ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ι. Εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη Εκπλήρωση της Παροχής είναι το σύνολο των πράξεων με τις οποίες (ή των παραλείψεων χωρίς τις οποίες) ο Οφειλέτης εκπληρώνει την Παροχή. Η εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη συνεπάγεται ικανοποίηση του αντίστοιχου δικαιώματος του Δανειστή και κατά συνέπεια Απόσβεση της Ενοχής, οπότε η Ενοχή παύει να υφίσταται. Ειδικότερα η Ενοχή αποσβήνεται, εάν η Παροχή του Οφειλέτη εκπληρωθεί: - σε συγκεκριμένο τόπο, - εντός συγκεκριμένων χρονικών ορίων και με - συγκεκριμένο τρόπο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη δικαιοπραξία ή τη σύμβαση που αποτελεί τη βάση της Ενοχής ή, αν δεν προβλέπεται στη δικαιοπραξία ή τη σύμβαση, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το νόμο. Αν όμως δεν συμβεί κάτι από τα ανωτέρω σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη δικαιοπραξία-τη σύμβαση ή το νόμο, τότε η Ενοχή δεν οδηγείται «φυσιολογικά» σε Απόσβεση, οπότε έχουμε Ανώμαλη Εξέλιξη της Ενοχής (όπου η Ενοχή εξακολουθεί να υφίσταται χωρίς να αποσβήνεται). Η Ανώμαλη Εξέλιξη της Ενοχής εμφανίζεται με τις ακόλουθες μορφές: Αδυναμία Παροχής, Υπερημερία του Οφειλέτη, (γ) Πλημμελής Εκπλήρωση και (δ) Υπερημερία Δανειστή. 1. Τόπος Εκπλήρωσης της Παροχής Ο Τόπος όπου ο Οφειλέτης υποχρεούται να εκπληρώσει και ο Δανειστής να δεχθεί την εκπλήρωση της παροχής. Αν δεν ορίζεται στη σύμβαση, τότε είναι ο τόπος της κατοικίας-επαγγελματικής εγκατάστασης του Οφειλέτη. Στις χρηματικές ενοχές εάν ο τόπος της καταβολής δεν προκύπτει από την δικαιοπραξία-τη σύμβαση ή τις περιστάσεις, το χρηματικό ποσό καταβάλλεται στον τόπο κατοικίας του Δανειστή. Εάν η υποχρέωση προέρχεται από την άσκηση του επαγγέλματος του Δανειστή, τόπος Παροχής (όπου θα καταβληθεί το οφειλόμενο ποσό) είναι ο τόπος της επαγγελματικής εγκατάστασης του Δανειστή. 2. Χρόνος Εκπλήρωσης της Παροχής Ονομάζεται το χρονικό σημείο κατά το οποίο ο Οφειλέτης υποχρεούται και δικαιούται να εκπληρώσει την Παροχή και ο Δανειστής δικαιούται να απαιτήσει την εκπλήρωση της Παροχής (ο χρόνος δηλαδή κατά τον οποίο η εκπλήρωση της Παροχής καθίσταται ληξιπρόθεσμη). Αν ο χρόνος εκπλήρωσης της Παροχής δεν συνάγεται ούτε από τη δικαιοπραξία-τη σύμβαση, ούτε από τις περιστάσεις, ο Δανειστής έχει δικαίωμα να απαιτήσει και ο Οφειλέτης να εκπληρώσει την παροχή αμέσως. 1

3. Μερική Εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη Εάν η παροχή είναι διαιρετή και δεν έχει συμφωνηθεί διαφορετικά, ο Οφειλέτης δεν δικαιούται να την εκπληρώσει τμηματικά. Δηλαδή υποχρεούται να καταβάλει στον Δανειστή την Παροχή ως σύνολο και όχι τμηματικά. Η Παροχή μπορεί να εκπληρωθεί τμηματικά (δηλαδή όχι ως σύνολο): - εάν έχει συμφωνηθεί από τα μέρη τμηματική εκπλήρωση, ή - εάν το επιβάλλει ο νόμος, ή - εάν το επιβάλλει η αρχή της καλής πίστης. 4. Εκπλήρωση της Παροχής από Τρίτο Πρόσωπο (διάφορο του Οφειλέτη) Την Παροχή του Οφειλέτη μπορεί να την εκπληρώσει και Τρίτο Πρόσωπο (άλλο από τον Οφειλέτη της Παροχής) εκτός εάν: έχει συμφωνηθεί διαφορετικά μεταξύ των μερών (ότι δηλαδή την Παροχή μπορεί να την εκπληρώσει μόνο ο Οφειλέτης), ή ο Δανειστής έχει συμφέρον να εκπληρώσει την Παροχή μόνον ο Οφειλέτης και όχι τρίτο πρόσωπο (π.χ προσωποπαγής υποχρέωση). 5. Δικαίωμα Οφειλέτη για Επίσχεση (παρακράτηση) της Παροχής του Εάν η υποχρέωση του Οφειλέτη έναντι του Δανειστή προς Παροχή, βρίσκεται σε συνάφεια με αξίωση του Οφειλέτη κατά του Δανειστή (οπότε ως προς την Παροχή αυτή ο Δανειστής είναι Οφειλέτης), ο Οφειλέτης δικαιούται, υπό προϋποθέσεις, να αρνηθεί την εκπλήρωση της υποχρέωσής του προς τον Δανειστή. Δηλαδή ο Οφειλέτης ασκεί το δικαίωμα (την ένσταση) επίσχεσης (παρακράτησης) της Παροχής που οφείλει (δηλαδή δεν εκπληρώνει την Παροχή που οφείλει), μέχρις ότου ο Δανειστής εκπληρώσει τη δική του οφειλόμενη Παροχή. Προϋποθέσεις προκειμένου ο Οφειλέτης να ασκήσει το δικαίωμα (ένσταση) επίσχεσης: ύπαρξη δύο αμοιβαίων αξιώσεων (υποχρεώσεων προς Παροχή) που είναι συναφείς, δηλαδή προέρχονται από την ίδια βιοτική ή νομική σχέση (σχέση συνάφειας), οι δύο αξιώσεις να είναι ληξιπρόθεσμες (δηλαδή να έχει παρέλθει το χρονικό σημείο κατά το οποίο ο Οφειλέτης της κάθε αξίωσης, δικαιούται να προβεί σε εκπλήρωση της Παροχής). 2

ΙΙ. ΑΝΩΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ 1. Έννοια και Μορφές Ανώμαλης Εξέλιξης της Ενοχής Ανώμαλη Εξέλιξη της Ενοχής σημαίνει ότι η ενοχή δεν οδηγείται «φυσιολογικά» σε Απόσβεση με εκπλήρωση των υποχρεώσεων του Οφειλέτη και αντίστοιχη ικανοποίηση των δικαιωμάτων του Δανειστή. Στην περίπτωση αυτή η Ενοχή εξακολουθεί να υφίσταται. Ειδικότερα, υπάρχουν οι ακόλουθες μορφές Ανώμαλης Εξέλιξης της Ενοχής όπου ο Οφειλέτης αθετεί την υποχρέωσή του προς Παροχή από προϋφιστάμενη Ενοχή-Σύμβαση: η Αδυναμία Παροχής (ο Οφειλέτης δεν μπορεί να εκπληρώσει την Παροχή του), η Υπερημερία του Οφειλέτη (ο Οφειλέτης καθυστερεί να εκπληρώσει την Παροχή του) και (γ) οι Λοιπές Παραβάσεις ή Πλημμελής Εκπλήρωση της Παροχής (δηλαδή οι παραβάσεις που δεν αποτελούν Αδυναμία Παροχής ή Υπερημερία του Οφειλέτη). 2. Προϋποθέσεις Αστικής Ευθύνης - Γενικά Αστική Ευθύνη είναι η ευθύνη στο Αστικό Δίκαιο. Υποκειμενικές Προϋποθέσεις - Ύπαρξη Ικανότητας Προς Καταλογισμό - Ύπαρξη Υπαιτιότητας-Πταίσματος (Δόλος ή Αμέλεια) Αντικειμενικές Προϋποθέσεις - Αθέτηση υποχρέωσης προς Παροχή που απορρέει από προϋφιστάμενη ενοχή ή σύμβαση (ευθύνη από προϋφιστάμενη ενοχή ή σύμβαση) - Παράβαση Νόμου (ευθύνη από αδικοπραξία) - Παράβαση επιταγών της καλής πίστης 3. Προϋποθέσεις Ευθύνης Οφειλέτη για αθέτηση υποχρέωσης προς Παροχή που απορρέει από προϋφιστάμενη Ενοχή ή Σύμβαση Ο Οφειλέτης της Παροχής θα ευθύνεται απέναντι στον Δανειστή εφόσον: συντρέχουν οι Υποκειμενικές Προϋποθέσεις (Ικανότητα Προς Καταλογισμό + Υπαιτιότητα- Πταίσμα), έχει αθετήσει υποχρέωσή του προς Παροχή απορρέουσα από προϋφιστάμενη Ενοχή-Σύμβαση (Αντικειμενική Προϋπόθεση). Επομένως, εάν ο Οφειλέτης είναι Ικανός προς Καταλογισμό και ενεργώντας με Υπαιτιότητα-Πταίσμα (Δόλος ή Αμέλεια) (Υποκειμενικές Προϋποθέσεις) αθετεί υποχρέωσή του από προϋφιστάμενη Ενοχή- Σύμβαση (Αντικειμενική Προϋπόθεση), ευθύνεται κατά τεκμήριο απέναντι στο Δανειστή για την αθέτησή του αυτή (Αρχή της Υπαιτιότητας). Ο Οφειλέτης απαλλάσσεται από την ευθύνη του εάν αποδείξει ότι δεν ήταν Υπαίτιος-δεν ενήργησε με Πταίσμα (δηλαδή δεν αθέτησε τη σύμβαση ενεργώντας με Δόλο ή από Αμέλεια). 3

3.1. Υποκειμενικές Προϋποθέσεις ευθύνης Οφειλέτη για αθέτηση υποχρέωσης προς Παροχή που απορρέει από προϋφιστάμενη Ενοχή Ικανότητα Προς Καταλογισμό του Οφειλέτη της Παροχής 3.1.1 Ευθύνη Προς Καταλογισμό Ικανότητα προς Καταλογισμό (ή Ικανότητα προς Αδικοπραξία): Ικανότητα του ανθρώπου να του καταλογίζεται ευθύνη για τις Αστικές Άδικες πράξεις του (δηλαδή η δυνατότητα αντίληψης του δικαίου και του αδίκου). Καταρχήν, δεν ευθύνεται για τις Αστικές άδικες πράξεις του όποιος δεν έχει συμπληρώσει το 10 ο έτος της ηλικίας του (Ακαταλόγιστος). Όποιος έχει συμπληρώσει το 10 ο έτος, αλλά όχι το 14 ο έτος της ηλικίας του ευθύνεται για τις Αστικές Άδικες πράξεις του εκτός αν ενήργησε χωρίς διάκριση (δηλαδή χωρίς την αναγκαία πνευματική ωριμότητα ώστε να διαγνώσει τον άδικο χαρακτήρα της συμπεριφοράς του). Το εάν κάποιος ενήργησε με ή χωρίς διάκριση κρίνεται κατά περίπτωση από το δικαστήριο. Όποιος συμπλήρωσε το 14 ο έτος της ηλικίας του έχει πλήρη Ικανότητα για Καταλογισμό. Δεν έχει ικανότητα για καταλογισμό (αν και έχει συμπληρώσει το 14 ο έτος της ηλικίας του) όποιος: κατά τη στιγμή της πράξης του δεν είχε συνείδηση του το έκανε ή βρισκόταν σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της κρίσης και της βούλησής του (π.χ. σχιζοφρένεια, παράνοια). Εάν όμως ο δράστης περιήλθε σε κατάσταση έλλειψης συνείδησης των πραττομένων, ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής με χρήση οινοπνευματωδών ποτών ή άλλων παραπλήσιων μέσων (π.χ. ναρκωτικών ουσιών), θεωρείται ικανός προς καταλογισμό, εκτός αν η περιέλευσή του στην κατάσταση αυτή δεν οφειλόταν σε Υπαιτιότητά του-πταίσμα του. 3.1.2 Διαφορά Αστικού Αδικήματος Ποινικού Αδικήματος Το Αστικό Αδίκημα διαφοροποιείται από το Ποινικό Αδίκημα 1 κυρίως ως προς τις συνέπειες. Το Αστικό Αδίκημα συνεπάγεται ευθύνη του δράστη για αποζημίωση. Το Ποινικό Αδίκημα τιμωρεί το δράστη με ποινή (π.χ. φυλάκιση). Υπαιτιότητα-Πταίσμα του Οφειλέτη της Παροχής Ο αθετών ενεργεί με Δόλο ή με Αμέλεια Δόλος: - Άμεσος Δόλος: Ο αθετών: (i) επιδιώκει το παράνομο αποτέλεσμα της συμπεριφοράς του, ή (ii) προβλέπει το παράνομο αποτέλεσμα ως αναγκαία συνέπεια της συμπεριφοράς του, αλλά παρόλα αυτά ενεργεί. 1 Ποινικό Αδίκημα ή Έγκλημα είναι πράξη άδικη και καταλογιστή στο δράστη (δηλαδή βασικά υπαίτια), την οποία ο νόμος ειδικά προβλέπει και τιμωρεί με ορισμένη ποινή (π.χ. φυλάκιση). 4

- Ενδεχόμενος Δόλος: Ο αθετών δεν επιδιώκει το παράνομο αποτέλεσμα της συμπεριφοράς του, αλλά το προβλέπει ως ενδεχόμενο (και όχι ως αναγκαίο), το αποδέχεται και παρόλα αυτά ενεργεί. Αμέλεια: Η αμέλεια καταρχήν διακρίνεται σε Ελαφρά Αμέλεια και Βαριά Αμέλεια. Περαιτέρω, η Ελαφρά Αμέλεια διακρίνεται σε Ελαφρά Συγκεκριμένη Αμέλεια και Ελαφρά Αφηρημένη Αμέλεια: - Ελαφρά Συγκεκριμένη αμέλεια: Κριτήριο για την ύπαρξη αμέλειας αποτελεί η ατομική επιμελής συμπεριφορά του αθετούντος (η επιμέλεια του προσώπου στις δικές του υποθέσεις) (υποκειμενικό κριτήριο). - Ελαφρά Αφηρημένη αμέλεια: Κριτήριο για την ύπαρξη αμέλειας αποτελεί η δυνατότητα ενός μέσου, ευσυνείδητου ανθρώπου (αντικειμενικό κριτήριο) - Βαριά αμέλεια: Η απόκλιση από το μέτρο συμπεριφοράς του μέσου συνετού και επιμελούς ανθρώπου είναι ασυνήθης και ιδιαίτερα μεγάλη. Στο Αστικό Δίκαιο γίνεται δεκτό ότι ο Οφειλέτης ευθύνεται για την μη εκπλήρωση της υποχρέωσής του προς Παροχή (δηλαδή την αθέτησης της Ενοχής-Σύμβασης) όταν ενεργεί με: Δόλο (Άμεσο ή Ενδεχόμενο), (τουλάχιστον) Ελαφρά Αφηρημένη Αμέλεια. Ειδικότερα όταν ο Οφειλέτης ενεργεί με Ελαφρά αφηρημένη αμέλεια δεν καταβάλει την επιμέλεια που απαιτείται να δείξει ο μέσος ευσυνείδητος άνθρωπος στις συναλλαγές (αντικειμενικό κριτήριο) και: - είτε προβλέπει το ενδεχόμενο επέλευσης του παράνομου αποτελέσματος, αλλά ελπίζει ότι θα το αποφύγει (ενσυνείδητη αμέλεια ή απερισκεψία ή έλλειψη σύνεσης) - είτε δεν προβλέπει καθόλου το ενδεχόμενο επέλευσης του αποτελέσματος (άνευ συνειδήσεως αμέλεια ή απροσεξία) 5

Η ευθύνη του Οφειλέτη στο Ενοχικό δίκαιο είναι Νόθος Αντικειμενική. Δηλαδή, καταρχήν υπάρχει τεκμήριο ότι, όταν ο Οφειλέτης δεν εκπληρώνει υποχρέωσή του προς Παροχή (δηλαδή αθετεί την Ενοχή-Σύμβαση) ενεργεί τουλάχιστον με Ελαφρά Αφηρημένη Αμέλεια (δηλαδή με Πταίσμα- Υπαιτιότητα). Ο Οφειλέτης όμως δεν θα ευθύνεται, αν αποδείξει ότι η μη εκπλήρωση της υποχρέωσής του προς Παροχή έγινε εξαιτίας γεγονότος που δεν οφείλεται σε Πταίσμα-Υπαιτιότητά του (Τυχηρό γεγονός). Τυχηρό είναι το γεγονός το οποίο δεν προβλέφθηκε, ούτε μπορούσε να προβλεφθεί ή αποφευχθεί από έναν μέσο συνετό άνθρωπο (π.χ. σεισμός, πλημμύρα). Συχνά ο Οφειλέτης της Παροχής δεν εκπληρώνει ο ίδιος την Παροχή, αλλά χρησιμοποιεί ένα άλλο πρόσωπο προκειμένου να τον «βοηθήσει» να εκπληρώσει την Παροχή του. Το πρόσωπο αυτό ονομάζεται Βοηθός Εκπλήρωσης. Στις περιπτώσεις αυτές ο Οφειλέτης ευθύνεται για το πταίσμα του Βοηθού Εκπλήρωσης όπως και για το δικό του πταίσμα (στην περίπτωση βέβαια αυτή παράλληλα θα ευθύνεται και ο Βοηθός Εκπλήρωσης). Προϋποθέσεις για να υπάρχει ευθύνη του Οφειλέτη για το πταίσμα του Βοηθού Εκπλήρωσης: (γ) (δ) ύπαρξη ενοχικής σχέσης μεταξύ του Οφειλέτη και του Δανειστή από την οποία απορρέει υποχρέωση του Δανειστή προς Παροχή, ο Βοηθός Εκπλήρωσης αναμιγνύεται στην εκπλήρωση της Παροχής του Οφειλέτη, με τη θέληση του Οφειλέτη, ο Βοηθός Εκπλήρωσης να έχει ενεργήσει με Υπαιτιότητα-Πταίσμα (Δόλο ή Ελαφρά Αφηρημένη Αμέλεια), και η Υπαίτια συμπεριφορά του Βοηθού Εκπλήρωσης να συνδέεται με την εκπλήρωση της Παροχής του Οφειλέτη. 3.2. Αντικειμενική Προϋπόθεση - Αθέτηση από τον Οφειλέτη υποχρέωσής του προς Παροχή που απορρέει από προϋφιστάμενη Ενοχή-Σύμβαση Μορφές αθέτησης Δικαιώματα Δανειστή Μια από τις Αντικειμενικές Προϋποθέσεις για την ύπαρξη Αστικής Ευθύνης είναι η αθέτηση από τον Οφειλέτη υποχρέωσης προς Παροχή που απορρέει από προϋφιστάμενη Ενοχή-Σύμβαση. Οι κατωτέρω κανόνες είναι γενικής εφαρμογής και διέπουν τα δικαιώματα του Δανειστή ανάλογα με το είδος της αθέτησης του Οφειλέτη σε όλες τις Ενοχές-Συμβάσεις (εκτός από Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις όπου ισχύουν ειδικοί κανόνες). Αδυναμία Εκπλήρωσης της Παροχής: Ο Οφειλέτης δεν είναι σε θέση να εκπληρώσει την Παροχή του γιατί αυτή είναι εξαρχής ή καθίσταται μεταγενέστερα αδύνατη. Η Αδυναμία εκπλήρωσης της Παροχής οφείλεται σε λόγους Υποκειμενικούς ή Αντικειμενικούς, Φυσικούς ή Νομικούς. - Φυσική /Νομική Αδυναμία: Αδύνατη η εκπλήρωση της Παροχής κατά τους φυσικούς νόμους (Φυσική αδυναμία παροχής). Αδύνατη η εκπλήρωση της Παροχής λόγω νομικού κωλύμματος (Νομική αδυναμία παροχής). 6

- Αρχική /Επιγενόμενη Αδυναμία: Η αδυναμία υφίσταται κατά το χρόνο γένεσης της Ενοχής (Αρχική αδυναμία παροχής). Η αδυναμία δεν υφίσταται κατά το χρόνο γένεσης της Ενοχής, αλλά εμφανίζεται μεταγενέστερα (Επιγενόμενη αδυναμία Παροχής). - Ολική /Μερική Αδυναμία: Η αδυναμία αφορά το σύνολο της οφειλόμενης Παροχής (Ολική αδυναμία παροχής). Η αδυναμία αφορά τμήμα μόνο της οφειλόμενη Παροχής (Μερική αδυναμία παροχής). - Υπαίτια /Ανυπαίτια Αδυναμία: Υπαίτια είναι η αδυναμία όταν οφείλεται σε γεγονός για το οποίο ο Οφειλέτης έχει ευθύνη (δηλαδή σε γεγονός αναγόμενο σε Πταίσμα-Υπαιτιότητα (Δόλο ή Αμέλεια) του Οφειλέτη). Ανυπαίτια (μη υπαίτια) είναι η αδυναμία όταν δεν οφείλεται σε γεγονός για το οποίο ο Οφειλέτης έχει ευθύνη (δηλαδή δεν οφείλεται σε γεγονός αναγόμενο σε Πταίσμα-Υπαιτιότητα (Δόλο ή Αμέλεια) του Οφειλέτη). - Σε περίπτωση Ανυπαίτιας Αδυναμίας Παροχής (δηλαδή σε αδυναμία εκπλήρωσης της Παροχής που δεν οφείλεται σε Υπαιτιότητα-Πταίσμα του Οφειλέτη) ο Οφειλέτης απαλλάσσεται από κάθε υποχρέωση (δηλαδή δεν οφείλει ούτε την Παροχή ούτε Αποζημίωση). Οφείλει όμως να ενημερώσει άμεσα τον Δανειστή μόλις αντιληφθεί την αδυναμία του να εκπληρώσει την Παροχή και να αποδώσει στον Δανειστή το τυχόν «περιελθόν». - Σε περίπτωση Υπαίτιας Αδυναμίας Παροχής (δηλαδή που οφείλεται σε Υπαιτιότητα-Πταίσμα του Οφειλέτη), ο Δανειστής μπορεί να απαιτήσει από τον Οφειλέτη την καταβολή Αποζημίωσης για τη ζημία που υπέστη από την εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη (Θετικό Διαφέρον ή Διαφέρον Εκπλήρωσης) η οποία περιλαμβάνει: τη Θετική Ζημία (δηλαδή τη μείωση της περιουσίας του) που προκλήθηκε στον Δανειστή από τη μη εκπλήρωση (η ζημία αυτή περιλαμβάνει και την αξία της Παροχής που δεν εκπληρώθηκε από τον Οφειλέτη, δηλαδή ο Δανειστής θα πρέπει να βρεθεί στη θέση στην οποία θα ήταν, αν είχε εκπληρωθεί η Παροχή), και το Διαφυγόν Κέρδος του Δανειστή, εκείνο δηλαδή που αυτός θα είχε αποκομίσει, αν είχε εκπληρωθεί η Παροχή (δηλαδή την μη αύξηση της περιουσίας του). 7

Υπερημερία Οφειλέτη: Ο Οφειλέτης καθυστερεί να εκπληρώσει την Παροχή (δεν εκπληρώνει εμπρόθεσμα την Παροχή). Η Υπερημερία προϋποθέτει ότι υπάρχει μεν υπαίτια καθυστέρηση στην εκπλήρωση, αλλά ότι η εκπλήρωση της παροχής εξακολουθεί να είναι δυνατή (αν η εκπλήρωση παύσει να είναι δυνατή, τότε έχουμε Αδυναμία Παροχής). Οι προϋποθέσεις για την επέλευση της Υπερημερίας είναι: - Έγκυρη Ενοχική σχέση (δηλαδή ήδη να οφείλεται έγκυρα η Παροχή). - Η εκπλήρωση της Παροχής να είναι ακόμα δυνατή (αλλιώς εφαρμόζονται οι διατάξεις για την Αδυναμία Παροχής). - Παροχή για την οποία έχει επέλθει ο χρόνος εκπλήρωσής της (δηλαδή Ληξιπρόθεσμη Παροχή) και καθυστέρηση στην εκπλήρωση της Παροχής. - Δήλη Ημέρα ή Όχληση (δηλαδή να έχει παρέλθει η ημέρα κατά την οποία ο Οφειλέτης έχει την υποχρέωση να εκπληρώσει την Παροχή του ή αν δεν έχει συμφωνηθεί τέτοια ημέρα («Δήλη Ημέρα»), ο Δανειστής να έχει απευθύνει πρόσκληση («Όχληση») στον Οφειλέτη προκειμένου ο τελευταίος να εκπληρώσει την Παροχή του. Σε περίπτωση Υπαίτιας Υπερημερίας του Οφειλέτη (δηλαδή καθυστέρησης στην εκπλήρωση της Παροχής που οφείλεται σε Πταίσμα (Δόλο ή Αμέλεια) του Οφειλέτη) ο Δανειστής έχει τα ακόλουθα δικαιώματα: να απαιτήσει από τον Οφειλέτη: (i) (ii) να εκπληρώσει την Παροχή του και να του πληρώσει Αποζημίωση, η οποία θα καλύπτει τη ζημία που προκλήθηκε στον Δανειστή από την καθυστέρηση της εκπλήρωσης της Παροχής από τον Οφειλέτη (Θετικό Διαφέρον-Διαφέρον Εκπλήρωσης). Η αποζημίωση αυτή περιλαμβάνει τόσο τη Θετική Ζημία (μείωση περιουσίας), π.χ. έξοδα στα οποία ο Δανειστής υποβλήθηκε λόγω της καθυστέρησης) όσο και την Αποθετική Ζημία (μη αύξηση περιουσίας) (διαφυγόν κέρδος, π.χ. τα κέρδη που ο Δανειστής θα αποκόμιζε από την αξιοποίηση του οφειλόμενου αντικειμένου κατά τη διάρκεια της καθυστέρησης) ή (εάν δεν έχει πλέον συμφέρον στην εκπλήρωση της καθυστερούμενης Παροχής) να αποκρούσει την καθυστερημένη Παροχή (δηλαδή να δηλώσει στον Οφειλέτη ότι δεν επιθυμεί πλέον εκπλήρωση της Παροχής) και να απαιτήσει από τον Οφειλέτη αποζημίωση για μη εκπλήρωση. Η Αποζημίωση αυτή θα περιλαμβάνει την αξία της Παροχής που απέκρουσε ο Δανειστής καθώς και την ζημία που υπέστη ο Δανειστής από την καθυστέρηση της εκπλήρωσης της Παροχής από τον Οφειλέτη (Θετικό Διαφέρον ή Διαφέρον Εκπλήρωσης). Η αποζημίωση δηλαδή αυτή θα περιλαμβάνει τόσο τη Θετική του Ζημία (μείωση της περιουσίας του) (π.χ έξοδα) όσο και την Αποθετική του Ζημία (μη αύξηση περιουσίας του) (π.χ. διαφυγόν κέρδος). 8

(γ) Λοιπές Περιπτώσεις Αθέτησης (Πλημμελής ή Ελαττωματική ή Μη Προσήκουσα Εκπλήρωση της Παροχής): Πρόκειται για τις λοιπές παραβάσεις εκ μέρους του Οφειλέτη (που δεν αποτελούν Αδυναμία Εκπλήρωσης της Παροχής ή Υπερημερία του Οφειλέτη). Στην κατηγορία αυτή υπάγονται: η παράβαση από τον Οφειλέτη των παρεπόμενών του υποχρεώσεων, η μη προσήκουσα εκπλήρωση της κύριας Παροχής από τον Οφειλέτη, (γ) η μη εκπλήρωση από τον Οφειλέτη μιας ή μερικών από τις περισσότερες κύριες υποχρεώσεις, (δ) η παράβαση από τον Οφειλέτη υποχρέωσης προς παράλειψη, (ε) η άρνηση από τον Οφειλέτη εκπλήρωσης μη ληξιπρόθεσμης Παροχής. - Εάν η πλημμελής εκπλήρωση οφείλεται σε Υπαιτιότητα-Πταίσμα (δηλαδή σε Δόλο ή Αμέλεια) του Οφειλέτη της Παροχής, τότε ο Δανειστής μπορεί να απαιτήσει: εκπλήρωση της Παροχής του Οφειλέτη (π.χ. άρση της πλημμέλειας) και αποζημίωση (Θετικό Διαφέρον-Διαφέρον Εκπλήρωσης) για τη ζημία που υπέστη από την αθέτηση (δηλαδή ό,τι θα είχε εάν η παροχή είχε εκπληρωθεί προσηκόντως-κανονικά). Η αποζημίωση αυτή θα περιλαμβάνει τη Θετική Ζημία (δηλαδή τη μείωση της περιουσίας του Δανειστή) και την Αποθετική Ζημία (δηλαδή τη μη αύξηση της περιουσίας του Δανειστή (π.χ. το διαφυγόν κέρδος)). - Εάν η πλημμελής παροχή δεν οφείλεται σε Πταίσμα-Υπαιτιότητα (δηλαδή σε Δόλο ή Αμέλεια) του Οφειλέτη της Παροχής, τότε ο Δανειστής μπορεί να απαιτήσει εκπλήρωση της Παροχής του Οφειλέτη (άρση της πλημμέλειας), αλλά όχι αποζημίωση. 9

3.4. Υπερημερία Δανειστή - Έννοια Υπερημερία Δανειστή (ή Υπερημερία Αποδοχής) σημαίνει ότι ο Οφειλέτης δεν μπορεί να εκπληρώσει την Παροχή που οφείλει με βάση την Ενοχή-Σύμβαση, επειδή ο Δανειστής αρνείται ή παραλείπει: Προϋποθέσεις: να δεχθεί την Παροχή που του προσφέρει ο Οφειλέτης ή να συμπράξει προκειμένου ο Οφειλέτης να εκπληρώσει την Παροχή του, στις περιπτώσεις όπου μια τέτοια σύμπραξη είναι αναγκαία.. - Πραγματική και Προσήκουσα Προσφορά του Οφειλέτη για εκπλήρωση της Παροχής σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης ή το νόμο (δηλαδή ο Οφειλέτης να είναι πλήρως έτοιμος να εκπληρώσει την Παροχή του σύμφωνα με αυτά που έχει συμφωνήσει με τον Δανειστή ή αυτά που ορίζει ο νόμος (Τόπος και Χρόνος εκπλήρωσης της Παροχής, εκπλήρωση του συνόλου της Παροχής, εκπλήρωση της Παροχής από τον ίδιο τον Οφειλέτη όπου απαιτείται κτλ). - Μη αποδοχή από τον Δανειστή της προσφοράς του Οφειλέτη για εκπλήρωση της Παροχής ή μη σύμπραξη του Δανειστή όπου αυτό είναι αναγκαίο προκειμένου ο Οφειλέτης να εκπληρώσει την Παροχή του (η μη αποδοχή του Δανειστή μπορεί να είναι ρητή ή να προκύπτει από τις πραγματικές περιστάσεις). 10