης ενέργειας, συμπλέουν και απαιτούν κοινή αντιμετώπιση και προοδευτική αντίληψη αντιμετώπισης. Η σημαντική έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί κατά τα τελευταία χρόνια έχει επιτρέψει την ανάπτυξη επιστημονικών μεθόδων, τεχνικών και τεχνολογιών που αφενός εξασφαλίζουν βέλτιστο εσωτερικό περιβάλλον καθώς και την μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας. Οι τεχνικές αυτές που κατά βάση κάνουν χρήση ηλιακής ενέργειας καθώς και των άλλων πηγών του περιβάλλοντος έχουν ήδη αποδείξει σε 10

πρακτικό επίπεδο ότι είναι ιδιαίτερα αποδοτικές τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Η ευρύτερη εφαρμογή τους αποτελεί αίτημα για ένα καλύτερο κτιριακό περιβάλλον, εντός του οποίου βέβαια διαβιώνουμε το 80% περίπου όλης μας της ζωής. 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 2.1 Ενεργειακή επιθεώρηση (2) Ενεργειακή επιθεώρηση είναι η διαδικασία εκτίμησης των πραγματικών καταναλώσεων ενέργειας σε ένα ενεργειακό σύστημα, των παραγόντων που τις επηρεάζουν καθώς και των δυνατοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας. Ενεργειακές επιθεωρήσεις διενεργούνται από εξειδικευμένους μελετητές που διαθέτουν τον κατάλληλο εξοπλισμό για τη διενέργεια των απαραίτητων μετρήσεων. Η ενεργειακή επιθεώρηση δίνει απαντήσεις σε ζητήματα όπως πόση ενέργεια καταναλώνεται και πόσο κοστίζει, για ποιους σκοπούς χρησιμοποιείται η ενέργειας, τι επιλογές υπάρχουν για να μειωθεί η χρήση της, ποιο το κόστος τους κ.ο.κ. Με τη διενέργεια μιας ενεργειακής επιθεώρησης σχηματίζεται σαφής εικόνα για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κτίριο από ενεργειακής άποψης και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα, από την υλοποίηση των οποίων θα προκύψει σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και αντίστοιχο οικονομικό όφελος. Μία ενεργειακή επιθεώρηση περιλαμβάνει: καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων και των χαρακτηριστικών τους εκτέλεση κατάλληλου προγράμματος μετρήσεων σημαντικών ενεργειακών και άλλων μεγεθών επεξεργασία των αποτελεσμάτων των μετρήσεων προσδιορισμό συγκεκριμένων μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, με βάση την ανωτέρω ενεργειακή ανάλυση 2.2 Εισαγωγικά στοιχεία (2) Είναι γεγονός ότι οι περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και διεθνείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται ολοένα και πιο πιεστικές, οδηγώντας έτσι τη διεθνή κοινωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση στην αναζήτηση βασικών λύσεων για την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου, που δεν είναι άλλες από την προώθηση των ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας. Σε εθνικό επίπεδο, η εξοικονόμηση ενέργειας και η προώθηση των ΑΠΕ αποτελούν πρωταρχικό μέτρο για την προστασία του περιβάλλοντος. 11

Επιπλέον συμβάλλουν στον περιορισμό της εκροής συναλλάγματος από την εθνική οικονομία προς εξασφάλιση της απαιτούμενης ποσότητας ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων και κύρια του πετρελαίου, έτσι ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει με βάση το Πρωτόκολλο του Κιότο απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή κοινωνία. Στην Ελλάδα η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας είναι πολύ εμφανής στα ελληνικά κτίρια του οικιακού και τριτογενούς τομέα, όπου η χρήση των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και συσκευών καλύπτει ένα ποσοστό 30% περίπου της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 4% από τα μέσα της δεκαετίας του 70. Επιπλέον, η λειτουργία των κτιριακών ενεργειακών συστημάτων προκαλεί το 40% περίπου των συνολικών εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα, ενός αερίου που ευθύνεται για τη δημιουργία του φαινόμενου του θερμοκηπίου στον πλανήτη. Όσον αφορά το βιομηχανικό τομέα, αν και η συνολική κατανάλωση ενέργειας τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει ελαφριά κάμψη (κυρίως λόγω της ύφεσης σε ενεργοβόρους βιομηχανικούς κλάδους), η συνεισφορά του στην τελική κατανάλωση ενέργειας είναι σημαντική (~ 25%). Κατά συνέπεια, η ανάγκη για επίτευξη του στόχου περιορισμού των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα απαιτεί ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο κινήτρων και κανονισμών ενεργειακού σχεδιασμού κτιρίων, όπως και ένα ρεαλιστικό, εθνικό πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας, που θα αποσκοπούν στην βελτίωση της ποιότητας κατασκευής των κτιρίων και την ευαισθητοποίηση του χρήστη σε ενεργειακά θέματα. 2.3 Γενικό πλαίσιο για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. (2) 1. Η μέθοδος υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει τους ακόλουθους παράγοντες: 1) θερμικά χαρακτηριστικά του κτιρίου (κέλυφος και εσωτερικά χωρίσματα, κ.λπ.). Τα χαρακτηριστικά αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν και την αεροστεγανότητα 2) εγκατάσταση θέρμανσης και τροφοδοσία θερμού νερού, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών των μονώσεών τους 3) εγκατάσταση κλιματισμού 4) αερισμό 5) ενσωματωμένη εγκατάσταση φωτισμού (κυρίως στον τομέα που δεν αφορά την κατοικία) 6) θέση και προσανατολισμό των κτιρίων, περιλαμβανομένων των εξωτερικών κλιματικών συνθηκών 7) παθητικά ηλιακά συστήματα και ηλιακή προστασία 8) φυσικό αερισμό 9) εσωτερικές κλιματικές συνθήκες στις οποίες περιλαμβάνονται οι επιδιωκόμενες εσωτερικές κλιματικές συνθήκες 12

2. Στον υπολογισμό αυτόν θα συνεκτιμάται, κατά περίπτωση, η θετική επίδραση των ακόλουθων παραγόντων: 1) ενεργά ηλιακά συστήματα και άλλα συστήματα θέρμανσης και ηλεκτρικά συστήματα βασιζόμενα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 2) ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη με Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού Θερμότητας (ΣΠΗΘ) 3) συστήματα κεντρικής θέρμανσης και ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου 4) φυσικός φωτισμός 3. Για το σκοπό αυτού του υπολογισμού, τα κτίρια θα κατατάσσονται σε κατηγορίες όπως: 1) οικογενειακές κατοικίες διαφόρων τύπων 2) συγκροτήματα διαμερισμάτων 3) γραφεία 4) εκπαιδευτικά κτίρια 5) ε) νοσοκομεία 6) στ) ξενοδοχεία και εστιατόρια 7) ζ) αθλητικές εγκαταστάσεις 8) η) κτίρια υπηρεσιών χονδρικού και λιανικού εμπορίου 9) θ) άλλα είδη κτιρίων που καταναλώνουν ενέργεια 2.4 Ο τύπος και το περιεχόμενο της μελέτης ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων (2) Μία ενεργειακή επιθεώρηση, που αποσκοπεί στον προσδιορισμό της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, μπορεί ανάλογα με το μέγεθος της προσπάθειας που καταβάλλεται να καταταχθεί στα εξής επίπεδα ενεργειακής ανάλυσης: Επίπεδο Α: Συνοπτική ενεργειακή επιθεώρηση Σε αυτού του τύπου την επιθεώρηση εκτιμώνται τα έξοδα και η απόδοση της ενέργειας με βάση τα τιμολόγια ενέργειας και τα αποτελέσματα μιας σύντομης αυτοψίας. Διαρκεί μία έως δύο μέρες για ένα μικρό σχετικά συγκρότημα και μπορεί να φθάσει σε 5 έως 10 μέρες για τις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες. Επίσης, προσδιορίζονται τα μέτρα και οι επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, οι οποίες είναι άμεσης οικονομικής απόδοσης και απαιτούν ελάχιστα ή μηδενικά κεφάλαια. Τέλος παρέχεται ένας κατάλογος υποψήφιων επεμβάσεων ή επενδύσεων, οι οποίες χρειάζονται περαιτέρω εξέταση, μαζί με καταρχήν 13

εκτιμήσεις για τις ενδεχόμενες δαπάνες και το αντίστοιχο όφελος. Γενικά αυτό το επίπεδο ανάλυσης εντοπίζει τα μέτρα άμεσης απόδοσης και οριοθετεί το αντικείμενο της εκτενούς επιθεώρησης. Επίπεδο Β: Εκτενής ενεργειακή επιθεώρηση Στην περίπτωση αυτή απαιτείται λεπτομερέστατη καταγραφή και ανάλυση των δεδομένων. Η καταναλισκόμενη ενέργεια επιμερίζεται στους διάφορους τομείς τελικής χρήσης, ενώ αναλύονται και τεκμηριώνονται οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την κατανάλωση ενέργειας στους επιμέρους τομείς, π.χ. ο όγκος της παραγωγής ή των παρεχόμενων υπηρεσιών, οι κλιματικές συνθήκες. Επίσης προσδιορίζεται η δαπάνη και το όφελος όλων των επεμβάσεων που ικανοποιούν τα οικονομικά κριτήρια και τις απαιτήσεις της διοίκησης του συγκροτήματος και τέλος παρέχεται κατάλογος κεφαλαιουχικών επενδύσεων για τις οποίες απαιτείται λεπτομερέστατη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, μαζί με εκτίμηση για το ύψος των δαπανών και το μέγεθος του οφέλους. Γενικά αυτό το επίπεδο ανάλυσης είναι επαρκές για τα περισσότερα βιομηχανικά και κτιριακά συγκροτήματα της χώρας. Επίπεδο Γ: Λεπτομερής ενεργειακή μελέτη Αυτό το επίπεδο ανάλυσης ακολουθεί την ενεργειακή επιθεώρηση και εστιάζεται σε υποψήφιες επενδύσεις κεφαλαιουχικού εξοπλισμού που έχουν προσδιοριστεί κατά την εκτενή επιθεώρηση. Εδώ απαιτείται λεπτομερής συγκέντρωση μετρητικών δεδομένων και τεχνική σχεδίαση και τέλος παρέχεται λεπτομερής πληροφόρηση για την δαπάνη και το όφελος του έργου, με βαθμό εμπιστοσύνης επαρκή για κεφαλαιουχικές επενδύσεις. Στάδια μίας συνοπτικής ενεργειακής επιθεώρησης: 1) Συνεντεύξεις και συλλογή πληροφοριών 2) Σύντομη αυτοψία στο χώρο του συγκροτήματος 3) Ανάλυση των ενεργειακών μεγεθών 4) Αξιολόγηση επεμβάσεων και συγγραφή έκθεσης Στάδια μίας εκτενούς ενεργειακής επιθεώρησης: 1) Σχεδιασμός της επιθεώρησης 2) Συλλογή διαθέσιμων στοιχείων παραγωγής και ενεργειακών καταναλώσεων 3) Αυτοψία συγκροτήματος 14

4) Διεξαγωγή μετρήσεων για την συλλογή πρόσθετων στοιχείων 5) Υπολογισμός ισοζυγίων μάζας και ενέργειας 6) Εντοπισμός επεμβάσεων διαχειριστικού εκσυγχρονισμού 7) Εντοπισμός επεμβάσεων βραχυπρόθεσμης απόδοσης 8) Εντοπισμός επεμβάσεων μεσοπρόθεσμης απόδοσης 9) Εντοπισμός επεμβάσεων μακροπρόθεσμης απόδοσης 10) Συγγραφή έκθεσης (ιεράρχηση επεμβάσεων, σχέδιο δράσης) 2.5 Ορισμός ενεργειακού επιθεωρητή (2) Για την διεκπεραίωση των ενεργειακών επιθεωρήσεων ορίζεται μια νέα ειδικότητα, αυτή του διαπιστευμένου Ενεργειακού Επιθεωρητή, στον οποίο παρέχεται το δικαίωμα να τις εκτελεί εφόσον είναι εγγεγραμμένος σε ειδικό μητρώο ενεργειακών επιθεωρητών. Τα προσόντα Διαπιστευμένων Ενεργειακών Επιθεωρητών καθορίζονται από τα εξής: Το είδος του βασικού πτυχίου της ανώτερης ή ανώτατης εκπαίδευσής του (π.χ. Δίπλωμα Μηχανολόγου Ηλεκτρολόγου ή Ενεργειακού Μηχανικού, Πτυχίο Ενεργειακού Τεχνολόγου, κ.λπ.). Οι όποιες επίσημες μεταπτυχιακές σπουδές ή/ και σεμινάρια εξειδίκευσης κατάρτισης που έχει παρακολουθήσει, στους τομείς της εξοικονόμησης ενέργειας και της ενεργειακής επιθεώρησηςδιαχείρισης. Οι επίσημες μεταπτυχιακές σπουδές θα πρέπει να είναι σε επίπεδο Master of Science και τα σεμινάρια να είναι διάρκειας τουλάχιστον 300 ωρών. Η πιστοποιημένη εργασιακή εμπειρία στο πεδίο των ενεργειακών συστημάτων ή υπηρεσιών και ειδικότερα σε θέματα σχετικά με την κατηγορία των επιθεωρήσεων στην οποία πρόκειται να εισαχθεί ο ενδιαφερόμενος. 15

ΜΕΡΟΣ 2 Ο 16

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΕ ΔΙΩΡΟΦΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ 3 Χαρακτηριστικά του κτιρίου 3.1 Σύντομη περιγραφή της δραστηριότητας του κτιρίου Το κτιρίου κατασκευαστικέ κατά την περίοδο 1995 1996 και στεγάζει δυο οικογένειες. Από το έτος κατασκευής του κτιρίου μέχρι και σήμερα δεν έχει γίνει κάποια αλλαγή στη χρήση ή στην ιδιοκτησία του. Βρίσκεται τοποθετημένο στην πόλη της Θεσσαλονίκης και σε υψόμετρο περίπου 2m από το επίπεδο της θάλασσας. Στο κτίριο κατοικούν 8 άτομα. Το συνολικό εμβαδόν του κτιρίου είναι 200m 2, 100m 2 o κάθε όροφο. Ο όγκος είναι 600m 3. 3.2 Σχήμα και προσανατολισμός Το σχήμα του κτιρίου είναι τετράγωνο. Το συνολικό μήκος και πλάτος είναι 10mΧ10m. Η κυρία όψη καθώς και η είσοδος του κτιρίου είναι νότια προσανατολισμένη. Ένα ποσοστό αυτής της όψης αποτελείται από υαλοστάσια, σε αυτή την όψη υπάρχουν σκίαστρα. Η βόρεια όψη έχει το ίδιο 17

εμβαδόν με την νότια, ωστόσο το εμβαδόν τον ανοιγμάτων είναι μεγαλύτερο. Αυτή η όψη είναι εξολοκλήρου σκιασμένη από παρακείμενα κτίρια. Η ανατολική και η δυτική όψη έχουν ακριβός το ίδιο εμβαδόν με τη νότια και τη βόρεια όψη. Με την ανατολική και την δυτική όψη επικοινωνούν αλλά κτίρια τα όποια είναι κατοικήσιμα. 4 Ενεργειακή αποτύπωση 4.1 Χρήσεις ενεργείας στο κτίριο Η ενεργεία που καταναλώνεται στο κτίριο κατά τη λειτουργιά του είναι η ηλεκτρική και θερμική. Η τροφοδοσία του κτιρίου με ηλεκτρική ενεργεία γίνεται από την ΔΕΗ, ενώ η θερμική ενεργεία προέρχεται από το πετρέλαιο. Οι κύριες χρήση της θερμικής ενεργείας είναι: Θέρμανση χώρων Θέρμανση παροχής ζεστού νερού στο κτίριο ( Boiler ) Οι κύριες χρήσεις της ηλεκτρικής ενεργείας είναι: Φωτισμός Κλιματισμός 18

Οικιακές συσκευές Θέρμανση παροχής ζεστού νερού στο κτίριο ( θερμοσίφωνας ) 5 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 5.1 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Όσον αφορά την κατανάλωση ηλεκτρικής ενεργείας πρέπει να προσδιορίσουμε ποιες είναι οι ηλεκτρολογικές συσκευές μέσα στην κατοικία και ποιες οι καταναλώσεις τους. Στους παρακάτω πινάκες παρουσιάζονται οι ηλεκτρολογικές συσκευές μαζί με τις καταναλώσεις τους σε ενεργεία για κάθε όροφο. 5.1.1 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΙΣΧΥΣ [Watts] Τηλεοράσεις 140 19

Δορυφορική 2Χ25 50 Αποροφητήρας 330 Ψυγείο 180 Ηλεκτρική Κουζίνα 3000 Φούρνος Μικροκυμάτων 2300 Βραστήρας 2200 Τοστιέρα 2000 Σίδερο Ρούχων 2400 Θερμοσίφωνας 4000 Πλυντήριο ρούχων 2200 Ηλεκτρική σκούπα 2400 Λαμπτήρες πυρακτώσεως 960 Πίνακας 5.1: Ηλεκτρική ισχύς οικιακών συσκευών Το επόμενο βήμα είναι να αποτυπωθούν οι kwh που έχουν καταγράφει στους λογαριασμούς της ΔΕΗ που έχουν συλλεχτεί για ένα χρονικό διάστημα δυο ετών ( Σεπτέμβριος 2009 Σεπτέμβριος 2011). Ημερομηνίες kwh 13/09/2009 18/01/2010 2063 18/01/2010 17/05/2010 1816 17/05/2010 16/09/2010 1589 16/09/2010 17/01/2011 1879 17/01/2011 17/05/2011 1519 17/05/2011 15/09/2011 1367 Πίνακας 5.2: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (Σεπτέμβριος 2009 Σεπτέμβριος 2011,ΔΕΗ) 20

Διάγραμμα 5.1: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (Σεπτέμβριος 2009 Σεπτέμβριος 2011) Στο παραπάνω διάγραμμα φαίνεται ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενεργείας για τους ίδιους μήνες των συγκρινόμενων ετών έχει μια φθίνουσα πορεία. Παρατηρούμε ότι από τους μήνες (Μάιο Σεπτέμβριο) έχουμε την μικρότερη κατανάλωση της ηλεκτρικής ενεργείας, αυτό οφείλεται στο ότι η οικογένεια έλειπε σε διακοπές όλον τον Ιούλιο. Τους μήνες (Ιανουάριο Μάιο) παρατηρείτε στο διάγραμμα μια μέση κατανάλωση της ηλεκτρικής ενεργείας η οποία μάλλον οφείλεται στο ότι ο καιρός αρχίζει και καλυτερεύει και δεν βρίσκεται πολλές ώρες η οικογένεια στο σπίτι. Την μεγίστη κατανάλωση της ηλεκτρικής ενεργείας την έχουμε κατά την χρονική περίοδο (Σεπτέμβριο Ιανουάριο). Την χρονική περίοδο αυτή η οικογένεια πέρνα πολλές ώρες στο σπίτι και έτσι είναι λογικό να χρησιμοποιούνται οι ηλεκτρικές συσκευές περισσότερο. Στον παρακάτω πινάκες έχουν γίνει κάποιες παραδοχές ως προς το πόση ώρα χρησιμοποιούνται οι διαφορές ηλεκτρολογικές συσκευές και πόσες ημέρες του έτους. Έγινε η παραδοχή πως οι οικογένειες κατοικούν στην κατοικία όλο τον χρόνο, εκτός από μερικές μέρες που δεν μπορούν να προσδιοριστούν ακριβώς(τρεις εβδομάδες που λείπουν για διακοπές). ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΙΣΧΥΣ [Watts] Παραδοχές Ισχύς [Wh/ημέρα] Διάρκεια χρήσης Wh/έτος KWh/έτος Τηλεοράσεις 140 7 ώρες/ημέρα 980 280 ημέρες 274400 274,4 Δορυφορική 2Χ25 50 6 ώρες/ημέρα 300 280 ημέρες 84000 84 21

Αποροφητήρας 330 1 ώρα/ημέρα 330 230 ημέρες 75900 75,9 Ψυγείο 200 8 ώρες/ημέρα 1600 365 ημέρες 584000 584 Ηλεκτρική Κουζίνα Φούρνος Μικροκυμάτων 3000 1.5 ώρες/ημέρα 4500 250 ημέρες 1125000 1125 2300 8 λεπτά/ημέρα 307 180 ημέρες 55260 55,26 Βραστήρας 2200 2 λεπτά/ημέρα 74 100 ημέρες 7400 7,4 Τοστιέρα 2000 5 λεπτά/ημέρα 167 80 ημέρες 13360 13,36 Σίδερο Ρούχων 2400 1 ώρα/ημέρα 2400 170 ημέρες 408000 408 Θερμοσίφωνας 4000 30 λεπτά/ημέρα 2000 60 ημέρες 120000 120 Πλυντήριο ρούχων Ηλεκτρική σκούπα Λαμπτήρες πυρακτώσεως 2200 1.5 ώρες/ημέρα 3300 100 ημέρες 330000 330 2400 1 ώρα/ημέρα 2400 140 ημέρες 336000 336 960 6 ώρες/ημέρα 5760 290 ημέρες 1670400 1670,4 Σύνολα 5083.72 Πίνακας 5.3: Παραδοχές ως προς τον χρόνο χρήσης των ηλεκτρικών συσκευών Συγκρίνοντας την ηλεκτρική κατανάλωση από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ ανά έτος με αυτή που υπολογίστηκε με την επιθεώρηση μπορεί να συναχτεί το συμπέρασμα ότι οι τιμές πλησιάζουν η μια την άλλη (ΔΕΗ= 2010 5468kWh 2011 4765kWh) και (ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ=5083kWh). Η διαφορά τους ίσως να οφείλετε στο γεγονός ότι δεν έγινε τελείως ακριβής εκτίμηση των ωρών και ημερών λειτουργίας των συσκευών. Έγινε μια μέση εκτίμηση ιδιαίτερα των ημερών γιατί είναι δύσκολο να προβληθεί ποτέ ένας άνθρωπος βρίσκεται στην κατοικία του, ποιες ώρες και τι καταναλώνει κάθε ώρα και για ποσό χρονικό διάστημα. Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τις συσκευές 22

Διάγραμμα 5.2: Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τις συσκευές Όπως είναι εμφανές από το παραπάνω διάγραμμα η μεγαλύτερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενεργείας οφείλεται στους λαμπτήρες πυρακτώσεως και αμέσως μετά η ηλεκτρική κουζίνα και ακλουθούν το ψυγείο, το σίδερο ρούχων, η ηλεκτρική σκούπα, το πλυντήριο ρούχων και η τηλεόραση. Ο θερμοσίφωνας επειδή χρησιμοποιείται λίγες μέρες του έτους δε συμβάλλει τόσο πολύ στην κατανάλωση. 23

Διάγραμμα 5.3: Ηλεκτρική Ενέργεια / Έτος των οικιακών συσκευών Ενώ στο προηγούμενο πίνακα 5.1 είδαμε την τεράστια συμβολή του θερμοσίφωνα και της ηλεκτρικής σκούπας στην ισχύς της ηλεκτρικής ενεργείας στο παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε πως δεν έχει σχέση ποσό καταναλώνουν οι συσκευές αλλά ποσό χρησιμοποιούνται. 24

5.1.2 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1 ου ΟΡΟΦΟΥ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΙΣΧΥΣ [Watts] Κλιματιστικό 4000 DVD 20 Τηλεόραση 120 Δορυφορική 25 Αποροφητήρας 220 Ψυγείο 170 Ηλεκτρική Κουζίνα 3100 Φούρνος Μικροκυμάτων 2200 Βραστήρας 2200 Τοστιέρα 2200 Σίδερο Ρούχων 2000 Θερμοσίφωνας 4000 Στερεοφωνικό 205 Ηλεκτρική σκούπα 2200 Πλυντήριο ρούχων 2300 Laptop 90 Λαμπτήρες πυρακτώσεως 1200 Πινάκας 5.4: Ηλεκτρική ισχύς οικιακών συσκευών 25

Ημερομηνίες kwh 13/09/2009 18/01/2010 18/01/2010 17/05/2010 17/05/2010 16/09/2010 16/09/2010 17/01/2011 17/01/2011 17/05/2011 17/05/2011 15/09/2011 1091 Πίνακας 5.5: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (Σεπτέμβριος 2009 Σεπτέμβριος 2011,ΔΕΗ) 948 991 1026 863 889 Διάγραμμα 5.4: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (Σεπτέμβριος 2009 Σεπτέμβριος 2011) Στο παραπάνω διάγραμμα παρατηρείτε η κατανάλωση ηλεκτρικής ενεργείας που αναφέρετε σε δυο έτη. Στο διάγραμμα οι καταναλώσεις της ηλεκτρικής ενέργειας μας αποτυπώνουν μια 26

καμπυλοειδή πορεία με αυξανόμενη ενεργειακή κατανάλωση στις αρχές του χρόνου. Γενικά η αίτια για της μεταβολές που παρατηρούμε στο διάγραμμα δεν γίνετε να εξηγηθεί πλήρως, γιατί δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε τον ακριβή χρόνο που περνά η οικογένεια στο σπίτι. ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΙΣΧΥΣ Ισχύς Διάρκεια Παραδοχές [Watts] [Wh / ημέρα] χρήσης Wh/έτος KWh/έτος Κλιματιστικό 4000 4 ώρες/ημέρα 16000 15 240000 240 DVD 20 1.5 ώρες/ημέρα 30 60 1800 1,8 Τηλεόραση 120 6 ώρα/ημέρα 720 200 144000 144 Δορυφορική 25 6 ώρες/ημέρα 150 200 30000 30 Αποροφητήρας 220 1.5 ώρες/ημέρα 330 200 66000 66 Ψυγείο 170 7 ώρες/ημέρα 1190 365 434350 434,35 Ηλεκτρική Κουζίνα 3100 1 ώρα/ημέρα 3100 200 620000 620 Φούρνος Μικροκυμάτων 2200 5 λεπτά/ημέρα 184 120 22080 22,08 Βραστήρας 2200 3 λεπτά/ημέρα 110 170 18700 18,7 Τοστιέρα 2200 3 λεπτά/ημέρα 110 60 6600 6,6 Σίδερο Ρούχων 2000 1 ώρες/ημέρα 2000 130 260000 260 Θερμοσίφωνας 4000 30 ώρα/ημέρα 2000 40 80000 80 Στερεοφωνικό 205 30 λεπτά/ημέρα 102.5 20 2050 2,05 Ηλεκτρική σκούπα 2200 30 λεπτά/ημέρα 1100 80 88000 88 Πλυντήριο ρούχων 2300 1 ώρα/ημέρα 2300 50 115000 115 Laptop 90 3 ώρες/ημέρα 270 300 81000 81 Λαμπτήρες πυρακτώσεως 1200 4 ώρες/ημέρα 4800 180 864000 864 Σύνολα 3073.58 Πίνακας 5.6: Παραδοχές ως προς τον χρόνο χρήσης των ηλεκτρικών συσκευών Συγκρίνοντας την ηλεκτρική κατανάλωση από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ ανά έτος με αυτή που υπολογίστηκε με την επιθεώρηση μπορεί να συναχτεί το συμπέρασμα ότι οι τιμές πλησιάζουν η μια την άλλη (ΔΕΗ= 2010 3030kWh 2011 2778kWh) και (ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ=3073.58kWh). Η διαφορά τους ίσως να οφείλετε στο γεγονός ότι δεν έγινε τελείως ακριβής εκτίμηση των ωρών και ημερών λειτουργίας των συσκευών. Έγινε μια μέση εκτίμηση ιδιαίτερα των ημερών γιατί είναι δύσκολο να προβληθεί ποτέ ένας άνθρωπος βρίσκεται στην κατοικία του, ποιες ώρες και τι καταναλώνει κάθε ώρα και για ποσό χρονικό διάστημα. 27

Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τις συσκευές Διάγραμμα 5.5: Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τις συσκευές Στο παραπάνω διάγραμμα παρατηρούμε πως η μεγαλύτερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενεργείας οφείλεται στους λαμπτήρες πυρακτώσεως και αμέσως μετά η ηλεκτρική κουζίνα και ακλουθούν το ψυγείο, το σίδερο ρούχων, το κλιματιστικό, η τηλεόραση και το πλυντήριο ρούχων. Ο θερμοσίφωνας αν και έχει την μεγαλύτερη κατανάλωση επειδή χρησιμοποιείται λίγες μέρες του έτους δε συμβάλλει τόσο πολύ στην κατανάλωση. 28

Διάγραμμα 5.6: Ηλεκτρική Ενέργεια / Έτος των οικιακών συσκευών Ενώ στο προηγούμενο πίνακα 5.4 είδαμε την τεράστια συμβολή του θερμοσίφωνα και του κλιματιστικού στην ισχύς της ηλεκτρικής ενεργείας στο παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε πως δεν έχει σχέση ποσό καταναλώνουν οι συσκευές αλλά ποσό χρησιμοποιούνται. 29

5.2 Κατανάλωση θερμικής ενέργειας 5.2.1 Κεντρική θέρμανση: Η κεντρική εγκατάσταση θέρμανσης έχει σκοπό σε αρχικό στάδιο λειτουργίας να ανεβάσει τη θερμοκρασία των χώρων στο επιθυμητό επίπεδο και στη συνέχεια να διατηρήσει την θερμοκρασία σταθερή, αντιμετωπίζοντας τις θερμικές απώλειες που έχουν οι χώροι προς το περιβάλλον, μέσω των οικοδομικών στοιχείων. Στην κεντρική θέρμανση υπάρχει μια μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας, η ο οποία διανέμεται στους χώρους. Η διανομή στην περίπτωση μας γίνεται εξαναγκασμένα. Στοιχεία της κεντρικής θέρμανσης είναι το λεβητοστάσιο, οι σωληνώσεις και τα θερμαντικά στοιχεία. Στην κεντρικές θερμάνσεις με νερό η μονάδα παραγωγής ζεστού νερού δουλεύει με καύσιμο. Στην δική μας περίπτωση το καύσιμο είναι το πετρέλαιο. Η μεταφορά του νερού στις σωληνώσεις και στα θερμαντικά σώματα γίνεται με αντλία νερού που ονομάζεται κυκλοφορητής και έτσι έχουμε εξαναγκασμένη κυκλοφορία. 5.2.2 ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ (3) Η Ελλάδα, σύµφωνα µε τον κανονισµό θερμομόνωσης, χωρίζεται σε τρεις ζώνες θερμομονωτικών απαιτήσεων Α, Β και Γ µε κριτήριο τη θερμοκρασία του αέρα του εξωτερικού περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια του χειµώνα και τη διάρκεια της περιόδου θέρμανσης. Η Θεσσαλονίκη ανήκει στη ζώνη Γ. Χάρτης διαχωρισµού της Ελλάδας σε ζώνες ανάλογα µε τις θερμομονωτικές απαιτήσεις 30

5.2.3 Υπολογισμός θερμικών απωλειών 1) Συντελεστής θερμικών απωλειών για εξωτερικό τοίχο που επικοινωνεί με το περιβάλλον. (4) Α/Α Στρώσεις δομικού στοιχείου Πάχος ( m ) Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας λ d/λ [ 1 Εσωτερικό επίχρισμα 0,02 0,87 0,023 2 Οπτοπλινθοδομή 0,07 0,45 0,156 3 Μόνωση 0,05 0,039 1,282 4 Οπτοπλινθοδομή 0,09 0,45 0,2 5 Εξωτερικό επίχρισμα 0,02 0,87 0,023 k/w] Σύνολο Αντιστάσεις θερμικής μετάβασης:, k=0, 54 [w/ ] k=0, 46 [kcal/h ] 2) Συντελεστής θερμικών απωλειών για εξωτερικό τοίχο που επικοινωνεί με γειτονικό κτήριο. (4) 31

Α/Α Στρώσεις δομικού στοιχείου Πάχος ( m ) Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας λ d/λ [ k/w] 1 Εσωτερικό επίχρισμα 0,02 0,87 0,023 2 Οπτοπλινθοδομή 0,07 0,45 0,156 3 Μόνωση 0,05 0,039 1,282 4 Οπτοπλινθοδομή 0,09 0,45 0,2 5 Οπτοπλινθοδομή 0,09 0,45 0,2 6 Μόνωση 0,05 0,039 1,282 7 Οπτοπλινθοδομή 0,09 0,45 0,2 Σύνολο Αντιστάσεις θερμικής μετάβασης:, k=0, 29 [w/ ] k=0, 25 [kcal/h ] 3) Συντελεστής θερμικών απωλειών για οροφή που συνοδεύει με μη θερμαινόμενο χώρο. (4) Α/Α Στρώσεις δομικού στοιχείου Πάχος ( m ) Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας λ d/λ [ 1 Οπλισμένο σκυρόδεμα 0,15 2,03 0,074 k/w] 32

3 Μόνωση 0,05 0,039 1,282 Σύνολο Αντιστάσεις θερμικής μετάβασης:, k=0, 54 [kcal/h ] k=0, 63 [w/ ] 33

4) Συντελεστής θερμικών απωλειών για δάπεδο σε επαφή με το έδαφος. (5) Όταν το δάπεδο εδράζεται απευθείας επί του εδάφους, για τις Ελληνικές συνθήκες απωλειών παίρνουμε 20 kcal/h ανά του δαπέδου. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ 1 ΟΥ ΟΡΟΦΟΥ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΜΕΛΕΤΗΣ (6) 34

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΠΩΛΕΙΩΝ (Kcal/hm 2 Ο C) Εξωτερικών ανοιγμάτων 3 Εσωτερικών ανοιγμάτων 4 Εξωτερικών τοίχων 0,46 Εξωτερικών τοίχων(με γειτονικό κτίριο ) 0,25 Εσωτερικών τοίχων 0,46 Οροφής 0,54 Δαπέδου 20 ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΕΙΣ (%) Προσανατολισμού Β 5 Προσανατολισμού Ν -5 Προσανατολισμού Α - Δ 0 Διακοπτόμενης λειτουργίας 20 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ Ελάχιστη θερμοκρασία περιβάλλοντος -5 Επιθυμητή εσωτερική θερμοκρασία 20 Θερμοκρασία μη θερμαινομένων χώρων 5 Κάτοψη ισογείου 35

Κάτοψη 1 ου Ορόφου 36

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 37

Υπολογισμός επιφανειών Υπολογισμός απωλειών Προσαυξήσεις Είδος επιφανείας Προσανατολισμός Πάχος τοίχου Μήκος Ύψος ή πλάτος Επιφάνεια Αριθμός ομοίων επιφανειών Αφαιρούμενη επιφάνεια Τελική επιφάνεια Συντελεστής Κ Διαφορά θερμοκρασίας Απώλειες θερμότητας άνευ προσαυξήσεων Προσανατολισμού ΖΗ Διακοπών ΖΟ Συντελεστής προσαυξήσεων Απώλειες θερμότητας m m m m 2 m 2 m 2 Kcal/hm 2 0 C 0 C Kcal/h % % 1+% Kcal/h Ισόγειο Υπνοδωμάτιο 1 Α Β 1,10 2,10 2,31 2,31 3 25 173 5 20 1,25 217 Τεξ Β 3,65 2,80 10,22 2,31 7,91 0,46 25 91 5 20 1,25 114 Τ εσ. 2,00 2,80 5,60 5,60 0,46 15 39 0 20 1,2 46 Δ 3,70 3,65 13,51 13,51 20 270 0 20 1,2 324 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,4 x 1,2 x 25 192 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 0 x 1,2 x 15 0 893 Υπνοδωμάτιο 2 Α Β 1,10 2,10 2,31 2,31 3 25 173 5 20 1,25 217 Τ εξ. Β 3,65 2,80 10,22 2,31 7,91 0,46 25 91 5 20 1,25 114 Τ εξ. Α 1,65 2,80 4,62 4,62 0,46 25 53,13 0 20 1,2 63,756 Δ 3,70 3,65 13,51 13,51 20 270 0 20 1,2 324 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,4 x 1,2 x 25 192 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 0 x 1,2 x 0 0 910 ΛΟΥΤΡΟ WC Α Β 0,65 0,75 0,49 0,49 3 25 37 5 20 1,25 46 Τ εξ. Β 2,10 2,80 4,90 0,49 4,41 0,46 25 51 5 20 1,25 63 Δ 2,10 2,05 4,31 4,31 20 86 0 20 1,2 103 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 2,8 x 1,2 x 25 84 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 0 x 1,2 x 0 0 167 Καθιστικό 38

Α Ν 1,40 2,10 2,94 2,94 3 25 221 5 20 1,15 254 Τ εξ. Ν 4,45 2,80 12,46 2,94 9,52 0,46 25 109 5 20 1,15 126 Δ 5,80 4,45 25,81 25,81 20 516 0 20 1,2 619 1, Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 7 x 2 x 25 210 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 0 x 1,2 x 15 0 1.209 Κουζίνα Α Ν 1,10 2,10 2,31 2,31 3 25 173 5 20 1,15 199 Τ εξ. Ν 3,05 2,80 8,54 2,31 6,23 0,46 25 72 5 20 1,15 82 Τ εσ. 4,00 2,80 11,20 11,20 0,46 15 77 0 20 1,2 93 Δ 4,00 3,05 12,20 12,20 20 244 0 20 1,2 293 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,4 x 1,2 x 25 192 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,3 x 1,2 x 0 0 859 ΧΩΛ Α εσ. 1,00 2,05 2,05 2,05 4 15 123 0 20 1,2 148 Τ εσ. 1,70 2,80 4,76 2,05 2,71 0,46 15 19 0 20 1,2 22 Δ 1,70 3,05 5,19 5,19 20 104 0 20 1,2 124 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,1 x 1,2 x 15 109,8 280 Σύνολο Εισογείου 4.318 1ος Όροφος Υπνοδωμάτιο 1 Α Β 1,10 2,20 2,42 2,42 3 25 182 5 20 1,25 227 Τεξ Β 3,50 2,80 9,80 2,42 7,38 0,46 25 85 5 20 1,25 106 Τ εξ. Δ 3,75 2,80 10,50 10,50 0,25 25 66 0 20 1,2 79 Τ εσ. 2,00 2,80 5,60 5,60 0,46 15 39 0 20 1,2 46 Ο 3,75 3,50 13,13 13,13 0,54 25 177 0 20 1,2 213 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,6 x 1,2 x 25 198 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 0 x 1,2 x 15 0 869 39

Υπνοδωμάτιο 2 Α Β 1,10 2,20 2,42 2,42 3 25 182 5 20 1,15 209 Τ εξ. Β 2,70 2,80 7,56 2,42 5,14 0,46 25 59 5 20 1,2 71 Ο 2,70 3,75 10,13 10,13 0,54 25 137 0 20 1,2 164 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,6 x 1,2 x 25 198 642 Υπνοδωμάτιο 3 Α Β 1,10 2,20 2,42 2,42 3 25 182 5 20 1,25 227 Τ εξ. Β 3,20 2,80 8,96 2,42 6,54 0,46 25 75 5 20 1,25 94 Τ εξ. Α 1,65 2,80 4,62 4,62 0,46 25 53,13 0 20 1,2 63,75 6 Τ εξ. Α 2,1 2,80 5,88 5,88 0,25 25 36,75 0 20 1,2 44,1 Ο 3,20 3,75 12,00 12,00 0,54 25 162 0 20 1,2 194 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,6 x 1,2 x 25 198 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,44 x 1,2 x 0 0 821 ΛΟΥΤΡΟ WC Τ εξ. Α 2,40 2,80 5,20 0,00 5,20 0,25 25 33 0 20 1,2 39 Ο 2,40 1,90 4,56 4,56 0,54 25 62 0 20 1,2 74 113 40

Καθιστικό Κουζίνα Α Ν 1,10 2,20 2,42 2,42 3 25 182 5 20 1,15 209 Α Ν 1,40 2,20 3,08 3,08 3 25 231 5 20 1,15 266 Τ εξ. Α 3,05 2,80 8,54 5,50 3,04 0,25 25 19 0 20 1,2 23 Τ εξ. Ν 7,40 2,80 20,72 20,72 0,46 25 238 5 20 1,15 274 Τ εσ. 5,75 2,80 16,10 2,26 13,85 0,46 15 96 0 20 1,2 115 Α εσ. 1,10 2,05 2,26 2,26 4 25 226 0 20 1,2 271 Ο 49,00 1,00 49,00 49,00 0,54 25 662 0 20 1,2 794 Q α.εξ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 13,8 x 1,2 x 25 414 Q α.εσ. = Σl x 1,2 x ΔΘ = 6,3 x 1,2 x 15 113 2.478 Σύνολο 1 ου ορόφου 4.922 Ισόγειο = 4.318kcal 1 ος Όροφος = 4.922 kcal Σύνολο = 9.240 kcal Θερμική ισχύς καυσίμου Q καύσιμου = m καύσιμου *Ρ καυσίμου * Κ.Θ.Δ πετρελαίου * Β.Α. λέβητα Q καύσιμου = 2500lt * 0,83 kg/lt * 10000 kcal/kg * 0,85 Q καύσιμου = 17.637.500 kcal 41

ΜΕΡΟΣ 3 Ο ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 42

6 ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 6.1.1 Γενικά για την Εξοικονόμηση ενέργειας (7) Εξοικονόμηση ενέργειας ονομάζεται οποιαδήποτε προσπάθεια με την οποία επιτυγχάνεται περιορισμός της σπατάλης των ενεργειακών αποθεμάτων. Γενικά σήμερα, ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις, απαιτείται πολύ μεγάλη ποσότητα ενέργειας για θέρμανση, φωτισμό, κλιματισμό κλπ πέρα από εκείνη της τροφοδοσίας των διαφόρων μηχανών των Βιομηχανιών. Για την απρόσκοπτη όμως εξασφάλιση αυτής της ενέργειας γίνεται εξαιρετικά μεγάλη κατανάλωση κυρίως σε καύσιμα, όπως το πετρέλαιο, γαιάνθρακες και φυσικό αέριο. Όμως τα αποθέματα αυτών των καυσίμων είναι περιορισμένα. Έτσι καθίσταται αναγκαία η λήψη διαφόρων μέτρων περιορισμού τουλάχιστον της σπατάλης ώστε να διαρκέσουν αυτά περισσότερο ή ακόμα και να βρεθούν νέες τεχνολογίες απεξάρτησης από αυτά. Αυτό μπορεί να συμβεί με επιλογή οικονομικότερων μηχανών σε καύσιμη ύλη, αποδοτικότερων οικιακών εγκαταστάσεων (μονώσεις κλπ) αλλά και οικονομικότερη (λιγότερη) κατανάλωση ενέργειας. Αναμφίβολα τέτοια μέτρα είναι γεγονός ότι ανεξάρτητα των οικονομικών κερδών, επιφέρουν και πολύ μικρότερη ατμοσφαιρική ρύπανση. 6.1.2 Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια. (8) Ο τομέας των κτηρίων και των μεταφορών αποτελούν τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στη χώρα. Τα κτήρια στην Ελλάδα ευθύνονται περίπου για το 36% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους τα ελληνικά κτήρια είναι ιδιαιτέρως ενεργοβόρα είναι η παλαιότητά τους και η μη ενσωμάτωση σύγχρονης τεχνολογίας σε αυτά, λόγω έλλειψης σχετικής νομοθεσίας τα τελευταία 30 χρόνια. Περισσότερα από αυτά τα κτήρια αντιμετωπίζουν θέματα όπως: μερική ή παντελή έλλειψη θερμομόνωσης, παλαιάς τεχνολογίας κουφώματα (πλαίσια / μονή υαλοπίνακες), ελλιπή ηλιοπροστασία των νότιων και δυτικών όψεών τους, μη επαρκή αξιοποίηση του υψηλού ηλιακού δυναμικού της χώρας, ανεπαρκή συντήρηση των συστημάτων θέρμανσης/κλιματισμού με αποτέλεσμα χαμηλή απόδοση. Σημαντική παράμετρος, επίσης, που καθορίζει την ενεργειακή απόδοση ενός κτηρίου είναι η συμπεριφορά των ενοίκων. Η ελλιπής ενημέρωση των χρηστών κατοίκων σε θέματα ορθολογικής χρήσης και διαχείρισης της ενέργειας, οδηγεί συχνά σε σπάταλες συμπεριφορές όπως η εγκατάσταση μεμονωμένων κλιματιστικών 43

συστημάτων χωρίς μελέτη, η χρήση συσκευών χαμηλής απόδοσης, ή μη συντήρηση του συστήματος θέρμανσης, κ.α. 6.1.3 Βασική τρόποι εξοικονόμησης ενέργειας είναι: 1. Αλλάζουμε τις λάμπες πυρακτώσεως στο χώρο μας με λάμπες εξοικονόμησης. 2. Κλείνουμε την τηλεόραση, το στερεοφωνικό, και γενικά όλες τις ηλεκτρικές συσκευές από τον κεντρικό διακόπτη (δεν τις αφήνουμε σε κατάσταση stand by).ετήσια εξοικονόμηση περίπου 30 από τους λογαριασμούς του ρεύματος και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 300 κιλά. 3. Η σωστή μόνωση του σπιτιού εξασφαλίζει δροσιά το καλοκαίρι και ζέστη το χειμώνα. Αποφεύγουμε έτσι τη χρήση ηλεκτρικού καλοριφέρ ή σόμπας. Αν τοποθετήσουμε διπλά τζάμια εξοικονομούμε 10% στο λογαριασμό της θέρμανσης. Αν επιπλέον αυτά έχουν θερμοδιακοπή χαμηλής εκπομπής, η εξοικονόμηση φτάνει το 20 30%. 4. Το καλοκαίρι βάζουμε ανεμιστήρα για να δροσιστούμε και αποφεύγουμε τη χρήση κλιματιστικού. Μέσα σε 30 μόνο μέρες εξοικονομούμε περίπου 60 και μειώνουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 600 700 κιλά. 5. Δεν ξεχνάμε τους φορτιστές στην πρίζα όταν δεν τους χρησιμοποιούμε. Κάθε φορτιστής που χρησιμοποιούμε (κινητού ή ασύρματου τηλεφώνου, διάφορων ηλεκτρικών συσκευών), ειδικά αν είναι παλαιού τύπου, μπορεί να μας κοστίζει 2 3 το χρόνο και η χρήση του να συνεπάγεται την έκλυση 20 30 κιλών διοξειδίου του άνθρακα. Καλύτερα να τους βγάζουμε από την πρίζα. 6. Χαμηλώνουμε τη θερμοκρασία πλύσης στο πλυντήριο ρούχων και πλένουμε μόνο όταν ο κάδος είναι γεμάτος. Εξοικονόμηση ενέργειας 30 50% ανά πλύση. 7. Προτιμάμε φορητό υπολογιστή και επίπεδη οθόνη, σβήνουμε την οθόνη και κλείνουμε από τον κεντρικό διακόπτη τα περιφερειακά συστήματα όταν δεν τα χρησιμοποιούμε. Ετήσια εξοικονόμηση περίπου 15 20 από τα περιφερειακά και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 150 200 κιλά περίπου. Οι φορητοί υπολογιστές καταναλώνουν έως και 93% λιγότερη ενέργεια από τους σταθερούς. 8. Μαγειρεύουμε έξυπνα, σε σκεύη που εφαρμόζουν στις εστίες με το καπάκι κλειστό. Δέκα λεπτά πριν ετοιμαστεί το φαγητό κλείνουμε το μάτι. Δεν ανοίγουμε άσκοπα την πόρτα του φούρνου. Αν η βάση του σκεύους είναι 1 2 εκατοστά μικρότερη από την εστία, σπαταλάμε 20 30% περισσότερη ενέργεια. Κάθε φορά που ανοίγουμε την πόρτα του φούρνου, χάνεται το 20% της θερμότητας. 9. Όταν αγοράζουμε νέες ηλεκτρικές συσκευές, επιλέγουμε υψηλή ενεργειακή κλάση (Α++, Α+, Α). Ψυγείο: ετήσια εξοικονόμηση 25 και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 250 κιλά. Πλυντήριο: ετήσια εξοικονόμηση 3 και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 30 κιλά 10. Τοποθετούμε ηλιακό θερμοσίφωνα. Εξοικονόμηση τουλάχιστον 150 το χρόνο και 1,5 τόνων διοξειδίου του άνθρακα. 44

11. Τοποθετούμε στην ταράτσα μας ένα φωτοβολταϊκό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (1kW, δηλαδή περίπου 10 15 τετραγωνικά μέτρα). 6.2 Θερμομόνωση Οι θερμικές απώλειες προκαλούνται σε ένα κτίριο από τη μετάδοση της θερμότητας του αέρα ενός εσωτερικού χώρου προς την ατμόσφαιρα ή προς ψυχρότερους γειτονικούς χώρους ή/και αντίστροφα. Είναι γνωστό ότι, ανάμεσα σε δύο σώματα με διαφορετικές θερμοκρασίες, προκαλείται μία συνεχής ροή θερμότητας από το θερμότερο προς το ψυχρότερο, κάτι που συμβαίνει το χειμώνα από το εσωτερικό του κτιρίου προς τον εξωτερικό κρύο αέρα, αλλά και το καλοκαίρι, από τον εξωτερικό θερμό αέρα προς το εσωτερικό του κτιρίου. Αυτή η ροή θερμότητας είναι αδύνατο να εμποδιστεί τελείως και μπορεί, μόνο να περιοριστεί ως προς την ένταση και τη διάρκειά της. Αυτό γίνεται κατορθωτό με την θερμομόνωση του κτιρίου η οποία επιβραδύνει την ταχύτητα ανταλλαγής θερμότητας μέσα από τις επιφάνειες (τοίχους, στέγες, πατώματα, κουφώματα) που χωρίζουν περιοχές και χώρους διαφορετικής θερμοκρασίας. Στην σύγχρονη εποχή όπου οι κτιριακές κατασκευές είναι περισσότερο σύνθετες και ελαφρότερες από τα παραδοσιακά πέτρινα κτίρια του παρελθόντος, την προστασία από τις θερμικές μεταβολές ανέλαβαν τα διάφορα τεχνητά συστήματα ελέγχου, όπως η κεντρική θέρμανση και ο κλιματισμός. Η κατανάλωση ενέργειας για την λειτουργία τους δεν αποτελούσε πρόβλημα, μέχρι την Ενεργειακή Κρίση. Οι ενεργειακές πηγές ουσιαστικά το πετρέλαιο έπαψαν να είναι φτηνές και όλοι συνειδητοποιούμε πλέον τη μεγάλη σημασία της θερμομόνωσης στην εξοικονόμηση ενέργειας. Όλα τα κτίρια που κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα μετά το 1980 είναι μονωμένα βάσει του Κανονισμού Θερμομόνωσης, όμως σχεδόν όλα τα κτίρια που έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 ( σχεδόν το 82% των κτιρίων στην Ελλάδα) δεν έχουν μόνωση. Η αναλογία κατανάλωσης ενέργειας (και του κόστους της φυσικά) για τις ανάγκες θέρμανσης ψύξης μεταξύ κτιρίων με και χωρίς θερμομόνωση είναι 1 προς 3. 6.2.1 Εξωτερικής θερμομόνωσης (9) Το σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης εφαρμόζεται σε νέες ή παλαιές κατοικίες και συγκεκριμένα επενδύοντας εξωτερικά το κτίριο με θερμομονωτικό υλικό συνήθως από διογκωμένη πολυστερίνη ή πετροβάμβακα, το οποίο «σοβατίζεται» με ένα ειδικό ελαστικό πολύ ισχυρό στεγανό επίχρισμα. Με τον τρόπο αυτό ελαχιστοποιούνται οι θερμικές απώλειες του κτιρίου από τους εξωτερικούς τοίχους αλλά και η εισροή θερμότητας το καλοκαίρι από το περιβάλλον προς το εσωτερικό του κτιρίου. Τα σημαντικά πλεονεκτήματα του συστήματος αυτού είναι: 1. Δε δημιουργούνται θερμογέφυρες στα δοκάρια, στις κολώνες, στα σενάζια και στα δάπεδα, στα σημεία όπου ο τούβλινος τοίχος (οπτοπλινθοδομή) συναντά τα στοιχεία αυτά, έστω και αν είναι θερμομονωμένα. Παρέχει λοιπόν εξαιρετική θερμική άνεση στο εσωτερικό του κτιρίου. 2. Προστατεύει τις επιφάνειες των τοίχων από υγρασίες, καθώς είναι στεγανά επιχρίσματα, και εκτός από την συντηρητική προστασία που προσφέρουν στο κτίριο, μειώνουν και τις ανάγκες θέρμανσης ή ψύξης του. 3. Δε δημιουργούν επιφάνειες με θερμοχωρητικότητα στην εξωτερική πλευρά των τοίχων, που θα συσσώρευαν θερμότητα και θα την επανακτινοβολούσαν στο περιβάλλον, εντείνοντας το φαινόμενο των θερμικών νησίδων στην 45

πόλη. Δηλαδή δε συμβάλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας της πόλης, όπως κάνουν οι τοίχοι των συμβατικών κτιρίων. Αντιθέτως εκμεταλλεύονται τη θερμοχωρητικότητα των τοίχων μόνο για το εσωτερικό του κτιρίου, συμβάλλοντας στην οικονομία ενέργειας. 4. Αυξάνουν, σε μία καινούργια κατοικία, το εμβαδόν των λειτουργικών χώρων κατά 6 περίπου τετραγωνικά μέτρα κάθε εκατό τετραγωνικά εμβαδού κατοικίας. Όσο δηλαδή μία αποθήκη. Αυτό συμβαίνει γιατί δε χρειάζεται διπλή τούβλινη δομή (διπλό τοίχο) αλλά μονή. 5. Αυξάνει δραματικά το χρόνο ζωής του κτιρίου καθώς το προστατεύει από διάβρωση και παγοπληξίες. Το σύστημα αυτό σπάνια παρουσιάζει ρηγματώσεις. 6. Η εφαρμογή του συστήματος είναι λιγότερο οχληρή από τα συμβατικά επιχρίσματα καθώς τα επιχρίσματα που χρησιμοποιούνται τοποθετούνται με σπάτουλες καθώς παρουσιάζουν υψηλή θιξοτροπικότητα. Ως αποτέλεσμα δεν αφήνουν μπάζα πέρα από τα υπολείμματα θερμομονωτικού υλικού. 7. Η ποιότητα κατασκευής του συστήματος χαρακτηρίζεται ως πολύ υψηλή, καθώς χρησιμοποιούνται ειδικά πρόσθετα τεμάχια για την προστασία των γωνιών, νεροσταλάκτες, υαλόπλεγμα για τον οπλισμό σ όλη την επιφάνεια εφαρμογής του επιχρίσματος. Ένα τέτοιο σύστημα έχει ένα κόστος περίπου 25 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο και μέσο χρόνο απόσβεσης από την εξοικονόμηση ενέργειας και μόνο, τα 4 6 έτη. Για τη σύγκρισή του με το συμβατικό στην Ελλάδα τρόπο σοβατίσματος πρέπει να ληφθούν υπόψη τέσσερεις σημαντικοί οικονομικοί παράμετροι που το καθιστούν ιδιαίτερα ανταγωνιστικό: α) Εξοικονομούνται επιπλέον τετραγωνικά μέτρα λειτουργικού χώρου λόγω της μονής τούβλινης δομής. β) Διπλασιάζεται η θερμομονωτική αντίσταση της τοιχοποιίας. γ) Διπλασιάζεται τουλάχιστον ο χρόνος ζωής του κτιρίου και μειώνεται το κόστος συντήρησής του. δ) Βαθμονομείται υψηλά το κτίριο ως προς την ενεργειακή του σήμανση (βλ. ενεργειακή ταυτότητα των κτιρίων). Κατά συνέπεια εύκολα διακρίνεται ότι το κόστος εξωτερικής θερμομόνωσης είναι πολύ πιο οικονομικό από ένα συμβατικό τρόπο δόμησης (δηλαδή με διπλή τουβλοδομή και ενδιάμεσα το θερμομονωτικό υλικό) και μάλιστα από την ημέρα κιόλας εφαρμογής του. Αυτό συμβαίνει κυρίως από τα α) και δ) της πιο πάνω οικονομικής σύγκρισης. Για μια παλαιά κατοικία όπου είτε δεν έχει θερμομόνωση στην τοιχοποιία είτε αυτή είναι ελλιπής, η εξωτερική θερμομόνωση παρουσιάζεται ως η μόνη αξιόπιστη λύση θερμικής προστασίας του κτιρίου. Η εξωτερική θερμομόνωση όμως μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο και στην ανάπλασή του αυξάνοντας την αξία του. Αυτή η αύξηση της αξίας δεν επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την ανάπλαση αλλά και από δύο ακόμη παραμέτρους: από την καλύτερη βαθμονόμηση του κτιρίου στην ενεργειακή του ταυτότητα αλλά και από την αύξηση της ζωής του και τη μείωση του κόστους συντήρησής του. Η εξωτερική θερμομόνωση είναι ο πλέον συνηθισμένος τρόπος δόμησης στην υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι μάλιστα απορίας άξιο πως στην Ελλάδα, όπου οι θερμοκρασίες παρουσιάζουν μεγαλύτερο εύρος φάσματος από την υπόλοιπη Ευρώπη, το σύστημα αυτό καθυστέρησε τόσο πολύ να εφαρμοσθεί. Απορίας άξιο μάλιστα είναι, πως ακόμη και σήμερα μετά από τουλάχιστον μια δεκαετία έναρξης εφαρμογής του συστήματος οι περισσότερες νέες κατασκευές χρησιμοποιούν τα συμβατικά επιχρίσματα. Αυτό δείχνει και ένα σημαντικό πρόβλημα του τεχνικού κόσμου της χώρας ως προς την επιμόρφωσή του. 46