Θεωρίες Μάθησης
Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Κάθε εκπαιδευτικός (εκούσια ή ακούσια) υιοθετεί μια θεωρία μάθησης. Το ίδιο ισχύει και για τις διάφορες εκπαιδευτικές τεχνολογίες. Για την εισαγωγή μιας νέας τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία θα πρέπει η τελευταία να βασίζεται σε Θεωρία Μάθησης.
Τι είναι μάθηση? Υπάρχουν πολλές απόψεις για το πώς ορίζεται και το τι είναι μάθηση. Κατά τον R.Gagne μάθηση είναι: Η διαδικασία που υποβοηθάει τους οργανισμούς να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους σε ένα σχετικό σύντομο χρονικό διάστημα και με ένα μόνιμο τρόπο, ώστε η ίδια τροποποίηση ή αλλαγή να μην επαναλαμβάνεται σε κάθε νέα περίπτωση. Σύμφωνα με τις αρχές της γνωστικής ψυχολογίας, η μάθηση είναι μία διαδικασία η οποία πραγματοποιείται στον εσωτερικό κόσμο του μαθητή και έχει σαν αποτέλεσμα την τροποποίηση της συμπεριφοράς του. Η μάθηση εξαρτάται από τις προηγούμενες γνώσεις, το υπόβαθρο, τις εμπειρίες, την ιδιοσυγκρασία και το στυλ μάθησης του κάθε μαθητή.
Τι είναι μάθηση? Η απόκτηση ή μεταβολή γνώσεων, δεξιοτήτων, στρατηγικών, πεποιθήσεων, στάσεων και διαφόρων μορφών συμπεριφοράς Δηλαδή: η διαδικασία κατά την οποία αλλάζει το γνωστικό δυναμικό του ατόμου, ως αποτέλεσμα των ποικίλων εμπειριών τις οποίες το άτομο επεξεργάζεται
Θεωρίες Μάθησης Με τον όρο «θεωρία μάθησης» εννοούμε μια ολοκληρωμένη συστηματική άποψη για τη φύση της διαδικασίας μέσα από την οποία οι άνθρωποι σχετίζονται με το περιβάλλον τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να επαυξάνουν την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν πιο αποτελεσματικά τόσο τον εαυτό τους όσο και το περιβάλλον τους. Μια θεωρία μάθησης στηρίζεται σε εμπειρικά και πειραματικά δεδομένα για να καταγράψει ή προσδιορίσει το «πως» και προχωρεί σε παραδοχές και υποθέσεις για να ερμηνεύσει το «γιατί». Το σύνολο των ενεργειών που εκτελεί ένας δάσκαλος μέσα στη τάξη στηρίζονται σε κάποια θεωρία-μοντέλο μάθησης. Οι απόψεις που επικρατούν σε κάθε εποχή σχετικά με τη μάθηση επηρεάζουν σημαντικά τις διδακτικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται στο σχολείο.
Θεωρίες Μάθησης Παλιά χρόνια Πλάτωνας με τον κόσμο των ιδεών (άνθρωπος γεννιέται με γνώσεις αφού είναι στον κόσμο των ιδεών και αρκεί κάποιος να του τις υπενθυμίσει). John Locke το ανθρώπινο μυαλό είναι άσπρο χαρτί (tabula rasa) όπου τα πάντα μαθαίνονται εμπειρικά.
Βασικές Σχολές και οι Θεωρήσεις τους Συμπεριφοριστικές Γνωστικές Κοινωνικοπολιτισμικές
Βασικές Σχολές και οι Θεωρήσεις τους Κουτίδης 2013
Συμπεριφορισμός Μάθηση: τροποποίηση της εξωτερικά παρατηρούμενης συμπεριφοράς. Στόχος της διδασκαλίας: η επίτευξη της επιθυμητής συμπεριφοράς Βασικοί εκπρόσωποι Pavlov,Skiner, Thorndike.
Συμπεριφορισμός Δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις νοητικές καταστάσεις των υποκειμένων. Tα «πιστεύω» τους, οι προσδοκίες τους, οι προθέσεις τους όπως και τα κίνητρά τους δεν είναι προσβάσιμα (Black Box). Tο μόνο που προέχει να γίνει είναι η περιγραφή της συμπεριφοράς και όχι η εξήγησή της. Σημαντικότερος μηχανισμός της μάθησης είναι, η ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς.
Το Σκυλί του Pavlov
Δοκιμή και πλάνη Thorndike Skiner Η σχέση μεταξύ εξωτερικού ερεθίσματος και αντίδρασης θεωρείται ως ένα νευρικό δεσμό, «μία σύνδεση». Η επιθυμητή γνώση επιτυγχάνεται με την επανάληψη των επιτυχημένων αντιδράσεων, μέσω της τυχαίας επιτυχίας και την αποφυγή των λαθεμένων ενεργειών. Η βασική μορφή μάθησης είναι «η μάθηση με δοκιμή και πλάνη». Η μάθηση είναι σταδιακή και όσο αυξάνεται ο αριθμός των δοκιμών τόσο ελαττώνεται ο χρόνος που απαιτείται για να επιτευχθεί η μάθηση. Ενεργή συμμετοχή του παιδιού Δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες, Βαθμωτή πρόοδο της διδασκόμενης ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητή (προσαρμογή), Άμεση επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη ερώτηση, αρνητική ενίσχυση της λάθους απάντησης και παροχή επεξηγήσεων
Λογισμικό Τεχνολογίες Τα λογισμικά καθοδήγησης, διδασκαλίας (tutorials) και πρακτικής και εξάσκησης (drill and practice), κατά κανόνα βασίζονται στις θεωρίες αυτές. Τα λογισμικά αυτά είναι κατάλληλα κυρίως για την εξάσκηση δεξιοτήτων χαμηλού επιπέδου (όπως είναι η εκτέλεση πράξεων, η απομνημόνευση κ.ά), για την αξιολόγηση των μαθητών, για εποπτική διδασκαλία
Κριτική Ανώτερου επιπέδου νοητικές διεργασίες και οι μη συνειδητές καταστάσεις δε μπορούν να μετρηθούν Οι νοητικές αναπαραστάσεις του κόσμου μας είναι διαφορετικές από άτομο σε άτομο και διαμεσολαβούνται τόσο από το δάσκαλο όσο και από την κοινωνία Το "αποστειρωμένο" εργαστήριο δε μπορεί να προσομοιώσει την εξαιρετικά πολύπλοκη δομή της σχολικής τάξης
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: Η μάθηση είναι μια γνωστική διαδικασία επεξεργασίας πληροφοριών και όχι απλή σύνδεση ερεθίσματος αντίδρασης. Βασικοί εκπρόσωποι των θεωριών αυτών J. Piaget, S. Papert, J. Bruner
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ : Εποικοδομητισμός Piaget και Εποικοδομητισμός (Κονστρουκτιβισμός ) Κριτική Ανάπτυξη της λογικής και επιστημονικής σκέψης του παιδιού είναι μια εξελικτική διαδικασία με διάφορα στάδια. Ο μαθητής πρέπει να μαθαίνει σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ποικίλα εξωτερικά ερεθίσματα, το οποίο δίνει την δυνατότητα στο μαθητή να αλληλεπιδρά μαζί του. Κατέχει στις μέρες μας κυρίαρχη θέση στο χώρο της μελέτης της ανθρώπινης νόησης και βέβαια της εκπαίδευσης. Στηρίζει σήμερα σε σημαντικό βαθμό το οικοδόμημα τόσο της εκπαίδευσης όσο και της ακαδημαϊκής έρευνας. Το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής που δέχτηκε αφορούσε την ηλικιακή κατανομή των σταδίων, το αν όλοι μπορούν να φτάσουν στο τελευταίο στάδιο των τυπικών νοητικών ενεργειών και στο κατά πόσον η ανάπτυξη είναι αυθόρμητη
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ: Ανακαλυπτική μάθηση J.Bruner: Ανακαλυπτική μάθηση Οι μαθητές ανακαλύπτουν την γνώση (κανόνες, αρχές, ανάπτυξη δεξιοτήτων) μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες: Πείραμα, δοκιμή, επαλήθευση ή διάψευση. Η σταδιακή ανακάλυψη των εσωτερικών δομών, αρχών και νόμων που διέπουν ένα φαινόμενο συντελούν στη βαθύτερη κατανόησή του από τον μαθητή. Κριτική Εστιάζει καλύτερα στην ανάπτυξη των διανοητικών ικανοτήτων των ατόμων, ρίχνει μεγαλύτερο βάρος στην εσωτερική ενίσχυση και παρώθηση και όχι στις εξωτερικές ενισχύσεις από το περιβάλλον Αναδεικνύει τη σημασία των ερευνητικών μεθόδων και τεχνικών και προσφέρει το θεωρητικό υπόβαθρο για την κατανόηση της οργάνωσης των αναπαραστάσεων στον ανθρώπινο νου. Δεν είναι δυνατό να χρησιμοποιούμε πάντα την ερευνητική μέθοδο, αφού δεν είναι δυνατό και σωστό να προσπαθούμε να ανακαλύψουμε όλες τις γνώσεις που έχουμε κληρονομήσει από το παρελθόν. Πέραν των δεξιοτήτων στην επίλυση προβλημάτων, το σχολείο πρέπει να στοχεύει και στη μετάδοση αποδεκτών γνώσεων και πληροφοριών, οι οποίες δεν απαξιώνονται όσο γρήγορα θεωρούσε ο Bruner. Στις μικρές ηλικίες τα παιδιά δε μπορούν να εργαστούν όπως ο επιστήμονας και πρέπει πρώτα να μάθουν και μετά να ανακαλύψουν. Ο δάσκαλος πρέπει να παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην "κατασκευή" προβληματικών καταστάσεων, ώστε η εκπαιδευτική διαδικασία να μην καταστεί χαοτική.
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ: Κατασκευαστική Θεωρία Tα παιδιά μαθαίνουν καλυτέρα όταν βρίσκονται σε ενεργό ρόλο σχεδιαστή και κατασκευαστή. Και αυτό σε συνδυασμό με την ένταξη του υποκειμένου της μάθησης στο κοινωνικό του πλαίσιο, όπου μοιράζεται και "διαπραγματεύεται" την εμπειρία του Σημαντικό ρόλο στην θεωρεία παίζει η Γλώσσα LOGO
Λογισμικό Βασισμένο στις Γνωστικές Θεωρίες. Τα εκπαιδευτικά λογισμικά εποικοδομητισμού πρέπει να: παρέχουν αυθεντικές μαθησιακές δραστηριότητες (ενταγμένες σε διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων). υποστηρίζουν την οικοδόμηση της γνώσης από τον ίδιο τον μαθητή, ο οποίος προσπαθώντας να επιλύσει προβλήματα αλληλεπιδρά με το υλικό περιβάλλον (λογισμικό), τους συμμαθητές του και τον εκπαιδευτικό. Ο μαθητής διερευνά, ανακαλύπτει σταδιακά, κάνει υποθέσεις τις οποίεςεπαληθεύει ή διαψεύδει. ενθαρρύνουν την προσωπική έκφραση των μαθητών και να υποστηρίζουν την προσωπική τους εμπλοκή, λαμβάνοντας επίσης υπόψη το πολιτισμικό τους πλαίσιο. παρέχουν πολλαπλές αναπαραστάσεις των εννοιών, σχέσεων και των οντοτήτων που πραγματεύονται. μην υποδεικνύουν τις ορθές διαδικασίες, αλλά να επιτρέπουν στον μαθητή να εκφράζει τις απόψεις του (έστω και λαθεμένες) και να υποστηρίζουν τη διαδικασία την κοινωνιογνωστικής σύγκρουσης, κατά την οποία ανατρέπονται ενδεχόμενες λανθασμένες αντιλήψεις του.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Η ανάπτυξη της νόησης είναι διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Η μάθηση συντελείται μέσα σε συγκεκριμένα πολιτισμικά πλαίσια (γλώσσα, στερεότυπα, αντιλήψεις) και ουσιαστικά δημιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα, σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές καταστάσεις και μέσω της υλοποίησης κοινών δραστηριοτήτων (συνεργατική μάθηση). Σήμερα συνήθως εφαρμόζεται ως κοινωνικόςεποικοδομητισμός όπου ο μαθητής ανακαλύπτει τη γνώση με τη βοήθεια του δασκάλου αλλά και του κοινωνικού του περίγυρου. Κύριοι εκφραστές του ρεύματος αυτού ήταν ο Lev Vygotsky & o Albert Bandura
Από υλικό Β Επιπέδου Συνοψίζοντας!!!!