Απόδεημε; Ζ επόκελε ζειίδα

Απόδεημε; Ζ επόκελε ζειίδα 1

Ξάεη!Γπάιηζε ην κάηη ηνπ ηνπ θoπθαξά! Φνξέζηε ηνπ ηνλ δνπξινκαλδύα ηνπ κελ θξπώζεη! Θαη λα θαληαζηεί θαλείο όηη απηόο ήηαλ ε βειηίσζε ηνπ πξνεγνύκελνπ! 2

Ππκπέξαζκα; Ρειηθά ηη άιιν; Απηό: Αθόκα θαη κηα θνηλσλία ειηζίσλ είλαη ηαμηθή. Έηζη έλαο ειίζηνο πινύζηνο είλαη απιά πινύζηνο ελώ έλαο ειίζηνο θησρόο είλαη απιά ειίζηνο 3

Φσηεηλή θαη Καξηγθιέλα Δληάμεη ζηελ πιάθα θαινί είκαζηε θαη δελ ιέσ, θαη ε γεισηνζεξαπεία θαιό θάλεη γηα λα κε ζαιηάξνπκε θαη γηα λα θξαηηόκαζηε ζε θόξκα Αιιά εμίζνπ επηθίλδπλνη κε ηνπο ιίγνπο πνπ δελ είλαη ζαλ θη εκάο είλαη εθείλνη από καο πνπ βξίζθνπλ ηξόπν λα ηνπο κνηάζνπλ Αο δνύκε πώο ζθέθηνληαη θαη αλ έρνπκε ηξόπν λα ηνπο απαληήζνπκε 4

H επηβξάβεπζε ηνπ ηεκπέιε "Τν θαξβέιη ηνπ ηεκπέιε είλαη δηπιό" "To άινγν από ηε ιάζπε ην βγάδεη πάληα ν λνηθνθύξεο" (Διιεληθή παξνηκία) "Κη όκσο! Δγώ κε ηελ νηθνλνκηθή θξίζε πεξλάσ θαιύηεξα! Γελ είκαη νύηε πινύζηνο, νύηε πνιηηηθόο, νύηε έρσ ελερπξνδαλεηζηήξην ρξπζνύ, νύηε είκαη Γεξκαλόο πνπ δσ ζηελ Διιάδα. Απιά, δελ αθνινύζεζα ηηο ζπκβνπιέο ησλ γνληώλ κνπ. Πνηέ δελ έθαλα νηθνλνκίεο, δελ αγόξαζα ζπίηη ή εμνρηθό γηα ηα παηδηά κνπ, δελ πήξα ζηεγαζηηθό δάλεην, δελ αγόξαζα κεγάιν απηνθίλεην γηα λα ηνπο παξέρσ αζθάιεηα θαη άλεζε, μόδεπα όια κνπ ηα ρξήκαηα ζηα κπαξ, ζηηο ηαβέξλεο, ζηα εζηηαηόξηα, ζηα κπνπδνύθηα, ζηα ξνύρα θαη ζηα ηαμίδηα. "Έθαγα" αθόκε θαη ηελ θιεξνλνκηά πνπ κνπ άθεζαλ νη γνλείο κνπ ζηε δηαζθέδαζε θαη ζηελ θαινπέξαζε. ην ζρνιείν, όηαλ νη ζπκκαζεηέο κνπ δηάβαδαλ, εγώ έθαλα θνπάλεο θαη ηειηθά επεηδή είρα κέζνλ (ηόηε δελ ππήξρε ΑΔΠ) δηνξίζηεθα ζην δεκόζην, δελ έθαγα ηα ρξόληα κνπ ζε πηπρηαθέο θαη κεηαπηπρηαθά, δελ μέξσ ηί ζεκαίλεη ε ιέμε ιεηηνπξγηθά έμνδα, βησζηκόηεηα, νύηε μέξσ ηί είλαη ην ΓΟΔ, νύηε ηη είλαη ην θιείζηκν βηβιίσλ. Αξθεηνί από ηνπο ζπκκαζεηέο κνπ δελ βξήθαλ πνηέ θαιύηεξε δνπιεηά από κέλα ή ηειηθά απνιύζεθαλ. Οζνη έγηλαλ ειεπζεξνεπαγγεικαηίεο δνύλ κε έλα θαζεκεξηλό ηξόκν ή θπηνδσνύλ ή θαιήξηζαλ. Δγώ αληίζεηα δελ ήκνπλ πνηέ απηό πνπ ιέλε λνηθνθύξεο θαη ηειηθά κε ηελ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηα "δίθαηα" κέηξα πνπ έρνπλ ιεθζεί, δηθαηώζεθα! Μπνξεί λα έρσ ππνζηεί κείσζε ζηνλ κηζζό κνπ, αιιά αλ ηα βάιεηο θάησ, πεξλάσ πνιύ θαιύηεξα! Έρνπκε θαη ιέκε ινηπόλ... Μέλσ ζε έλα θαηαπιεθηηθό ζπίηη ην νπνίν πξηλ ηελ θξίζε δελ ζα κπνξνύζα κε ηίπνηα λα ην λνηθηάζσ, άζε πνπ ν ηδηνθηήηεο όπνηε ηνπδίλσ ην ελνίθην ζηελ ώξα ηνπ κε θνηηάεη ζηα κάηηα, ζαλ λα βιέπεη ηελ Μόληθα Μπεινύηζη κε καγηό! Έρσ αγνξάζεη απηνθίλεην κε ιίγα ρξήκαηα κεηαρεηξηζκέλν κελ 1600cc, αιιά πνιύ θαιύηεξν απ ' απηό πνπ νδεγνύζα πξν θξίζεο θαη βέβαηα επεηδή δελ έρσ αθίλεηε πεξηνπζία θαη άξα ηίπνηα ζην όλνκα κνπ, δελ πιεξώλσ θαλέλα ραξάηζη, αλήθσ δειαδή ζηηο ιεγόκελεο εππαζείο νκάδεο! Γελ πιεξώλσ ηέινο αθηλήησλ ζηε ΓΔΖ, ΓΔΝ πιεξώλσ ηέινο επηηεδεύκαηνο, ΓΔΝ πιεξώλσ εηζθνξά αιιειεγγύεο, νύηε Φόξν αθηλήηνπ πεξηνπζίαο, αιιά πξαθηηθά νύηε θαη θόξν εηζνδήκαηνο, γηαηί κνπ ηα θξαηάεη ην θξάηνο από ην κηζζό κνπ. Οηη παίξλσ είλαη θαζαξά ζηό ρέξη. Άζε πνπ θαη ε δηαζθέδαζε έρεη γίλεη πην θζελή ζε θάπνηα θαηαζηήκαηα θαη μελνδνρεία. Καη βέβαηα όι' απηά ηα ρξόληα πνπ νη ζπγγελείο θαη νη θίινη κνπ έθαλαλ νηθνλνκίεο, πήξαλ δάλεηα θαη δελ πνύιεζαλ ηελ 5

θιεξνλνκηά πνπ ηνπο άθεζαλ νη γνλείο ηνπο, γηα λα αγνξάζνπλ έλα ζπίηη ή έλα νηθόπεδν γηα ηελ νηθνγέλεηα ηνπο, ηώξα βξίζθνληαη ζε απόγλσζε θαη θηλδπλεύνπλ λα ράζνπλ ζπίηηα, απηνθίλεηα, εμνρηθά, όια! Δλώ εγώ, όρη κόλνλ δελ ζηεξήζεθα ηίπνηα όια απηά ηα ρξόληα, αιιά πέξαζα θαιά θαη ηώξα πεξλάσ θαιύηεξα! Δπεηδή είκαη κεγαιόςπρνο δελ ζα ηνπο απνθαιέζσ θνξότδα, παξόιν πνπ εθείλνη κε ραξαθηήξηδαλ κέρξη πξηλ από ιίγα ρξόληα αλεπξόθνπν, ραξακνθάε θαη "ρακέλν θνξκί", πξέπεη όκσο λα ηνπο πσ, όηη ζηελ Διιάδα ηεο θξίζεο δελ ηζρύεη ε γλσζηή παξνηκία "ηα παηδηά πξηλ πεηλάζνπλ καγεηξεύνπλ", γηαηί εγώ νύηε "καγείξεςα" θαη βέβαηα νύηε "πείλαζα"! " Σό όηη δελ ζπνύδαζα κε γιύησζε από άζθνπα έηε ζπνπδώλ, θαη άζθνπα έμνδα, εγώ εξγαδόκνπλα θαη έηζη ζύληνκα ζα πάξσ ζύληαμε, θαη ζα μύλσ...#*υυ πεξλώληαο θίλα, ελώ αληίζεηα νη ζπνπδαζκέλνη ζπκκαζεηέο κνπ ζα εξγάδνληαη θαη ζα πιεξώλνπλ ΣΔΒΔ θιπ αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο κέρξη ηα 67 ηνπο." Δλαο ηέσο απνηπρεκέλνο Φση:Ινηπόλ; Έρνπκε ηξόπν λα απαληήζνπκε ζ απηόλ ηνλ κεγαινςηιηθαηδή ή ζα καο θνιιήζεη ζηνλ ηνίρν θαη ζα πεη όηη ηνλ δειεύνπκε θαη όην όζα δελ θηάλεη ε αιεπνύ θιπ θιπ; Καξ:Πηγά κε καο θνιιήζεη θαη ζηνλ ηνίρν ην ςηινιακόγην πνπ είλαη παξάζηην εθ πεπνηζήζεσο. πάξρεη απάληεζε αιιά αζ ηε γηα ην ηέινο λα αθνύζνπκε πξώηα ζνβαξνύο αλζξώπνπο γηαηί αλ ηνπ δώζνπκε ηόζε ζεκαζία πνπ λα γίλεη παξάζηην θαη ζηνλ ρξόλν καο γηα παξνπζίαζε θαη ζε όζα βξήθακε εξεπλώληαο, ηόηε εκείο ζα θηαίκε πνπ αθνύζηεθε απηόο θαη νη άρξεζηεο βιαθείεο ηνπ αληί νη άλζξσπνη πνπ 6

εθηηκνύκε. Ξαλαγηώηε πεο απηά πνπ είρακε βξεη γηα Διύηε ζε θαηξό θξίζεο Παναγιώτης: Ν Νδπζζέαο Διύηεο εμεγεί πσο έγξαςε!!! ην Άμηνλ Δζηί «ζν θη αλ κπνξεί λα θαλεί παξάμελν, ηελ αξρηθή αθνξκή λα γξάςσ ην πνίεκα κνπ ηελ έδσζε ε δηακνλή κνπ ζηελ Δπξώπε ηα ρξόληα ηνπ 48 κε 51. Ζηαλ ηα θνβεξά ρξόληα όπνπ όια ηα δεηλά καδί πόιεκνο, θαηνρή, θίλεκα, εκθύιηνο δελ είραλε αθήζεη πέηξα πάλσ ζηε πέηξα. Θπκάκαη ηελ κέξα πνπ θαηέβαηλα λα κπσ ζην αεξνπιάλν, έλα ηζνύξκν παηδηά πνπ παίδαλε ζε έλα αλνηρηό νηθόπεδν. Σν απηνθίλεηό καο αλαγθάζηεθε λα ζηακαηήζεη γηα κηα ζηηγκή θαη βάιζεθα λα ηα παξαηεξώ. Ζηαλε θπξηνιεθηηθά κεο ηα θνπξέιηα. Υισκά, βξώκηθα, ζθειεησκέλα κε γόλαηα παξακνξθσκέλα, κε ξνπθεγκέλα πξόζσπα. Σξηγπξίδαλε κέζα ζηηο ηζνπθλίδεο ηνπ νηθνπέδνπ αλάκεζα ζε ηξύπηεο ιεθάλεο θαη ζσξνύο ζθνππηδηώλ. Απηή ήηαλ ε ηειεπηαία εηθόλα πνπ έπαηξλα από ηελ Διιάδα. Καη απηή, ζθεπηόκνπλα, ήηαλ ε κνηξα ηνπ Γέλνπο πνπ αθνινύζεζε ην δξόκν ηεο Αξεηήο θαη πάιαηςε αηώλεο γηα λα ππάξμεη. Πξηλ πεξάζνπλ 24 ώξεο πεξηδηάβαδα ζην Οπζί ηεο Λσδάλλεο, ζην κηθξό δάζνο πιάη ζηε ιίκλε. Καη μαθληθά άθνπζα θαιπαζκνύο θαη ραξνύκελεο θσλέο. Ζηαλ ηα Διβεηόπαηδα πνπ έβγαηλαλ λα θάλνπλ ηελ θαζεκεξηλή ηνπο ηππαζία. Απηά πνπ από πέληε γελεέο θαη πιένλ, δελ ήμεξαλ ηη ζα πεη αγώλαο, πείλα, ζπζία. 7

Ρνδνθόθθηλα, γειαζηά, ληπκέλα ζαλ πξηγθεπόπνπια, κε ζπλνδνύο πνπ θνξνύζαλ ζηνιέο κε ρξπζά θνπκπηά, πεξάζαλε από κπξνζηά κνπ θαη κ άθεζαλ ζε κηα θαηάζηαζε πνπ μεπεξλνύζε ηελ αγαλάθηεζε. Ζηαλε δένο κπξνζηά ζηελ ηξνκαθηηθή αληίζεζε, ζπληξηβή κπξνζηά ζηελ ηόζε αδηθία, κηα δηάζεζε λα θιάςεηο θαη λα πξνζεπρεζείο πεξηζζόηεξν, παξά λα δηακαξηπξεζείο θαη λα θσλάμεηο. Ζηαλε ε δεύηεξε θνξά ζηε δσή κνπ ε πξώηε ήηαλε ζηελ Αιβαλία πνπ έβγαηλα από ην αηόκό κνπ, θαη αηζζαλόκνπλ όρη απιά θαη κόλν αιιειέγγπνο, αιιά ηαπηηζκέλνο θπξηνιεθηηθά κε ηε θπιή κνπ. Καη ην ζύκπιεγκα θαησηεξόηεηαο πνπ έλησζα, κεγάισζε θηάλνληαο ζην Παξίζη. Γελ είρε πεξάζεη πνιύο θαηξόο από ην ηέινο ηνπ πνιέκνπ θαη ηα πξάγκαηα ήηαλ αθόκε κνπδηαζκέλα. κσο ηη πινύηνο θαη ηη θαινπέξαζε κπξνζηά ζε καο! Καη ηη κεηξεκέλα δεηλά επηηέινπο κπξνζηά ζηα αηειείσηα ηα δηθά καο! Γπζαξεζηεκέλνη αθόκα νη Γάιινη πνπ δελ κπνξνύζαλ λα ρνπλ θάζε κέξα ην κπηθηέθη θαη ην θξέζθν ηνπο βνύηπξν, δπζαλαζρεηνύζαλε. Τπάιιεινη, ζσθέξ, γθαξζόληα, κε θνηηάδαλε βινζπξά θαη κνπ ιέγαλε: εκείο πεξάζακε πόιεκν Κύξηε! Κη όηαλ θακκηά θνξά ηνικνύζα λα ςηζπξίζσ όηη ήκνπλ Διιελαο θη όηη πεξάζακε θη εκείο πόιεκν κε θνηηάδαλε παξάμελα: α, θη εζείο έ; Καηαιάβαηλα όηη ήκαζηαλ αγλνεκέλνη από παληνύ θαη ηνπνζεηεκέλνη ζηελ άθξε-άθξε ελόο ράξηε απίζαλνπ. Σν ζύκπιεγκα θαησηεξόηεηαο θαη ε δεεηηθή δηάζεζε κε θπξίεπαλ πάιη. Ξππλεκέλεο κέζα παιαηέο ελζηηθηώδεηο δηαζέζεηο άξρηζαλ λα αλαδεύνληαη θαη λα μεθαζαξίδνπλ. Ζ παξακνλή κνπ ζηελ Δπξώπε κε έθαλε λα βιέπσ πην θαζαξά ην δξάκα ηνπ ηόπνπ καο. Δθεί αλαπεδνύζε πην αλάγιπθν ην άδηθν πνπ θαηάηξερε ηνλ πνηεηή. ηγά-ζηγά απηά ηα δύν ηαπηίζηεθαλ κέζα κνπ. Σν επαλαιακβάλσ, κπνξεί λα θαίλεηαη παξάμελν, αιιά έβιεπα θαζαξά όηη ε κνίξα ηεο Διιάδαο αλάκεζα ζηα άιια έζλε ήηαλ όηη θαη ε κνηξα ηνπ πνηεηή αλάκεζα ζηνπο άιινπο αλζξώπνπο θαη βέβαηα ελλνώ ηνπο αλζξώπνπο ηνπ ρξήκαηνο θαη ηεο εμνπζίαο. Απηό ήηαλ ν πξώηνο ζπηλζήξαο, ήηαλ ην πξώην εύξεκα. Καη ε αλάγθε πνπ έλησζα γηα κηα δέεζε, κνπ δσζε έλα δεύηεξν εύξεκα. Να δώζσ, δειαδή, ζ απηή ηε δηακαξηπξία κνπ γηα ην άδηθν ηε κνξθή κηαο εθθιεζηαζηηθήο ιεηηνπξγίαο. Κη έηζη γελλήζεθε ην «Αμηνλ Δζηί». Οδ. Διύηεο Ξαλ: Γελ έρνπκε εδώ ηνλ ρξόλν λα αθνύζνπκε ηα παξαθάησ ηξαγνύδηα πνπ έγξαςαλ ηζηνξία θαη έδεημαλ κε ηη ηξόπν νη Έιιελεο θαιιηηέρλεο επέιεμαλ θαη κνηξάζηεθαλ ηηο δνθηκαζίεο ηνπ ιανύ, αιιά αλ δνύκε ηνλ Θενδσξάθε σο 8

καέζηξν λα θνξάεη πάληα καύξα αο ερνπκε ππ όςε όηη ερεη πεη νηη έλησζε «παππάο». Παλ εθθιεζηαζηηθή ιεηηνπξγία δελ έβιεπε θη ν Διύηεο ην «Άμηνλ Δζηί» όπσο κόιηο είδακε; Άζπξα θόξεζε ζαλ καέζηξνο ν Θενδσξάθεο κόλν κεηά ηελ ζπλαπιία ζηελ Καθξόλεζν, ζπλαπιία πνπ ηελ είρε ηάμεη ζηνπο δεζκνθύιαθεο, ηνπο βαζαληζηέο θαη ηνπο ζπληξόθνπο ηνπ θαη ηελ απνθαινύζε «ξεβάλο ηεο ηζηνξηαο Λα ηα ιηλθ ησλ ηξαγνπδηώλ https://www.youtube.com/watch?v=wvpkc9vbpoe ηίρνη: Σάζνο Λεηβαδίηεο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=ygeuhmbefi8 ηίρνη: Νίθνο Γθάηζνο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=7biqlcp5chg τίχοι: Οδυςςζασ Ελφτθσ Μουςικι : Μίκθσ Θεοδωράκθσ https://www.youtube.com/watch?v=fxkay6_adgq ηίρνη: Γηάλλεο Ρίηζνο πλζέηεο: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=ckxeifaog7k ηίρνη: Άγγεινο ηθειηαλόο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=noyncsw-9tc ηίρνη: Γηάλλεο Ρίηζνο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=hnlo4ijafcg ηίρνη: Οδπζζέαο Διύηεο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο 9

Σε Ρσκηνζύλε κε ηελ θιαίο 10

Χξήζηνο: Γηα λα θαηαιαβνπκε αλ ππάξρνπλ αθόκε θαιιηηέρλεο πνπ ζθέπηνληαη θαη δελ είλαη ιαξύγγηα-πηόληα δηζθνγξαθηθώλ εηαηξηώλ πνπ βγάδνπλ θέξδε αο δνύκε ηνλ Αιθίλννο Ησαλλίδε λα αξζξνγξαθεί αληί λα ηξαγνπδάεη. Πξνζσπηθά αλαηξίρηαζα δηαβάδνληαο θη αλαξσηήζεθα αλ ίδηα ζα ήηαλ ε Διιάδα αλ όζνη θαιιηηέρλεο επεξεάδνπλ εκάο ηνπο λένπο ήηαλ έηζη: We blame you, you know, κνπ είπε έλαο Άγγινο ζην Λνλδίλν. Δλλννύζε πσο νη Έιιελεο θάλνπκε δεκηά ζηηο νηθνλνκίεο ησλ άιισλ ρσξώλ ηεο Δπξώπεο. Με ηελ θπθινθνξία ηεο ζπιινγήο Local Stranger ζην εμσηεξηθό, ζα πέθησ ζπρλά πάλσ ζε ηέηνηνπ είδνπο αηάθεο μέλσλ δεκνζηνγξάθσλ. Ση λα απαληήζσ; Ση λα ηνπ πσ; Πσο νη απνηθηνθξάηεο παππνύδεο ηνπ ζπκπεξηθέξνληαλ ζηνπο Kύπξηνπο δηθνύο κνπ ζαλ λα ήηαλ δώα, επεηδή ήηαλ βνζθνί θαη δελ είραλ κπάηιεξ; Πσο ε βαζίιηζζά ηνπ, απηή ε γηαγηά κε ηα θαηαπιεθηηθά θαπέια, όηαλ ήηαλ λέα ππέγξαθε κε ην ρέξη ηεο ζαλαηηθέο θαηαδίθεο παηδηώλ 19 θαη 20 ρξνλώλ πνπ πάιεπαλ λα ειεπζεξώζνπλ ηνλ ηόπν ηνπο; Να ηνπ πσ γηα ηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή ηεο ρώξαο ηνπ, πνπ ηερλεηά πξνθάιεζε ην κίζνο κεηαμύ ησλ Διιελνθππξίσλ θαη ησλ Σνπξθνθππξίσλ, άλνημε κε ην δόξη ηελ όξεμε ζηελ Σνπξθία γηα ηελ Κύπξν θαη κε ηε βνήζεηα ηεο αζηείξεπηεο δηθήο καο ιεβεληνκαιαθίαο δεκηνύξγεζε ην Κππξηαθό πξόβιεκα, κε ρηιηάδεο λεθξνύο, αγλννύκελνπο θαη πξόζθπγεο; Να ηνπ πσ γηα ηνλ εκθύιην εδώ ζηελ Διιάδα θαη γηα ηνλ ξόιν πνπ έπαημε ε εμσηεξηθή πνιηηηθή ηεο ρώξαο ηνπ; Γηα ηε ζύκπξαμε κε ηνπο εηηεκέλνπο Γεξκαλνηζνιηάδεο θαη θάζε ινγήο δνζίινγνπο ελαληίσλ όζσλ αγσλίζηεθαλ γηα ηελ ειεπζεξία ζην βνπλό; Γηα ην πώο εθκεηαιιεύηεθαλ ηελ εγθεθαιηθή ζθιήξελζε θαη ηνλ επαξρησηηζκό ηεο εδώ θνκκνπληζηηθήο εγεζίαο πξνθεηκέλνπ λα μεθνξησζνύλ κηα θαη θαιή ην πην δεκηνπξγηθό θαη αιηξνπηζηηθό θνκκάηη ηεο ρώξαο; Πσο από ηόηε επηθξάηεζαλ εδώ νη βνιεςάθηδεο, νη παξηάθηδεο θαη νη ειιελάξεο ρσξίο Διιάδα απηνί πνπ όηαλ ιέλε «αγαπώ ηελ παηξίδα κνπ» ελλννύλ ζηελ θαιύηεξε πεξίπησζε «αγαπώ ηνλ εαπηό κνπ» ή αθόκα «κηζώ όινπο ηνπο άιινπο» - θέξλνληαο ηε ρώξα ζήκεξα ζηελ θαηαζηξνθή; Αο κε κηιήζσ γηα ηε Γεξκαλία, κε ζαο θνπξάδσ κε ηα απηνλόεηα... We blame you! Έια ηώξα Robert, behave yourself λα πνύκε, κελ θάλεηο ζαλ παηδί! Κη εγώ ζαο θαηεγνξώ άκα είλ έηζη. 11

Οη εηαηξείεο θαη νη θπβεξλήζεηο ζαο αλέζξεςαλ θαη ζηήξημαλ ηε δηαθζνξά καο, πξνθεηκέλνπ λα καο πνπιήζνπλ ζε δηπιή ηηκή ηα άρξεζηα, κηζνραιαζκέλα όπια, ηα θάξκαθα θαη ηηο ηειεπηθνηλσλίεο ηνπο. Έζηεζαλ Οιπκπηάδεο. Ζ δηθή καο θόζηηζε δηπιάζηα από ηνπ ίδλεπ, ην είπε ηόηε ππνπξγόο καο, ππεξήθαλνο, ζε μέλν θαλάιη. Κη όηαλ ξσηήζεθε ν ππνπξγόο ζηε ζπλέρεηα: «Δλλνείηε πσο απηά πιεξώλνληαη κε μέλα θεθάιαηα;» απάληεζε παξεμήγεκέλνο (έρνπκε θαη κηα αμηνπξέπεηα!), «ρη! Απνθιεηζηηθά κε δηθά καο ρξήκαηα. Θα κάζνπκε πόζα αθξηβώο κεηά ην πέξαο ησλ αγώλσλ»! Σα πιήξσζε ην θξάηνο, δειαδή εκείο, δειαδή ηα εγγόληα καο. Κη εκείο θσλάδακε «Εήησ» θαη «Γεηα». Καη ζηήλακε σξαίεο ηειεηέο έλαξμεο θαη ιήμεο. Γξαθείν ηειεηώλ! We blame you! Καη νη δύν παππνύδεο κνπ ζθνηώζεθαλ ζηνλ πόιεκν. Γελ άθνπζα πνηέ ηνπο γνλείο κνπ πνπ κεγάισζαλ πάκθησρνη θαη νξθαλνί, νύηε ηηο πξόζθπγεο, ρήξεο γηαγηάδεο κνπ λα θαηεγνξνύλ ζπλνιηθά ηνπο Γεξκαλνύο, ηνπο Άγγινπο, ηνπο Σνύξθνπο ή ηνπο Βνύιγαξνπο. Δίραλ κηα ζησπή, κηα βαζηά γλώζε πσο ν άλζξσπνο, από όπνπ θαη αλ θαηάγεηαη, θξύβεη κέζα ηνπ ηνλ άγγειν κα θξύβεη θαη ην ζεξίν. Σν ηατδεη θξπθά, ην θξύβεη πίζσ από ρακόγεια θαη αλέμνδεο θαινζύλεο, ην θαηαπηέδεη όηαλ ελνριεί ηελ θαζεκεξηλόηεηα θαη ην ειεπζεξώλεη όπνηε νη ζπλζήθεο ην επηηξέπνπλ. Δθηόο θη αλ ε θαιιηέξγεηα θαη ε εζηθή ηνπ ππεξηζρύζνπλ. Μα, λα αλνίμσ θηινζνθηθή ζπδήηεζε; ρη. Σόηε; Αο πάσ ζηα «επνπζηώδε». Να πσ γηα ηηο αεδίεο πνπ ε δηθή ζαο show-business κάο πνύιεζε δεθαεηίεο ηώξα; Γηα ηόζεο αλνεζίεο ηεο πνπ, ηεο ξνθ θαη ησλ «charts» πνπ καο ηάηζαλ κε ην δόξη; Πνπ γηα θάζε ηξαγνύδη ηεο πξνθνπήο αλαγθαζηήθακε λα αγαπήζνπκε θη έλα ζαθί ζθνππηδνηξάγνπδα θαη λα ζπλδέζνπκε ηηο εθεβείεο θαη ηηο δσέο καο καδί ηνπο; «Καη ηη κε λνηάδεη, ζα κνπ πεη, αλ εζύ έραθηεο ηηο αεδίεο πνπ ζνπ πνπινύζαλ νη δηζθνγξαθηθέο θαη ηα ξαδηόθσλα; Αο κελ ηηο άθνπγεο. Δίλαη αλάγθε λα ζαο θηαίλε πάληα νη άιινη;» Καιά, ζα πσ γηα ηα δηθά καο: Έρεηο δίθην Robert, όηη θη αλ πεηο ιίγν είλαη. Ζ πξώηε καο βνπιή είρε κέζν όξν 200 βαθηηζηήξηα αλά βνπιεπηή. Ήκαζηαλ ραιαζκέλνη εμ αξρήο. Ο εκθύιηνο κεηαμύ ησλ Διιήλσλ θαηά ηελ επαλάζηαζε ζηνίρεζε πεξηζζόηεξνπο λεθξνύο απ όηη ν αγώλαο ελάληηα ζηνπο Οζσκαλνύο. Βαθηίζακε ηνλ Ηηαιό Καπνδίζηξηα Έιιελα θαη κεηά ηνλ ζθνηώζακε γηαηί δελ είρε ηα θνπζνύξηα καο. ζν αίκα θη αλ ρύζακε, όζνπο Θνύξηνπο θη αλ ςάιακε, όζεο εξσηθέο Δμόδνπο θη αλ επηρεηξήζακε, ηειηθά εζείο κάο θάλαηε θξάηνο, γηα λα θάλνπκε ηηο δνπιεηέο ζαο. Σν έλα από ηα 12

ηξία πξώηα θόκκαηα ηεο λέαο καο ρώξαο, απηό πνπ νπζηαζηηθά επηθξάηεζε, ιεγόηαλ «Αγγιηθό». Απηό ηα ιέεη όια. Πνηα ηδενιεςία κάο έθαλε λα πηζηέςνπκε πσο κπνξνύκε λα ζεθώζνπκε θεθάιη; Υάζαηε επγελή παηδηά εδώ Robert, ην μέξσ. Πνηεηέο, νπηνπηζηέο, νμθνξδηαλνύο αξραηνγλώζηεο, έθεβνπο θηιέιιελεο, Έιιελεο εμ αλαγλώζεσο, Πιαησληζηέο όηαλ θαλείο δελ είρε αθνύζεη γηα Πιάησλα ζηα ιεκέξηα καο γηα αηώλεο. Δκείο ήκαζηαλ αλαιθάβεηνη Αξβαλίηεο, Βιάρνη, Σνπξθόγπθηνη, Σνπξθόθσλνη, Πνκάθνη, ιαβνκαθεδόλεο, Σζάκηδεο. Δζείο βπζίζαηε ζην Ναβαξίλν, εζείο καο δώζαηε θξάηνο, εζείο καο θάλαηε Έιιελεο. Δκείο απιώο θεξδίζακε ην θύπειν ζην πνδόζθαηξν θαη βγήθακε λα δείξνπκε Αιβαλνύο. Μπα, όρη, απηά ηα ιέκε κεηαμύ καο, δελ είλαη γηα λ αθνύγνληαη παξαέμσ, κεηαηξέπνληαη απηνκάησο ζε ππεξβνιέο θαη ζε ςέκαηα όηαλ βγαίλνπλ απ ην ζπίηη. Θα ηνπ πσ άιια: Με λνκίδεηο πσο πεξλνύζακε δσή θαη θόηα ηόζα ρξόληα Robert! Γελ ήηαλ παξάδεηζνο ην λα θνηκάζαη ζε ξάληδν ζην δηάδξνκν, εγρεηξηζκέλνο. Ούηε ην λα είζαη άηνκν κε αλαπεξία θαη λα ζνύ είλαη αδύλαηνλ λα θηλεζείο ζηηο πόιεηο καο. Ούηε ην λα πιεξώλεηο «πεξαίσζε» ζηελ εθνξία, ζεσξνύκελνο απαηεώλαο εμ νξηζκνύ. Ούηε ην λα νδεγείο θαη λα πεζαίλεηο ζηνπο δξόκνπο καο. Ούηε ην λα γελλάο κε θαηζαξηθή γηα λα βγάιεη θάλα θξάγθν παξαπάλσ ν καηεπηήξαο θαη λα ηατδεη γάια ζθόλε ην παηδί ζνπ γηα λα πάξεη πξνκήζεηα. Ούηε ην λα κε βξίζθεηο ην δίθην ζνπ ζηα δηθαζηήξηα. Ούηε ην λα θπβεξληέζαη από όζνπο καο θπβέξλεζαλ. Ούηε ην λα δεηο ζηελ αζρήκηα όπνπ ν θαζέλαο έρηηδε όηη λα λαη όπνπ λα λαη. Ούηε ην λα είζαη παηδί ρσξίο παηδεία θαη ρσξίο ρξόλν, κε πέληε ηδηαίηεξα ηε κέξα, κε άγρνο θαη θαηάζιηςε. Ούηε γέξνο ρσξίο νπζηαζηηθή πεξίζαιςε θαη ζύληαμε, λα πεξηκέλεηο λα πεζάλεηο κπξνζηά ζηελ ηειεόξαζε. Ούηε θαη ην λα είζαη Αηγππηηώηεο, Κύπξηνο, Μηθξαζηάηεο, Ζπεηξώηεο, Ίκβξηνο ή Πόληηνο ήηαλ πάληα επράξηζην. Γη απηό κε ιεο πσο γιεληνύζακε ηε δσή καο ηόζα ρξόληα κε δαλεηθά. Σα δαλεηθά ηα έδηλαλ νη δηαθζνξείο ησλ θπβεξλήζεσλ θαη ησλ εηαηξεηώλ ζνπ θαη ηα έηξσγαλ νη δηεθζαξκέλνη δηθνί καο δηθνί ηνπο. Καη ζεζαύξηδαλ νη δπλαηνί κέζα απ ηε κηδέξηα θαη ηνλ εμεπηειηζκό καο θαη ζήκεξα ζέινπλ θη άιιν. Σώξα, ην πώο γίλεηαη απηή ε πινύζηα θαη αδηάθζνξε ρώξα ζνπ, ελώ ξνύθεμε ην αίκα απνηθηώλ ηόζα ρξόληα, λα ρξσζηά θη απηή, ην γηαηί ζνύ θόβνληαη νη παξνρέο ζηελ παηδεία, νη θνηλσληθέο αζθαιίζεηο, νη κηζζνί θαη ε πξόλνηα, ην γηαηί έρεηο ρξόληα ηώξα άζηεγνπο θάησ απ ηηο γέθπξεο, πεηλαζκέλνπο ζην δξόκν θαη αλαιθάβεηνπο ην 2012, απηό είλαη άιιν, ηεξάζηην, παγθόζκην ζέκα πνπ θαιό ζα ήηαλ λα ςάμνπκε όινη καδί. Γελ 13

πεγάδεη από ηελ θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα. Με καο θαηεγνξείο ινηπόλ γηα όζα δελ θηαίκε. Αλ ζέιεηο λα καο θαηεγνξήζεηο, θαηεγόξεζέ καο γηα ηελ έιιεηςε νξγαλσκέλεο άκπλαο απέλαληη ζε κηα επίζεζε πξσηνθαλή αιιά αλακελόκελε. Καηεγόξεζέ καο πνπ βξεζήθακε αλέηνηκνη, επαξρηώηεο αδηθηύσηνη, απηηζηηθνί, νκθαινζθόπνη, ραζνκέξεδεο, κηα πόιε αλνρύξσηε κπξνζηά ζηελ πξναλαγγειζήζα επέιαζε ηνπ ηέξαηνο. Καη θαηεγόξεζε θαη ιίγν ηνλ εαπηό ζνπ, πνπ αληί λα ζπκπνλέζεη ηνλ δνθηκαδόκελν θησρόθνζκν ηεο Διιάδαο, γιύθεη κηζνθνηκηζκέλνο ηελ θαξακέια πνπ ηνπ πνπινύλ νη αγνξέο, ηα πεξηνδηθά ησλ εθδνηώλ θαη νη ξαηζηζηηθέο αλαιύζεηο ησλ θαλαιηώλ, πεξηκέλνληαο ηε ζεηξά ηνπ. νπ ιέλε θάζε κέξα γηα ηελ ειιεληθή ηεκπειηά, γηα ηελ ειιεληθή δηαθζνξά, γηα ηελ ειιεληθή ςεπηηά. Σελ αιήζεηα πνπ δελ ζνπ ιέλε ζα ζνπ ηελ πνύκε εκείο: Δηνηκάζνπ λα ράζεηο όζα λνκίδεηο πσο έρεηο. Γηαηί ζα ηα ράζεηο όια! Καη κελ πεηο "απηά δελ γίλνληαη!" Κη εκείο ηέηνηα ιέγακε. Καη ζήκεξα βξεζήθακε ρσξίο γε θάησ απ' ηα πόδηα καο. Αύξην ζα έξζεη ε ζεηξά ζνπ. ηαλ ινηπόλ ζα ζνπ ζηεξνύλ ηε ζύληαμή ζνπ, ηα ρξήκαηα πνπ θέξδηζεο κε ηδξώηα θαη κε απνπζία από ηα παηδηά ζνπ θαη ηνπο έδσζεο λα ζνπ θπιάμνπλ, όηαλ δελ ζα ρεηο γηαηξό λα γηαηξεπηείο, ζπίηη λα θνηκεζείο, πξόλνηα λα πξνλνήζεη, θατ λα θαο, ηξαγνύδη λα ηξαγνπδήζεηο, ηόηε λα καο θαηεγνξήζεηο δηπιά. Γηαηί εκείο αλνίμακε ηελ Κεξθόπνξηα. Ζ επζύλε καο δελ είλαη κόλν πσο δεκηνπξγήζακε ρξένο, πσο θιέςακε ηνλ ηόπν καο, πσο ρηίζακε απζαίξεηα, πσο πιεξσζήθακε καύξα, πσο πήξακε θαη δώζακε θαθειάθηα, πσο ςεθίζακε δώα, πσο ιαδώζακε, πσο παληξεπηήθακε ζε πηζίλεο κε ππξνηερλήκαηα θαη ιηκνπδίλεο ελώ ρξσζηνύζακε, πσο θάςακε πεληνρίιηαξα ζηα ζθπιάδηθα, πσο ζειήζακε ην βνπιεπηή θαη ηνλ θαιιηηέρλε λα εθπξνζσπνύλ ηε θηελόηεξε θαη πην αληηαηζζεηηθή πιεπξά καο. Δλλνείηαη πσο θηαίκε γηα όια απηά θαη άιια. κσο ε πξαγκαηηθά κεγάιε ελνρή καο απέλαληί ζνπ είλαη πσο θάλακε ηελ αξρή γηα λα ξνπθήμνπλ ζε ιίγν θαη ην δηθό ζνπ αίκα. Ζ ππνρξέσζε καο ζήκεξα είλαη λα παιέςνπκε γηα ηα παηδηά ζνπ. Καη ε δηθή ζνπ ππνρξέσζε είλαη λα παιέςεηο γηα ηα δηθά καο. Μόλν έηζη γίλεηαη. Σα ππόινηπα είλαη αλνεζίεο. Αθνύο εθεί we blame you! Ζιίζηε!" 14

Μάξηνο: Δλ νιίγνηο, όπσο είπαλ θαη ζην πεξζηλό πξόηδεθη ε Νεθέιε θαη ε Αγάπε, ν Αιθίλννο Ησαλληδεο μαλαελζάξθσζε ηα θαιύηεξα ζηνηρεηα ησλ Διιήλσλ θαιιηηερλώλ ηνπ έληερλνπ: 1) θεθηνληαλ 2)Ήηαλ παξόληεο λα ζπλνδεύζνπλ ηνλ θόζκν ζε όιεο ηηο δνθηκαζηεο ηνπ 3)Έπαηξλαλ ζεζε θαη απέλαληη ζηελ εμνπζία κε θξηηηθή θαη απέλαληη ζηνλ θόζκν όηαλ θη ν θόζκνο ρξεηαδόηαλ απηνθξηηηθή. Υσξίο απηήλ ζα ήηαλ αλεζπλε θαη άξα αλαηκηθή θαη ε θξηηηθή πξο άιινπο. Αο νινθιεξώζνπκε όζα είπεο κε απνζπάζκαηα ζπιινγηθήο απηνθξηθήο πνπ εέγξαςε πξηλ ηελ θξηηηθή ηνπ ζηνλ Άγγιν δεκνζηνγξάθν ηελ πνία κόιηο καο πεξηέγξαςεο: Το 74 κλαίγαμε για τα σπίτια μας, σήμερα θα κλάψοσμε για τις επαύλεις μας;» - Δεςηέπα, 25 Μαπηίος 2013 Αλκίνοορ Ιωαννίδηρ Ο Αιθίλννο Ισαλλίδεο παίξλεη ζέζε γηα ηηο εμειίμεηο ζηελ Κύπξν «Γελ ζα πσ γηα ηνπο άιινπο. Λίγν κε ελδηαθέξεη ε πνηόηεηα θαη ε ζηάζε ηνπο ζε ηέηνηεο ζηηγκέο. Ούηε θαη πεξίκελα θαιύηεξε αληηκεηώπηζε. Όζν θαη λα ηνπο βξίζσ, ρατδεύσ ηα απηηά καο θαη ηίπνηα δελ αιιάδεη. Θα πσ γηα εκάο, θαη ζπγρσξήζηε κε: Έξρεηαη ε κέξα πνπ ε κάζθα ηξαβηέηαη βίαηα. Ζ κέξα πνπ ην αιεζηλό καο πξόζσπν θαλεξώλεηαη, ζέινπκε-δελ ζέινπκε, αθηηαζίδσην θαη ηξνκαθηηθά αιεζηλό. Πξέπεη λα ην θνηηάμνπκε, είλαη ζέκα δσήο θαη ζαλάηνπ. Πξέπεη λα ην ξσηήζνπκε, λα καο πεη πνηνη είκαζηε. Γηαηί κόλν απηό γλσξίδεη. Γπξλάκε απόηνκα, γηα λα αληηθξίζνπκε κηα ηξύπα ζηνλ θαζξέθηε. Πνύ απνπζηάδεη ην πξόζσπό καο; Σν μεράζακε ζε κηθξά, ηαπεηλά, εγθαηαιειεηκκέλα ζπίηηα, ζηε ζθόλε ρακειώλ, πιίλζηλσλ εξεηπίσλ, ζηνπο ηάθνπο αγξάκκαησλ, αθαηέξγαζηα ζνθώλ παππνύδσλ. Δθεί αθήζακε ζακκέλεο ηηο αιεζηλέο θαιεκέξεο, ηε ζπγθίλεζε ησλ ζηίρσλ, 15

ηελ αιιειεγγύε ησλ αλζξώπσλ θαη όηη πνιύηηκν δελ κεηξηέηαη ζε ρξήκα. Έθηνηε, πξνρσξήζακε ζηνλ «ζύγρξνλν θόζκν» απξόζσπνη, γπκλνί, παιεύνληαο λα θξαηήζνπκε ην λήκα ηεο ύπαξμήο καο άθνπν, κέζα ζε επνρέο δύζθνιεο, κέζα ζε έλα ηνπίν πνπ δελ καο κνηάδεη. Γίλακε αξρνληνρσξηάηεο, επελδύνληαο ζηα ρεηξόηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δύν ζπλζεηηθώλ ηεο ιέμεο. «Έρσ γάκν», ιέγακε θαη ζηεθόκαζηαλ θαινληπκέλνη ζε γθαδόλ μελνδνρείσλ, κε θαθειάθηα ζηα ρέξηα, ρσξίο αιεζηλή, από θαξδηάο επρή. «Καη νη γάκνη καο, ηα δξνζεξά ζηεθάληα θαη ηα δάρηπια, γίλνπληαη αηλίγκαηα αλεμήγεηα γηα ηελ ςπρή καο». Ούηε αηλίγκαηα, νύηε ηίπνηε. Όια απαληεκέλα, όια πεδά. Μεγάια θαη άδεηα. Απνκείλακε αλαίζζεηνη κπξνζηά ζην ηεξό, δώληαο έλα γπαιηζηεξό, αληηαηζζεηηθό, άραξν, αλέξαζην, αλίεξν, μνδεκέλν παξόλ. Υσξίο κλήκε, ρσξίο όλεηξν, δηαδεπγκέλνη από ην είλαη καο. Σα θαιύηεξα παηδηά καο ηα πνπιήζακε. Σα αθήζακε λα ζπαηαινύλ ηε δσή ηνπο ζε ινγηζηηθά βηβιία, ζε γξαθεία εηαηξεηώλ, ζε άςπρνπο ινγαξηαζκνύο. Σα θάλακε ζθιάβνπο κε ηίηινπο δηεπζπληηθνύ ζηειέρνπο. Σα ηαΐζακε ρξήκαηα, ηα ζπνπδάζακε ρξήκαηα, ηα κάζακε λα ζθέθηνληαη ρξήκαηα, λα ππεξεηνύλ ρξήκαηα, λα νλεηξεύνληαη ρξήκαηα, λα παληξεύνληαη ρξήκαηα, λα γελλάλε ρξήκαηα, λα είλαη ρξήκαηα. Μηινύλ άπηαηζηα ηα ρεηξόηεξα Αγγιηθά (απηά ηεο δνπιεηάο) θαη άζιηα ηα θαιύηεξα Διιεληθά (ηα Κππξηαθά). Όηαλ ηα ρξήκαηα ιείςνπλ, από πνύ ζα θξαηεζνύλ; Αληηθαηαζηήζακε ην γιέληη ζηελ πιαηεία ηνπ ρσξηνύ κε ην ζθπιάδηθν. Σνλ έξσηα κε ην ζηξηπηηδάδηθν. Σα αλαγθαία γηα ηελ επηβίσζε, κε έλα ηδηπ γεκάην άρξεζηα ςώληα. Σνλ ειεύζεξν ρξόλν κε ηελ ππεξσξία. Κάλακε ην παηγλίδη ησλ παηδηώλ ππεξπαξαγσγή, ζε πάξηη γελεζιίσλ θαηά παξαγγειία. Ξεράζακε πνηα είλαη ηα βαζηθά ζπζηαηηθά ηεο ύπαξμήο καο, σο αηόκσλ θαη σο θνηλσλίαο, αληηθαζηζηώληαο ηα κε όηη κάο γπάιηζε ζηε βηηξίλα. Γίλακε όηη καο έπεηζε ν δηαθεκηζηήο, ε ηειεόξαζε ή ην πεξηνδηθό λα γίλνπκε. Καηαληήζακε νπαδνί νκάδσλ, θαλαηηθνί, κε καραίξηα θαη κίζνο. Έθεβνο, πξνηνύ ζηραζώ όιεο ηηο νκάδεο εμίζνπ, ήκνπλ κε ηελ Οκόλνηα. Μηα κέξα πνπ έπαηδε κε ην ΑΠΟΔΛ, αξξώζηεζε ν ηπκπαληζηήο ησλ αληηπάισλ. Ήξζαλ ζηελ άιιε θεξθίδα θαη κνπ δήηεζαλ λα πάσ ζηε δηθή ηνπο, γηα λα παίμσ ην ηύκπαλν. Πήγα επραξίζησο. Πέξαζε ν θαηξόο, αιιάμακε. Ξεράζακε. Υσξηζηήθακε ζε θόκκαηα θαη ηα ςεθίζακε ηπθιά, δηραζηήθακε κε ηξόπν αηαίξηαζην ζηελ ηζηνξία θαη ηελ 16

παξάδνζή καο. ε κηα ζηαιηά ηόπν, ιέγακε «νη άιινη». Πήξακε ηα ρεηξόηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο Διιάδαο θαη ηα θάλακε αμηώκαηα. Να πάεη ζην θαιό ηέηνηνο εαπηόο, λα κελ μαλάξζεη. Καζόινπ κελ ηνλ θιάςνπκε, θαζόινπ κε καο ιείςεη. ηνλ αγύξηζην! Πέξαζαλ ρξόληα. Σν θνξίηζη από ηηο Φηιηππίλεο έθιαηγε θξπθά ζην θξεβάηη ηνπ γηα ην παηδί θαη ηε κάλα πνπ άθεζε γηα λα ζεξβίξεη θαθέ ηνλ θύξην Πάκπν, πνπ έγηλε ζεξ, γηα λα ζηδεξώλεη ηα αθξηβά βξαθηά ηεο θπξίαο Αληξνύιιαο, πνπ έγηλε κάληακ. Ζ θνπέια ζα γπξίζεη θησρή ζην Μπάγθην ίηη ή ζηε Μαλίια. Θα αγθαιηάζεη ηε κάλα ηεο, ζα θηιήζεη ην παηδί ηεο. Δκείο, πνύ επηζηξέθνπκε; Ση κέλεη όηαλ ν ζεξ θαη ε κάληακ, έθπιεθηνη, ράλνπλ ην απηνθίλεην, ηελ ππεξέηξηα, ην ινύζν θαη ην ζπίηη ηνπο; Ση θξαηηέηαη αλαιινίσην κέζα ζηνλ ρξόλν, θάησ από ηελ επηθάλεηα πνπ βνπιηάδεη; Πνύ αθξηβώο βξίζθεηαη αλεμίηεια ραξαγκέλνο ν βαζύο Υαξαθηήξαο πνπ καο επηηξέπεη, όηαλ όια αιιάδνπλ, λα ιέκε αθόκε «Δκείο»; Μπνξνύκε ζήκεξα λα απνθαζίζνπκε μαλά, ν θαζέλαο γηα ηνλ εαπηό ηνπ θαη όινη καδί, πνηνη είκαζηε. Ση είλαη ζεκαληηθό θαη ηη όρη. Ση αμίδεη λα πξνζπαζήζνπκε κέρξη ηέινπο. Πνηα ιόγηα αμίδεη λα πνύκε πξνηνύ θύγνπκε, πώο αμίδεη λα ζηαζνύκε θαη απέλαληη ζε ηη, πξνηνύ πεζάλνπκε. Κη απηό, κπνξνύκε λα ην θάλνπκε, αθόκε θαη λεζηηθνί, άλεξγνη θαη άζηεγνη. Ήηαλ όκσο αδύλαηνλ λα ην θάλνπκε ρνξηάηνη θαη ππνηαγκέλνη, κε έλαλ εαπηό-θαηαλαισηή, εμαξηεκέλν θαη επραξηζηεκέλν. Μείλακε ζε ζθελέο, ζην ύπαηζξν, γηα ρξόληα. Υάζακε γηα πάληα ηα ζπίηηα, ηα ρσξηά θαη ηηο δσέο καο. Πεξηκέλακε θάζε κέξα, γηα ρξόληα, αγλννύκελνπο πνπ δελ γύξηζαλ. Γηα δεθαεηίεο, αθνύγακε αεξνπιάλν θαη ζηξέθακε έληξνκνη ηα κάηηα ζηνλ νπξαλό. Υηαζηί ηαηλίεο ζηα παξάζπξα, κε ζπάζνπλ από ηνλ βνκβαξδηζκό πνπ κπνξνύζε αλά πάζα ζηηγκή λα μαλαξρίζεη. Σα παηδηά πνπ έβγαιαλ ην ζρνιείν δηαβάδνληαο κε ην θεξί ζηα αληίζθελα, ρεηκώλεο ζηε ζεηξά, βξίδνληαλ ζηελ Διιάδα από ηνπο Διιαδίηεο, γηαηί ηνπο έηξσγαλ ηηο ζέζεηο ζηα παλεπηζηήκηα. Ζ Μεγάιε Μακά ηίπνηα δελ θαηάιαβε. Κη αθόκε δελ θαηαιαβαίλεη. Γηαηί, κπνξεί ε Κύπξνο λα είλαη ειιεληθή, όκσο, πόζν ιίγν θππξηαθή είλαη ε Διιάδα! Πόζν ιίγν ειιεληθή είλαη ε Διιάδα! Δπηηξέςακε ζηνπο κηθξνύο πνιηηηθνύο ελόο αδύλακνπ θαη απξνζηάηεπηνπ ηόπνπ, λα ζπκπεξηθέξνληαη ζαλ άξρνληεο 17

απηνθξαηνξίαο. Να ππεξεηνύλ θόκκαηα θαη ηζέπεο, ζαλ λα κελ ππάξρεη απεηιή, θίλδπλνο θαη γθξεκόο, ζαλ λα είλαη αδύλαηνλ από ηε κηα κέξα ζηελ άιιε λα γίλνπκε κπνπθηά ζην ζηόκα θξνθνδείισλ. Δίδακε ηα ηξπθεξά, αγλά ρακόγεια ησλ παηδηώλ ηνπ Απειεπζεξσηηθνύ Αγώλα λα ρξεζηκνπνηνύληαη από βάξβαξνπο, απαίδεπηνπο «παηξηώηεο» κε μπξηζκέλα θεθάιηα, θαιαθξνύο «απ έμσ θη από κέζα». Εήζακε ηελ αδηθία, ηελ απώιεηα, ηελ εγθαηάιεηςε. Σα μέξνπκε όια, ηα είδακε όια, ηα δήζακε όια. Σώξα ζα θνβεζνύκε; Όηαλ θιαίγακε ην 74, θιαίγακε γηα ηα ζπίηηα καο. ήκεξα ζα θιάςνπκε γηα ηηο επαύιεηο καο; Σόηε, θιαίγακε γηα ην ρσξηό καο. Θα θιάςνπκε ζήκεξα γηα ηελ ηξάπεδα; Σόηε, γηα ηνπο ηάθνπο ησλ γνληώλ καο. ήκεξα γηα ηα ρξέε καο; Σόηε, γηα ηηο δσέο καο. ήκεξα γηα ηηο δνπιεηέο καο; Γελ λνκίδσ... Ζ θνηλσλία καο, απηή ε δηαιπκέλε, πηέδνληαο αζηακάηεηα ηελ όπνηα επίζεκε πνιηηηθή εγεζία, αιιά θαη πέξα απ απηήλ, ζα αλαπηύμεη κεραληζκνύο ζηήξημεο ησλ αλέξγσλ, ζα θξνληίζεη ηα παηδηά ηεο. Όρη από ειεεκνζύλε. Από αιιειεγγύε. Καη κε ηε γλώζε πσο, αλ ν δηπιαλόο δελ δεη θαιά, θαλείο δελ δεη θαιά. Γηαηί, όηη πνηέ καο θξάηεζε ζ απηόλ ηνλ ηόπν, ήηαλ έλαο ηδηόκνξθνο, πνηεηηθόο, παξάινγα σξαίνο θνηλσληθόο ηζηόο, πνπ απηνπξνζηαηεύεηαη θαη πνπ καο πξνζηαηεύεη. Απηόο είλαη πνπ αλάγθαζε ηνπο βνπιεπηέο λα πνπλ, γηα κηα έζησ ζηηγκή, «Όρη». Σν «Όρη» ηεο Κππξηαθήο Βνπιήο, είλαη ζεκαληηθόηεξν απ όηη θάπνηνη ραηξέθαθνη κπνξνύλ λα ππνςηαζηνύλ. Κη αο επηζηξέςεη ε Βνπιή εθιηπαξώληαο ηνπο Σξντθαλνύο, θη αο πέζεη ζηα γόλαηα, θη αο ηνπο γιύςεη ηα πόδηα, κεηά. Κη αο ράζνπκε πεξηζζόηεξα. Γηαηί, γηα κηα ζηηγκή έζησ, έκνηαζε ε Γεκνθξαηία λα έρεη λόεκα, έλα λόεκα μεραζκέλν εδώ θαη δεθαεηίεο. Έκνηαζαλ, έζησ θαη γηα κηα ζηηγκή, νη εθπξόζσπνη λα εθπξνζσπνύλ πξάγκαηη. Ζ ζηηγκή θαηαγξάθεηαη θαη κέλεη, δεκηνπξγώληαο πξνεγνύκελν, παξά ηελ όπνηα θαηάιεμε. Καη ην γεγνλόο πσο ην πξνεγνύκελν δεκηνπξγήζεθε από κηζή κεξίδα ηόπν, αγαπεηνί ινγηθνί ινγηζηέο, ην θάλεη αθόκε ζεκαληηθόηεξν. Σίπνηα «δηθό ζαο» δελ ζα κείλεη πνηέ ζηελ Ηζηνξία, λα ζεκαηνδνηεί, λα θαζνξίδεη, ή έζησ λα ζπκίδεη θάηη ππαξμηαθά ζεκαληηθό. Αθήζηε καο λα ην ραξνύκε. Γελ καο πξνζθέξνληαη ζπρλά ηέηνηεο ραξέο. Απηό ην «Όρη», θαίλεηαη λα είρε θαη ρεηξνπηαζηά απνηειέζκαηα: Δθηόο από ηε δπλαηόηεηα κε θνξνιόγεζεο ησλ κηθξνθαηαζεηώλ, εθηόο από ην ρξνληθό πεξηζώξην πνπ έδσζε γηα ηε λνκνζεηηθή ξύζκηζε ηνπ 18

πεξηνξηζκνύ ησλ ζπλαιιαγώλ θαη ηε δεκηνπξγία Σακείνπ Αιιειεγγύεο, πνπ κπνξνύλ λα παίμνπλ ζεκαληηθά ζεηηθό ξόιν ζην κέιινλ, έδσζε θαη ηε δπλαηόηεηα, έζησ ζπαζκσδηθά, έζησ ηελ ηειεπηαία ζηηγκή, έζησ κε απνγνεηεπηηθό απνηέιεζκα, λα κεηξεζνύλ νη δπλάκεηο θαη νη «θηιίεο», ηόζν ηεο Κύπξνπ, όζν θαη ηεο Διιάδαο. Βνήζεζε λα θαζαξίζεη ην ηνπίν, λα ηειεηώζνπκε κε ςεπδαηζζήζεηο, λα θαηαιάβνπκε μαλά ην πόζν κόλνη είκαζηε, ην πόζε επζύλε έρνπκε. Θα ήκαζηαλ αθειείο αλ πηζηεύακε πσο κε έλα «Ναη» ζα ζώδακε θάηη, αο πνύκε ηε Λατθή Σξάπεδα ή ηελ Κύπξνπ (αιήζεηα, πόζν «δηθή καο» κπνξεί λα είλαη κηα ηξάπεδα;) θαη καδί ηηο δνπιεηέο, ή ηνπο θόπνπο κηαο δσήο πνπ ηνπο εκπηζηεπηήθακε. Ξέξνπκε θαιά πσο όηη έκεηλε εθηεζεηκέλν (ην γηαηί είλαη κηα άιιε θνπβέληα, πνπ ειπίδσ πσο ζα γίλεη), νύησο ή άιισο, θαη κε ηα «Ναη» θαη κε ηα «Όρη», ζα θαηαζπαξαρζεί. Γπζηπρώο, δελ ήηαλ δπλαηόλ λα ππάξρεη plan B. Θα ήηαλ αδύλαηνλ λα έρεη εθπνλεζεί από αλζξώπνπο ηεο γεληάο κνπ θαη ηεο πξνεγνύκελεο, από αλζξώπνπο βνπηεγκέλνπο ζηελ θαηαλάισζε, ζην εθήκεξν, ζην ζπκθέξνλ, ζην λενπινπηηζκό θαη ζην ηίπνηε, κηα πνιηηηθή πνπ λα έρεη βάζνο θαη ζνβαξόηεηα. Κη όκσο, απηνί νη άλζξσπνη, ρσξίο δηθιίδεο αζθαιείαο, ρσξίο ινγηθή, είπαλ ελζηηθησδώο Όρη. Έζησ θαη γηα κηα ζηηγκή. Έλα Όρη θαηαζηξνθηθό θαη ιπηξσηηθό καδί, πνπ εζείο, αγαπεηνί Διιαδίηεο κλεκνληαθνί, πνιηηηθνί θαη δεκνζηνγξάθνη, κε πξόζρεκα ην θαιό καο, δελ ζα πείηε πνηέ. Θα πξνηηκήζεηε λα θαηαζηξαθνύκε εμίζνπ, ιέγνληαο Ναη. Οη Κύπξηνη πξνζθπγνπνηνύκαζηε μαλά ζηελ ίδηα καο ηελ παηξίδα. Υάλνπκε μαλά ηε δσή όπσο ηε ρηίζακε, όπσο λνκίδνπκε πσο ηε δηαιέμακε, όπσο λνκίζακε πσο καο αλήθεη. Καη θνβόκαζηε. Δίλαη αλζξώπηλν. Όκσο, ηη πξαγκαηηθά θνβόκαζηε; Όηη ζα πεηλάζνπκε; Πεηλάζακε θαη παιηόηεξα. Όηη ζα θξπώζνπκε; Κξπώζακε ρξόληα. Όηη ζα κείλνπκε κόλνη; Πάληα κόλνη ήκαζηαλ. Όηη ζα πνλέζνπκε; Από πόλν άιιν ηίπνηε... Όηη ζα καο θαηαθηήζνπλ; Πάληα θαηαθηεκέλνη ππήξμακε. Θα ηα θαηαθέξνπκε, ην μέξνπκε θαιά! Γηαηί, ηειηθά, δελ θνβόκαζηε ηίπνηε. Γηαηί, ηειηθά, ην κόλν πνπ θνβόκαζηε, είλαη ην ππνρξεσηηθό θνίηαγκα ζηνλ θαζξέθηε. Σν κόλν πνπ καο θνβίδεη, είλαη ην κόλν πνπ πξαγκαηηθά έρνπκε: ην αιεζηλό καο πξόζσπν. Αο ην μεζάςνπκε, αο ην ζπκεζνύκε, αο ην θνηηάμνπκε. Δλώ όινη, θίινη θαη ερζξνί, καο αγξηνθνηηάδνπλ, ελώ ε κάζθα καο πέθηεη λεθξή, απηό ζα καο ρακνγειάζεη». 19

Γηάλλεο Πξηλ γπξίζνπκε ζηελ Διιάδα αο δηδαρηνύκε κεξηθά αθόκα πξάγκαηα από έλαλ από ηνπο Κύπξηνπο πνπ ηξαγνύδεζαλ, όπσο ζα δνύκε, θη νη δηθνί καο πνηεηέο, όπσο ν Ρίηζνο, θη αθόκε θη νη πνηεηέο ησλ αληηπάισλ Γξεγόξεο Απμεληίνπ Τα πρώτα χρόνια τησ ζωθσ του Ο Αυξεντίου γεννικθκε ςτισ 22 Φεβρουαρίου του 1928 ςτο χωριό Λφςθ που βρίςκεται ανάμεςα ςτθ Λευκωςία και ςτθν Αμμόχωςτο. Πιγε δθμοτικό ςτο χωριό του, και μετά ςτο γυμνάςιο τθσ Αμμοχϊςτου. Μετά το γυμνάςιο πιγε ςτθν Ελλάδα με ςκοπό να ςπουδάςει ςτθ τρατιωτικι χολι Ευελπίδων, όμωσ ςτισ εξετάςεισ δεν κατάφερε να ειςαχκεί. Κατετάχκθ ςτον Ελλθνικό ςτρατό και πζραςε από τθ χολι Εφζδρων Αξιωματικϊν Πεηικοφ, ενϊ παράλλθλα μελετοφςε φιλολογία για να μπει ςτθν φιλοςοφικι ςχολι Ακθνϊν. Απολφκθκε από το τρατό ωσ Ζφεδροσ Ανκυπολοχαγόσ Πεηικοφ, και ςτθ ςυνζχεια υπθρζτθςε ςτα ελλθνοβουλγαρικά ςφνορα για λίγουσ μινεσ, προτοφ και επιςτρζψει ςτθν Κφπρο το 1952. Τα χρόνια ςτην Ε.Ο.Κ.Α. (Εινικθ Οργάνωςη Κυπρίων Αγωνιςτών) Με βοικεια του Γρθγόρθ Γρθγορά από τθν Λφςθ, από τουσ πρϊτουσ που μυικθκαν ςτον αγϊνα τθσ Ε.Ο.Κ.Α. γνωςτοφ και ωσ 'Νταβζλθ', εξάδελφου του Γρθγόρθ Αυξεντίου, ςτισ 20 Ιανουαρίου 1955, ζγινε θ πρϊτθ ςυνάντθςθ του Αυξεντίου με τον Γρίβα που ιταν αρχθγόσ τθσ Ε.Ο.Κ.Α. (Εκνικι Οργάνωςθ Κυπρίων Αγωνιςτϊν), ςτον οποίο ζδωςε τον λόγο τθσ τρατιωτικισ του Σιμισ, αντί του κακιερωμζνου όρκου τθσ Ε.Ο.Κ.Α. και ζτςι μπικε ςτον αγϊνα κατά των Άγγλων. Μπαίνοντασ ςτον αγϊνα του δόκθκαν τα εξισ ψευδϊνυμα: 20

«Ηιδροσ», «Ριγασ», «Αίαντασ», «Άρθσ», «Μάςτροσ», «Ανταίοσ» και «Ηϊτοσ». Αγωνίςτθκε ςκλθρά ςτθν αντίςταςθ κατά των Άγγλων και πολφ γριγορα του δόκθκε θ κζςθ του υπαρχθγοφ τθσ Ε.Ο.Κ.Α. Τπθρζτθςε ωσ Σομεάρχθσ Αμμοχϊςτου-Βαρωςίων ςτισ αρχζσ του Αγϊνα. Ζνα από τα ςθμαντικότερα κρθςφφγετα που χρθςιμοποίθςε ο Γρθγόρθσ Αυξεντίου τον καιρό του Αγϊνα βρίςκεται ςτθν καρδιά του Παλαιχωρίου, δίπλα από τθν Εκκλθςία τθσ Παναγίασ Χρυςοπαντάναςςασ. Οι Άγγλοι δεν μποροφςαν να τον πιάςουν και τον είχαν επικθρφξει με το ποςό των 250 λιρϊν. Κρυφά παντρεφτθκε τθν Βαςιλικι μια νφχτα ςτο μοναςτιρι του Αχειροποιιτου ςτισ 10 Ιουνίου 1955. Ποτζ οι Άγγλοι δεν μπόρεςαν να πιάςουν το «Ηιδρο». Κάποτε μεταμφιζςτθκε ςε καλόγερο ςτο μοναςτιρι του Μαχαιρά, κοντά ςτο οποίο ιταν και το κρθςφφγετό του. Πλθςιάηοντασ οι Άγγλοι ςτο μοναςτιρι δεν ζχαςε το κουράγιο του και μεταμφιεςμζνοσ πζραςε τουσ Άγγλουσ χωρίσ να τον αναγνωρίςουν. 21

Ο ιάνατοσ του Γξεγόξεο Απμεληίνπ τισ 3 Μαρτίου του 1957 οι Άγγλοι, φςτερα από προδοςία πλθροφορικθκαν το κρθςφφγετό του κοντά ςτο Μαχαιρά. Σο περικφκλωςαν με αυτοκίνθτα και ελικόπτερα, μετά από πολφωρθ μάχθ και αρκετοφσ νεκροφσ Άγγλουσ ζριξαν βενηίνθ ςτο κρθςφφγετο και τον ζκαψαν ηωντανό. Σο καμζνο ςϊμα του κάφτθκε ςτισ 4 Μαρτίου ςτισ Κεντρικζσ Φυλακζσ Λευκωςίασ, ςτο χϊρο που είναι γνωςτόσ ςιμερα ωσ «Σα φυλακιςμζνα μνιματα» από τουσ Άγγλουσ ςτρατιϊτεσ από φόβο λαϊκϊν εκδθλϊςεων. Ο τότε ανταποκριτισ του Αςςοςιζϊντ πρεσ ςτθν Κφπρο Άλεξ Ευκυβοφλου μετζδωςε μεταξφ άλλων ότι θ μάχθ άρχιςε 4.30ϋ π.μ και ζλθξε ςτισ 2.00ϋ μ.μ. Η μάχθ διεξαγόταν υπό ραγδαίασ βροχισ και πριν φονευκεί ο Γρθγόρθσ Αυξεντίου ζρριψε περί τισ 1000 ςφαίρεσ και αρκετζσ χειροβομβίδεσ φονεφοντασ 47 ςτρατιϊτεσ. Τθν διεφκυνςθ τθσ μάχθσ τθν είχε ο Υπολοχαγόσ Τηων Μίντλεττον. Ο Γρθγόρθσ Αυξεντίου ιταν μόλισ 29 ετϊν. Το κρηςφφγετο ςτο οποίο πέιανε ο Γξεγόξεο Απμεληίνπ Πολλοί Ζλλθνεσ και ξζνοι ποιθτζσ εμπνεφςτθκαν από τον αγϊνα και το κάνατο του Γρθγόρθ Αυξεντίου και ζγραψαν ποιιματα προσ τιμιν του, το ςθμαντικότερο εκ των οποίων Ο Αποχαιρετιςμόσ του Γιάννθ Ρίτςου.Επίςθσ, γνωςτό ποίθμα είναι και θ μπαλάντα του Γρθγόρθ Αυξεντίου. Απνραηξεηηζκόο- Γηάλλεο Ρίηζνο (Ο Γ. Απμεληίνπ, απνθιεηζκέλνο ζηε ζπειηά ηνπ ηεο Μνλήο Μαραηξά Μνλνινγεί) "Κη αιήζεηα, μέραζα λα ζαο πσ ην θπξηόηεξν,-πνπ κόιηο ηώξα ην' καζα- δελ είλαη ηόζν δύζθνινο ν ζάλαηνο. Σν αληίζεην κάιηζηα. Καη ζαο βεβαηώλσ ηώξα κε ην αίκα κνπ: πνηέ δελ ήηαλ ηόζν επηπρηζκέλνο ν Υξηζηόο 22

όζν ηελ ώξα πνπ ην ηειεπηαίν θαξθί ηνλ άθεζε αθίλεην, ρσξίο λα ηνλ ζθνηώζεη, γηα λα θνηηάμεη θαηάκαηα ηνλ νπξαλό θαη ηε ζπζία ηνπ, πνηέ ν Πξνκεζέαο δελ αληίθξηζε ηόζν γαιήληα θη νιόθσηα ηνλ θόζκν όζν ηελ ώξα πνπ ην ξάκθνο ηνπ όξλενπ βξήθε ηα κάηηα ηνπ, μέξνληαο, ηόηε κόλν, πσο είρε αμησζεί λα δώζεη ην θώο θαη ηε θσηηά ζηνλ άλζξσπν " "Με ηνύηε ηελ αγάπε, ιέσ, πσο κηα κέξα, νη μύιηλνη ζηαπξνί ζα κπνπκπνπθηάζνπλ ηξηαληάθπιια -λαη, θη ν δηθόο κνπ ν ζηαπξόο, ν θακέλνο, ν πέηξηλνο κε ηνύηε ιέσ ηελ αγάπε κηα κέξα ζα ιπγίζνπκε θείλνπο πνπ θέξλνπλ η' άδηθν θαη ζπέξλνπλε ην κίζνο. Σνύηε είλαη ε εληνιή κνπ - κ' όιν πνπ απηή ηελ ώξα δελ ην 3έξσ ην κίζνο ζα λα κελ ην' καζα πνηέο ή λα ην μέραζα. Γεηα ζαο." "O άλζξσπνο είλαη πην ηξαλόο απ' ηελ θαζεκεξηλή ηελ έγλνηα ηνπ. Κη έιεγα πάιη πνπ άλζξσπνο αξρίδεη από ηελ έγλνηα ηνπ γηα ην ςσκί Κη όιν ηξαβάεη πην πέξα απ' ηε ζθιαβηά ηνπ, από ζθιαβηά ζε ζθιαβηά, από μεζθιάβσκα ζε μεζθιάβσκα, απ' ην μεζθιάβσκα ηεο παηξίδαο, ζην μεζθιάβσκα ηνπ θόζκνπ, ώζπνπ λα ληώζεη, κπαίλνληαο ίζα ζηνλ νπξαλό, λα αρλίδεη ην θεγγάξη ζην θόξθν ηνπ, ώζπνπ λα θιάςεηο κηα λύθηα γηα από αγάπε γηα όιν ηνλ θόζκν " 23

Η Μπαιάληα ηνπ Γξεγόξε Απμεληίνπ (Σν πνίεκα έγξαςε θάπνηνο άγλσζηνο Αγγινο πνηεηήο. Γεκνζηεύηεθε ζε κηα αγγιηθή εθεκεξίδα ιίγεο κέξεο κεηά ηνλ εξσηθό ζάλαην ηνπ Γξεγόξε Απμεληίνπ) Δβγα έμσ, έβγα, ληε Γξεγόξε, κε ληνπθέθηα ε ζπειηά ζνπ είλαη δσζκέλε πάλσ απ ηα βνπλά ν ήιηνο αλαηέιιεη θαη ζα ρεηο ηε δσή ζνπ θεξδηζκέλε. Γελ αθνύο ηνλ αμησκαηηθό, πνπ ζνπ θσλάδεη; Σε γιώζζα ηε δηθηά ζνπ θαζαξά κηιά. Φήισζ ηα ρέξηα, παξαδόζνπ, ηνλ ήιην λα ραξείο μαλά. Μόλνο, νιόκνλνο απέκεηλεο, Γξεγόξε νη θίινη ζνπ έθπγαλ καθξηά ζνπ, δηάιεμαλ κηα δσή θπιαθηζκέλε, κπνξείο ηελ ίδηα λα δηαιέμεηο γηα δηθηά ζνπ. Διάηε κέζα, ειάηε, έθξαμ εθείλνο είκαη κνλάρνο, λαη κνλάρνο κνπ, έλαο εγώ θαη ην ληνπθέθη κνπ θαη ζαο πεξηκέλσ. Οπνηνο κπνξεί, αο έξζεη λα κε πάξεη. Κη έηζη αξρίδνπλ ηα ληνπθέθηα λα βξνληνύλ θη νη ζθαίξεο λα γνξγνπεηνύλ ηξηγύξσ θη ν ήιηνο, ληε Γξεγόξε, δελ κπνξεί λα δεη, γηαη έρεη ςειά ζηνλ νπξαλό αλεβεί. Με η απηόκαηα πεγαίλνπλ λα ηνλ πηάζνπλ θαη ρεηξνβνκβίδεο ηνπ πεηνύλ, 24

κε δαθξπγόλα δεηνύλ λα ηνλ ηπθιώζνπλ, ηνλ άληξα, πνπ λα πηάζνπλ δελ κπνξνύλ. Σόηεο, βαξέιηα κε βελδίλ αδεηάδνπλ θη νη ζηξαηηώηεο ζηέθνληαη καθξηά θαη ζηε βελδίλε θσηηά βάδνπλ θαη ζαλ θόιαζε θιέγεηαη ε ζπειηά. Μ αθόκα ην ληνπθέθη ηνπ ιαιεί θη νη εμήληα αθνύλ ηνλ έλα. Σν θσο γίλεηαη γθξίδν θαη καβί θη ε κάρε ζπλερίδεηαη νινέλα. Βελδίλε, δπλακίηε θαη θσηηά ηα βξάρηα όια έρνπλ πιεκκπξίζεη γηαηί, όηαλ θνπξαζηνύλε ηα ζθπιηά, ε αιεπνύ δελ πξέπεη πηα λα δήζεη. Καη ην ρσξηό, επάλσ ζηε βνπλνθνξθή, από ηελ έθξεμε, ζπζέκεια θνπληέηαη θη όηαλ πηα ε ζπειηά έκεηλε βνπβή απ ηνπο εμήληα, πνπ πξνζκέλνπλε, παηηέηαη. Σόηεο, ν θπβεξλήηεο, ήξζε λα ηνπο πεη πόζν πνιέκεζαλ αληξεησκέλα θαη πσο ην ζύληαγκά ηνπο θέξδηζε λέα ηηκή, γηαηί νη εμήληα ζθόησζαλ ηνλ έλα. Μα, όηαλ κηιάεη αδεξθόο ζ αδεξθό θαη παηέξαο ζε αγόξη, ζα θξαηάεη ζην ζηόκα ηνπ ν ιαόο αζάλαηε ηε κλήκε ηνπ Γξεγόξε. 25

ΤΓ γηα λα θαηαιάβνπκε θαη ηη ελλννύζε ν Αιθίλννο κε ππνγξαθή απαγρνληζκνύ 19-ρξνλσλ Ψάτνοντας για τη λεστεριά...εσαγόρας Παλληκαρίδης Σνπο ζηίρνπο απηνύο ηνπο έγξαςε ν Επαγόξαο Παιιεθαξίδεο πξνηξέπνληαο ηνπ ζπκκαζεηέο ηνπ λα αγσληζηνύλ γηα ηε ιεπηεξηά ηεο Κύπξνπ ην 1955. Εθηειέζηεθε από ηνπο Άγγινπο ζηηο 14/3/1957 (19 ετών) Τους παραθέτω επ ευκαιρία της αυριανής εθνικής επετείου. Παλιοί συμμαθηταί, Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ. Θα πάρω μιαν ανηφοριά, Θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια, που παν στη Λευτεριά. Θ' αφήσω αδέλφια συγγενείς, την μάνα, τον πατέρα, μεσ' τα λαγκάδια πέρα, και στις βουνοπλαγιές. Ψάχνοντας για τη λευτεριά, θα 'χω παρέα μόνη, κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές. Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα 'ρθει το καλοκαίρι, τη λευτεριά να φέρει, σε πόλεις και χωριά. Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια, που παν' στη Λευτεριά. 26

Τα σκαλοπάτια θ' ανεβώ, θα μπω σ' ένα παλάτι, το ξέρω θα 'ν' απάτη, δεν θά 'ναι αληθινό. Το παλάτι θα γυρνώ, ώσπου να βρω το θρόνο, βασίλισσα μια μόνο, να κάθεται σ' αυτόν. Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου, και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ. Γεια σας παλιοί συμμαθηταί! Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει έναν χαμένο αδελφό, έναν παλιό του φίλο. Ας πάρη μιαν ανηφοριά, ας πάρη μονοπάτια, να βρή τα σκαλοπάτια, που παν στη Λευτεριά. 5 Δεκεμβρίου 1955 27

Πάλνο Σελ Κύπξν αγάπεζε θαη ηξαγνύδεζε πνιύ θη ν εθέξεο πνπ, όπσο θη ν Διύηεο, ηηκήζεθε κε ην βξαβείν Ννκπει. Αο δνύκε πσο βιέπεη ηελ απνζηνιή ηεο Σέρλεο θαη ην ρξένο ηεο πξνο ηελ επνρή ηεο Γηώξγνο Σεθέξεο Η Τέρλε θαη ε επνρή Ο Γηώξγνο Σεθέξεο (1900-1971) εθηόο από ην θαζαξά πνηεηηθό ηνπ έξγν, πνπ ηνπ επηθύιαμε κηα θνξπθαία ζέζε ζηε λενειιεληθή πνίεζε, αζρνιήζεθε θαη κε ην θηινινγηθό δνθίκην. Οη κειέηεο ηνπ έρνπλ ζπγθεληξσζεί ζε δπν ηόκνπο κε ηνλ ηίηιν Γνθηκέο. Πεξηιακβάλνπλ ηηο απόςεηο ηνπ πνηεηή γηα ηελ πνίεζε, θαζώο θαη ηηο απόςεηο ηνπ γηα ζπγγξαθείο θαη θείκελα κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηε λενειιεληθή ινγνηερλία (Κάιβνο, Καβάθεο, Μαθξπγηάλλεο, Δξσηόθξηηνο θ,ά.). Τα δνθίκηα ηνπ Σεθέξε δηαθξίλνληαη γηα ηε δηεηζδπηηθόηεηα ηεο παξαηήξεζεο, ην βάζνο ηνπ ζηνραζκνύ θαη ηελ θαζαξόηεηα ηεο έθθξαζεο. Τν εξώηεκα ήηαλ: ηη πξέπεη λα θάλεη ν πλεπκαηηθόο εξγάηεο απέλαληη ζηνπο ζξεζθεπηηθνύο θαλαηηζκνύο πνπ είραλ εμαπνιύζεη νη πνιηηηθέο νξζνδνμίεο ηνπ θαηξνύ. Οη άλζξσπνη πνπ απνθξίζεθαλ κπνξνύλ λα ρσξηζηνύλ, λνκίδσ, ζε δπν θαηεγνξίεο: α) Σ εθείλνπο πνπ πξνηίκεζαλ λ' αθηεξσζνύλ ζην έξγν ηνπο πηζηεύνληαο, ζπλεηδεηά ή αζπλείδεηα, πσο ην έξγν ηνπο ζα απαληνύζε θαιύηεξα από ηνπο ίδηνπο. Μεξηθνί από απηνύο έηπρε λα βξεζνύλ θαηαδηθαζκέλνη ζε ζάλαην θαη 28

από ηνπο δπν αληίκαρνπ ο θαλαηηζκνύο, θαη β) Σ εθείλνπο πνπ πξνηίκεζαλ, ελλνώ πάληα σο ηερλίηεο θαη όρη σο πνιηηηθά όληα (ην πνιηηηθό ρξένο δελ αθνξά ηε ζπδήηεζή καο), λα δηαιέμνπλ ηα ζηξαηόπεδα ηεο θνηλσληθήο πάιεο. Οη θαιύηεξνη, θαζώο πηζηεύσ, αλάκεζα ζηνπο ηειεπηαίνπο ηνύηνπο έθαλαλ ηελ πξάμε απηή κε απόιπηε ζπλείδεζε ηνπ ηη έθαλαλ. Δίπαλ δειαδή θαζαξά: «Σήκεξα έρνπκε πόιεκν, θαη όια πξέπεη λα ππνηαρζνύλ ζηηο πξνζηαγέο ηνπ πνιεκάξρνπ καο. Αύξην, ζαλ ηειεηώζνπκε. ζα ζπδεηήζνπκε γηα ηελ Τέρλε.» Υπό ηνλ όξν απηό έρσ ην ρξένο λα πξνζζέζσ όηη ηνπο ζέβνκαη απόιπηα, γηαηί νη κόλεο ζπδεηήζεηο πνπ κ' ελδηαθέξνπλ είλαη εθείλεο όπνπ νη δηαιεγόκελνη δελ πξνζπαζνύλ λα ζνιώλνπλ ηα λεξά κε δεκαγσγηθά ηζαθίζκαηα. Καη πξαγκαηηθά δελ είλαη ινγηθό λα ξσηνύκε αλ ε Τέρλε πξέπεη λα είλαη απηόλνκε - ε απηνλνκία ηεο Τέρλεο είλαη αμίσκα - αιιά αλ πξέπεη ν θαιιηηέρλεο, ζηελ ηπξαλληζκέλε θαη θνκκαηηζκέλε επνρή καο, λ' απνθαζίζεη πσο ε Τέρλε είλαη δεπηεξεύνπζα ππόζεζε θαη λα ηελ εμαξηήζεη από ηα θξηηήξηα θαη ηελ επηηπρία κηαο πνιηηηθήο ζθνπηκόηεηαο. Βιέπεηε, ζηελ Τέρλε, όπσο θαη ζηηο άιιεο ηίκηεο αλζξώπηλεο δνπιεηέο, δελ είλαη βνιεηό λα δνπιεύεη θαλείο δπν αθεληάδεο, ή αλ πξνηηκάηε λ'" αλαθέξσ ηνλ Auden πνπ ππεξέηεζε σζηόζν εζεινληήο ζηελ Ιζπαλία: Να γίλεη ε Τέρλε δελ κπνξεί ηεο θνηλσλίαο ε κακή. Αλ ν ηερλίηεο πξνηηκήζεη ηελ πνιηηηθή ζθνπηκόηεηα, δελ έρσ ηίπνηε λα πσ. Γηα εθείλνπο όκσο πνπ ζα πξνηηκήζνπλ ηελ Τέρλε, ζα ήζεια λα πξνζζέζσ αθόκε δπν ιόγηα. Όηαλ ιέσ Τέρλε, δελ ελλνώ δηόινπ ηε ζεσξία πνπ πξέζβεπε «ε ηέρλε γηα ηελ ηέρλε». Η δηδαζθαιία απηή, πνπ δε ρξεζηκεύεη πηα ζε ηίπνηε, θαηάλ ηεζε λα ζεκαίλεη ηε δνπιεηά ελόο αλάπεξνπ αλζξώπνπ πνπ θηηάλεη αδεηαλά θνκςνηερλήκαηα θιεηζκέλνο κέζα ζ' έλα απνζηεηξσκέλν δσκάηην. Δλλνώ κόλν ηελ πλεπκαηηθή ηάμε πνπ δεκηνπξγνύλ ηα θαιά έξγα ηεο ηέρλεο, πεξαζκέλα ή ζεκεξηλά, εθείλα πνπ λνκνζεηνύλ, εθείλα πνπ ζα καο δηδάμνπλ. Αλ θνηηάμνπκε 29

ινηπόλ ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ βγαίλνπλ από απηά ηα έξγα, ζα ηδνύκε πσο δελ είλαη δηόινπ μέλα από ηνπο αγώλεο θαη ηνπο πόζνπο ηεοεπ9ρήο ηνπο. «ν κεγάινο θαιιηηέρλεο», όπσο είπαλ, «δελ είλαη ηεο επνρήο ηνπ, είλαη απηόο ν ίδηνο ε επνρή ηνπ.» Καη αιεζηλά, ε δσή ηνπ πνηεηή: απηό ην ζύλνιν ησλ εληππώζεσλ, αηζζήζεσλ, αληηδξάζεσλ πνπ είλαη ην πιηθό ηνπ έξγνπ ηνπ, είλαη ζπλάκα έλα θνκκάηη ηεο αλζξσπόηεηαο πνπ ηνλ πεξη ζηνηρίδεη κε ηνπο θαεκνύο ηεο, ηνπο πόλνπο ηεο, ην κεγαιείν ηεο, ηνπο εμεπηειηζκνύο ηεο. Όζν πεξηζζόηεξν «όκνηνο εαπηώ» είλαη ν θαιιηηέρλεο - θαη ζα ήζεια ηνύην λα λνεζεί όρη κε ηελ έλλνηα κηαο επηθαλεηαθήο ζπλείδεζεο, αιιά κηαο γλώζεο πνπ αλαηξέρεη ζηα πην βαζηά θαη αγλνεκέλα ζηξώκαηα ηεο αλζξώπηλεο ύπαξμεο - ηόζν πην πιέξηα κεηαγγίδεη ηελ επνρή ηνπ ζην έξγν ηνπ. Ο δεζκόο ηνπ πνηεηή κε ηελ επνρή ηνπ δελ είλαη ν δηαλνεηηθόο ή θαη ν αηζζεκαηηθόο αθόκε δεζκόο πνπ ζπλδέεη ηνπο αλζξώπνπο ζε κηα πνιηηηθή δηαδήισζε, αιιά έλαο νκθάιηνο ιώξνο, όπσο ην έκβξπν κε ηε κεηέξα ηνπ, έλαο δεζκόο θαζαξά βηνινγηθόο. Δίκαζηε όινη θιεξσηνί ηεο επνρήο καο έιεγε ν ίδηνο πνηεηήο πνπ αλάθεξα παξαπάλσ. Πώο λα γίλεη αιιηώο. Από ηελ θαξαβάλα ηεο ζξεθόκαζηε. Κη απηό εμεγεί ην γηαηί βιέπνπκε μαθληθά έλαλ αιεζηλό πνηεηή πνπ έρεη ηηο πην παξάινγεο ή «μεπεξαζκέλεο» πνιηηηθέο δνμαζίεο (ε ηαπεηλή κνπ γλώκε είλαη πσο ε πνηεηηθή πνιηηηθή, όπσο θαη ε πνηε ηηθή πξόδα, είλαη από ηα ρεηξόηεξα πξάγκαηα πνπ ππάξρνπλ ζηνλ θόζκν) λα παξνπζηάδεη έλα έξγν πνπ, εθηόο από ηηο νπζηαζηηθέο αξεηέο ηνπ, νδεγεί, αθόκε θαη πνιηηηθά, πνιύ θαιύηεξα από έλα ζσξό δεκόζηνπο ξήηνξεο. Αιιά γηα λα κπνξέζεη λα δνπιέςεη ν θαιιηηέρλεο πξέπεη λα είλαη ειεύζεξνο. Κη έρσ ηελ ηδηνηξνπία λα πηζηεύσ, πσο έλαο από ηνπο ζθνπνύο απηνύ ηνπ πνιέκνπ πνπ κε ηόζνλ εξσηζκό θαη κε ηόζεο ζπζίεο έθαλε ν ιαόο καο ήηαλ θαη απηνύ ηνπ είδνπο ε ειεπζεξία' γηα λα κελ πέζεη δειαδή ν θόζκνο θαη ν ηόπνο καο ζε κηα θαηάζηαζε θαηαιεπηηθήο ειηζηόηεηαο. Κη αλ ηύρεη, δνπιεύνληαο έηζη ζαλ ειεύζεξνο άλζξσπνο ν πνηεηήο, λα θηηάμεη θαλέλα έξγν «πξνπαγάλδαο», όπσο ιέλε (αο πνύκε πσο ην πνίεκά ηνπ ιέγεηαη Οη Πέξζεο), δε ζα είλαη 30

ζπνξά θαθίαο αιιά έλα έξγν πνπ κνηξαία, θαη αλαπόθεπθηα, θαη ππνρξεσηηθά, ζα πξέπεη λα ην ρεηξνθξνηήζνπλ θαη νη ερζξνί ηνπ. Καη γηα λα ηειεηώλσ. Υπνζηεξίδνληαο απηή ηελ άπνςε πνπ λνκίδσ, όζν κπνξώ λα μέξσ, πσο είλαη ε ζσζηή, δελ ελλνώ δηόινπ πσο ν πνηεηήο είλαη έλαο αλεύζπλνο πνπ θαηξαθπιά ζην θύζεκα ηεο έκπλεπζεο ή ηεο ηδηνηξνπίαο ηνπ. Απελαληίαο, ε ηδέα κνπ είλαη πσο ν γεξόο ηερλίηεο είλαη από ηα πην ππεύζπλα όληα πνπ γελληνύληαη επί γεο. Σεθώλεη ηελ επζύλε κηαο πάιεο δσήο θαη ζαλάηνπ. Από ηελ αλζξσπόηεηα πνπ' καίλεηαη ή ζσπαίλεη ηξηγύξσ ηνπ ηη ζα δηαζώζεη; Τη κπνξεί λα δηαζώζεη; Τη πξέπεη λ' απαξλεζεί από ηελ άκνξθε αλζξώπηλε ύιε, πνπ Δίλαη σζηόζν ηξνκαθηηθά δσληαλή, πνπ ηνλ παξαθνινπζεί σο κέζα ζηα όλεηξά ηνπ; «Οη επζύλεο αξρίδνπλ από ηα όλεηξα...». 31

Φσηεηλή: Ινηπόλ; Αθνύζακε αξθεηά γηα λα αθνύζνπκε θαη ηελ απάληεζή ζνπ ζε εθείλνλ ηνλ επαγεικαηία ηεκπέιε; Αλ δελ ληξάπεθε ελλνώ θαη δελ απάληεζε ζηνλ εαπηό ηνπ από κόλνο ηνπ Καξηγθιέλα:Κε ην παξαπάλσ αξθεηά, Λα κηα απάληεζε: Ακινα,Παγκράτι Αγαπθτζ υμπολίτθ Διαβάηοντασ τθν ιςτορία ςου,πρζπει να ομολογιςω ό,τι μου δθμιοφργθςε ανάμικτα ςυναιςκιματα,ςυναιςκιματα χαράσ από τθ μία γιατί ζνασ ςυνάνκρωποσ περνάει τθ ηωι του ευχάριςτα και χωρίσ κόπουσ, αλλά και απορίασ,ςτθν ερϊτθςθ εάν όλοι ακολουκοφςαν το δικό ςου παράδειγμα θ κοινωνία μασ ποφ κα όδευε; το ερϊτθμα αυτό κα μου επιτραπεί να απαντιςω μόνθ μου. Θ εργαςία, όταν γίνεται με πνευματικό μόχκο, προςφζρει ανάπτυξθ τθσ πνευματικισ και υλικισ διάςταςθσ του πολιτιςμοφ,παρατθρείται βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ και του βιοτικοφ επιπζδου του ανκρϊπου. Αναπτφςςεται θ κοινωνικι προςφορά και θ ςυμμετοχι ςτθ διαμόρφωςθ του πολιτικοφ γίγνεςκαι, χϊρισ πάντα να ξεχνάμε το αίςκθμα αςφάλειασ και ανεξαρτθςίασ ςε ατομικό αλλά και εκνικό επίπεδο. Από τα παραπάνω ςυμπεραίνουμε ό,τι αν ολοι οι άνκρωποι ςυμπεριφζρονταν όπωσ εςείσ θ κοινωνία κα όδευε προσ τον κατιφορο,κα ηοφςαμε ςε μια «ηοφγκλα» όπου ο κακζνασ κα κοίταηε το ατομικό του καλό. Όλα όςα τϊρα εςείσ γεφεςτε ανενόχλθτοσ, ζχουν γίνει γιατί ο άνκρωποσ δοφλεψε και κουράςτθκε,χάρθ ςε ζρευνεσ και παρατθριςεισ που αυτοί διεξιγαν. Φανταςτιτε όλοι να ζτρωγαν ςε βάροσ αλλωνϊν και να γλεντάνε! Αν όλοι φζρονταν ζτςι δεν κα μποροφςε κανείσ να ηιςει ςωςτά και ςίγουρα να αναπτφξει το πολιτιςμό και τθ κοινωνία του. το λόγο ςασ παρατιρθςα ότι αναφζρατε ότι δεν πλθρϊνετε φόρουσ ςτο κράτοσ γιατί δεν ζχετε ακίνθτεσ περιουςίεσ, ανικετε ςτισ ευπακείσ ομάδεσ και πολλζσ τζτοιεσ δικαιολογίεσ. Πείτε ότι όλοι ανικαμε ςτισ ευπακείσ ομάδεσ και δεν είχαμε να πλθρϊςουμε φόρουσ, και ότι υποχρεωνόμαςταν να μασ ςυντθρεί το κράτοσ, πϊσ κα ηοφςαμε,που κα βρίςκονταν τα χριματα για να αγοράηετε εςεισ τα υπάρχοντα που αναφζρετε, με τι χριματα κα χτιηόνταν τα ξενοδοχεία και κζντρα διαςκζδαςθσ για να πθγαίνετε εςείσ, και το κυριότερο τι κα τρϊγατε; Με τθν ελπίδα οι απόψεισ μου να ςασ προβλθματίςουν και να ςασ κινθτοποιιςουν, περιμζνω τισ τοποκετιςεισ και τθ κριτικι ςασ. Ευχαριςτϊ για τθν προςοχι και το ενδιαφζρον. Με εκτίμθςθ Μαριγκλζνα Ηζφι 32

Φσηεηλή: Δίζαη κε ηα θαιά ζνπ; Ρνπ γξάθεηο θαη «κε εθηίκεζε»; Ρη ηνπ εθηίκεζεο; Κόλν θαη «ηδέληιεκαλ» πνπ δελ ηνλ είπεο! Θη αλ γπξίζεη θαη ζνπ πεη ην θιαζζηθό ξεηό ησλ ηεκπέιεδσλ «Οε, ηόζα εθαηνκκύξηα εξγαδόκελνη δελ κπνξείηε λα ζξέςεηε έλα ηεκπέιε;» ηη ζα ηνπ πεηο; Εέθη: Δ, ζα παξαηηεζώ. Κε ληνπβάξη ζα αλνίμσ δηάινγν; Καδόρα ζα γίλσ; Δζύ ηη ζα ηνπ ιεγεο γηα λα ηνλ βάιεηο ζην θηιόηηκν; Φσηεηλή: Δγσ ζα ιεγα λα ηνπ πνύκε πξώηα ηελ ηζηνξία ηεο Τσξνθώζηαηλαο πνπ βαιε ζην θηιόηηκν ηνπο άιινπο θη αλ δελ πηάζεη, ηόηε Εέθη: Ρόηε λα ηνπ πνύκε λα παεη ζηελ γσληά ηνπ λα πεζάλεη κνλαρόο ηνπ πνπ ιέεη ν ιόγνο, θαη λα κελ μαλαζρνιεζνύκε καδί ηνπ. Κπνξεί λα ηα ιέεη απηά γηα λα καο δνπιεύεη Δκκαλνπέια: Γελ μέξσ αλ ζα πηάζεη ηόπν ζ απηόλ όηη ηζηνξία θαη λα ηνπ πείηε, δελ καο ηελ ιέηε όκσο εκάο πνπ καο θηλήζαηε ηελ πεξηέξγεηα; ΨΩΡΟΚΩΣΑΙΝΑ Φσηεηλή θαη Λαξηγθιέλα Σο όνομα "Ψωροκϊςταινα" το χρθςιμοποιοφμε ςιμερα, όταν κζλουμε να περιγράψουμε τθν ανζχεια και τθ φτϊχεια. Όμωσ, θ Ψαροκϊςταινα ι Ψωροκϊςταινα, ιταν ςφμφωνα με τθ λαογραφία ζνα υπαρκτό πρόςωπο τθσ νεοελλθνικισ ιςτορίασ και μάλιςτα μια θρωικι και αξιζπαινθ γυναίκα ςτα χρόνια τθσ Επανάςταςθσ του 1821 θ οποία αφιζρωςε τθ ηωι τθσ ςτθν υπθρεςία τθσ πατρίδοσ. τισ μζρεσ μασ, ςυνικωσ χρθςιμοποιοφμε απαξιωτικά τθ λζξθ ψωροκϊςταινα όταν πρόκειται να ςτθλιτευκεί θ κακομοιριά, θ υποχωρθτικότθτα, θ ανοργανωςιά, θ αδυναμία και φτϊχεια που πολλοί κεωροφν ότι χαρακτθρίηει τθν Ελλάδα τθσ νεότερθσ ιςτορίασ. Σι αναφζρει θ λαογραφία για τθν Ψωροκϊςταινα Οπωσ διαβάηουμε ςτθν Αργολικι Αρχειακι Βιβλιοκικθ Ιςτορίασ και Πολιτιςμοφ, όταν το 1821 καταςτράφθκε θ πόλθ των Κυδωνιϊν, τθσ Μικράσ Αςίασ, μετά από τθν αποτυχθμζνθ επαναςτατικι κίνθςθ που επιχειρικθκε, ο πλθκυςμόσ τθσ ςφάχτθκε και το ςφνολό του εγκατζλειψε τθν όμορφθ πόλθ με ντόπια ι ψαριανά καράβια. Στθν χαλαςιά αυτι κατάφερε να ςωκεί θ Πανωραία Χατηθκϊςτα, μια όμορφθ αρχόντιςςα με μεγάλθ περιουςία. Κατά αγακι ςυγκυρία ζνασ ναφτθσ τθ βοικθςε και μαηί με άλλουσ τθν ανζβαςαν ς ζνα καράβι που ξεμπάρκαρε ςτα Ψαρά. Τόςο τον άντρα τθσ, τον Κϊςτα Αϊβαλιϊτθ, που ιταν 33

πάμπλουτοσ ζμποροσ, όςο και τα παιδιά τθσ, τουσ ζςφαξαν μπροσ τα μάτια τθσ οι Τοφρκοι. Στα Ψαρά λοιπόν, όπου βρζκθκε πάμφτωχθ και ολομόναχθ, οι ςυντοπίτεσ τθσ και κυρίωσ ο Βενιαμίν ο Λζςβιοσ (δάςκαλοσ τθσ Ακαδθμίασ των Κυδωνιϊν) τθν βοικθςαν και τθν προςτάτεψαν. Η Πανωραία ςφντομα άφθςε τα Ψαρά και ζφκαςε ςτθν τότε πρωτεφουςα του ελλθνικοφ κράτουσ, το Ναφπλιο. Εκεί τθν ακολοφκθςε κι εγκαταςτάκθκε και ο Βενιαμίν ο Λζςβιοσ. Στθν αρχι όλα πιγαιναν καλά, αφοφ ηοφςε από τισ υπθρεςίεσ τισ οποίεσ προςζφερε ςτον δάςκαλο και φιλόςοφο Βενιαμίν Λζςβιο, ο οποίοσ παρζδιδε μακιματα για να Τθν περίοδο εκείνθ θ Επανάςταςθ δοκιμαηόταν από τθν επζλαςθ του Ιμπραιμ, ο οποίοσ εκτόσ από τισ άλλεσ καταςτροφζσ άφθνε ςτο πζραςμά του και εκατοντάδεσ ορφανά που ςυγκεντρϊνονταν ςτο Ναφπλιο. Παρά τα προβλιματά τθσ, θ Πανϊραια ηιτθςε και πιρε υπό τθν προςταςία τθσ παιδιά ορφανά. Για να τα κρζψει περνοφςε από ςπίτι ςε ςπίτι και ηθτιάνευε.ηιςει. Τον Αφγουςτο του 1824 όμωσ, ο Βενιαμίν ο Λζςβιοσ πζκανε από τφφο. Το 1826 ζγινε ζρανοσ ςτο Ναφπλιο για να βοθκιςουν το μαχόμενο Μεςολόγγι. Ζτςι μια Κυριακι, ςτικθκε ςτθ κεντρικι πλατεία ζνα τραπζηι και οι υπεφκυνοι του εράνου ηθτοφςαν από τουσ καταςτραμμζνουσ, πειναςμζνουσ και χαροκαμζνουσ Ζλλθνεσ να βάλουν πάλι το χζρι ςτθν τςζπθ για να βοθκιςουν τουσ μαχθτζσ και τουσ αποκλειςμζνουσ του Μεςολογγίου. Αλλά λόγω τθσ φτϊχειασ και τθσ εξακλίωςθσ κανείσ δεν πλθςίαηε το τραπζηι. Όλων τα ςπίτια δφςκολα τα ζφερναν πζρα. Τότε θ φτωχότερθ όλων, θ χιρα Χατηθκϊςταινα, θ Πανωραία, ζβγαλε το αςθμζνιο δαχτυλίδι που φοροφςε ςτο δάχτυλό τθσ και ζνα γρόςι που είχε ςτθν τςζπθ τθσ και τα ακοφμπθςε ςτο τραπζηι τθσ ερανικισ επιτροπισ. "Δεν ζχω τίποτα άλλο από αυτό το αςθμζνιο δαχτυλίδι κι αυτό το γρόςι. Αυτά τα τιποτζνια προςφζρω ςτο μαρτυρικό Μεςολόγγι".Άρχιςαν να αποκζτουν ςτο τραπζηι του εράνου λίρεσ, γρόςια και αςθμικά. Αυτι ιταν θ εξζλιξθ τθσ φτωχισ προςφοράσ τθσ πλφςτρασ Χατηθκϊςταινασ, που από εκείνθ τθ ςτιγμι απακανατίςτθκε επίςθμα πλζον, με το παρονφμιο "Ψωροκϊςταινα". Η πλφςτρα Πανωραία όμωσ, δεν ζδινε μόνο μακιματα πατριωτιςμοφ, αλλά και ανκρωπιάσ, κακϊσ το ελάχιςτο ειςόδθμά τθσ το μοιραηόταν με ορφανά παιδιά αγωνιςτϊν. Όταν μάλιςτα ο Καποδίςτριασ ίδρυςε ορφανοτροφείο, προςφζρκθκε γριά πια και με ςαλεμζνο τον νου από τον πόνο και τισ ςτεριςεισ να πλζνει τα ροφχα των ορφανϊν χωρίσ καμιά αμοιβι. Και εκεί που άρχιςε να χαίρεται για τα «παιδιά τθσ» που είχαν βρει ροφχα και φαγθτό, λίγουσ μόλισ μινεσ μετά τθ λειτουργία του ιδρφματοσ θ Πανϊρια πζκανε. Οι επίςθμοι δεν τθν τίμθςαν. Τθν τίμθςαν όμωσ με τον καλφτερο τρόπο τα παιδιά του ορφανοτροφείου, τα οποία μζςα ςε λυγμοφσ τθν ςυνόδευςαν ωσ τθν τελευταία τθσ κατοικία. ->Το όνομα τθσ θ αρχόντιςςα Πανωραία το πιρε επειδι βρζκθκε ςτα Ψαρά μετά τθν καταςτροφι των Κυδωνίων τθσ Μικράσ Αςίασ. ->Μετά το κάνατο του Βενιαμίν του Λζςβιου άρχιςε ζνασ δυςβάςτακτοσ αγϊνασ επιβίωςθσ για τθν Πανωραία. Μόνθ βγάηει το ψωμί τθσ πότε κάνοντασ τθν αχκοφόρο, πότε τθν πλφςτρα και πότε χάρθ ςτθν ελεθμοςφνθ όςων τθν ςυμπονοφςαν 34