` ΟΓΖΓΟ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΩΝ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΩΝ ΜΔΣΑΝΑΣΡΗΩΝ Η έθδνζε απηή ππνζηεξίρζεθε απφ ην Πξφγξακκα ηεο Επξσπατθήο Κνηλφηεηαο γηα ηελ Εξγαζία θαη Κνηλσληθή Αιιειεγγχε- PROGRESS (2007-2013) θαη εληάζζεηαη ζην γεληθφηεξν πλεχκα ηεο Επξσπατθήο εθζηξαηείαο ππέξ ηεο πνηθηινκνξθίαο-θαηά ησλ δηαθξίζεσλ. Εθπνλήζεθε ζην πιαίζην ηνπ Σρέδηνπ δξάζεο Progress ηνπ Ε.Κ.Κ.Α, κε ηίηιν: «Εξγαδφκελεο γπλαίθεο κεηαλάζηξηεο & Ιζφηεηα: Πξννπηηθέο πξνο κία ζπλεθηηθή θνηλσλία», κε ηε ρξεκαηνδόηεζε θαηά 80% ηεο Επξσπατθήο Επηηξνπήο θαη θαηά 20% ηνπ Υπνπξγείνπ Υγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγύεο.
Ζ παξνχζα έθδνζε ππνζηεξίδεηαη απφ ην Πξφγξακκα ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο γηα ηελ Απαζρφιεζε θαη ηελ Κνηλσληθή Αιιειεγγχε PROGRESS (2007-2013). Απηφ ην πξφγξακκα δηαρεηξίδεηαη ε Γεληθή Γηεχζπλζε γηα ηελ Α- παζρφιεζε, ηα θνηλσληθά ζέκαηα θαη ηηο ίζεο επθαηξίεο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Θεζπίζηεθε γηα λα ζηεξίμεη νηθνλνκηθά ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζην ρψξν ηεο απαζρφιεζεο θαη ησλ θνηλσληθψλ ζεκάησλ, φπσο δηαηππψζεθε ζηελ Κνηλσληθή Αηδέληα, θαη κε απηφ ηνλ ηξφπν λα ζπλεηζθέξεη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο ζε απηά ηα πεδία. Σν επηαεηέο Πξφγξακκα ζηνρεχεη ζε φινπο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηε δηακφξθσζε ηεο αλάπηπμεο θαηάιιειεο θαη απνηειεζκαηηθήο απαζρφιεζεο θαζψο θαη ηεο θνηλσληθήο λνκνζεζίαο θαη πνιηηηθήο, ζηα 27 κέιε ηεο ΔΔ, ζηελ Δπξσπατθή Εψλε Διεχζεξσλ πλαιιαγψλ-δπξσπατθφ Οηθνλνκηθφ Υψξν, θαη ζηηο ππνςήθηεο θαη πξν-ππνςήθηεο ρψξεο ηεο ΔΔ. Ζ απνζηνιή ηνπ PROGRESS είλαη λα ελδπλακψζεη ηελ ζπλεηζθνξά ηεο ΔΔ θαη λα ππνζηεξίμεη ηηο δεζκεχζεηο ησλ Κξαηψλ Μειψλ. Σν PROGRESS ζα έρεη απνθαζηζηηθφ ξφιν ζην λα: παξέρεη αλάιπζε θαη ζπκβνπιέο πνιηηηθήο φζνλ αθνξά ηνπο ρψξνπο πνιηηηθήο ηνπ PROGRESS, ειέγρεη θαη ζπληάζζεη εθζέζεηο ζρεηηθά κε ηελ πινπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο θαη ησλ πνιηηηθψλ ηεο ΔΔ ζηνπο ρψξνπο πνιηηηθήο ηνπ PROGRESS, πξνσζεί ηε κεηαβίβαζε πνιηηηθψλ, ηελ εθκάζεζε θαη ππνζηήξημε ησλ ζηφρσλ θαη ησλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο ΔΔ κεηαμχ ησλ Κξαηψλ Μειψλ, θαη κεηαδίδεη ηηο απφςεηο ησλ ελδηαθεξφκελσλ παξαγφλησλ θαη ηεο θνηλσλίαο ζπλνιηθά. Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο : http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catid=327&langid=en
Ζ δεκηνπξγία ηνπ παξφληνο ππνζηεξίρζεθε απφ ην Πξφγξακκα PROGRESS (2007-2013), ζην πιαίζην έξγνπ πνπ αλέιαβε λα πινπνηήζεη ην Δ.Κ.Κ.Α., κε ρξεκαηνδφηεζε θαηά 80% απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη 20% απφ ην Τπνπξγείν Τγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο. Σν πεξηερφκελφ ηνπ αληαλαθιά ηηο απφςεηο ηνπ ζπληάθηε θαη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαη ην Δ.Κ.Κ.Α. δελ επζχλνληαη γηα ηελ πηζαλή ρξήζε ηεο πιεξνθνξίαο πνπ πεξηέρεηαη ζην παξφλ. Ο Οδεγφο απηφο εθπνλήζεθε απφ ην λνκηθφ ζχκβνπιν, θν Γεκήηξην ππξφπνπιν.
ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ... 1 ΛΗΓΑ ΛΟΓΗΑ ΓΗΑ ΣΟΝ ΤΝΟΠΣΗΚΟ ΟΓΖΓΟ... 6 ΓΔΝΗΚΔ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ ΓΗΑ ΣΑ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΑ ΣΖ ΜΔΣΑΝΑΣΡΗΑ ΣΟΝ ΥΩΡΟ ΔΡΓΑΗΑ... 9 Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο κεηαλαζηξηψλ πξηλ θαη κεηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο... 9 Τπνρξεψζεηο ηνπ εξγνδφηε θαηά ηελ πξφζιεςε ηεο κεηαλάζηξηαο... 12 ΔΡΓΑΗΑΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΚΑΗ ΣΗ ΗΥΤΔΗ... 14 Δίδε ζπκβάζεσλ εξγαζίαο... 14 Σαθηηθέο απνδνρέο... 16 Ωξάξην... 19 Τπεξεξγαζία... 19 Αδήισηε εξγαζία... 20 Αζζέλεηα κεηαλάζηξηαο... 22 Δξγαηηθφ αηχρεκα... 23 Γηθαίσκα ηνπ ζπλδηθαιίδεζζαη... 25 Γηθαίσκα ζε απεξγία... 27 1
Δπίζρεζε εξγαζίαο... 29 Δηήζηα ή θαλνληθή άδεηα κεη απνδνρψλ... 31 Άδεηα θπήζεσο θαη ινρείαο... 34 Άδεηα κεηξφηεηαο... 34 Καηαγγειία ζχκβαζεο εξγαζίαο (απφιπζε)... 35 ΘΔΜΑΣΑ ΗΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΣΗ ΗΥΤΔΗ... 39 Ακεζε θαη έκκεζε δηάθξηζε... 39 Δπηκέξνπο πηπρέο ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο... 40 Ηζφηεηα επθαηξηψλ ζηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο... 41 Ηζφηεηα ζηελ απαζρφιεζε... 41 Ηζφηεηα ζηελ αζθάιηζε... 42 Ηζφηεηα ζηελ εξγαζία αλεμαξηήησο θαηαγσγήο... 42 Ηζφηεηα ζηελ πξνυπεξεζία... 42 Ηζφηεηα ζηελ παξάδνζε έγγξαθεο ζχκβαζεο ή ζηελ γλσζηνπνίεζε ησλ φξσλ ηεο ζχκβαζεο απφ ηνλ εξγνδφηε... 42 Ηζφηεηα ζηηο απνδνρέο... 43 Ηζφηεηα ζηηο παξνρέο... 43 Ηζφηεηα ζηηο απμήζεηο... 43 2
Ηζφηεηα ζηηο θνηλσληθέο παξνρέο... 44 Ηζφηεηα ζηηο πξναγσγέο θαη ζηελ εμέιημε ζηελ επηρείξεζε... 44 Ηζφηεηα ζηελ ελάζθεζε ησλ ζπλδηθαιηζηηθψλ ειεπζεξηψλ... 44 Ηζφηεηα ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε... 45 Ηζφηεηα ζηελ εθπαίδεπζε... 45 Ιζόηεηα ζηελ νηθνλνκηθή ειεπζεξία... 45 Παξελφριεζε θαη ζεμνπαιηθή παξελφριεζε ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο... 46 ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΑ ΣΖ ΜΔΣΑΝΑΣΡΗΑ Δ ΠΔΡΗΠΣΩΖ ΠΑΡΑΒΗΑΖ ΣΖ ΑΡΥΖ ΣΖ ΗΟΣΖΣΑ... 47 Καηαγγειία δηάθξηζεο... 47 Γηθαζηηθή πξνζηαζία... 49 Βάξνο απφδεημεο... 49 Γηθαηψκαηα παξάλνκσλ κεηαλαζηξηψλ... 50 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Α... 51 Οξνη ζχκβαζεο... 51 Μεξηθή απαζρφιεζε... 52 3
Δθηφο έδξαο απνδεκίσζε... 53 Ωξνκίζζην... 54 πιινγηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο... 55 Παξαγξαθή αμηψζεσλ εξγαδνκέλσλ... 55 Τπεξεξγαζία... 56 Τπεξσξία... 57 Νπρηεξηλή εξγαζία... 59 Αλαξξσηηθέο άδεηεο... 59 Δπίδνκα αζζελείαο... 62 Δξγαηηθφ αηχρεκα... 63 Πξνζηαζία ζπλδηθαιηζηηθήο δξάζεο... 65 Απεξγία... 67 Δπίζρεζε εξγαζίαο... 68 Καλνληθή άδεηα κεη απνδνρψλ... 70 Πξνζηαζία κεηξφηεηαο... 74 Γνληθέο άδεηεο... 75 Απνδεκίσζε ιφγσ απφιπζεο... 76 Δπίδνκα αλεξγίαο... 79 4
ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Β. ΝΟΜΟΘΔΗΑ... 81 Ννκνζεηηθή θαηνρχξσζε ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο... 81 Δζσηεξηθφ Γίθαην... 81 Γηεζλέο Γίθαην... 82 Γηεζλήο Οξγάλσζε Δξγαζίαο... 82 Γίθαην Δπξσπατθήο Έλσζεο... 83 ΠΖΓΔ:... 86 5
ΛΗΓΑ ΛΟΓΗΑ ΓΗΑ ΣΟΝ ΤΝΟΠΣΗΚΟ ΟΓΖΓΟ Ο θηιφζνθνο Δπίθνπξνο ζηελ δηδαζθαιία ηνπ αλαθέξεη, κεηαμχ άιισλ: «Καηά κελ ην θνηλφλ πάζη ην δίθαηνλ ην απηφ. πκθέξνλ γαξ ηη ελ ελ ηε πξνο αιιήινπο θνηλσλία.», δειαδή: «Απφ γεληθή άπνςε ην δίθην είλαη ην ίδην γηα φινπο, επεηδή είλαη θάηη πνπ ζπκθέξεη ζηελ θνηλσληθή δσή φισλ». Δμάιινπ, έλαο απφ ηνπο θπληθνχο θηινζφθνπο, ν Αιθηδάκαο, δηαθήξπμε ην 380 π.ρ.: «Διεπζέξνπο αθήθε πάληαο ζεφο, νπδέλα δνχινλ ε θχζηο πεπνίεθε», δειαδή «ν ζεφο ηνπο άθεζε φινπο ειεχζεξνπο, ε θχζε δελ δεκηνχξγεζε θαλέλαλ δνχιν». Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ αξραία θνηλσλία ήηαλ, ζχκθσλα κε ηηο ηζηνξηθέο πεγέο, πνιχ θαηψηεξε απφ εθείλε ηνπ άλδξα, ελψ ε δνπιεία εζεσξείην απνιχησο θπζηνινγηθή εμέιημε ηεο ήηηαο ελφο ιανχ κεηά απφ πφιεκν. Γπλαίθεο θαη άλδξεο έραλαλ ηελ ειεπζεξία ηνπο θαη πσινχληαλ σο ζθιάβνη. Υξεηάζηεθε λα πεξάζνπλ πνιιέο ρηιηάδεο ρξφληα ζηελ ηζηνξία ηεο αλζξσπφηεηαο, γηα λα θαηαξγεζεί, κφιηο ηνλ πξνεγνχκελν αηψλα, ε δνπιεία, αιιά θαη λ αλαγλσξηζηεί ε ζέζε ηεο γπλαίθαο σο ηζφηηκε κε ηνπ άλδξα ζηελ θνηλσλία. Γηα ηηο γπλαίθεο κεηαλάζηξηεο, φκσο, πνπ απαζρνινχληαη ζηελ Διιάδα, αιιά θαη ζε άιιεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ, ηα δηθαηψκαηά ηνπο ζε φιεο ηηο πηπρέο ηεο δσήο ηνπο, αιιά θαη εηδηθφηεξα ζηελ εξγαζία δελ είλαη πάληα απηνλφεηα. Οη γπλαίθεο κεηαλάζηξηεο αλ θαη δνπλ θαη εξγάδνληαη πάλσ απφ 10 ρξφληα ζηελ ρψξα καο, αγλννχλ ηα ζηνηρεηψδε δηθαηψκαηά ηνπο ζηνλ εξγαζηαθφ ρψξν, κε απνηέιεζκα λα πθίζηαληαη δπζκελείο δηαθξίζεηο, ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο, αιιά θαη λα γίλνληαη αληηθείκελν εθκεηάιιεπζεο απφ ηνπο εξγνδφηεο. Αλ θαη δνχκε ζηνλ 21ν αηψλα κε ηηο κεγάιεο αλαθαιχςεηο θαη ηα ηεξάζηηα επηζηεκνληθά επηηεχγκαηα ζε φινπο ηνπο θιάδνπο ησλ επηζηεκψλ, δπζηπρψο γηα ηηο γπλαίθεο κεηαλάζηξηεο, πνπ δνπλ ζηελ Διιάδα, επηθξαηεί αθφκα κεζαίσλαο ζηνλ εξγαζηαθφ ηνπο βίν. Πέξαλ ησλ πξνβιεκάησλ, πνπ αληηκεησπίδνπλ κε ηελ θαζ χιηλ αξκφδηα Πεξηθέξεηα, πνπ ρνξεγεί ηηο άδεηεο δηακνλήο, παξαηεξείηαη δηαθξηηηθή κεηαρεί- 6
ξηζε ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ειιήλσλ θαη κεηαλαζηξηψλ εξγαδνκέλσλ. Αδήισηε εξγαζία, ρακειέο απνδνρέο, ζεμνπαιηθή παξελφριεζε, ζηαζηκφηεηα ζηελ εμέιημή ηνπο θαη πιήζνο άιισλ δπζκελψλ δηαθξίζεσλ εμαηηίαο ηνπ θχινπ ηνπο θαη ηεο θαηαγσγήο ηνπο. Δίλαη γλσζηφ φηη νη κεραληζκνί, πνπ δηαζέηεη ην θξάηνο, δελ επαξθνχλ γηα ηνλ απνηειεζκαηηθφ έιεγρν ηεο εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ γπλαηθψλ θαη αλδξψλ ζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. Πξέπεη θαζέλαο εξγαδφκελνο απηφλνκα λα είλαη ζε ζέζε λα θηλεηνπνηεί ηα φξγαλα εθείλα, πνπ είλαη επηθνξηηζκέλα κε ηελ εθαξκνγή ηεο λνκνζεζίαο ζηνλ ρψξν εξγαζίαο. Γη απηφ θαη παξαηίζεληαη ζηελ ζπλέρεηα πιεξνθνξίεο ελεκεξσηηθνχ πεξηερνκέλνπ γηα ηα δηθαηψκαηα ησλ κεηαλαζηξηψλ ζηνλ ρψξν εξγαζίαο απφ ηελ έλαξμε ηεο εξγαζηαθήο ζρέζεο κέρξη ηελ ιχζε ηεο, θαζψο επίζεο θαη γηα ηελ ηζφηεηα αλδξψλ γπλαηθψλ, ειιήλσλ κεηαλαζηξηψλ ζηελ εξγαζηαθή ζρέζε. Ζ γλψζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ γπλαηθψλ κεηαλαζηξηψλ απνηειεί αλαγθαία πξνυπφζεζε γηα λα κελ κέλνπλ ηα δηθαηψκαηα θελφ γξάκκα, αιιά λα ελεξγνπνηνχληαη, φηαλ ρξεηάδεηαη. Οη κεηαλάζηξηεο, φπσο θαη ν θάζε πνιίηεο, έρνπλ π- πνρξέσζε λα δηαθπιάηηνπλ ηα δηθαηψκαηά ηνπο, απεπζπλφκελεο ζηα φξγαλα πξνζηαζίαο ηνπο. Ο παξψλ ζπλνπηηθφο νδεγφο απνηειεί έλα ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηελ κεηαλάζηξηα, γηα λα γλσξίδεη πνηα είλαη ηα δηθαηψκαηά ηεο, πνηεο νη ππνρξεψζεηο θαη αληίζηνηρα πνηα είλαη ηα δηθαηψκαηα θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ εξγνδνηψλ, έηζη ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα ηα πξνζηαηεχνπλ θαη λα κελ επηηξέπνπλ ηελ θαηαζηξαηήγεζή ηνπο. Πξέπεη, επηπιένλ, λα γλσξίδνπλ φηη ε δηεθδίθεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπο ζσξαθίδεη θαιχηεξα ην θξάηνο δηθαίνπ, απέλαληη ζε πηζαλέο απζαηξεζίεο θαη ζπκβάιιεη ζηελ θαιπηέξεπζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο ηνπο. 7
Ό,ηη θεξδίζνπλ θαη ό,ηη θαηαθηήζνπλ ηώξα ζα ην σθειεζνύλ πνιύ ζύληνκα θαη ηα παηδηά ηνπο. Πξέπεη φκσο λα θαηαλνήζνπλ θαη θάηη αθφκα: 8
ΓΔΝΗΚΔ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ ΓΗΑ ΣΑ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΑ ΣΖ ΜΔΣΑΝΑΣΡΗΑ ΣΟΝ ΥΩΡΟ ΔΡΓΑΗΑ Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο κεηαλαζηξηψλ πξηλ θαη κεηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο Τη απαηηείηαη γηα ηελ πξφζιεςε κηαο κεηαλάζηξηαο ; Γηα λα πξνζιεθζεί κεηαλάζηξηα απφ Έιιελα εξγνδφηε πξέπεη λα δηαζέηεη άδεηα δηακνλήο ζε ηζρχ, ή βεβαίσζε απφ ηνλ νηθείν Γήκν φηη έρεη θαηαζέζεη ηα δηθαηνινγεηηθά γηα ηελ ρνξήγεζε αδείαο δηακνλήο, ή γηα ηελ αλαλέσζή ηεο. Δάλ δελ έρεη άδεηα δηακνλήο, ε πξφζιεςή ηεο είλαη παξάλνκε. Εγγξαθή ησλ κεηαλαζηξηψλ ζην ΙΚΑ θαη παξαιαβή Μεηξψνπ Αζθαιηζκέλνπ Πξνυπφζεζε γηα ηελ αζθάιηζε θαη ηελ πξφζιεςε ε- λφο εξγαδνκέλνπ ζε νπνηνλδήπνηε εξγνδφηε είλαη ε εγγξαθή ηνπ ζηνλ νηθείν αζθαιηζηηθφ θνξέα. Με ηελ εγγξαθή ηνπ ρνξεγείηαη αξηζκφο κεηξψνπ αζθαιηζκέλνπ. [ΑΜΑ], ν νπνίνο ήδε έρεη αληηθαηαζηαζεί απφ ηνλ Αξηζκφ Μεηξψνπ Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο [Α.Μ.Κ.Α.]. Απφθηεζε Αξηζκνχ Φνξνινγηθνχ Μεηξψνπ Ζ κεηαλάζηξηα πξέπεη λα έρεη ιάβεη αξηζκφ θνξνινγηθνχ κεηξψνπ [ΑΦΜ] απφ ηελ εθνξία, πνπ βξίζθεηαη ζηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηεο. Πψο κπνξεί ε ίδηα ε κεηαλάζηξηα λα ειέγμεη αλ ν εξγνδφηεο ηεο ηελ έρεη αζθαιίζεη; Ζ ίδηα ε κεηαλάζηξηα κπνξεί θαη κφλε ηεο λα δηαπηζηψζεη αλ ν εξγνδφηεο ηεο ηελ έρεη αζθαιίζεη κε εξψηεκά ηεο ζην ΗΚΑ ηεο θαηνηθίαο ηεο, δίδνληαο ηνλ αξηζκφ κεηξψνπ αζθαιηζκέλνπ. Καλέλαο εξγαδφκελνο, είηε άλδξαο είηε γπλαίθα, είηε Έιιελαο είηε κεηαλάζηξηα, δελ επηηξέπεηαη λα εξγάδεηαη 9
αλαζθάιηζηνο. Ο εξγνδφηεο δηψθεηαη πνηληθά, αλ απαζρνιεί αλαζθάιηζην εξγαδφκελν. Τη άιιν πξέπεη λα ειέγμεη ζην ΙΚΑ ε εξγαδφκελε κεηαλάζηξηα; Να ειέγμεη εάλ ν εξγνδφηεο ηεο θαηαβάιιεη εηζθνξέο: α] γηα φινπο ηνπο κηζζνχο πνπ ηεο δίλεη β] γηα ηελ εηδηθφηεηα εξγαζίαο γ] γηα φιεο ηηο εκέξεο εξγαζίαο, δ] γηα ηηο ππεξσξίεο, ε] γηα ηα δψξα ενξηψλ, ζη] γηα ηελ άδεηα θαη ην επίδνκα αδείαο. Πνηα άιια δηθαηψκαηα έρεη ε κεηαλάζηξηα ζε φ,ηη αθνξά ζην χςνο ησλ απνδνρψλ ηεο; Αλαθνξηθά κε ηνλ κηζζφ πνπ δηθαηνχηαη ε κεηαλάζηξηα κπνξεί λ απεπζχλεηαη ζηελ Δπηζεψξεζε Δξγαζίαο, γηα λα πιεξνθνξείηαη ηη πξνβιέπεη ε ζπιινγηθή ζχκβαζε εξγαζίαο [..Δ.], ζηελ νπνία ππάγεηαη, γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ βαζηθνχ κηζζνχ θαη ησλ ινηπψλ παξνρψλ [επηδνκάησλ θιπ]. Εάλ ν εξγνδόηεο αζθαιίδεη ηε κεη αλάζηξηα γηα άιιε εηδηθόηεηα, από απηή πνπ πξαγκαηηθά α ζ- θεί, γηα λα θαηαβάιεη ιηγόηεξεο αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο, θαη επηπιένλ ηεο δίλεη κηζζό ιηγόηεξν από απηόλ πνπ πξαγκαηηθά δηθαηνύηαη, έρεη δ η- θαίσκα ε κεηαλάζηξηα λα ηνλ θαηαγγείιεη ζηελ Επηζεώξεζε Εξγαζίαο γηα ηνλ ρακειόηεξν κηζζό θαη ζην ΙΚΑ γηα ηηο αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο. Τη πξέπεη λα θάλεη ε κεηαλάζηξηα ζηελ ζπλέληεπμε, πνπ παξαρσξεί ζηνλ εξγνδφηε, πξηλ ηελ πξφζιεςή ηεο; Ζ κεηαλάζηξηα, πξηλ ηελ πξφζιεςή ηεο, πξέπεη λα δηαζαθελίδεη φια εθείλα ηα ζηνηρεία, πνπ αθνξνχλ ζηελ ζέζε 10
εξγαζίαο, γηα ηελ νπνία έρεη ππνβάιεη αίηεζε, δειαδή πνηα ζα είλαη ηα θαζήθνληά ηεο, ην σξάξην εξγαζίαο ηεο, ν κηζζφο ηεο. Έρεη, επίζεο, ππνρξέσζε λα γλσζηνπνηεί ζηνλ εξγνδφηε ηεο νπνηνδήπνηε πξφβιεκα πγείαο δελ ηεο επηηξέπεη λα ππνβάιεη ηνλ εαπηφ ηεο ζε ζσκαηηθή άζθεζε θαη θφπσζε. Τη άιιν πξέπεη λα θάλεη ε κεηαλάζηξηα ζηε ζπλέληεπμε πνπ παξαρσξεί ζηνλ εξγνδφηε πξηλ ηελ πξφζιεςή ηεο ; Αλ ε εξγαζία πεξηιακβάλεη κεηαθνξά βαξψλ [π.ρ. ππάιιεινο ζε ζνχπεξ κάξθεη] θαη αληηκεησπίδεη, γηα παξάδεηγκα, θάπνην πξφβιεκα πγείαο, ην νπνίν δελ ηεο επηηξέπεη ηελ άξζε θαη κεηαθνξά βαξψλ, ζα πξέπεη λα ην γλσζηνπνηήζεη ζηνλ εξγνδφηε ηεο, έηζη ψζηε λα κελ επηδεηλσζεί ε θαηάζηαζε ηεο πγείαο ηεο θαη λ απνθεπρζεί ελδερφκελν εξγαηηθφ αηχρεκα εμαηηίαο ηεο επηβάξπλζεο θαη ηεο θαηαπφλεζεο ηνπ ζψκαηφο ηεο απφ ηελ παξνρή ηεο εξγαζίαο. Σν πξφβιεκα πγείαο ηεο είλαη θαιχηεξα λα ην γλσζηνπνηεί εγγξάθσο, πξνζθνκίδνληαο θαη ζρεηηθφ ηαηξηθφ πηζηνπνηεηηθφ ή ηαηξηθή γλσκάηεπζε, έηζη ψζηε λ απνδεηθλχεηαη φηη ν εξγνδφηεο έιαβε γλψζε ηεο θαηάζηαζήο ηεο. Τη ηζρχεη γηα ηελ πξνυπεξεζία ηεο κεηαλάζηξηαο ; Ζ κεηαλάζηξηα ζα πξέπεη λα πξνζθνκίδεη φια ηα α- λαγθαία έγγξαθα, πνπ απνδεηθλχνπλ ηελ πξνυπεξεζία ηεο [έλζεκα πξνεγνχκελσλ εξγνδνηψλ, βεβαηψζεηο ή ζπζηαηηθέο επηζηνιέο πξνεγνχκελσλ εξγνδνηψλ], έηζη ψζηε λ απνδεηθλχεηαη ε πξνυπεξεζία ηεο ζηελ ζπγθεθξηκέλε ζέζε εξγαζίαο, δηφηη έηζη ζα ιακβάλεη πεξηζζφηεξεο απνδνρέο, φζα πεξηζζφηεξα είλαη ηα έηε πξνυπεξεζίαο ηεο ζηελ ίδηα ζέζε εξγαζίαο. Πξέπεη λα πξνζθνκίδεη θαη έγγξαθα, πνπ αθνξνχλ ζηελ νηθνγελεηαθή ηεο θαηάζηαζε; Ζ κεηαλάζηξηα πξέπεη λα ππνβάιεη ζηνλ εξγνδφηε ηεο θαη έγγξαθα, πνπ απνδεηθλχνπλ ηελ νηθνγελεηαθή ηεο θαηάζηαζε [αλ είλαη έγγακε, κε ή ρσξίο παηδηά), δειαδή πηζηνπνηεηηθφ νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο απφ ηνλ Γήκν, ζηνλ νπνίν είλαη εγγεγξακκέλε, ή απφ ηελ αληίζηνηρε ππεξεζία ηνπ θξά- 11
ηνπο θαηαγσγήο ηεο, κεηαθξαζκέλν απφ ην ππνπξγείν εμσηεξηθψλ, ή απφ δηθεγφξν. Δηθαηνχηαη λα δεηήζεη απφ ηνλ εξγνδφηε λα ηεο παξαδψζεη εγγξάθσο ηελ ζχκβαζε εξγαζίαο ; Ζ κεηαλάζηξηα έρεη δηθαίσκα λα δεηήζεη απφ ηνλ εξγνδφηε λα ηεο παξαδψζεη ππνγεγξακκέλε απφ ηνλ ίδην ή ηελ ζχκβαζε εξγαζίαο ηεο, ή ηελ γλσζηνπνίεζε ησλ φξσλ ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο. Πνηεο άιιεο ππνρξεψζεηο έρεη ε κεηαλάζηξηα θαηά ηελ παξνρή ηεο εξγαζίαο ηεο; 1] Να παξέρεη ηελ ζπκθσλεκέλε εξγαζία γηα ηελ νπνία πξνζιήθζεθε. 2] Να ππαθνχεη ζηηο εληνιέο ηνπ εξγνδφηε, ζηα πιαίζηα παξνρήο ηεο εξγαζίαο ηεο. Γελ ππνρξενχηαη, φκσο, λα ππαθνχεη ζε παξάλνκεο εληνιέο ηνπ εξγνδφηε ηεο [π.ρ. ν εξγνδφηεο δίλεη ηελ εληνιή ζηελ κεηαλάζηξηα λα εμπβξίζεη θάπνηνλ πειάηε ηνπ, πνπ θαζπζηεξεί λα ηνλ πιεξψζεη]. Τπνρξεψζεηο ηνπ εξγνδφηε θαηά ηελ πξφζιεςε ηεο κεηαλάζηξηαο 1] Ο εξγνδφηεο είλαη ππνρξεσκέλνο λα αζθαιίζεη ηελ αιινδαπή εξγαδφκελε ζην ΗΚΑ, απφ ηελ πξψηε εκέξα ηεο πξφζιεςήο ηεο, εθφζνλ ππάξρεη ζχκβαζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο νξηζκέλνπ ή ανξίζηνπ ρξφλνπ, κεξηθήο ή πιήξνπο απαζρφιεζεο. Σα δηθαηψκαηά ηεο είλαη ίδηα κε απηά ησλ αλδξψλ θαη Διιήλσλ εξγαδνκέλσλ. 2] Δίλαη, επίζεο, ππνρξεσκέλνο λα αλαγγείιεη ηελ ζχκβαζε εξγαζίαο ζηνλ Ο.Α.Δ.Γ. ηνπ ηφπνπ εξγαζίαο, κέζα ζε πξνζεζκία νθηψ [8] εκεξψλ απφ ηελ πξφζιεςε ηεο κεηαλάζηξηαο. 3] Πξέπεη, επίζεο, λα γλσζηνπνηήζεη ηνπο νπζηψδεηο φξνπο ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο ζηελ κεηαλάζηξηα. ην πιαίζην εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ν εξγνδφηεο δελ επηηξέπεηαη λα απνιχζεη εξγαδφκελε ζηηο παξαθάησ πεξηπηψζεηο: 12
1] ιφγσ ηνπ θχινπ ηεο, 2] επεηδή δελ αλέρζεθε ζεμνπαιηθή παξελφριεζε ζε βάξνο ηεο, 3] επεηδή θαηέζεζε σο κάξηπξαο ελαληίνλ ηνπ, φπσο γηα παξάδεηγκα ζε δίθε ππέξ ζπλαδέιθνπ ηεο. Υπάξρνπλ ζπλέπεηεο γηα ηελ εγθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο, εάλ δελ αλαγγειζεί ζηνλ ΟΑΕΔ ; Δάλ ν εξγνδφηεο παξαιείςεη θαη δελ αλαγγείιεη ηε ζχκβαζε ηεο κεηαλάζηξηαο ζηνλ ΟΑΔΓ θαη ζην ΗΚΑ εληφο ηνπ 8εκέξνπ, ε ζχκβαζε εξγαζίαο δελ είλαη άθπξε, αιιά ηζρχεη. Τη είλαη ε γλσζηνπνίεζε ησλ φξσλ ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο ; Καηά ηελ θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο ν εξγνδφηεο ππνρξενχηαη, κέζα ζε δχν [2] κήλεο απφ ηελ έλαξμε ηεο απαζρφιεζεο ηεο κεηαλάζηξηαο, λα ηεο παξαδψζεη γξαπηή ζχκβαζε εξγαζίαο, ή έγγξαθν γλσζηνπνίεζεο ησλ φξσλ ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο. ην έγγξαθν απηφ πεξηέρνληαη φια ηα ζηνηρεία ηεο απαζρφιεζεο ηεο κεηαλάζηξηαο [ηφπνο, ρξφλνο παξνρήο ηεο εξγαζίαο, απνδνρέο θιπ]. Αλ δελ δνζεί ην έγγξαθν απηφ απφ ηνλ εξγνδφηε, ε ζχκβαζε εξγαζίαο είλαη έγθπξε, αθφκα θαη αλ ζηεξίδεηαη κφλν ζε πξνθνξηθή ζπκθσλία. Δπνκέλσο, ηα δηθαηψκαηα ηεο κεηαλάζηξηαο είλαη αθξηβψο ηα ίδηα, φπσο αλ ππήξρε έγγξαθε ζπκθσλία. [βι. παξάξηεκα Α, ζει. 52]. 13
ΔΡΓΑΗΑΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΚΑΗ ΣΗ ΗΥΤΔΗ Δίδε ζπκβάζεσλ εξγαζίαο Τπάξρνπλ ηα παξαθάησ είδε ζπκβάζεσλ εμαξηεκέλεο εξγαζίαο: 1] χκβαζε πιήξνπο απαζρφιεζεο: είλαη ε ζχκβαζε, ζηελ νπνία ζπκθσλείηαη πιήξεο σξάξην εξγαζίαο [δειαδή 8σξν]. 2] χκβαζε κεξηθήο απαζρφιεζεο: είλαη ε ζχκβαζε, ζηελ νπνία ζπκθσλείηαη ε παξνρή ηεο εξγαζίαο κε κεησκέλν σξάξην εξγαζίαο. Πνηεο είλαη νη δηαθξίζεηο ησλ ζπκβάζεσλ πιήξνπο απαζρφιεζεο ; Οη δηαθξίζεηο ησλ ζπκβάζεσλ πιήξνπο απαζρφιεζεο είλαη νη εμήο: 1] ε ζχκβαζε εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο ανξίζηνπ ρξφλνπ. Ζ ζχκβαζε απηή ζπλάπηεηαη κεηαμχ ηνπ εξγνδφηε θαη ηεο κεηαλάζηξηαο γηα αφξηζην ρξφλν κε πιήξεο σξάξην εξγαζίαο [8 ψξεο εκεξεζίσο θαη 40 ψξεο εβδνκαδηαίσο]. 2] ε ζχκβαζε εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο νξηζκέλνπ ρξφλνπ. Ζ ζχκβαζε απηή ζπλάπηεηαη κεηαμχ ηνπ εξγνδφηε θαη ηεο κεηαλάζηξηαο γηα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα κε πιήξεο σξάξην εξγαζίαο [π.ρ. πξνζιακβάλεηαη κηα κεηαλάζηξηα γηα λ απαζρνιεζεί ζε εζηηαηφξην ζε λεζί απφ 1ε Μαΐνπ κέρξη θαη 30 επηεκβξίνπ]. Τη είλαη κεξηθή απαζρφιεζε ; Μεξηθή απαζρφιεζε είλαη ε εξγαζηαθή ζρέζε θαηά ηελ νπνία ε κεηαλάζηξηα εξγάδεηαη ηελ εκέξα ιηγφηεξεο ψξεο απφ ην εκεξήζην σξάξην πιήξνπο απαζρφιεζεο. ηελ πεξίπησζε απηή ε εξγαζία πξέπεη λα παξέρεηαη ζπλερφκελα θαη κηα θνξά εκεξεζίσο. Έρεη, έηζη ην δηθαίσκα λα εξγαζηεη θαη αιινχ, εθφζνλ ην επηζπκεί. 14
Πφζα θαη πνηα είδε ζχκβαζεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ππάξρνπλ; Τπάξρνπλ δχν είδε ζπκβάζεσο κεξηθήο απαζρφιεζεο: 1] Ζ ζχκβαζε εξγαζίαο κεξηθήο απαζρφιεζεο νξηζκέλνπ ρξφλνπ. Ζ ζχκβαζε απηή ζπλάπηεηαη κεηαμχ ηνπ εξγνδφηε θαη ηεο κεηαλάζηξηαο γηα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα κε κεησκέλν σξάξην απαζρφιεζεο, δειαδή κε σξάξην ιηγφηεξν απφ 8 ψξεο. 2] Ζ ζχκβαζε εξγαζίαο κεξηθήο απαζρφιεζεο ανξίζηνπ ρξφλνπ. Ζ ζχκβαζε απηή ζπλάπηεηαη κεηαμχ ηνπ εξγνδφηε θαη ηεο κεηαλάζηξηαο γηα αφξηζην ρξφλν κε κεησκέλν σξάξην α- παζρφιεζεο [θάησ ησλ 8 σξψλ, βι. παξάξηεκα Α ζει. 53]. Τη είλαη ζχκβαζε έξγνπ; χκβαζε έξγνπ νλνκάδεηαη εθείλε ε ζχκβαζε ζηελ νπνία έλα πξφζσπν, πνπ νλνκάδεηαη εξγνιάβνο, αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε απφ έλα άιιν πξφζσπν, πνπ νλνκάδεηαη εξγνδφηεο, λα εθηειέζεη έλα νξηζκέλν έξγν ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα έλαληη ακνηβήο [π.ρ. έλαο θαηαζθεπαζηήο αλαιακβάλεη λα αλαγείξεη κηα πνιπθαηνηθία]. Σν θχξην ζηνηρείν, πνπ δηαθξίλεη ηελ ζχκβαζε εξγαζίαο απφ ηελ ζχκβαζε έξγνπ είλαη φηη ζηελ πεξίπησζε ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο θξίζηκε είλαη ε παξνρή ηεο εξγαζίαο, δειαδή ελδηαθέξεη, θπξίσο, ε παξνρή ηεο εξγαζίαο, αλεμαξηήησο ζπγθεθξηκέλνπ απνηειέζκαηνο, ελψ ζηελ πεξίπησζε ηεο ζχκβαζεο έξγνπ ελδηαθέξεη ην απνηέιεζκα ηεο εθηέιεζεο νξηζκέλνπ έξγνπ. Η κεηαλάζηξηα, όπσο θαη νη έιιελεο εξγ α- δόκελνη, κπνξεί λα ζπλάςεη νπνηαδήπνηε ζύκβ α- ζε εξγαζίαο [βι. παξάξηεκα Α γηα ηε κεξηθή απαζρόιεζε ζει. 53-54]. 15
Σαθηηθέο απνδνρέο Πνηεο είλαη νη ηαθηηθέο απνδνρέο; Σαθηηθέο απνδνρέο είλαη ν βαζηθφο κηζζφο ή ην εκεξνκίζζην, φια ηα επηδφκαηα θαη θάζε άιιε παξνρή (ρξεκαηηθή ή ζε είδνο) πνπ δίλεη ν εξγνδφηεο ζε ζηαζεξή θαη κφληκε βάζε. Τη ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηηο ηαθηηθέο απνδνρέο ; ηηο ηαθηηθέο απνδνρέο ζπκπεξηιακβάλνληαη ηα δψξα Υξηζηνπγέλλσλ θαη Πάζρα, ηα επηδφκαηα αδείαο, πνιπεηνχο, αλζπγηεηλήο εξγαζίαο, επηθίλδπλεο εξγαζίαο, επηζηεκνληθφ, δηαρεηξηζηηθψλ ιαζψλ, παξαγσγηθφηεηαο, νηθνγελεηαθφ, Κπξηαθήο θαη λπρηεξηλήο εξγαζίαο, λφκηκεο ηαθηηθήο ππεξσξηαθήο απαζρφιεζεο, ηξνθήο, θαηνηθίαο θαη νπνηαδήπνηε άιιε παξνρή πνπ θαηαβάιιεηαη ηαθηηθά θαη κφληκα. Ζ κεηαλάζξηα δηθαηνχηαη λα ιακβάλεη φ,ηη θαη νη έιιελεο εξγαδφκελνη. Τη είλαη ε απνδεκίσζε εθηφο έδξαο; Ο εξγνδφηεο πνπ απαζρνιεί πξνζσξηλά έλαλ εξγαδφκελν εθηφο ηεο έδξαο ηεο επηρείξεζεο, δειαδή ζε άιιν ηφπν, νθείιεη, εθηφο ησλ νδνηπνξηθψλ εμφδσλ θαη πξφζζεηε απνδεκίσζε, δειαδή έλα επηπιένλ εκεξνκίζζην ή ην 1/25 ηνπ κηζζνχ γηα θάζε δηαλπθηέξεπζε. Απηή ε πξφζζεηε απνδεκίσζε νλνκάδεηαη «εθηφο έδξαο». Δηθαηνχηαη ε κεηαλάζηξηα εθηφο έδξαο απνδεκίσζε; Ζ κεηαλάζηξηα, φπσο θαη νη έιιελεο εξγαδφκελνη, δηθαηνχηαη εθηφο έδξαο απνδεκίσζε [βι. παξάξηεκα Α, ζει. 54]. Τη είλαη κηζζφο; Μηζζφ απνηειεί ε αληηπαξνρή ηνπ εξγνδφηε, δειαδή ην αληάιιαγκα πνπ ρνξεγείηαη ζηελ κεηαλάζηξηα γηα ηελ α- παζρφιεζή ηεο [βι. θαη παξάξηεκα Α γηα ηξόπν ππνινγηζκνύ σξνκηζζίνπ θιπ, ζει.55]. 16
Πψο θαζνξίδεηαη ην χςνο ηνπ κηζζνχ; Σν χςνο ηνπ κηζζνχ εμαξηάηαη απφ ην είδνο ηεο παξερφκελεο εξγαζίαο θαη ηελ εηδηθφηεηα, κε ηελ νπνία πξαγκαηηθά απαζρνιείηαη ν εξγαδφκελνο. Ο κηζζφο θαζνξίδεηαη είηε απφ ην λφκν είηε απφ ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο. Τη είλαη νη ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο ; Οη ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο είλαη ζπκθσλίεο κεηαμχ ησλ ζπλδηθαιηζηηθψλ νξγαλψζεσλ ησλ εξγνδνηψλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ, κε ηηο νπνίεο θαζνξίδνληαη νη φξνη απαζρφιεζεο ζε κία επηρείξεζε, ή ζε θαηεγνξίεο επηρεηξήζεσλ. Μεηαμχ ησλ άιισλ ζηηο..δ. θαζνξίδνληαη θαη νη απνδνρέο ησλ εξγαδνκέλσλ [βι. θαη παξάξηεκα Α γηα ηηο απνδνρέο ηεο κεηαλάζηξηαο κε βάζε ηελ Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., ζει. 56]. Τη είλαη νη αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο ; Δίλαη νη ζπκβάζεηο ησλ εξγνδνηψλ, πνπ γίλνληαη α- ηνκηθά κε ηνπο εξγαδφκελνπο, δειαδή θάζε ζχκβαζε, πνπ ππνγξάθεη ν εξγνδφηεο κε ηνλ εξγαδφκελν είλαη κηα αηνκηθή ζχκβαζε εξγαζίαο, φηαλ δελ παξεκβάιινληαη νη εθπξφζσπνη ησλ εξγνδνηψλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ. Οη αηνκηθέο ζπκβάζεηο δελ κπνξνχλ λα θαζνξίδνπλ απαζρφιεζε πέξαλ ηνπ λνκίκνπ σξαξίνπ [π.ρ. λα νξίζεη ε αηνκηθή ζχκβαζε φηη ζα απαζρνιείηαη ε κεηαλάζηξηα ελλέα [9] ψξεο ηελ εκέξα ή λα νξίζεη ρακειφηεξν πνζφλ απφ ηνλ βαζηθφ κηζζφ]. Πξέπεη δειαδή, νη αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο λα ζέβνληαη ηηο ειάρηζηεο πξνυπνζέζεηο, πνπ θαζνξίδνληαη κε ηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο θαη λα κελ ηηο θαηαζηξαηεγνχλ. Πφηε θαηαβάιιεηαη ν κηζζφο; Ο εξγνδφηεο νθείιεη λα θαηαβάιιεη ην κηζζφ ζε ηαθηηθά ρξνληθά δηαζηήκαηα, αλάινγα κε ηελ αηνκηθή ζπκθσλία, ή ηελ ηνπηθή ζπλήζεηα (π.ρ. θάζε βδνκάδα, θάζε 15λζήκεξν, θάζε κήλα θ.ιπ.). Ζ θαηαβνιή πξέπεη λα γίλεηαη ζηνλ ηφπν ηεο εξγαζίαο θαη κέζα ζην ρξφλν ηνπ σξαξίνπ ηεο κεηαλάζηξηαο. 17
Είλαη ππνρξεσηηθφ ην εθθαζαξηζηηθφ κηζζνδνζίαο; Ζ εμφθιεζε ηνπ κηζζνχ πξέπεη λα ζπλνδεχεηαη απφ εθθαζαξηζηηθφ ζεκείσκα κηζζνδνζίαο. Αλ εθαξκφδεηαη κεραλνγξαθεκέλν ζχζηεκα, δίδεηαη αλάιπζε κηζζνδνζίαο. ε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα αλαιχνληαη νη θάζε είδνπο απνδνρέο θαη νη ζρεηηθέο θξαηήζεηο, πνπ έγηλαλ ζε απηέο. Δηθαηνχηαη ε κεηαλάζηξηα λα πξνζθχγεη ζηα δηθαζηήξηα θαη ζε πνηεο πεξηπηψζεηο; Ζ κεηαλάζηξηα, φπσο θαη νη έιιελεο εξγαδφκελνη, δηθαηνχηαη λα δεηήζεη δηθαζηηθή πξνζηαζία, φηαλ ν εξγνδφηεο αζεηεί ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ σο πξνο ηελ θαηαβνιή ησλ απνδνρψλ θαη ησλ ινηπψλ παξνρψλ, ηεο απνδεκίσζεο απφιπζεο θαη ησλ κηζζψλ ππεξεκεξίαο ζε πεξίπησζε άθπξεο απφιπζεο. Τπάξρνπλ, φκσο, πάληα πξνζεζκίεο, κέζα ζηηο νπνίεο κπνξεί ε κεηαλάζηξηα λα πξνζθχγεη ζηα δηθαζηήξηα. Αλ πεξάζεη ε πξνζεζκία, πνπ νξίδεη ν λφκνο ράλεη ην δηθαίσκά ηεο λ απαηηήζεη απηά πνπ δηθαηνχηαη. [βι. παξάξηεκα Α, ζει. 56]. Πάλησο, πξηλ ηελ πξνζθπγή ζηα δηθαζηήξηα κπνξεί λα πξνζθύγεη ζηελ Επηζεώξεζε Εξγαζίαο, ε νπνία ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο κπνξεί λα επηιύζεη ηηο δηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εξγνδόηε θαη ζηελ κεηαλάζηξηα Τη δηθαηνχηαη λα θάλεη ε κεηαλάζηξηα, φηαλ δελ ηεο θαηαβάιιεηαη έγθαηξα ν κηζζφο; α) Να αζθήζεη αγσγή θαη λα δεηήζεη εληφθσο ηνπο θαζπζηεξνχκελνπο κηζζνχο ηεο, θαζψο θαη απνδεκίσζε γηα θάζε άιιε δεκία ηεο. β) Να θάλεη επίζρεζε ηεο εξγαζίαο ηεο. γ) Να δεηήζεη ηελ θήξπμε ηνπ εξγνδφηε ζε πηψρεπζε, αλ είλαη έκπνξνο. δ) Να ζεσξήζεη ηελ θαζπζηέξεζε σο βιαπηηθή κεηαβνιή κε ηα ζπλαθή δηθαηψκαηα, εθφζνλ ε θαζπζηέξεζε γίλεηαη ζπζηεκαηηθά θαη νθείιεηαη ζε δφιν ηνπ εξγνδφηε. ε) Να δεηήζεη ηελ πνηληθή δίσμε ηνπ εξγνδφηε γηα κε θαηαβνιή ησλ δεδνπιεπκέλσλ απνδνρψλ ηεο [βι. παξάξηεκα Α γηα 18
ηηο πξνζεζκίεο άζθεζεο αγσγήο γηα αμηώζεηο ησλ εξγαδνκέλσλ, ζει. 56]. Ωξάξην Τη είλαη λφκηκν σξάξην; Νφκηκν είλαη ην σξάξην πνπ θαζνξίδεηαη κε δηάηαμε λφκνπ ή θαηφπηλ εμνπζηνδνηήζεσο λφκνπ. Οη δηαηάμεηο απηέο νξίδνπλ ην αλψηαην φξην λφκηκεο απαζρφιεζεο κηζζσηψλ θαη είλαη ππνρξεσηηθέο. Έηζη κφλν κηθξφηεξα σξάξηα κπνξνχλ λα εθαξκνζζνχλ θαη φρη κεγαιχηεξα ησλ λνκίκσλ. Τη είλαη ζπκβαηηθφ σξάξην; Δίλαη απηφ πνπ θαζνξίδεηαη κε ζπιινγηθή ή αηνκηθή ζχκβαζε εξγαζίαο. Σν ζπκβαηηθφ σξάξην κπνξεί λα είλαη κηθξφηεξν, αιιά δελ κπνξεί λα είλαη κεγαιχηεξν απφ ην λφκηκν. Σν σξάξην, πνπ εθαξκφδεηαη κε αηνκηθή ζχκβαζε εξγαζίαο δελ κπνξεί λα είλαη κεγαιχηεξν εθείλνπ πνπ πξνβιέπεηαη ζηελ αληίζηνηρε ζπιινγηθή ζχκβαζε εξγαζίαο ή ηνλ θαλνληζκφ ηεο επηρείξεζεο. Οη εξγαδφκελνη, πνπ απαζρνινχληαη κε ζπκβαηηθφ σξάξην κηθξφηεξν ηνπ λνκίκνπ δηθαηνχληαη νιφθιεξν ην κηζζφ ηνπο. Πφζεο ψξεο είλαη ην αλψηαην ζπκβαηηθφ σξάξην; Απφ ηελ 1/1/84 κε ηελ Δζληθή Γεληθή πιινγηθή χκβαζε Δξγαζίαο θαζηεξψλεηαη ην σξάξην ησλ 40 σξψλ εβδνκαδηαίαο εξγαζίαο γηα ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Τπεξεξγαζία Τη είλαη ππεξεξγαζία & πψο ακείβεηαη; χκθσλα κε ην Ν.3385/2005, ε απαζρφιεζε 5 σξψλ επηπιένλ ηελ βδνκάδα κεηά ηηο 40, γηα ηηο επηρεηξήζεηο, πνπ εθαξκφδνπλ πελζήκεξν ζχζηεκα απαζρφιεζεο θαη 8 σξψλ επηπιένλ ηελ εβδνκάδα, γηα ηηο επηρεηξήζεηο πνπ εθαξκφδνπλ 19
ζχζηεκα εμαήκεξεο απαζρφιεζεο, ζεσξείηαη ππεξεξγαζία [βι. παξάξηεκα Α γηα ώξεο ππεξεξγαζίαο θαη πώο ακείβνληαη, ζει. 57]. Τη είλαη ππεξσξία; χκθσλα κε ην Ν.3385/2005, ε απαζρφιεζε πέξαλ ησλ 45 σξψλ ηελ εβδνκάδα γηα ηηο επηρεηξήζεηο, πνπ εθαξκφδνπλ πελζήκεξν, ή ησλ 48 σξψλ ηελ εβδνκάδα γηα ηηο επηρεηξήζεηο, πνπ εθαξκφδνπλ εμαήκεξν, ζεσξείηαη ππεξσξηαθή απαζρφιεζε θαη δηέπεηαη απ φιεο ηηο λφκηκεο ζπλέπεηεο δηαηππψζεηο θαη δηαδηθαζίεο έγθξηζεο [βι παξάξηεκα Α γηα ππεξσξίεο θαη πώο ακείβνληαη, ζει. 58-60]. Τη είλαη ε λπρηεξηλή εξγαζία; Νπρηεξηλή είλαη ε εξγαζία, πνπ πξνζθέξεηαη ζην δηάζηεκα απφ ηηο 10 ην βξάδπ, κέρξη ηηο 6 ην πξσί. ηηο λπθηεξηλέο ψξεο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί νιφθιεξν ην σξάξην, ή έλα κέξνο ηνπ, νπφηε ππάξρεη θαη ε αλάινγε ακνηβή [π.ρ. γηα εξγαζία απφ ηηο 6 ην απφγεπκα κέρξη ηηο 2 ην πξσί, νη 4 ψξεο, 6 κκ-10 κκ είλαη εκεξήζηεο θαη νη άιιεο 4, 10 κκ -2 πκ λπθηεξηλέο, βι. παξάξηεκα Α γηα ην πώο ακείβεηαη ε λπρηεξηλή εξγαζία, ζει. 60]. Αδήισηε εξγαζία Τη είλαη ε αδήισηε εξγαζία; Αδήισηε, ή αλαζθάιηζηε, ή «καχξε εξγαζία», νλνκάδεηαη ε εξγαζία εθείλε, ζηελ νπνία ν εξγνδφηεο δελ δειψλεη ηνλ εξγαδφκελν ζην ΗΚΑ, πξνθεηκέλνπ λα κελ επηβαξχλεηαη κε ηηο αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο. Πνηεο είλαη νη ζπλέπεηεο απφ ηελ αδήισηε αλαζθάιηζηε εξγαζία γηα ηηο κεηαλάζηξηεο ; Οη ζπλέπεηεο απφ ηελ αλαζθάιηζηε εξγαζία είλαη νη εμήο : 1] Οη κεηαλάζηξηεο ράλνπλ έλζεκα, αθνχ ν εξγνδφηεο δελ δειψλεη ηελ απαζρφιεζή ηνπο ζην ΗΚΑ. 20
2] Ζ απψιεηα ελζήκσλ ζεκαίλεη πξφβιεκα ζηελ ζεκειίσζε ζπληαμηνδνηηθνχ δηθαηψκαηνο, δειαδή δελ ζα έρνπλ ηνλ απαηηνχκελν αξηζκφ ελζήκσλ γηα ηελ ζπληαμηνδφηεζή ηνπο. 3] Ζ απψιεηα ελζήκσλ γηα ηηο κεηαλάζηξηεο ζεκαίλεη φηη δελ κπνξνχλ λ αλαλεψζνπλ ηελ άδεηα δηακνλήο ηνπο, κε απνηέιεζκα λα θαζίζηαληαη παξάλνκεο, ελψ έρνπλ δηθαίσκα λα ε- μαγνξάζνπλ κφλν ην 20% ησλ ελζήκσλ, πνπ ηνπο ιείπνπλ. 4] Γελ απνιακβάλνπλ ησλ παξνρψλ πγείαο, δειαδή δελ κπνξνχλ λα ηχρνπλ δσξεάλ πεξίζαιςεο, εμέηαζεο απφ γηαηξφ, κείσζεο ηεο ηηκήο ησλ θαξκάθσλ, δελ έρνπλ δειαδή θάιπςε ζηηο παξνρέο πγείαο. 5] Γελ ιακβάλνπλ επίδνκα αζζελείαο, ζε πεξίπησζε πνπ αζζελήζνπλ. 6] Γελ ιακβάλνπλ ην εηδηθφ επίδνκα, ζε πεξίπησζε εξγαηηθνχ αηπρήκαηνο. 7] Γελ πξνζκεηξείηαη ν ρξφλνο αλαζθάιηζηεο απαζρφιεζεο ζηελ πξνυπεξεζία ηνπο, κε απνηέιεζκα λα έρνπλ απψιεηα εηζνδήκαηνο, αθνχ δελ κπνξνχλ λ απνδείμνπλ απφ ηα έλζεκα ηελ πξνυπεξεζία ηνπο ζε θάπνηνλ άιιν εξγνδφηε θαη λα ιάβνπλ πςειφηεξν κηζζφ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη ππήθννη ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. κπνξνχλ λα κεηαθέξνπλ ηα αζθαιηζηηθά ηνπο δηθαηψκαηα απφ ην έλα θξάηνο κέινο ζην άιιν. Οη κεηαλάζηξηεο, πνπ θαηάγνληαη απφ ηξίηεο ρψξεο, κπνξνχλ, επίζεο, λα κεηαθέξνπλ ηα αζθαιηζηηθά ηνπο δηθαηψκαηα ζηε ρψξα θαηαγσγήο ηνπο, αλ ππάξρεη δηαθξαηηθή ζπκθσλία κεηαμχ ηεο Διιάδαο θαη ηεο ρψξαο απφ ηελ νπνία θαηάγνληαη. Σέινο, φηαλ δελ θαηαβάιινληαη νη αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο, ηα αζθαιηζηηθά ηακεία έρνπλ απψιεηα εζφδσλ. Η αδήισηε εξγαζία είλαη π αξάλνκε, απαγνξεύ ε- ηαη θαη ηηκσξείηαη κε πξόζηηκν, αιιά θαη κε π ν- ηληθέο θπξώζεηο ελαληίνλ ηνπ εξγνδόηε. 21
Τη δηθαηψκαηα έρεη ε κεηαλάζηξηα ζε πεξίπησζε, πνπ δηαπηζηψζεη φηη ν εξγνδφηεο ηεο δελ ηελ έρεη αλαγγείιεη ζην ΙΚΑ; Ζ κεηαλάζηξηα έρεη δηθαίσκα λα θάλεη θαηαγγειία ζην ΗΚΑ, αλ ν εξγνδφηεο ηεο δελ ηελ έρεη αζθαιίζεη. ηελ πεξίπησζε ησλ κεηαλαζηξηψλ, ε θαηαγγειία ζην ΗΚΑ πξέπεη λα γίλεηαη ππνρξεσηηθά, έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα δηθαηνινγήζνπλ ηνλ κεησκέλν αξηζκφ ελζήκσλ, ζην Γήκν, ζηνλ νπνίν ζα θαηαζέζνπλ δηθαηνινγεηηθά, γηα αλαλέσζε ηεο άδεηαο δηακνλήο ηνπο. Αζζέλεηα κεηαλάζηξηαο Πνηεο ππνρξεψζεηο έρεη ε κεηαλάζηξηα ζε πεξίπησζε αζζελείαο ηεο; Ζ κεηαλάζηξηα, κφιηο αζζελήζεη, νθείιεη λα εηδνπνηήζεη θαζ νηνλδήπνηε ηξφπν, ηνλ εξγνδφηε πεξί ηεο αζζέλεηάο ηεο, πξνζθνκίδνληαο, εληφο εχινγνπ ρξφλνπ, ζρεηηθή ηαηξηθή βεβαίσζε, αλαθνξηθά κε ην είδνο θαη ηε δηάξθεηα ηεο αζζέλεηάο ηεο. Πφηε δηθαηνχηαη επηδφκαηνο αζζελείαο ε κεηαλάζηξηα ; Γηα λα δηθαηνχηαη επίδνκα αζζελείαο πξέπεη: 1] λα έρεη πξαγκαηνπνηήζεη εθαηφ [100] ηνπιάρηζηνλ εκεξνκίζζηα ζηελ αζθάιηζε ηνπ ΗΚΑ, θαηά ην εκεξνινγηαθφ έηνο ην ακέζσο πξνεγνχκελν ηεο αλαγγειίαο ηεο αζζελείαο, ε θαηά ην πξνεγνχκελν ηεο αλαγγειίαο απηήο 15κελν, ρσξίο λα ππνινγίδνληαη ζηε δεχηεξε πεξίπησζε νη εκέξεο εξγαζίαο, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην ηειεπηαίν εκεξνινγηαθφ ηξίκελν. 2] λα είλαη αλίθαλε γηα εξγαζία, εμαηηίαο ηεο αζζελείαο ηεο. 3] ε απνρή ιφγσ αζζελείαο απφ ηελ εξγαζία λα δηήξθεζε πέξαλ ησλ ηξηψλ εκεξψλ απφ ηελ αλαγγειία ζην ΗΚΑ [βι. παξάξηεκα Α γηα αζζέλεηα, ζει. 60-63]. 22
Τη ιακβάλεη ε εξγαδφκελε θαηά ηελ απνπζία ηεο ιφγσ αζζελείαο; Σν ΗΚΑ θαηαβάιιεη επίδνκα αζζελείαο ζηνπο αζθαιηζκέλνπο ηνπ, πνπ παξέρνπλ εμαξηεκέλε εξγαζία απφ ηελ ηέηαξηε [4ε] εκέξα αζζελείαο [βι. θαη παξάξηεκα Α. γηα ηξηήκεξα αζζελείαο, ζει. 61]. Δξγαηηθφ αηχρεκα Τη είλαη ην εξγαηηθφ αηχρεκα ; Με βάζε ηηο ζπλδπαζκέλεο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 8, παξ. 4 θαη 34, παξ. 1 ηνπ Α.Ν.1846/1951, πξνθχπηεη φηη σο εξγαηηθφ αηχρεκα ζεσξείηαη θάζε δεκηνγόλν γηα ηελ πγεία ηνπ αζθαιηζκέλνπ βίαην ζπκβάλ, ην νπνίν επήιζε θαηά ηελ εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο ή εμ αθνξκήο απηήο ή ζε επαγγεικαηηθή αζζέλεηα θαη ην νπνίν ηειεί ζε "αηηηώδε - άκεζν ή έκκεζν - ζύλδεζκν πξνο απηή". Δπνκέλσο, γηα λα ππάξρεη εξγαηηθφ αηχρεκα πξέπεη λα ζπληξέρνπλ νη εμήο πξνυπνζέζεηο: 1] Δπέιεπζε θάπνηνπ εμσηεξηθνχ γεγνλφηνο ή αηηίνπ, ζπκβάληνο δειαδή μέλνπ πξνο ηελ κεηαλάζηξηα θαη επίδξαζε απηνχ ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. 2] Ζ επίδξαζε ηνπ εμσηεξηθνχ γεγνλφηνο πξέπεη λα είλαη αηθλίδηα θαη βίαηε, δειαδή λα είλαη ρξνληθψο πεξηνξηζκέλε. 3] Σν γεγνλφο απηφ λα έρεη σο απνηέιεζκα ηελ πξφθιεζε δεκίαο ή βιάβεο ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ, πξέπεη δειαδή ην απνηέιεζκα λα είλαη επηδήκην. 4] Πξέπεη λα ππάξρεη άκεζε ζρέζε κεηαμχ ηνπ βηαίνπ ζπκβάληνο θαη ηεο πξφθιεζεο βιάβεο ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. Δπίζεο, σο εξγαηηθφ αηχρεκα κπνξεί λα λνεζεί θαη ην βίαην ζπκβάλ ην νπνίν, αλ θαη δελ έρεη ζπκβεί ζηνλ ρψξν εξγαζίαο ηεο κεηαλάζηξηαο, ή θαηά ην σξάξην απαζρφιεζήο ηεο, ελ ηνχηνηο πξνθιήζεθε κε αθνξκή ηελ παξνρή ηεο εξγαζίαο ηεο. Σνχην ζεκαίλεη φηη εθείλν ην αηχρεκα, ην νπνίν ζπλέβε εμ αθνξκήο ηεο εξγαζίαο θαη ην νπνίν δελ είρε επζεία θαη ά- 23