دو بين فاصله و مدت مقدار اوليه قاعدگی درد شدت روی بر ناخالص و خالص عسل تأثیر مقایسه اوليه ديسمنوره به مبتال دختر دانشجويان در خونريزي 2 چي زهتاب سميرا 2 شناسا فائزه 2 طيبي عاطفه 2 صالحي سميه 2 حافظي محبوبه 1 آجرپز ميرباقر ندا * ايران کاشان پزشکي علوم دانشگاه علمي هيأت عضو و مربي 1. ايران کاشان پزشکي علوم دانشگاه مامايي کارشناسي دانشجوي 2. مامايي و پرستاري دانشکده پزشکي علوم دانشگاه کاشان مسئول: نویسنده * mirbagher_n@kaums.ac.ir الکترونیک: پست چكيده ولي نميباشد فرد زندگي كننده تهديد اوليه قاعدگی درد كه اين با البته است. جوان زنان در مشكالت شايعترين از يكي دردناك قاعدگي مقدمه: دهد. مي قرار تأثير تحت را جوان زنان زندگي كيفيت دانش جويان در خونريزي دو بين فاصله و خونريزي مدت خونريزي مقدار درد ش دت روی بر ناخالص و خالص عس ل مصرف تأثیر تعیین هدف: اوليه ديسمنوره به مبتال دختر گرفتند. قرار بررسي مورد بودند اولیه دیسمنوره داراي كه خانم دانشجوی 60 آن در که بوده متقاطع و سوكور يك تجربی نیمه نوع از مطالعه روش: استفاده با آنها بعدی سيكل قاعدگی درد میزان سپس کردند. مصرف بعدی قاعدگی سيكل شروع تا خالص عسل قاعدگی شروع از پس اول گروه همین دوم گروه در شد. اندازگیری مجددا آن از بعد س اعت و 3 2 1 و قاعدگي ش روع زمان در VAS (Visual Analogue Scale) پرسش نامه از نتایج شدند. مقایسه خونريزي دو بين فاصله و مدت مقدار قاعدگی درد شدت نظر از گروه دو پایان در شد. انجام خالص غير عسل مصرف با روند شد. تحلیل و تجزیه پارامتریک غیر تستهای و واریانس تحلیل توسط همین در قاعدگی درد شدت ولی =P( )0/002 است یافته کاهش خالص عسل مصرف از پس اول گروه در قاعدگی درد شدت ميانگين ها: یافته خالص عس ل مصرف زمان در نيز دوم گروه در قاعدگي درد ش دت ميانگين =P(. 0/4 ( اس ت نکرده تغییری ناخالص عس ل مصرف از پس گروه نداد نشان گروه دو در را داری معنی تفاوت خالص عسل مصرف از پس ساعت 3 دوم و اول گروه مقایس ه =P(. )0/004 اس ت يافته كاهش 0/03=P(. ( است يافته داري معني كاهش عسل نوع دو هر مصرف از پس خونريزي مقدار 0/13=P(. ( ميشود اوليه قاعدگی درد به مبتال خانمهای در قاعدگي خونريزي مقدار و درد شدت در معنادار كاهش باعث خالص عسل مصرف گیری: نتیجه. نمود استفاده درماني روش يك عنوان به ميتوان آن از و خونریزی دانشجویان عسل اولیه قاعدگی درد قاعدگی ها: واژه کلید 1389/07/30 دریافت: تاریخ 1390/11/11 پذیرش: تاریخ 23 91 بهار 2 شماره دوم دورره شواهد/ بر مبتني مراقبت فصلنامه http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php

اوليه ديسمنوره به مبتال دختر دانشجويان در خونريزي دو بين فاصله و مدت مقدار اوليه قاعدگی درد شدت روی بر ناخالص و خالص عسل تأثیر مقایسه مقدمه به سابق در که است دردناک قاعدگی زنان شایع مشکالت از یکی یک اوليه دردناک قاعدگی شد. می قلمداد زنان علم معمای عنوان که است رحمی عضالت دردناک انقباض توصیف برای یونانی واژه اوليه قاعدگی درد )1(. میکند بروز زنان قاعدگی روزهای طی در تجربه را آن کثیری گروه که است زنان در شکایت ترین شایع و پروژسترون کاهش دلیل به اوليه دردناک قاعدگی )2(. میکنند 2 معموال و باشد می آن ایسکمی و رحمی عضالت عروق انقباض درد )1(. کند می بروز قاعدگی( )اولین منارک از پس سال 3 تا 32 و شود می آغاز خونریزی شروع از قبل ساعت چند معموآل علت رسد می نظر به )3-1(. میانجامد طول به ساعت 48 الی استفراغ تهوع جمله از آن همراه عالئم و قاعدگی دردهای بروز طی در پروستاگالندینها شدن آزاد به مربوط سردرد و خستگی زنان از نیمی از بیش در دردناک قاعدگی از درجاتی باشد. قاعدگی الی 3 مدت 1 افراد از 10-15 درصد دارد. وجود قاعدگی بروز از بعد )1(. کند می پیدا استراحت به نیاز مسأله این علت به ماه هر در روز توجه مورد همیشه اجتماعی اقتصادی- نظر از اوليه قاعدگی درد کار زمان رفتن دست از علت بزرگترین که میشود برآورد و بوده کار نیروی از 42 درصد حداقل که آن دلیل به )3(. باشد مدرسه و ها میلیون ساالنه طریق این از دهند می تشکیل زنان را بالغین اگر آمریکا متحده ایاالت در که طوری به رود. می هدر به ساعت هر در ساعت میلیون 600 حدود نشود انجام آن برای مؤثری درمان درد شدت خود مطالعة در پوراسالمی )4(. رفت خواهد هدر به سال شهید تهران پزشکی علوم دانشگاه پرستاری دانشجویان قاعدگی 17/8 درصد صفر(, )درجه درد بدون درصد 18/7 را ایران و بهشتی 15/5 دو(, )درجه متوسط درد درصد 48 یک(, )درجه ضعیف درد مطالعه این نتایج )5(. است نموده بیان سه( )درجه شدید درد درصد درد از دانشجو ایرانی زنان جمعیت درصد 63/5 دهد می نشان برند. می رنج قاعدگی عوارض که است استروئیدی غیر داروهای با درمان معمولترین اسهال یبوست دل سر سوزش سرگیجه سردرد مانند جانبی آکنه تهوع اشتهای بی آلودگی خواب ادرار سوزش خستگی از )6(. دارند گوارشی خونریزیهای و استفراغ حاد آسم تشدید و زیاد دولتها برای هم و بیماران برای هم بیماری هزینه که آنجا به مردم اقبال است نامطلوب و ناقص نیز درمانها و طاقتفرساست به رو چشمگیری طور به جایگزین و مکمل طب روشهای سوی کنترل و بیماریها درمان برای رایج و عمده روشهای است. افزایش موسیقی درمانی دعا شامل که دارد وجود سنتی طب در آنها عالئم و درمانی انرژی درمانی عسل درمانی گیاه درمانی ماساژ درمانی عالوه دارویی هر از استفاده که نکته این به توجه با )7(. است غیره ایران در دارد. همراه به نیز را ای ناخواسته اثرات درمانی آثار بر به اولیه قاعدگی درد درمان در عسل جمله از زیادی سنتی داروهای در ساکن مردم که دهد می نشان حافظی مطالعه )8(. روند می کار تسکین برای عسل مثل گیاهی و سنتی طب از مازندران قائمشهر )9(. کنند می استفاده خود قاعدگي درد عنوان به بلکه قندی ماده یک عنوان به تنها نه عسل االیام قدیم از دست به منابع در است. گرفته قرار استفاده مورد درمانی ماده یک سومر باستانی اقوام به مربوط کتابهای و نوشتهها سنگ در آمده از قبل تا 1250 سال 1900 مصریها میالد از قبل سال 6200 در مقدس کتابهای در قبل سال در 5000 )هندوها( بودا اقوام میالد مقدس کتابهای جدید عهد و قدیم عهد انجیل و تورات قرآن کی بهعنوان عسل ها مصری و باستان ایرانیان چینیها هندیها )10(. است شده معرفی بخش شفا ماده پیشگیری بیماری به ابتال از توان می خالص عسل از استفاده با وجود واسطه به عسل کرد. درمان را ها بیماری از بسیاری و کرد کمر درد قاعدگی )درد درد کاهش در معدنی امالح و آنزیمها غلظت خالص عسل )11(. است مؤثر رگها وگشادی و...( سردرد در را B2 ترومبوکسان و آلفا- 2 وپروستاگالندین پروستاگالندینE2 مؤثر قاعدگی های درد کاهش در نتیجه در و دهد می کاهش خون و کند می باز را بدن وعروق مویرگها دهانه خالص عسل )12(. است ناخالص عسل مورد در )13(. است مؤثر قاعدگی خونریزی کنترل در دارد. وجود نقیضی و ضد مطالعات قاعدگی درد تسکین و درمان در بیماریها درمان در را عسل نوع چندین اثر که جمشیدیان مطالعه در تسکینی اثر خالص عسل مصرف که داد نشان نتایج کرد مقایسه ندارد را خاصیت این ناخالص اثر صورتیکه در دارد ای العاده فوق نوع دو هر که داد نشان )1378( همکاران و افاقی مطالعة )14(. رژیم در تواند می و مؤثرند درد و بیماریها تسکین و درمان در عسل همکاران و نژاد مطلب مطالعه )15(. شود گنجانده روزانه غذایی مختلف بیماریهای درد تسکین در خالص عسل داد نشان )2008( مطالعه )16(. ندارد را خاصیت این ناخالص عسل ولی باشد می مؤثر عسل با مقایسه در خالص عسل داد نشان )2001( (Wolff) ولف دارد آن عالئم تسکین و بیماریها درمان در مؤثرتری تأثیر ناخالص.)17( اولین عنوان به جلوگیری قرصهای از استفاده اینکه به توجه با صورتی در و باشد می قاعدگی درد به مبتالیان در درد درمان خط نوع این به بیمار یا و باشد داشته وجود فردی برای مصرف منع که استفاده پروستاگالندین های کننده مهار از ندهد مثبت پاسخ درمان ارائه ضرورت بنابراین است. مختلفی جانبی آثار دارای که شود می نمی پاسخ دارو به که بیمارانی برای دارویی غیر درمانی روش یک مصرف به تمایل عدم یا و میبرند رنج آن جانبی آثار از یا دهند 24 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php 91 بهار 2 شماره دوم دورره شواهد/ بر مبتني مراقبت فصلنامه

مير باقر آجرپز و همکاران دارو دارند کامال آشکار است )2(. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر مصرف عسل خالص و ناخالص بر شدت درد مقدار خونريزي مدت خونريزي و فاصله بين دو خونريزي در قاعدگی اولیه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد. روشها پژوهش حاضر يك تحقيق نیمه تجربی و متقاطع است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان ساکن در خوابگاههای الزهرا )س( و امام علی )ع( دانشگاه علوم پزشکی کاشان در سال 1387-88 بود. معیارهای ورود عبارت بود از: سن بین 35-18 سال دوره قاعدگی منظم 28 روزه وجود درد قاعدگی شدید و متوسط در هر قاعدگی عدم حساسیت به عسل عدم وجود بیماری دستگاه تناسلی عدم قاعده شدن در طول شب. معیارهای خروج از پژوهش عبارت بود از: استفاده از داروهای ضد التهابی استروئیدی و داروهای ضد بارداری خوراکی درد در تمام مدت خونریزی یا تمام طول دوره. پس از گرفتن مجوز اخالقی و رضایت نامه کتبی نمونه گیری ابتدا به روش غیر احتمالی آسان از بین دانشجویان 18-35 سال ساکن در خوابگاههای دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد و سپس 60 نمونة انتخاب شده به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند که 30 نفر اول با عسل خالص) گروه اول( و 30 نفر دوم با عسل ناخالص )گروه دوم( تحت درمان قرار گرفتند. در واقع هر گروه به عنوان كنترل براي خودش عمل ميكرد. عسل خالص از تولیدکنندگان عسل کوهرنگ خریداری شد و عسل ناخالص از سوپر مارکت تهیه شد. هر دو نوع عسل در آزمایشگاه بیوشیمی مورد آزمایش قرار گرفتند و درجه خلوص عسل خالص %95 و عسل ناخالص %20 تعیین شد. در عسل ناخالص امالح شکر آب ساکاروز و بسیاری از افزودنیهای دیگر یافت شد. جهت انجام نمونه گیری ابتدا میانگین درد قاعدگی دانشجویان ساکن در دو خوابگاه الزهرا )س( و امام علی )ع( در سه سیکل قاعدگی متوالی توسط پژوهشگر سنجیده شد و نمونه ها موظف شدند عدد دردي را كه احساس ميكردند روي خطكش درد عالمت بزنند. نمونه هایی که میانگین درد قاعدگی آنها در سه سیکل متوالی 4 یا بیشتر از 4 بود و بقیه معیارهای ورود به مطالعه را هم داشتند به عنوان نمونه وارد مطالعه شدند. بر اساس کتب و مقاالت دارا بودن میانگین درد قاعدگی 4 یا بیشتر در سه سیکل متوالی قاعدگی به عنوان درد قاعدگی متوسط و شدید تقسیم بندی می شود )18(. مطالعه بهصورت یک سو کور انجام شد. ابتدا پرسشنامه اول که شامل دو قسمت اطالعات دموگرافیک و اطالعاتی راجع به قاعدگی بود توسط پژوهشگر از طريق مصاحبه تکمیل شد سپس میزان درد قاعدگی دو گروه با مقياس VAS سنجیده شد. در اين مقياس اعداد بين صفر )عدم احساس درد( تا 10 )شديدترين درد قابل تصور( متغير بود و توسط مددجو بر روي خطكش درد انتخاب ميشدند. به جهت اینکه اثر متغیرهای مداخلهگر مثل مسافت هر یک از خوابگاهها تا دانشگاه- خوابگاه الزهرا )س( در فاصله 100 متری و خوابگاه امام علی )ع( در فاصله 200 متری دانشگاه قرار داشت- و همچنين اثر ورزش و تغذیه را در بعضی از دانشجویان از بین ببریم مطالعه بهصورت متقاطع انجام شد. در گروه اول پس از شروع قاعدگی به صورت یک روز در میان عسل خالص طبيعي و موم دار كوهرنگ به میزان 5 قاشق چایخوری معادل 40 گرم صبح ها تا شروع سيكل قاعدگی بعدی مصرف می شد )12(. سپس میزان درد قاعدگی سيكل بعدی آنها با مقياس VAS توسط واحدهاي پژوهش در زمان قبل شروع قاعدگي يك ساعت دو ساعت و سه ساعت بعد از آن مجددا سنجیده شد. سپس در این گروه پس از ده روز مصرف نکردن عسل شروع به مصرف عسل ناخالص به میزان یک قاشق چایخوری یک روز در میان تا شروع سیکل قاعدگی بعدی کردند و میزان درد آنان با توجه به توضيحات باال سنجیده شد. در گروه دوم نیز به همین ترتیب با این تفاوت که ابتدا عسل ناخالص و سپس عسل خالص به طریقی که توضیحی داده شد مصرف و میزان درد آنها توسط پرسشنامه VAS در ساعات مذکور سنجیده شد. وقتي يك سيكل تمام مي شد به دانشجويان گفته می شد عسلهاي باقيمانده را ديگر استفاده نكنند و شيشه عسل جديد را به آنها ميدادند و از آنها ميخواستند همان گونه كه برابر توضيحات آنرا مصرف كنند. از دو گروه در پایان سیکل سئواالتی راجع به مقدار خونريزي مدت خونريزي و فاصله بين دو خونريزي پرسیده و با قبل آنها مقایسه می شد. دو گروه از نظر مصرف به موقع و صحیح عسل توسط پژوهشگر پیگیری ميشدند. به مددجویان تأكيد میشد که تا زمان سنجش درد قاعدگيشان از مصرف هر نوع دارو مسكن و يا ساير روشهاي تسكين درد مثل كيسه آب گرم ماساژ و غيره خودداري كنند. اطالعات بهوسیله دو پرسشنامه گردآوري شد. پرسشنامه اول شامل دو قسمت اطالعات دموگرافیک و سئواالتی راجع به قاعدگی و پرسشنامه دوم مقیاس آنالوگ بصری VAS میبود. پرسشنامه اول در دو قسمت تهیه شد قسمت اول اطالعات دموگرافیک و قسمت دوم اطالعاتی راجع به محل انتشار درد قاعدگی بیداری شبانه بر اثر درد قاعدگی تعداد مسکن مصرفی در قاعدگیهای قبلی مدت زمان خونریزی مقدار خونریزی فاصله دو خونریزی و سابقه دردهای فامیلی قاعدگی بود. روایی آن توسط روایی محتوا سنجیده شد بدینگونه که پرسشنامه به ده نفر متخصص در این زمینه براي مطالعه داده و ديدگاههاي آنها در آن اعمال و پایایی آن توسط آزمون آلفا کرونباخ 0/78 تعیین شد. پرسشنامة دوم مقیاس آنالوگ بصری (VAS) Visual Analog Scale بود -که خط افقی 25 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مقایسه تأثیر عسل خالص و ناخالص بر روی شدت درد قاعدگی اوليه مقدار مدت و فاصله بين دو خونريزي در دانشجويان دختر مبتال به ديسمنوره اوليه 10 سانتیمتری است که در انتهای چپ آن واژه "بدون درد" و در انتهای راست آن واژه "بیشترین درد قابل تصور" درج شده است. بین دو انتها نیز به سه رده خفیف )3-1( متوسط )6-4( و شدید ( 9-7( تقسیم شده است- از مددجو درخواست می شد نقطه ای را روی خط که دردش را بهتر نشان می دهد عالمت بگذارد )19(. براي تعيين مقدار خونريزي از روش شمارش پد توسط نمونه هاي پژوهش استفاده گرديد. پر شدن دو سوم هر پد مالک تعویض پد بود. استفاده از 15 عدد پد به باال خونریزی زیاد بین 5-15 پد خونریزی متوسط و کمتر از 5 پد خونریزی کم قلمداد می شد. در پایان دو گروه از نظر تأثیر عسل بر شدت درد قاعدگی مقدار خونريزي مدت خونريزي و فاصله بين دو خونريزي با هم مقایسه شدند. در نهایت نتایج بهوسیلة نرم افزار 14 SPSS version و آزمون آماری repeated measure ANOVA و تستهای آماری غیر پارامتریک تجزیه و تحلیل شد. یافتهها نتایج نشان داد که 60 درصد گروه اول و 53/3 درصد گروه دوم در محدوده سنی 20-25 سال 86/7 درصد گروه اول و 76/6 درصد گروه دوم مجرد بودند مدت زمان خونربزی در 60 درصد گروه اول و 70 درصد گروه دوم 4-6 روز بود. دو گروه با یکدیگر همسان سازی شده و تفاوت معنی داری با هم نداشتند )0/2=P( )جدول 1 (. ميانگين شدت درد قاعدگی در گروه اول پس از مصرف عسل خالص کاهش یافته است )0/002=P( ولی شدت درد قاعدگی در همین گروه پس از مصرف عسل ناخالص تغییری نکرده است )0/4=P(. همان طور که مشاهده میکنیم مقایسة مصرف عسل خالص و ناخالص بر روی درد قاعدگی در گروه اول سه ساعت پس از مصرف آن تفاوت معنیداری را نشان داد )0/002=P(. ولی در زمانهای دیگر این تفاوت معنی دار نبود ( جدول 2(. ميانگين شدت درد قاعدگي در گروه دوم نيز در زمان مصرف عسل خالص كاهش يافته بود )0/004=P( ولي ميزان درد قاعدگی در همين گروه در زمان مصرف عسل ناخالص كاهش معنيداري نداشت )0/9=P(. مقایسة مصرف عسل خالص و ناخالص بر روی درد قاعدگی در گروه اول سه ساعت پس از مصرف آن تفاوت معنی داری را نشان داد )0/02=P( )جدول 3(. مقایسه گروه اول و دوم 3 ساعت پس از مصرف عسل خالص تفاوت معنی داری را در دو گروه نشان نداد )0/13=P(. همچنین مقایسه دو گروه 3 ساعت پس از مصرف عسل ناخالص هم تفاوت معنی داری را نشان نداد )0/09=P( )جدول 4(. مقدار خونريزي پس از مصرف هر دو نوع عسل كاهش معنيداري يافته است. )0/03=P( ولي هيچكدام از عسلها بر روي مدت خونريزي و فاصله بين دو خونريزي تأثير نداشت ( جدول 5(. بحث اگرچه علت قطعی ایجاد درد قاعدگی اولیه ناشناخته است نظريه مورد قبول در مورد علت آن تولید بیش از حد پروستاگالندین های آندومتر مي باشد ازاينرو درمان آن باید در کاهش تولید پروستاگالندین ها طرح ریزی شود )20(. عسل خالص غلظت پروستاگالندین را در خون کاهش می دهد و در نتیجه در کاهش درد های قاعدگی مؤثر است )12(. پس به نظر می رسد از عسل خالص می توان به عنوان یک داروی ضد درد در درمان درد قاعدگی استفاده کرد. از طرف دیگر وجود مقادیر قابل توجهی از منابع تولید انرژی در ترکیب عسل مانند گلوکز و فروکتوز نیز ممکن است در عملکرد محافظتی آن سهم قابل توجهی داشته باشد )21 و 22(. مطالعهای توسط کریمی و همکاران در سال 1386 با هدف درمان درد قاعدگی در تهران انجام شد. در مطالعه رژیم غذایی دانشجویان دو خوابگاه دخترانه دانشگاه تهران از نظر تأثیر بر درد قاعدگی مقایسه شد نتایج نشان داد که کسانیکه درد قاعدگیشان پایین تر از حد متوسط درد )کمتر از 4( است از عسل خالص در رژیم غذايی شان استفاده می كردند )12(. در مطالعة کریمی عسل خالص بدون توجه به مقدار آن توسط نمونه ها استفاده می شد و دیده شد که به میزان قابل توجهی عوارض قاعدگی آنها کاهش یافت. ولی در مطالعة حاضر عسل به صورت خالص و ناخالص با دوز تعیین شده به نمونه ها داده می شد و اثر آن بر درد قاعدگی سنجیده می شد. نتایج بهدست آمده یافته های تحقیق کریمی را حمایت می کند. مطالعة حاضر نشان داد که میانگین شدت درد قاعدگی قبل بالفاصله یک ساعت دو ساعت و سه ساعت بعد از شروع قاعدگی پس از مصرف عسل خالص کاهش معنی داری داشته است ولی این تفاوت در گروه مصرف كننده عسل ناخالص در زمان های مختلف تفاوت معنیداری را نشان نداد. احتماال عسل خالص سبب بهبود شدت درد قاعدگی می شود. مکانیسم احتمالی تأثیرعسل خالص ممکن است به طور ثانویه به اسپاسمولیتیک بودن آن مرتبط باشد )23(. این مکانیسم توسط پژوهش Alexandrovich و همکاران نیز تأیید شده است )24(. همچنین در مطالعات انجام شده نشان داده شده است که داروهای گیاهی مثل عسل قادر به مهار انقباضات عضله صاف رحمی ناشی از اکسی توسین و پروستاگالندین E2 بوده و بدین ترتیب قادر به کاهش درد قاعدگی و كمردرد است )25(. مطالعة حاضر نشان داد که عسل خالص در درمان شدت درد قاعدگی اولیة مؤثرتر از عسل ناخالص است علت مؤثر نبودن عسل ناخالص احتماال به خاطر افزودن مواد دیگر مثل آب و شکر و 26 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مير باقر آجرپز و همکاران عصاره گل به داخل عسل خالص می باشد که از اثر آن میکاهد )26(. نتایج مطالعة حجازی و همکاران )2009( نشان می دهد که مصرف درمان های گیاهی مثل زیره عسل وغيره در کاهش عالئم سیستمیک قاعدگی مؤثر است )27(. مطالعة حجازی و پژوهش حاضر این مطلب را بیان می کند که استفاده از طب سنتی در کاهش درد قاعدگی تأثير دارد. در مطالعة ترک زهرانی و همکاران در سال 1386 که با عنوان تأثیر داروهای گیاهی از جمله عسل بر درد قاعدگی انجام گرفت نتایج نشان داد که داروهای گیاهی در کاهش عالیم دوران قاعدگی مثل كمر درد مؤثر است در تحقیق وی نیز مانند تحقیق حاضر پس از مصرف عسل میزان خونریزی کاهش یافته است )8(. ولی مطالعة موراکمی و همکاران نشان داد که مصرف کربوهیدراتها اثری در کاهش درد قاعدگی ندارد )28(. در مطالعة موراکمی از عسل خالص و ناخالص استفاده نشده بود بلکه از مواد قندی ناخالص دیگر براي تحقیق استفاده شده بود. نتایج تحقیق ایشان نشان میدهد که کربوهیدراتها بهصورت ناخالص در رفع درد قاعدگی مؤثر نیستند که این یافته این قسمت تحقیق حاضر را که عسل خالص نتوانست درد قاعدگی را کاهش دهد حمایت میکند. 27 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مقایسه تأثیر عسل خالص و ناخالص بر روی شدت درد قاعدگی اوليه مقدار مدت و فاصله بين دو خونريزي در دانشجويان دختر مبتال به ديسمنوره اوليه هر دو نوع عسل بر مدت خونریزی و فاصلة بین دو خونریزی متوالی عادت ماهیانه نسبت به قبل از مصرف عسل تأثیر معنا داری ندارند. در مطالعة ترک زهرانی نیز دیده شد که پس از درمانهاي گیاهی از جمله عسل در بيماران مبتال به درد قاعدگي اوليه طول مدت خونریزی تغییری پیدا نکرد )8(. از آنجايي كه عسل نيز نوعي درمان گياهي به حساب مي آيد نتايج مطالعه حاضر نيز نشان داد که مصرف عسل بر روي مدت خونریزی و فاصله بین دو خونریزی متوالی قاعدگي تأثيري ندارد. علت ایجاد درد قاعدگی و عالئم همراه آن مثل خونریزی زیاد پروستاگالندینها هستند )29( و پروستاگالندینهای E2 و F2α باعث افزایش جریان خون رحم میشوند )30( و از طرفی پروستاگالندین E2 وازودیالتور بوده و احتمال افزایش مقدار خونریزی در زنان مبتال به درد قاعدگی را افزایش میدهد )31(. مطالعات نشان داده اند که در چرخه عادی قاعدگی میزان خونریزی به طور متوسط در حدود 30-40 میلی لیتر در ماه است )29( که به میزان 35 میلی لیتر مایع سروزی نیز دفع می شود )30(. در مطالعة حاضر مقدار خونريزي با مصرف هر دو نوع عسل كاهش يافت. بنابراين كاهش مقدار خونريزي را ميتوان به علت خاصيت ضد پروستاگالنديني عسل دانست )31(. محدوديت هاي پژوهش عبارت بود از: عدم دسترسی به عسل کامال خالص که پیشنهاد می شود پژوهشهای دیگری در زمینه بررسی بهترین دوز مؤثر عسل خالص براي درمان و پیشگیری درد قاعدگی اولیه مقایسه انواع داروهای گیاهی در درمان درد قاعدگی اولیه مقايسه مصرف عسل خالص و روشهاي ديگر تسكين درد قاعدگي 28 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مير باقر آجرپز و همکاران در درمان درد قاعدگي اوليه مقايسه تأثير عسل خالص و ناخالص بر روي شدت درد قاعدگي در سه روز اول قاعدگي انجام شود. نتیجهگیری از آنجا که استفاده از داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای صناعی از عوارض کمتری برخوردار است )32( منطقی به نظر می رسد تا پس از انجام تحقیقات کافی در این زمینه از عسل خالص به عنوان یک داروی گیاهی مؤثر در درمان و پیشگیری از درد قاعدگی اولیه وعالیم همراه با قاعدگی استفاده کرد. بنابراين بهتر است عسل خالص بهطور مداوم به عنوان پيشگيري از درد هاي قاعدگي بعدي مصرف شود چون پيشگيري مقدم بر درمان است. تشكر و قدرداني اين پژوهش با حمايت مالي معاونت پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي 29 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مقایسه تأثیر عسل خالص و ناخالص بر روی شدت درد قاعدگی اوليه مقدار مدت و فاصله بين دو خونريزي در دانشجويان دختر مبتال به ديسمنوره اوليه كاشان انجام شده است. پژوهشگران از همكاري صميمانه رياست محترم خوابگاه الزهرا )س( و امام علي )ع( دانشگاه علوم پزشكي كاشان و ناظمه هاي محترم و بخصوص از تمامي شرکت کنندگان در پژوهش كه ما را در رسانيدن به نتايج پژوهش ياري كردند كمال تشكر را دارند. 30 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مير باقر آجرپز و همکاران References 1.Avasarala AK, Panchangam S. Dysmenorrhoea in different settings: are the rural and urban adolescent girls perceiving and managing the dysmenorrhoea problem differently. Indian J Community Med. 2008 Oct;33(4):246-9. 2.Lira Plascencia J, Simon Pereira LA, Amor Calleja L, García Lara E, Ibarra Chavarría V, Grosso Espinoza JM & etal.clinical practice guidelines. Diagnosis and treatment of primary dysmenorrhea in teenagers.ginecol Obstet Mex. 2009 Aug; 77(8): 211-29. 3. Wong LP, Khoo EM. Dysmenorrhea in a multiethnic population of adolescent Asian girls. Int J Gynaecol Obstet. 2010 Feb;108(2):139-42. 4. Ortiz MI, Rangel-Flores E, Carrillo-Alarcón LC, Veras-Godoy HA. Prevalence and impact of primary dysmenorrhea among Mexican high school students. Int J Gynaecol Obstet. 2009 Dec; 107(3):240-3. 5. Poreeslami M, Ashtiani F. Assessing Knowledge Attitude and Behavior of adolescent girls in suburban districts of Tehran about Dysmenorrhea and menestural hygiene.j-of Int.womenen studies-2002;3(2):10-1. (Persian) 6.Ogunfowokan AA Mrs, Babatunde OA.Management of Primary Dysmenorrhea by School Adolescents in ILE- IFE, Nigeria.J Sch Nurs. 2010 Apr;26(2):131-6. 7. Lloyd KB, Hornsby LB.Complementary and alternative medications for women's health issues.nutr Clin Pract. 2009 Oct-Nov; 24(5):589-608. 8.Torkzahrani Sh, Akhavan-Amjadi M, Mojab F, Alavi-Majd H.Clinical effects of Foeniculum vulgare extract on primary dysmenorrhea.medical journal of reproduction and infertility 2007;1(8): 45-51.(Persian) 9. Hafezy A, Sanago A, Joybari L. Article abstruct of Traditional and Complementary/Alternative Medicine (TCAM). In: home treatment in pain decreased in oktob village of mazandaran. 1th ed.sari: rafie Publishers; 2008;87.(Persian) 10. Iravani M. Clinical Effects of Zataria multiflora Essential Oil on Primary Dysmenorrhea.Journal of Medicinal Plants 2009; 30(8): 54-60.(Persian) 11. Vasei N, Jahangiri K. Application of honey in treatment of surgical wound of Pilonidal Sinus: a randomized clinical trial.payesh, Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research 2008; 4(7): 375-8.(Persian) 12. Karimi K, Solaymanzade S. Article abstruct of Traditional and Complementary/Alternative Medicine (TCAM). In: treatment methods of Epidemiology of Premenstrual Syndrome (PMS). 1th ed. Sari: rafie Publishers; 2008;108-9.(Persian) 13. Ansar Ai, Alizadeh A.M, PaknejadM, Khaniki M, Naeimi S. M.Effects of Teucrium Polium Honey on Burn Wound Healing Process.Journal of Babol University of Medical Sciences 2009;3(11): 7-12.(Persian) 14. Jamshidian M, Bahari Far A. The antibacterial effects of different kinds of honey from some parts of Iran. Urmia medical Journal 2000;4(10): 255-63.(Persian) 15. Afaghi A, Sirati Sabet M, Sahmani M, Khabbaz F, Bigdelo A. Glycemic Index (GI) of Iran's Free Wax Honey. Daneshvar, Scientific-research Journal of Shahed University 2009; 78(16): 1-4.(Persian) 16. Motallebnejad M, Akram S, Moghadamnia A, Moulana Z, Omidi S. The effect of topical application of pure honey on radiation-induced mucositis: a randomized clinical trial. J Contemp Dent Pract. 2008 Mar 1; 9(3):40-7. (Persian) 17. Wolff CG. Pour Me a Gin and Tonic, Honey; It's After 5 in Paris. Prim Care Companion J Clin Psychiatry. 2001 Feb; 3(1):28-9. 18. Suhrabi Z, Tadayon M, Javadifar N. Comparison of Pressure Effect on Sanyinjiao Point with that of Ibuprofen 31 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مقایسه تأثیر عسل خالص و ناخالص بر روی شدت درد قاعدگی اوليه مقدار مدت و فاصله بين دو خونريزي در دانشجويان دختر مبتال به ديسمنوره اوليه on Primary Dysmenorrhea. Journal of Ilam University of Medical Sciences 2006; 2(14): 30-5.(Persian) 19. Ostad SN, soodi M, shariffzadeh M, Khorshidi N, Marzban H. The effect of fennel essential oil on viterine contraction as a model for dysmenorrhea, pharmacology and toxicology study. J Ethnopharmacol. 2000; 76:299-304. 20. Ozlugedik S,Genc S, Unal A, Halil Elhan A,Tezer M, Titiz A. Can postoperative pains following tonsillectomy be relieved by honey? A prospective, randomized, placebo controlled preliminary study. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2006 Nov; 70(11):1929-34. 21. White JW Jr. Detection of honey adulteration by carbohydrage analysis. Assoc Off Anal Chem. 1980 Jan;63(1):11-8. 22.Bertelli D, Lolli M, Papotti G, Bortolotti L, Serra G, Plessi M. Detection of honey adulteration by sugar syrups using one-dimensional and two-dimensional high-resolution nuclear magnetic resonance. J Agric Food Chem. 2010 Aug 11;58(15):8495-501. 22. Al-Jaroudi D, Saleh A, Al-Obaid S, Agdi M, Salih A, Khan F. Pregnancy with cervical dysgenesis. Fertil Steril. 2011 Dec;96(6):1355-6. 23. Alexandrovich I. The effect of fennel (foeniculum vnlgare) seed oil emulsion in infantile colic. Alternate Therap health Med. 2003; 9(4): 58. 24. Guerrera MP, Volpe SL, Mao JJ. Therapeutic uses of magnesium. Am Fam Physician. 2009 Jul 15; 80(2):157-62. 25. Moradi Lakeh M, Ramezani M, Ansari H.Factors influencing the use of herbal remedies/medicinal herbs among the general population in Tehran, Iran.Payesh, Journal of The Iranian Institute For Health Sciences Research 2008;4(7): 313-20.(Persian) 26. Hejazi SH, Shirani - Bidabadi L, Zolfaghari Baghbaderani A, Saberi S, Nilforoushzadeh MA, Moradi SH & et al. Comparision Effectivness of Extracts of Thyme, Yarrow, Henna and Garlic on Cutaneous Leishmaniasis Caused by L. major in Animal Model (Balb/c). Journal of Medicinal Plants 2009; 30(8): 129-36.(Persian) 27. Zhang W. Efficacy of minor analgesics in primary dysmenorrhea. Br J Ob Gyn. 1998; 105(7):780-9. 28. Murakami K, Sasaki S, Takahashi Y, Uenishi K, Watanabe T, Kohri T and et al. Dietary glycemic index is associated with decreased premenstrual symptoms in young Japanese women. Nutrition 2008; 24(6): 554-61. 29. Rapkin A, How CN. Pelvic pain and dysmenorrhea. Berek JS, editor. Novak s Gynecology. 13th ed. Philadelphia: Lippincott CO; 2007;203-15. 30. Magowan B. Churchill s pocketbook of obstetrics and gynecology. 2nd ed. Edinburgh: Churchill Livingstone; 1997;318-21. 31. Monga A. Gynecology by ten teachers. 18th ed. London: Edward Arnold; 2006;132. 32. Meda A, Lamien CE, Millolo J, Romito M, Nacoulma OG. Therapeutic uses of honey and honey bee larvae in central Burkina Faso. J Ethnopharmacological communication. 2004; 95:103-7. 32 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91

مير باقر آجرپز و همکاران Comparing the effect of pure and impure honey on severity of pain, amount of bleeding, and duration and interval of menstrual cycles in female students with primary dysmenorrhea * Mirbagher Ajorpaz N 1, Hafezi M 2, Salehi S 2, Tayebi A 2, Shenasa F 2, Zahtabchi S 2 1. Faculty member, School of Nursing and Midwifery, Kashan University of Medical Sciences, Kashan, Iran 2. BSc student in Midwiferg, School of Nursing and Midwifery, Kashan University of Medical Sciences, Kashan, Iran * Corresponding author, Email: mirbagher_n@kaums.ac.ir Abstract Background: Dysmenorrhea is a common problem especially in young women that can have adverse effects on quality of life. Aim: To investigate the effect of pure and impure honey on severity of pain, amount of bleeding, and duration and interval of menstrual cycles in female students with primary dysmenorrhea. Method: The current study was a single-blind crossover design which was carried out on 60 female students with primary dysmenorrhea. After menstrual initiation, one group took pure honey until next menstrual period and after a 10 day wash-out period started to take impure honey till the initiation of the subsequent menstrual cycle. Then dysmenorrhea was assessed using Visual Analoque Scale (VAS). The similar procedure was performed by impure honey in the second group. The effects of pure and impure honey were measured on severity of pain, amount of bleeding, duration and interval of menstrual periods in two groups. Data were analyzed Using SPSS software (V. 14) by AONAVA test. Results: A significant difference was observed in the severity of pain following taking pure honey in group one (P=0.002). However, this difference was not significant in the this group following taking impure honey (P=0.4). In the second group, similarly, significant difference was found in severity of pain after taking pure honey (P=0.004). Conclusion: Pure honey consumption in women, who suffer from primary dysmenorrhea, reduces significantly the severity of pain and amount of bleeding. It can be considered as an alternative treatment approach in affected women. Keywords: Menstruation, primary dysmenorrhea, honey, female students, bleeding Received: 22.10.2011 Accepted: 31.01.2012 33 http://osub.mums.ac.ir/osub/nilfr/njmsnm/index.php فصلنامه مراقبت مبتني بر شواهد/ دورره دوم شماره 2 بهار 91