ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών: ΔΕΟ Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 10 - Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης Ακαδημαϊκό Έτος: 2015/16 Τέταρτη Γραπτή Εργασία Εμπορικό Δίκαιο Γενικές οδηγίες για την εργασία Όλα τα ερωτήματα είναι υποχρεωτικά. Η εργασία, περιλαμβανομένης της εισαγωγής, του επιλόγου και των αναφορών, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 2.500 λέξεις. Οι εργασίες πρέπει να είναι επιμελημένες και ευανάγνωστες, ώστε να μην κουράζουν τον αναγνώστη. Καταληκτική ημερομηνία ανάρτησης των εργασιών στο study.eap.gr: Παρασκευή, 08 Απριλίου 2016. Οι φοιτητές και φοιτήτριες δικαιούνται δύο (εργάσιμες) ημέρες καθυστέρησης χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση και άδεια από τον Συντονιστή της Θ.Ε., συνεπώς καταληκτική ημερομηνία είναι η Τρίτη, 12 Απριλίου 2016. Εργασίες που παραλαμβάνονται εκπρόθεσμα χωρίς άδεια του Συντονιστή επισύρουν βαθμολογικές κυρώσεις (0,5 βαθμό για κάθε ημερολογιακή ημέρα καθυστέρησης). Θέμα Σε μία ετερόρρυθμη εταιρία ορισμένου χρόνου, που άρχισε πρόσφατα να δραστηριοποιείται στον κλάδο της κατασκευής ξύλινων επίπλων, ο Α και ο Β είναι ετερόρρυθμοι εταίροι και συμμετέχουν στο κεφάλαιό της με 4.000 ευρώ ο καθένας, το οποίο κατέβαλαν ολόκληρο. Ο Γ και ο Δ είναι οι ομόρρυθμοι εταίροι της ετερόρρυθμης εταιρίας. Ο Ε είναι ένας προμηθευτής υλικών ξυλείας, ο οποίος αγοράζει τα υλικά ξυλείας από τον εισαγωγέα ξυλείας ΣΤ, με σκοπό να τα πωλεί εν συνεχεία σε εγχώριες επιχειρήσεις επεξεργασίας ξύλου. Ο Ε προμήθευσε την ετερόρρυθμη εταιρία με ξύλα προκειμένου η τελευταία να κατασκευάσει έπιπλα, τα οποία στη συνέχεια τα μεταπουλά στη λιανική αγορά και διατηρεί απαίτηση κατά της εταιρίας για το ποσό των 20.000 ευρώ, η οποία δεν έχει εξοφληθεί. Για την απαίτηση αυτή ο Α εκδίδει μια μεταχρονολογημένη επιταγή εις διαταγήν του Ε, στο όνομα της ετερόρρυθμης εταιρίας, θέτοντας την υπογραφή του και τη σφραγίδα της εταιρίας, βάσει διάταξης του καταστατικού που προβλέπει σχετικά με τη δυνατότητα αυτή όσον αφορά την πράξη της έκδοσης συναλλαγματικών και επιταγών από τον ετερόρρυθμο εταίρο. Η επιταγή, παρότι εμφανίστηκε προς πληρωμή εμπροθέσμως στην πληρώτρια τράπεζα, τελικώς δεν πληρώνεται λόγω έλλειψης διαθεσίμων κεφαλαίων στον λογαριασμό της εταιρίας και, ακολούθως, σφραγίζεται. Ο Ε, κατόπιν προτροπών και υποδείξεων των ομορρύθμων εταίρων ότι οι ετερόρρυθμοι εταίροι Α και ο Β είναι ιδιαιτέρως ευκατάστατοι, με πολλές τραπεζικές καταθέσεις και με μεγάλη ακίνητη περιουσία, στρέφεται κατά του Α και του Β, τους ζητά να εξοφλήσουν όλη την οφειλή της εταιρίας προς αυτόν και επιχειρεί να προβεί σε αναγκαστική εκτέλεση κατά της ατομικής περιουσίας τους. Ο Α και ο Β, θυμωμένοι και αγανακτισμένοι με αυτήν την εξέλιξη των πραγμάτων, πρόκειται να υποβάλλουν αίτηση για λύση της εταιρίας με δικαστική απόφαση, λόγω της κακόπιστης συμπεριφοράς των ομορρύθμων συνεταίρων τους απέναντι τους.
Ερωτάται: Α) Έχει αποκτήσει την εμπορική ιδιότητα ο Ε; Έχει αποκτήσει την εμπορική ιδιότητα η ετερόρρυθμη εταιρία; Β) Νομίμως εξέδωσε ο ετερόρρυθμος εταίρος Α την επιταγή στο όνομα και για λογαριασμό της εταιρίας; Γ) Πώς διαμορφώνεται η ευθύνη του Α και του Β για τα χρέη της εταιρίας, και συγκεκριμένα για την απαίτηση του Ε; Πώς διαμορφώνεται η ευθύνη του Γ και του Δ για τα χρέη της εταιρίας, και συγκεκριμένα για την απαίτηση του Ε; Δ) Νομίμως η τράπεζα αρνήθηκε τη μη πληρωμή της επιταγής και ποιες οι έννομες συνέπειες της μη πληρωμής της; Ε) Οι ομόρρυθμοι εταίροι αυτής της ετερόρρυθμης εταιρίας ισχυρίζονται ότι οι ετερόρρυθμοι εταίροι, ο Α και ο Β, είναι απλώς κάποιοι ευκατάστατοι, που συμμετέχουν ως «απλοί χρηματοδότες» της εταιρίας και δεν έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν αίτηση για λύση της εταιρίας με δικαστική απόφαση. Είναι ορθός αυτός ο ισχυρισμός των ομόρρυθμων εταίρων; Οδηγίες για την ανάπτυξη της εργασίας Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία σε μία επιτυχημένη εργασία είναι να αντανακλά την πλήρη κατανόηση και γνώση του θέματος από τον φοιτητή/τη φοιτήτρια και όχι να αποτελεί μία συρραφή πληροφοριών. Τα κριτήρια αξιολόγησης της εργασίας αυτής είναι τα παρακάτω: 1. Η εργασία θα πρέπει να αναδεικνύει την κατανόηση του θέματος από τον φοιτητή/τη φοιτήτρια, πράγμα που προκύπτει από τα εξής: Σαφής επισήμανση όλων των πτυχών και παραμέτρων του θέματος Σωστή ανάπτυξη των αναλυτικών στοιχείων Αναφορά σε μελέτες, βιβλιογραφία ή άλλα στοιχεία, όπου απαιτείται Επιχειρηματολογία με ξεκάθαρη δομή και λογικά επιχειρήματα Απουσία άσχετου υλικού 2. Η αντιγραφή δεν επιτρέπεται ούτε από πηγές του Internet, ούτε από άλλους φοιτητές/φοιτήτριες του ΕΑΠ ή άλλων πανεπιστημίων. Επίσης, παράγραφοι ή λήμματα από βιβλία πρέπει να επισημαίνονται σαν τέτοια (σε παρένθεση ή σε υποσημείωση ο συγγραφέας και ο τίτλος) και η σχετική πηγή πρέπει να αναγράφεται στη βιβλιογραφία. Επισημαίνεται ότι γίνεται έλεγχος αντιγραφών και η λογοκλοπή τιμωρείται βαθμολογικά. 3. Η εργασία δεν πρέπει να ξεπερνά τις 2.500 λέξεις και πρέπει να υποβληθεί δακτυλογραφημένη σε μορφή word μέσω του συστήματος study.eap.gr. Κ Α Λ Η Ε Π ΙΙ Τ Υ Χ ΙΙ Α!
Ενδεικτικές απαντήσεις: Α) Ο Ε αποκτά την εμπορική ιδιότητα. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του ΕμπΝ, έμποροι είναι όσοι μετέρχονται πρωτότυπα εμπορικές πράξεις και έχουν σύνηθες επάγγελμα την εμπορία (ουσιαστικό σύστημα απόκτησης της εμπορικής ιδιότητας) (Παναγιωτάρα, Στοιχεία Εμπορικού Δικαίου, Τόμος Δ ΕΑΠ, σελ. 32). Ο Ε αγοράζει υλικά ξυλείας με σκοπό να τα μεταπωλήσει, και άρα τελεί την πρωτότυπα εμπορική πράξη της εμπορικής πώλησης ή καλύτερα αγορά προς μεταπώληση. Πρόκειται για αμφοτεροβαρή σύμβαση που οδηγεί σε κτήση κυριότητας κατά παράγωγο τρόπο και εξ επαχθούς αιτίας (πώληση). Ο Ε έχει τη στιγμή της αγοράς πρόθεση μεταπώλησης των υλικών ξυλείας σε εγχώριες επιχειρήσεις επεξεργασίας ξύλου. Επισημαίνεται ότι η εμπορική πώληση ή αγορά προς μεταπώληση είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη, καθώς στηρίζει την εμπορικότητά της σε συγκεκριμένη διάταξη νόμου και πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 2 του β.δ. 2.5.1835 «περί της αρμοδιότητος των εμποροδικείων» (Παναγιωτάρα, ό.π., σελ. 25-26). Θα μπορούσε, επίσης, να υποστηριχθεί, λόγω του ότι στο πρακτικό ο Ε είναι «προμηθευτής», ότι τελείται η πρωτότυπα εμπορική πράξη της προμήθειας, σε περίπτωση που ο προμηθευτής πρώτα βρίσκει τον αγοραστή και στη συνέχεια βρίσκει και του πωλεί τα προς προμήθεια πράγματα (Παναγιωτάρα, ό.π., σελ. 27). Και η ετερόρρυθμη εταιρία αποκτά την εμπορική ιδιότητα. Η απλή ετερόρρυθμη εταιρία είναι έμπορος κατά το ουσιαστικό σύστημα, έχει εταιρική περιουσία και είναι φορέας εμπορικής επιχείρησης (Παναγιώτου, σελ. 16 επικαιροποιημένων σημειώσεων). Τα νομικά πρόσωπα αποκτούν την εμπορική ιδιότητα, όταν ο πραγματικά ασκούμενος σκοπός τους συνίσταται στη διενέργεια εμπορικών πράξεων. Έτσι, κατά το ουσιαστικό σύστημα, εμπορικές είναι η ομόρρυθμη, η ετερόρρυθμη και η αφανής εταιρία (Παναγιωτάρα, ό.π., σελ. 32). Στην περίπτωσή μας, αγοράζει υλικά ξυλείας, τα επεξεργάζεται και παράγει και πουλά ξύλινα έπιπλα. Άρα, τελείται η πρωτότυπα εμπορική πράξη της εμπορικής πώλησης ή αγοράς προς μεταπώληση. Β) Νομίμως ο Α εξέδωσε την επιταγή στο όνομα και για λογαριασμό της Εταιρίας. Κατά το άρθ. 278 Ν. 4072/2012, «ο ετερόρρυθμος εταίρος δεν έχει εξουσία εκπροσώπησης της εταιρείας. Με την εταιρική σύμβαση μπορεί να ανατίθεται σε ετερόρρυθμο εταίρο η εκπροσώπηση της εταιρείας. Για κάθε πράξη εκπροσώπησης από μέρους ετερόρρυθμου εταίρου ευθύνεται ο ίδιος ως ομόρρυθμος, εκτός αν ο τρίτος που συναλλάχθηκε μαζί του γνώριζε ότι είναι ετερόρρυθμος εταίρος». Από τη διάταξη συνάγεται ότι η εκπροσωπευτική εξουσία στην ετερόρρυθμη εταιρία ασκείται ατοµικά από κάθε ομόρρυθμο εταίρο. Και αυτό µε βάση την αρχή της αυτοδιαχείρισης και της οργανικής εκπροσώπησης που ισχύουν στις προσωπικές εταιρίες. Ο κανόνας, λοιπόν, στη νέα ρύθμιση είναι ότι ο ετερόρρυθμος εταίρος δεν έχει εξουσία εκπροσώπησης της εταιρίας και είναι αναγκαστικά αποκλεισμένος απ αυτή (άρθ. 278 Ν. 4072/2012). Εξαιρετικά, µε καταστατική πρόβλεψη μπορεί να χορηγείται στον ετερόρρυθμο εταίρο η εξουσία εκπροσώπησης της εταιρίας για κάποιες πράξεις ή για το σύνολο των πράξεων εκπροσώπησης (Παναγιώτου, σελ. 18 των επικαιροποιημένων σημειώσεων). Γ) Oι διατάξεις των άρθ. 271 1, 279 1-3 και 280 Ν. 4072/2012 καθορίζουν την ευθύνη των εταίρων για τις εταιρικές υποχρεώσεις. Για την ευθύνη του ετερόρρυθμου εταίρου πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ του ετερόρρυθμου εταίρου που κατέβαλλε την εισφορά του και του εταίρου που δεν κατέβαλλε αυτή (Παναγιώτου, σελ. 18-19 επικαιροποιημένων σημειώσεων). Στην περίπτωση μας και οι δύο ετερόρρυθμοι εταίροι κατέβαλαν την εισφορά τους. Ο ετερόρρυθμος εταίρος, που κατέβαλλε την εισφορά του, δεν ευθύνεται έναντι των τρίτων για τα χρέη της ετερόρρυθμης εταιρίας
(άρθ. 279 1 εδ. 1 Ν. 4072/2012), αλλά απλά η εισφορά του υπόκειται στον επιχειρηµατικό κίνδυνο, δηλαδή αυτή μπορεί να χαθεί σε περίπτωση που η εταιρία έχει ζηµίες. Κατά συνέπεια, ο δανειστής της εταιρίας στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να στραφεί κατά του ετερόρρυθμου εταίρου και να αναζητήσει τα οφειλόμενα εταιρικά χρέη, αλλά μπορεί να στραφεί µόνο κατά της εταιρίας. Όμως, στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνει διάκριση του Α από τον Β. Ο Α εκδίδει μια μεταχρονολογημένη επιταγή στο όνομα της εταιρίας, θέτοντας την υπογραφή του και τη σφραγίδα της εταιρίας, βάσει διάταξης του καταστατικού που προβλέπει σχετικά με τη δυνατότητα αυτή όσον αφορά την πράξη της έκδοσης συναλλαγματικών και επιταγών από τον ετερόρρυθμο εταίρο. Αν ο ετερόρρυθμος εταίρος μετά από καταστατική πρόβλεψη, σύμφωνα με το άρθρο 278 Ν. 4072/2912 αναµιχθεί σε πράξη διαχείρισης της εταιρίας, τότε θα ευθύνεται απεριόριστα και σε ολόκληρο, όπως οι ομόρρυθμοι εταίροι [de facto διαχείριση] (άρθ. 278 2 εδ. 2 Ν. 4072/2012) (Παναγιώτου, σελ. 18 των επικαιροποιημένων σημειώσεων). Η ευθύνη του δεν περιορίζεται στα υφιστάµενα χρέη της εταιρίας κατά τον χρόνο ανάµειξής του, αλλά εκτείνεται και στα μελλοντικά χρέη. υνατή, όµως, είναι η απαλλαγή του ετερόρρυθμου εταίρου από την ευθύνη του ως ομορρύθμου εταίρου, αν ο τρίτος γνώριζε την ιδιότητα του συµβληθέντος ως ετερόρρυθμου εταίρου (άρθ. 278 Ν. 4072/2012) (Παναγιώτου, σελ. 18-19 επικαιροποιημένων σημειώσεων). Στην προκειμένη περίπτωση, εάν ο Ε γνωρίζει ότι ο Α είναι ετερόρρυθμος εταίρος τότε δεν ευθύνεται ο τελευταίος έναντι τρίτων για τα χρέη της εταιρίας (άρθρο 279 1 εδ. 1 Ν. 4072/2012). Η ευθύνη των ομόρρυθμων εταίρων Γ και Δ της ΕΕ για τις εταιρικές υποχρεώσεις είναι παράλληλη, απεριόριστη, δηλαδή οι εταίροι ευθύνονται παράλληλα µε όλη την περιουσία τους για τα χρέη της εταιρίας και σε ολόκληρο, δηλαδή κάθε εταίρος ευθύνεται για την πληρωµή όλου του χρέους της εταιρίας. Αυτό σηµαίνει ότι ο δανειστής μπορεί να στραφεί κατά των υπέγγυων για τα χρέη της εταιρίας της ίδιας της εταιρίας και των ομόρρυθμων εταίρων της µε όποια σειρά επιλέξει. Μπορεί ακόµα να στραφεί µόνο κατά ενός ομόρρυθμου εταίρου παραλείποντας τους άλλους εταίρους αλλά και την ίδια την εταιρία. Μεταξύ των εταίρων και της εταιρίας υφίσταται για τις εταιρικές υποχρεώσεις ενοχή σε ολόκληρο (ΑΚ 481) (Παναγιώτου, σελ. 7 επικαιροποιημένων σημειώσεων). Δ) Νομίμως αρνείται η τράπεζα τη μη πληρωμή της επιταγής, καθώς τα διαθέσιμα στον λογαριασμό του εκδότη δεν επαρκούν για να πληρωθεί η επιταγή. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για τις γνώστες «ακάλυπτες επιταγές», η έκδοση των οποίων αποτελεί ποινικό αδίκημα (άρθρο 79 του ν. 5960/1933). Στο άρθρο 79 παρ. 5 προβλέπεται ότι «η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση του κομιστή της επιταγής που δεν πληρώθηκε». Συνεπώς, η ποινική δίωξη για το αδίκημα της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, δεν ασκείται αυτεπάγγελτα αλλά κατόπιν έγκλησης του ζημιωθέντος (Παναγιωτάρα, Στοιχεία Εμπορικού Δικαίου, ΕΑΠ, σελ. 139-40). Επίσης, ο Ε μπορεί να στραφεί ως νόμιμος κομιστής της επιταγής ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων κατά του εκδότη, ως οφειλέτη από αναγωγή (άρθρο 40 ν. 5960/33). Ειδικότερα, η αναγωγή είναι η απαίτηση του δικαιούχου κατά των υπογραφέων της επιταγής. Ουσιαστική προϋπόθεση της αναγωγής είναι ότι η επιταγή εμφανίστηκε εμπρόθεσμα και δεν πληρώθηκε, αδιάφορα ποιας αιτίας και τυπικής προϋπόθεσης είναι η βεβαίωση της άρνησης πληρωμής, που μπορεί να γίνει είτε με διαμαρτυρικό, είτε με έγγραφη χρονολογημένη δήλωση του πληρωτή πάνω στην επιταγή είτε με τη ρήτρα «ανέξοδος επιστροφή» (Παναγιωτάρα, ό.π., σελ. 140). Ε) Στην ετερόρρυθμη εταιρία ισχύουν οι ίδιοι λόγοι λύσης που ισχύουν και στην ομόρρυθμη (άρθρο 281 1 εδ. 2 σε συνδ, με άρθρο 259 ν. 4072/2012). Βέβαια η
εταιρική σύμβαση μπορεί να προβλέπει και άλλους λόγους λύσης της εταιρίας (άρθρο 259 Ν. 4072/2012), όπως γεγονότα που αφορούν στο πρόσωπο των εταίρων, τα οποία χωρίς την καταστατική ρύθμιση δεν θα οδηγούσαν σε λύση της εταιρίας. Ως νέος λόγος λύσης της εταιρίας προβλέπεται με τον ν. 4072/2012 η λύση με δικαστική απόφαση, κατόπιν αίτησης των εταιριών, εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος, τόσο στην εταιρία ορισμένου όσο και στην εταιρία αορίστου χρόνου (Παναγιώτου, επικαιροποιημένες σημειώσεις, σελ. 14). Συνεπώς, είναι αβάσιμος ο ισχυρισμός των ομορρύθμων εταίρων, καθότι οι Α και Β νομιμοποιούνται να υποβάλλουν αίτηση για λύση της εταιρίας επικαλούμενοι ως σπουδαίο λόγο τον κλονισμό της σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των εταίρων.