ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Η ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΔΥΟ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΌΜΕΝΑ, ΔΕΝ ΘΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ

Πλάτων Τήνιος 24 Νοεμβρίου 2014 5o Εξάμηνο 2014/15 Εργασίες για το Μάθημα Οικονομική της Ασφάλισης Οι φοιτητές που έχουν διαλέξει το Μάθημα «Οικονομική της Ασφάλισης» του 3 ου έτους μπορούν, προαιρετικά, να παραδώσουν σύντομη εργασία σε θέμα σχετική με το αντικείμενο του μαθήματος. Διαδικασία / Χρονοδιάγραμμα: o Πρόθεση να εκπονηθεί εργασία όπως και αρχικές σκέψεις για το θέμα πρέπει να δηλωθεί στον διδάσκοντα ως τις διακοπές Χριστουγέννων. (με e-mail στο ptinios@unipi.gr). Οι εργασίες θα παραδοθούν πριν την αρχή της εξεταστικής περιόδου.πρεπει ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Η ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΔΥΟ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΌΜΕΝΑ, ΔΕΝ ΘΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ. o Θα υπάρχει δυνατότητα σύντομης προφορικής εξέτασης μετά τις εξετάσεις, όταν θα παραδοθούν και τα κείμενα που κατατέθηκαν (με τυχόν σχόλια). (κατόπιν συνεννόησης για ραντεβού). o Οι εργασίες μπορούν και να εκπονηθούν από δύο φοιτητές μαζί. o Μετά τις εξετάσεις, επιστρέφονται όλες οι εργασίες με σχόλια από τον διδάσκοντα. o Θα υπάρχει σύγκριση επιδόσεων/ απόψεων στις εξετάσεις και εργασιών. Μια τέλεια εργασία θα έπρεπε να σημαίνει και πολύ καλή απάντηση στο ίδιο θέμα στις εξετάσεις!! Η εργασία θα αντιστοιχεί κατά το μέγιστο όρο σε 3 βαθμούς. Δηλαδή κάποιος με πολύ καλή εργασία χρειάζεται να γράψει μόνο 7 για να πάρει άριστα (ή 2 για να πάρει την βάση). Αν η εργασία χρησιμοποιεί επεξεργασία στατιστικών δεδομένων (τουλάχιστον 3 πρωτότυποι πίνακες ή διαγράμματα δικής σας επεξεργασίας), τότε ο μέγιστος βαθμός θα είναι 4. Οι εργασίες θα πρέπει να είναι περί τις 10-20 δακτυλογραφημένες σελίδες και μπορούν να περιέχουν διαγράμματα ή πίνακες. Η εργασία εξετάζει πρωτίστως τις δυνατότητες σύνθεσης και κριτικής σκέψης. Η βαθμολόγηση δίδει έμφαση στην πρωτοτυπία και στην παράθεση δομημένων 1

επιχειρημάτων που χρησιμοποιούν και δεν αναπαραγάγουν απλώς αυτά που έχουν διαβαστεί. Αντίθετα η στείρα επανάληψη της βιβλιογραφίας (ή ακόμη χειρότερα, αντιγραφή κειμένων χωρίς να αναφέρεται η πηγή ιδίως αν η πηγή αυτή είναι ο διδάσκων) θα αξιολογούνται αρνητικά. Εξίσου προβληματική η παραληρηματική πολιτικολογία και επίδειξη ρητορικής δεινότητας είδους τηλεπαράθυρου. Η εργασία είναι ακαδημαϊκό κείμενο: Πρέπει να δείχνει γνώσεις, ικανότητα χρήσης τους και αυτοσυγκράτηση. Απαραίτητο, λοιπόν, συστατικό η ύπαρξη Βιβλιογραφικών Αναφορών (όπου αναφέρονται τα βοηθήματα, ή η πηγή των στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν) στο τέλος της εργασίας. Γενικός κανόνας η ύπαρξη από δύο και άνω παραπομπές από την βιβλιογραφία που προτείνεται που να έχουν αξιοποιηθεί. Θα ελεγχθεί κατά πόσον η εργασία ανταποκρίθηκε στην ελάχιστη υποχρέωση αυτή. Συνεπώς αποκλειστική χρήση διαφόρων ιστοσελίδων ή έτοιμων κειμένων από εφημερίδες ή από άγνωστες πηγές θα ληφθεί υπόψη αρνητικά. Η χρήση παραπομπών επί λέξει χωρίς να αναφέρεται η πηγή βαθμολογείται αρνητικά (λογοκλοπή). Σε ακραίες περιπτώσεις (αντιγραφή ολόκληρων κειμένων χωρίς παραπομπή) μπορεί, εκτός του μηδενισμού της εργασίας, να υπάρξει και αφαίρεση βαθμών και από το γραπτό των εξετάσεων. Δύο φοιτητές το έτος 2012/13 κόπηκαν με 4 επειδή κατέθεσαν εργασία προϊόν αντιγραφής (αν και είχαν περάσει στα γραπτά). Θετικά θα βαθμολογηθεί η αξιοποίηση στην επιχειρηματολογία ποσοτικών και στατιστικών επεξεργασιών (πινάκων, γραφημάτων, υπολογισμών),ιδίως αν είναι προϊόν ίδιας εργασίας. Η αναζήτηση πληροφοριών από το internet ενθαρρύνεται (απαραίτητη προϋπόθεση: η παραπομπή στην πηγή και αξιολόγηση της αξιοπιστίας της πηγής 1 ). Οι εργασίες μπορούν να επιλεγούν από τον κατάλογο που ακολουθεί. Αυτό που προέχει είναι η ικανότητα να απαντηθεί το ερώτημα. Εκτός από την ειδική βιβλιογραφία, εξυπακούεται ότι υπάρχει ως βοήθημα το βιβλίο του μαθήματος (John Kay, H αλήθεια για τις αγορές), τα εγχειρίδια που βρίσκονται στο e-class όπως και οι σημειώσεις. Τα θέματα του μαθήματος έχουν φτωχή βιβλιογραφία στα Ελληνικά. Για τον λόγο αυτό αναζήτηση βοηθημάτων μέσω internet θα είναι απαραίτητη. H ανεύρεση και χρήση βοηθημάτων (με τις απαραίτητες βιβλιογραφικές παραπομπές ιδίως για ιστοσελίδες!) είτε μέσω βιβλιοθήκης είτε μέσω internet θα ληφθεί υπόψη σοβαρά στην βαθμολόγηση. Στην κλειστή συλλογή της βιβλιοθήκης υπάρχουν σειρά βιβλίων που αναφέρονται στην βιβλιογραφία (Lewis, Ferguson 2. Bernstein, Akerlof & Shiller, Στουρνάρας και Σπαρτιώτης). Επίσης πολλά κείμενα σε ηλεκτρονική μορφή υπάρχουν στο e-class. 1 ΑΡΑ: Προσοχή σε αναπαραγωγή δημοσιογραφικών κειμένων. Συχνά υπάρχει σύγχυση μεταξύ σχολίου και ειδησεογραφίας. Η βιβλιογραφική αναφορά ιστοσελίδων γίνεται όπως και των λοιπών πηγών. 2 Το βιβλίο του Ferguson συνοδεύει τηλεοπτική σειρά Τhe Ascent of Money, της Βρετανικής τηλεόρασης. Η τηλεοπτική σειρά είναι μερικό υποκατάστατο της ανάγνωσης του βιβλίου 2

Πώς και πότε γίνεται η αναφορά πηγών στην βιβλιογραφία; Οι ακαδημαϊκοί ερευνητές δεν είναι παρά «νάνοι που στέκονται σε ώμους γιγάντων» (nanos gigantum humeris insidentes για λατινομαθείς). Για να εκτιμήσουν και άλλοι την δουλειά τους σηματοδοτούν (α) ποιού γίγαντα; και (β) ποιον ώμο;. Συνεπώς και η χρήση βιβλιογραφικών αναφορών. Σκοπός της βιβλιογραφικής αναφοράς είναι πρωτίστως η προστασία του γράφοντος. Αν αναφέρει κάτι που έχει πάρει από κάπου αλλού και το οποίο επιδέχεται αμφισβήτηση τότε η αναφορά της πηγής μεταφέρει την ευθύνη εκεί που πρέπει και την αποσείει από τον γράφοντα. Π.χ. η ελαστικότητα ζήτησης για ασφάλιση είναι -0,7 (Τρεχαγυρευόπουλος 2007) σημαίνει ότι ο Τρεχαγυρευόπουλος σε εργασία του το 2007 που αναφέρεται στην βιβλιογραφία στο τέλος του κειμένου σας υπολόγισε την ελαστικότητα με τρόπο που τον εξηγεί και δεν ευθύνεστε εσείς αν είναι τελικά -0,5. Επίσης αναφορά γίνεται σε κείμενα που τα παίρνετε αυτούσια οπότε το κείμενο πρέπει να είναι εντός εισαγωγικών και μετά υπάρχει αναφορά μαζί με αριθμό σελίδας. Π.χ. «Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά» (Τρεχαγυρευόπουλος 2007, σελ 74). Πώς γίνεται η βιβλιογραφική αναφορά 3 ; Μέσα στο κείμενο αναφέρεται εκεί που χρειάζεται να γίνεται παραπομπή γίνεται με την αναφορά του ονόματος του συγγραφέα και του έτους δημοσίευσης. (Τρεχαγυρευόπουλος 2007). Στο τέλος του κειμένου υπάρχει τμήμα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ όπου αναγράφονται με αλφαβητική σειρά του ονόματος του συγγραφέα όλες οι αναφορές που έχουν αναφερθεί στο κείμενο. Η αναφορά γίνεται ως εξής: Για βιβλία: Τήνιος, Π. 2010, Ασφαλιστικό: Μια μέθοδος ανάγνωσης, Αθήνα, Κριτική. [επώνυμο, αρχικό, έτος δημοσίευσης, τίτλος με πλάγια στοιχεία, τόπος δημοσίευσης, εκδοτικός οίκος]. Για επιστημονικά περιοδικά: Pierson, P. (1998) Irresistible forces, immovable objects: postindustrial welfare states confront permanent austerity, Journal of European Public Policy, 5 (4): 539-560 [επώνυμο, αρχικό, έτος δημοσίευσης, τίτλος εντός εισαγωγικών, όνομα περιοδικού με πλάγια στοιχεία, τόμος, σελιδες]. Για κεφάλαια μέσα σε βιβλία: Ferrera, M. (2010), The South European Countries, in F.C.Castles, S. Leibfried, J.Lewis, H. Obinger and C.Pierson, The Oxford Handbook of the Welfare State, Oxford, OUP, pp 616-629 [επώνυμα και αρχικά συγγραφέων με την σειρά που αναφέρονται, έτος δημοσίευσης, τίτλος κεφαλαίου εντός εισαγωγικών, επώνυμο και όνομα επιμελητών, τίτλος βιβλίου με πλάγια στοιχεία, τόπος δημοσίευσης, εκδοτικός οίκος σελίδες]. Για ηλεκτρονικά βιβλία που κατεβάσατε από το Ιντερνετ: Λυμπεράκη, Α. και Τήνιος, Πλ. (2010). Γυναίκες και Απασχόληση: Ανασκόπηση και νέες προοπτικές, σε Τράπεζα της Ελλάδος Η Ελληνική αγορά εργασίας: Χαρακτηριστικά, εξελίξεις και προκλήσεις, Μάρτιος: 135-158 http://www.bankofgreece.gr/bogekdoseis/η_ελληνική_αγορά_εργασίας.pdf [όπως ανωτέρω, αλλά στο τέλος βάζετε το link). Ιστοσελίδες [Τίτλος κειμένου, Όνομα ιστοσελίδας, Ημερομηνία πρόσβασης, Link] 3 Αυτό που ακολουθεί είναι το λεγόμενο Harvard Style που χρησιμοποιείται πιο συχνά στα οικονομικά. Υπάρχουν και άλλα π.χ. σε υποσημειώσεις αλλά ας αρχίσετε με αυτό. 3

1. Στατιστική ανάλυση Ιδιωτικών ασφαλίσεων 1. Κριτική και συγκριτική ανάλυση στατιστικών στοιχείων διεθνών τάσεων στην αγορά ασφάλισης. 1. Μετά την εισαγωγή του ευρώ, οι τάσεις σύγκλισης των αγορών ασφάλισης στην ζώνη του ευρώ είναι ορατές δια γυμνού οφθαλμού. Σε ποιο βαθμό συμφωνούν τα στατιστικά στοιχεία των χωρών του ΟΟΣΑ 1995-2005 με αυτήν την εκτίμηση; Μπορούμε να διακρίνουμε παράγοντες από την πλευρά της ζήτησης από παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς; [Ειδική αναφορά (εναλλακτικά) σε κάποια από τα παρακάτω: Ασφαλίσεις ζωής /μη ζωής, Πυκνότητα ασφάλισης, Καταναλωτικά πρότυπα, Ασφαλίσεις αυτοκινήτων, Ασφαλίσεις υγείας, Αριθμό εταιρειών, ΚΛΠ, ΚΛΠ ] 2. Η ισχυρότερη δύναμη για εξομοίωση των ασφαλιστικών αγορών στην ΕΕ είναι απλώς η σύγκλιση των εισοδηματικών επιπέδων των ευρωπαίων πολιτών: Η ασφάλιση είναι απλώς ένα προϊόν με θετική εισοδηματική ελαστικότητα. Επεξηγείστε τον ισχυρισμό αυτό από θεωρητική άποψη. Κατά πόσον επιβεβαιώνεται από τα στατιστικά στοιχεία και για ποια τμήματα της ασφάλισης; 3. Η μικροοικονομική θεωρία της ασφάλισης καταλήγει ότι με πιθανοφανείς υποθέσεις ως προς την σχέση της αποστροφής σε ρίσκο και του πλούτου, η ασφάλιση είναι κατώτερο αγαθό. Επιβεβαιώνουν τα στατιστικά στοιχεία των ασφαλιστικών χωρών του ΟΟΣΑ αυτή τη προσδοκία; Αν όχι, ποια η σχέση ασφάλισης/ ανάπτυξης της χώρας; 4. «Η οικονομική κρίση δεν είχε ευδιάκριτα αρνητικά αποτελέσματα στην αγορά ασφάλισης. Τέτοια φαινόμενα υπάρχουν μόνο στον Ευρωπαϊκό νότο». Επιβεβαιώνεται η εκτίμηση αυτή από στατιστικά στοιχεία; Πηγές στατιστικών στοιχείων OECD Insurance statistics Yearbook 1996-2005, --σε ηλεκτρονική μορφή στο e-class Επικαιροποίηση για στατιστικές ασφάλισης ΟΟΣΑ ηλεκτρονική πρόσβαση http://www.oecd-ilibrary.org/finance-and-investment/data/oecd-insurancestatistics_ins-data-en ή http://www.oecd.org/topic/0,3699,en_2649_34851_1_1_1_1_37467,00.html Βάση δεδομένων: (financial statistics/ insurance) http://stats.oecd.org/index.aspx Μακροοικονομικά στοιχεία (ΑΕΠ, πληθωρισμός κλπ) από ΟΟΣΑ (http://www.oecd.org/statsportal) ή Eurostat (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/ ) η Eurostat Yearbook Insurance Europe*** (σειρά από στατιστικές δημοσιεύσεις) http://www.insuranceeurope.eu/publications/statistics Κείμενα Ανάλυσης /Ερμηνείας Βοηθήματα μαθήματος (Varian, Katz & Rosen). Σημειώσεις ενότητα 1 και 3 και 6. J.D. Cummins & B. Venard : Handbook of International insurance, (2007), chap 1 (Intro), 16 (European insurance markets) Πρόσφατα κείμενα της Geneva association for risk and insurance https://www.genevaassociation.org/ 4

Η εργασία πρέπει να διατυπώνει υποθέσεις βάσει της θεωρίας και να τις εξετάζει με βάση στατιστικά στοιχεία, παρουσιασμένα καταλλήλως. Δηλαδή χρήση πινάκων, διαγραμμάτων, απλών μεθόδων περιγραφικής στατιστικής κλπ, αξιοποιώντας Excel ή άλλα προγράμματα. Διαγράμματα, πίνακες και λοιπές στατιστικές χωρίς επεξηγηματικό κείμενο δεν θα γίνονται δεκτές. Η εργασία πρέπει να προσπαθεί να απαντήσει το ερώτημα και να καταλήγει σε συγκεκριμένα συμπεράσματα. 2. ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Εναλλακτικά θέματα: Ποια διδάγματα για το πώς μεταβάλλεται και πώς αντιμετωπίζεται το ρίσκο στην σύγχρονη οικονομία μπορούν να εξαχθούν από γεγονότα που έχουν χαρακτηρίσει την επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο; ή Τελικά η κρίση οφείλεται στην λανθασμένη εκτίμηση ότι μπορούμε να καταργήσουμε την αβεβαιότητα από την σύγχρονη οικονομία. Αξιολογήστε την εκτίμηση αυτή σε σχέση με τις διεθνείς εξελίξεις ή την θέση της Ελλάδας το 2010. ή «O ψύχραιμος (ανα)λογιστής αναλαμβάνει τον ρόλο που παίζει ο Σερίφης στην Άγρια Δύση» (Akerlof and Shiller 2009). (β) Οι λογιστές στην πρόσφατη κρίση έπαιζαν μάλλον τον ρόλο της Κασσάνδρας. (Οι θεοί είχαν καταραστεί την μάντισσα Κασσάνδρα, κόρη του Πρίαμου της Τροίας να έχει πάντα δίκιο αλλά να μην την πιστεύει κανένας). Ποιός από τους δύο ισχυρισμούς περιγράφει καλύτερα τον ρόλο λογιστών και αναλογιστών στις οικονομικές εξελίξεις που κατέληξαν στην σημερινή κρίση. Μπορείτε να δώσετε παραδείγματα για να στηρίξετε τους ισχυρισμούς σας; Σημείωση: από την εργασία πρέπει να προκύπτει ότι έχουν διαβαστεί τουλάχιστον 3 παραπομπές της βιβλιογραφίας. Προσοχή στο πώς γίνεται η αναφορά Θεωρία, Διεθνής κατάσταση και κρίση: Παραδόσεις και βοηθήματα (Ενότητα 1 και 6)** - οπωσδήποτε John Kay Η αλήθεια για τις αγορές, κεφ 13, μέρος IV - οπωσδήποτε Αφιέρωμα Economist Ζην επικινδύνως (στο e-class)** Αφιέρωμα Εconomist Το μέλλον του χρήματος: Απληστία και φόβος (για το σημερινή κρίση)**. Αφιέρωμα Εconomist The gods strike back (H αντεπίθεση των θεών)** G.Akerlof and R. Schiller, 2009, Ζωικά πνεύματα, εκδόσεις Επίκεντρο., κεφ 1, 4, 6,7 στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή Niall Ferguson, 2011, H Ανοδος του Χρήματος, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, κεφ 4,, 5, 6** στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή Δ. Σπαρτιώτης και Γ. Στουρνάρας, 2010, Τα θεμελιώδη αίτια της κατάρρευσης των Τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η εμπειρία 2007-2008, Εκδόσεις Gutenberg. στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή. Michael Lewis, 2010, Το μεγάλο σορτάρισμα Ποντάροντας στην οικονομική καταστροφή, Εκδόσεις Παπαδόπουλος. στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή. Ελληνική κρίση: 5

Μητσόπουλος και Πελαγίδης 2012, Κατανοώντας την κρίση στην Ελλάδα, Εκδόσεις Ψυχογιός Κείμενα Γκ Χαρδούβελη στο www.hardouvelis,gr ή http://www.eurobank.gr/research Ν.Β.Καραμούζης και Γ.Α. Χαρδούβελης, 2011, Από τη Διεθνή Κρίση στην κρίση της Ευρωζώνης και της Ελλάδας: Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Εκδόσεις Λιβάνη (για Ελλάδα) Ιστοσελίδα ΔΝΤ στα Ελληνικά: Γενικά http://www.imf.org/external/lang/greek/np/exr/countryfacts/grc/index.htm (ιδίως Blanchard η λογική του προγράμματος). Κοινές ερωτήσεις (FAQs) http://www.imf.org/external/lang/greek/np/exr/faq/greecefaqsg.htm Εκθέσεις Τραπέζης της Ελλάδος http://www.bankofgreece.gr/pages/el/publications/govreport.aspx?filter_by=8 τετραηνιαίες εκθέσεις Alpha bank http://www.alpha.gr/page/default.asp?id=95&la=1 3. Αβεβαιότητα και ρίσκο, πώς αντιμετωπίζεται, ρόλος αγορών, Μαύροι Κύκνοι. Σχολιάστε την άποψη ότι πίσω από την τελευταία οικονομική κρίση υπάρχουν άλυτα φιλοσοφικά προβλήματα για το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και συγκεκριμένα η άκριτη εφαρμογή θεωρημάτων της θεωρίας πιθανοτήτων που προϋποθέτουν την δυνατότητα επαναλαμβανόμενων πειραμάτων όπως ο νόμος των μεγάλων αριθμών. Ή Ενώ θα θέλαμε ο κόσμος να είναι προβλέψιμος, αυτός είναι γεμάτος μαύρους κύκνους. Ή «Η σημερινή κρίση στην παγκόσμια οικονομία αναδεικνύει τις ελλείψεις των θεωρητικών προσεγγίσεων που προσποιούνται ότι μπορεί να υπερνικηθεί η αβεβαιότητα και μπορεί να αντικατασταθεί με μαθηματικά μοντέλα και σύνθετα χρηματοοικονομικά εργαλεία». Δώσετε μια εξήγηση του ισχυρισμού αυτού. Μπορείτε να αναφέρετε τη νομισματική θεωρία του Κέυνς, την προσέγγιση von-neumann Morgenstern στην αβεβαιότητα, σύνθετα χρηματοοικονομικά εργαλεία, Σημειώσεις ενότητες 1,3 και 6. Nassim Taleb, 2010, O Μαύρος κύκνος: Ο αντίκτυπος του εξαιρετικά απρόβλεπτου, Μετάφραση Α. Παπαγιαννίδης, Εκδόσεις Φερενίκη. - Πρόλογος, κεφ 3, 4, 10, 15,επίλογος Συνεντεύξεις Taleb στον τύπο, Ιανουάριος 2011 (π.χ. Βηmagazino, 30/1/2011)** Πλάτων Τήνιος 2011, Βιβλιοκριτική του ανωτέρω στο ΑRB **. John Kay H αλήθεια για τις αγορές, μέρος Δ Αφιέρωμα Economist Ζην επικινδύνως (στο e-class)** Αφιέρωμα Εconomist Το μέλλον του χρήματος: Απληστία και φόβος (για το σημερινή κρίση)**. Abel & Bernanke, Μακροοικονομική, εκδόσεις κριτική, κεφ 1,7 G.Akerlof and R. Schiller, 2009, Ζωικά πνεύματα, εκδόσεις Επίκεντρο., κεφ 1, 3, 4,5, 11. Niall Ferguson, 2011, H Ανοδος του Χρήματος, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, κεφ 4 στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή (μοιράστηκε από την Καθημερινή Οκτ. 13) Peter Bernstein, 1998, Against the Gods: The remarkable story of Risk, Wiley**, κεφ 5-8, 13-15,18. 6

Δ. Σπαρτιώτης και Γ. Στουρνάρας, 2010, Τα θεμελιώδη αίτια της κατάρρευσης των Τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η εμπειρία 2007-2008, Εκδόσεις Gutenberg. Michael Lewis, 2010, Το μεγάλο σορτάρισμα Ποντάροντας στην οικονομική καταστροφή, Εκδόσεις Παπαδόπουλος. στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή Alain Desrosieres, 2005, Η πολιτική των μεγάλων αριθμών. Ιστορία της στατιστικής αντίληψης, Εκδόσεις Μεταίχμιο. (http://www.metaixmio.gr/products/583--.aspx ) 4. ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ Τι διδάγματα μπορεί να υπάρξουν για την ασφαλιστική αγορά από την οικονομική κρίση που διανύουμε; Πώς εξηγείτε ότι στις ΗΠΑ κεντρικό ρόλο έπαιξε η ασφαλιστική εταιρεία AIG, ενώ στην Ευρώπη οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν έχουν παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο; η Οι τρόπος λειτουργίας των ασφαλιστικών εταιρειών είναι τελείως διαφορετικός από αυτόν των Τραπεζών. Συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να ληφθούν στην ασφάλιση αντίστοιχα μέτρα με αυτά που εξετάζονται για τον λοιπό χρηματοπιστωτικό τομέα. Σημειώσεις ιδιαίτερα 3, 6 Αφιέρωμα Economist Ζην επικινδύνως (στο e-class)** Αφιέρωμα Εconomist Το μέλλον του χρήματος: Απληστία και φόβος (για τη σημερινή κρίση)**. Niall Ferguson, 2011, H Ανοδος του Χρήματος, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, κεφ 4, 6 Επίλογος στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή Ιστοσελίδα Geneva Association The Credit Crisis and Insurance, (http://www.genevaassociation.org/home/credit_crisis.aspx) Michael Lewis, 2010, Το μεγάλο σορτάρισμα Ποντάροντας στην οικονομική καταστροφή, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, ΚΕΦ, 4, 9, Επιλογος. John Kay Η αλήθεια για τις αγορές, μέρος Δ G.Akerlof and R. Schiller, 2009, Ζωικά πνεύματα, εκδόσεις Επίκεντρο., κεφ, 4,,7, 10,11 στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή. Πωλ Κρούγκμαν, 2009 Η κρίση του 2008 και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης, εκδόσεις Καστανιώτη, κεφ 8-10 Αναζήτηση στο Internet AIG, Ενωση ασφαλιστικών εταιρειών, άλλες ασφαλιστικές. 7

5. ΚΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ «Η κρίση στην Ελλάδα προκαλείται από εξωτερικούς μόνο παράγοντες και μόνο δευτερογενώς. Τα στοιχεία που γέννησαν την κρίση στο εξωτερικό δεν υπήρχαν στην Ελλάδα. Παρά ταύτα, οι επιπτώσεις της κρίσης καθίστανται χειρότερες λόγω της μη επίλυσης διαρθρωτικών προβλημάτων της Ελληνικής οικονομίας, όπως το ασφαλιστικό αλλά και άλλα θέματα που άπτονται δημοσιονομικών θεμάτων.» Προσοχή Όχι πολιτικολογία και ρητορικές κορώνες!! Στο εξωτερικό το θέμα δημιουργήθηκε από την φούσκα ακινήτων, τοξικά κλπ, τα οποία δεν υπήρχαν στην Ελλάδα. Αυτό που υπήρχε ήταν μεγάλο δημόσιο χρέος. Η κρίση σήκωσε την κουρτίνα και αποκάλυψε προϋπάρχοντα προβλήματα. Ελλάδα: Ειδικό τεύχος Δελτίου Alpha Bank Ιανουάριος 2009 (στο ε-class). Πρόσφατα οικονομικά δελτία: http://www.alpha.gr/page/default.asp?la=1&id=95 Μ. Μητσόπουλος & Θ. Πελαγίδης, 2012, Κατανοώντας την κρίση στην Ελλάδα, Εκδόσεις Ψυχογιός, κεφ. 5,6 Ν.Β.Καραμούζης και Γ.Α. Χαρδούβελης, 2011, Από τη Διεθνή Κρίση στην κρίση της Ευρωζώνης και της Ελλάδας: Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Εκδόσεις Λιβάνη, κείμενα Χαρδούβελη και Καραμούζη. Γ.Α. Χαρδούβελης, 2011, Ο χρηματοοικονομικός τομέας και το αβέβαιο μέλλον της Ελληνικής οικονομίας, σε Χαρδούβελης και Γκόρτσος (επιμ) Η διεθνής κρίση, η κρίση στην Ευρωζώνη και το Ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ΕΕΤ, σελ 3-54** Πρόσφατα κείμενα Γκ Χαρδούβελη στο στο www.hardouvelis,gr ή http://www.eurobank.gr/research Μασουράκης, Μ. 2011, Το Ελληνικό κράτος στο αναμορφωτήριο, σε Χαρδούβελης και Γκόρτσος (επιμ) Η διεθνής κρίση, η κρίση στην Ευρωζώνη και το Ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, σελ 305-320 Ιστοσελίδα ΔΝΤ στα Ελληνικά**: Γενικά http://www.imf.org/external/lang/greek/np/exr/countryfacts/grc/index.htm (ιδίως Blanchard η λογική του προγράμματος). Κοινές ερωτήσεις (FAQs) http://www.imf.org/external/lang/greek/np/exr/faq/greecefaqsg.htm Εκθέσεις Τραπέζης της Ελλάδος http://www.bankofgreece.gr/pages/el/publications/govreport.aspx?filter_by=8 τετραμηνιαίες εκθέσεις Alpha bank http://www.alpha.gr/page/default.asp?id=95&la=1 Διεθνή Αφιέρωμα Εconomist Το μέλλον του χρήματος: Απληστία και φόβος (για την σημερινή κρίση)**. G.Akerlof and R. Schiller, 2009, Ζωικά πνεύματα, εκδόσεις Επίκεντρο, κεφ 3, 14 Niall Ferguson, 2011, H Ανοδος του Χρήματος, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, κεφ 6 Επίλογος στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή 8

6. ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ Η θεωρία παιγνίων και συγκεκριμένα το «Δίλημμα του Φυλακισμένου» αναδεικνύουν το αδιέξοδο της συμβατικής οικονομικής θεωρίας, αφού δείχνουν ότι σε ρεαλιστικές συνθήκες η ασυντόνιστη λειτουργία της αγοράς οδηγεί σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Πόσο ισχύει αυτός ο ισχυρισμός, ιδίως σε συνθήκες αβεβαιότητας (και τι είδους αβεβαιότητας); Τι παραδείγματα μπορείτε να προτείνετε από τον χώρο της οικονομίας; Γιατί ο κόσμος συνεργάζεται περισσότερο από όσο θα έπρεπε ; Σημειώσεις μαθήματος ενότητα 2 και 3. Varian κεφ 12, 28, 29 Katz & Rosen κεφ 16 Kay H αλήθεια για τις Αγορές, κεφ 10-11, 17-18, 21-23 Γ. Βαρουφάκης, 2007, Θεωρία Παιγνίων, εκδ/ Gutenberg κεφ 5. Βαρουφάκης και Ν. Θεοχαράκης, 2005, Μικροοικονομικά υποδείγματα μερικής και γενικής ισορροπίας, εκδ/ Gutenberg, κεφ 1, 5 G.Akerlof and R. Schiller, 2009, Ζωικά πνεύματα, εκδόσεις Επίκεντρο., κεφ 1, 4, 6,7 Stanley Kubrick 1962, Dr. Strangelove, κινηματογραφική ταινία Ron Howard, 2001 Α Beautiful Mind, κινηματογραφική ταινία για τον John Nash A. Xατζής, 2011 για την ελληνική κρίση http://www.greekcrisis.net/2011/10/blogpost_13.html Οι διαφορετικές ιστορικές αφετηρίες των οικονομικών και της αναλογιστικής επιστήμης σημαίνουν ότι η ασφαλιστική αγορά ήταν σε μεγάλο βαθμό θωρακισμένη απέναντι στα προβλήματα των τοξικών ομολόγων και άλλων νέων τραπεζικών προϊόντων. Εξηγείστε με αναφορά στις διαφορετικές προσεγγίσεις αναλογισμού και οικονομικής θεωρίας. Ή Αν και τόσο οι ασφαλίσεις όσο και τα παράγωγα ασχολούνται με την διαχείριση ρίσκου, οι διαφορετικές τους ιστορικές αφετηρίες ακόμη και τώρα σημαδεύουν την πορεία τους. Σημειώσεις, ενότητα 1,2 6** John Kay, H Aλήθεια για τις αγορές, κεφ. 13,14,18-20, 23 Nassim Taleb, 2010, O Μαύρος κύκνος: Ο αντίκτυπος του εξαιρετικά απρόβλεπτου, Μετάφραση Α. Παπαγιαννίδης, Εκδόσεις Φερενίκη. - Πρόλογος, κεφ 3, 4, 10, 15,επίλογος Πλάτων Τήνιος 2011, Βιβλιοκριτική του ανωτέρω στο επίκουρος e-class. Αφιέρωμα Economist Ζην επικινδύνως (στο e-class)** Niall Ferguson, 2011, H Ανοδος του Χρήματος, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, κεφ 2,4,5 Επίλογος στην Βιβλιοθήκη κλειστή συλλογή Peter Bernstein, 1998, Against the Gods: The remarkable story of Risk, Wiley**, κεφ 5-8, 13-15,18. Δ. Σπαρτιώτης και Γ. Στουρνάρας, 2010, Τα θεμελιώδη αίτια της κατάρρευσης των Τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η εμπειρία 2007-2008, Εκδόσεις Gutenberg, κεφ 2 5-8, 9 Alain Desrosieres, 2005, Η πολιτική των μεγάλων αριθμών. Ιστορία της στατιστικής αντίληψης, Εκδόσεις Μεταίχμιο. (στατιστική και κράτος) 7. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Η οικονομική θεωρία βασίζεται στην υπόθεση πλήρους βεβαιότητας. Ως εκ τούτου δεν έχει να προσφέρει τίποτε στην ανάλυση της αγοράς ασφάλισης. 9

Ή «Για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την οικονομική θεωρία για την αγορά ασφάλισης απαιτείται ένα πρότυπο ορθολογισμού που είναι τόσο απαιτητικό, ώστε για πραγματικές εφαρμογές καθίσταται πρακτικά άχρηστο». Σχολιάστε με βάση την θεωρία της προσδοκώμενης χρησιμότητας von Neumann Morgenstern και με βάση την κριτική από τη πλευρά των οικονομικών της συμπεριφοράς. Ή Τι είναι τα οικονομικά της συμπεριφοράς; Σε ποια σημεία διαφέρουν από την νεοκλασική θεωρία; Πόσο εφαρμογή έχουν σε θέματα ανάλυσης ασφάλισης ή σε θέματα καταπολέμησης της φτώχειας; (εναλλακτικά θέματα) Σημειώσεις μαθήματος. John Kay, H Aλήθεια για τις αγορές, κεφ. 13,14,17, 18*,19, 20-21, 22 Varian κεφ 10-13, 28-29 Katz &Rosen κεφ 6 (ιδίως 6.3), 12, 17 Βαρουφάκης και Ν. Θεοχαράκης, 2005, Μικροοικονομικά υποδείγματα μερικής και γενικής ισορροπίας, εκδ/ Gutenberg, κεφ 2Α,4,5Γ Αφιέρωμα Economist Ζην επικινδύνως (στο e-class)** Εσθερ Ντουφλό (Esther Duflo), 2012, Γνώση εναντίον Φτώχειας, Πόλις. (Ελληνική έκδοση του έργου της πιο γνωστής νέας εκπροσώπου των οικονομικών της συμπεριφοράς που δουλεύει στην αποτροπή της φτώχειας στον Τριτο κόσμο). Daniel Kahneman, 2011, Thinking, fast and slow, Penguin. 10