ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την Εκπαίδευση Πρόταση Ανάπτυξης Πολυμεσικης Εφαρμογής Για Τα Μαθήματα Αγγλικών-Γαλλικών Για Την Συμπληρωματική Εκπαίδευση Μαθητών Α - Β Δημοτικού ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΤΣΙΛΦΙΔΗ ΕΛΕΝΗ-ΙΩΑΝΝΑ - ΛΕΚΚΑ ΙΝΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΛΑΦΟΔΗΜΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΣΕΛΕΝΤΗ ΑΘΗΝΑ 2008
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ενότητα 1 η 1.1 Περιγραφή Σχολείου-Δραστηριοτήτων σελ.3 1.2 Υπάρχον Πληροφοριακό Σύστημα Σχολείο σελ.5 1.3 Οφέλη από την Υλοποίηση της Εφαρμογής σελ.6 Ενότητα 2 η 2.1 Γενική Περιγραφή Προτεινομένης Εφαρμογής σελ.8 2.2 Φάσεις Ανάπτυξης Εφαρμογής σελ.10 2.3 Στόχοι Εφαρμογής σελ.11 2.4 Εκτίμηση Κόστους Ανάπτυξης Εφαρμογής σελ.13 2.5 Λόγοι Επιλογής Πλατφόρμας Υλοποίησης σελ.15 Ενότητα 3 η 3.1 Σχεδίαση Πολυμεσικής Εφαρμογής σελ.15 3.2 Στοιχεία Πολυμεσικής Εφαρμογής σελ.17 3.3 Σενάριο- Διεπαφή- Πολυμεσικά Στοιχεία σελ.17 3.4 Πινάκιο Εξιστόρησης (Storyboard) σελ.19 3.5 Hardware και Απαραίτητες Υπηρεσίες-Διακομιστής σελ.21 Βιβλιογραφία σελ.22 2
Πρόταση Ανάπτυξης Πολυμεσικης Εφαρμογής Για Τα Μαθήματα Αγγλικών-Γαλλικών Για Την Συμπληρωματική Εκπαίδευση Μαθητών Α - Β Δημοτικού. Τσιλφίδη Ελεάνα Φιλόλογος Γαλλικών eleanatsi@hotmail.com Λέκκα Ίνα Νηπιαγωγός inna@mycosmos.gr Προς τον Διευθυντή του σχολείου Κύριε Διευθυντά, Η χρήση των Νέων Τεχνολογιών στην σύγχρονη εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια, έχει ως σκοπό τη μερική αυτοματοποίηση της διδασκαλίας και τη διευκόλυνση ταυτόχρονα της μάθησης και της διδασκαλίας. Γι αυτό και σας προτείνουμε τη χρήση αυτών των μέσων για την ενίσχυση των ξενόγλωσσων μαθημάτων που προσφέρονται το σχολείο μας. Αφενός, η χρήση ποιοτικού εκπαιδευτικού λογισμικού μπορεί να βοηθήσει το έργο του δασκάλου και να συμπληρώσει τα κενά στην εκπαιδευτική διαδικασία καθώς τα πολυμέσα σε σχέση με τα συμβατικά εποπτικά μέσα προσφέρουν κάτι περισσότερο. Αφετέρου, η δημιουργία ελκυστικού περιβάλλοντος με την προσθήκη ήχου και κινούμενης εικόνας, επιτρέπει την ελεύθερη πλοήγηση του μαθητή στη γνώση ανάλογα με τη διάθεση, το ενδιαφέρον και την περιέργειά του και ταυτόχρονα προσφέρει τη δυνατότητα διασύνδεσης και πολλαπλής αναπαράστασης των πληροφοριών. Συγκεκριμένα, προτείνεται η ανάπτυξη μιας εκπαιδευτικής πολυμεσικής εφαρμογής που δίνει με παραστατικό τρόπο πληροφορίες για τη συμπληρωματική εκπαίδευση των μαθητών στα μαθήματα των Αγγλικών και Γαλλικών. Η παρούσα εφαρμογή απευθύνεται σε μαθητές των πρώτων τάξεων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και πιο συγκεκριμένα της Α και Β τάξης του δημοτικού. Πρόκειται για ένα λογισμικό που απευθύνεται σε μαθητές όλων των επιπέδων που θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν είτε με την επίβλεψη ενήλικα είτε όχι. 3
1.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Το Δημοτικό Σχολείο αφιερώνει μέρος του διδακτικού χρόνου για την θεατρική αγωγή των μαθητών/μαθητριών. Tα παιδιά παρακολουθούν μια ή δύο παραστάσεις το χρόνο από επαγγελματικούς θιάσους. Επίσης οι καθηγήτριες των Ξένων Γλωσσών συχνά παρουσιάζουν με τα παιδιά έργα του ξένου ρεπερτορίου βοηθώντας έτσι τα παιδιά να γνωρίσουν τον πολιτισμό της γλωσσικής κοινότητας με την οποία θα έρθουν σε επαφή μελλοντικά. Εδώ και χρόνια πραγματοποιεί επαφές με άλλα σχολεία της Αθήνας με ανταλλαγές επιστολών, φωτογραφιών και καλλιτεχνικών έργων. Για τη φετινή χρονιά έχει μπει στον προγραμματισμό των διασχολικών επαφών για επικοινωνία με σχολεία της Αυστραλίας και της Κύπρου. Με πρωτοβουλία των δασκάλων και των μαθητών και τη βοήθεια του διευθυντή του Σχολείου εκδίδεται μια σχολική εφημερίδα με τίτλο «Η εφημεριδούλα μας». Επίσης, εδώ και τέσσερα χρόνια εκδίδεται από το Σχολείο ένα πολυσέλιδο αναμνηστικό έντυπο με φωτογραφίες. Φέτος υπάρχει η επιθυμία να εμπλουτιστεί με την έκδοση ενός τριμηνιαίου εντύπου με θέματα από τους μαθητές του Σχολείου. Με τα έσοδα που προέρχονταν από τις αναπτυσσόμενες δραστηριότητές τους (ετήσιες συνδρομές μελών, έκδοση εφημερίδας, ανακύκλωση χρήσιμων υλικών, εκθέσεις παιδικού βιβλίου κ.λ.π.), ο Σχολικός Συν/σμός εξόπλισε το Σχολείο με εποπτικά μέσα σύγχρονης εκπαιδευτικής τεχνολογίας. Έτσι διαμορφώθηκε η αίθουσα προβολής και εκδηλώσεων υψηλών προδιαγραφών όπου γίνονται προβολές βιντεοταινιών μέσα στο σχολικό ωράριο σε οθόνη μεγάλης διάστασης μέσω videoproject με πλήρη μικροφωνική και στερεοφωνική κάλυψη. Ακολούθησε η εισαγωγή της πληροφορικής στο Σχολείο (10 Η/Υ, εκτυπωτές, προγράμματα Internet Explorer, MS Office κ.λ.π.). Το σχολείο και πιο συγκεκριμένα η ομάδα Πληροφορικής έλαβε μέρος στο διαγωνισμό "Εσύ καθορίζεις τη ζωή σου στους εικονικούς κόσμους" όπου το σχολείο κατέλαβε τη δεύτερη θέση. Η τελετή βράβευσης μεταδόθηκε ζωντανά με web-camera μέσω του σχολικού δικτύου. 4
Επιπλέον, οι μαθητές ολοκλήρωσαν και τη δημιουργία σε CD-rom της νέας περιβαλλοντικού χαρακτήρα δραστηριότητας με θέμα: "θάλασσο...ψιθυρίσματα". Το Cd δημιουργήθηκε με το FrontPage της Microsoft, σε μορφή ιστοσελίδας. Κυκλοφόρησαν λίγα αντίγραφα με έξοδα του σχολείου. Τέλος, το Σχολείο τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει και άλλες ενδιαφέρουσες δραστηριότητες. Πραγματοποιήθηκαν Ημερίδες με θέματα α) Το παιδί και το Βιβλίο με ταυτόχρονη Έκθεση Βιβλίου β) Παιδί και τεχνολογία γ) Τα δικαιώματα του παιδιού με Έκθεση Βιβλίου. 1.2 ΥΠΑΡΧΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η όλο και περισσότερο αυξανόμενη από την κοινωνία απαίτηση για αλφαβητισμό στις νέες τεχνολογίες καθιστά απαραίτητο ένα συνολικό σχεδιασμό ένταξης της πληροφορικής στην εκπαιδευτική διαδικασία από την πρώτη κιόλας βαθμίδα της εκπαίδευσης. Αν και γενικά δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός για τον εξοπλισμό των δημοτικών σχολείων με υπολογιστές, αρκετά σχολεία στη δημόσια εκπαίδευση εξοπλίζονται με υπολογιστές κυρίως με πρωτοβουλία της τοπικής αυτοδιοίκησης ή των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων. Έτσι και το σχολείο μας διαθέτει τον ακόλουθο εξοπλισμό: Συσκευές εισόδου εικόνας και βίντεο: Σαρωτής 1 Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή 1 Εκτυπωτική μονάδα: Εκτυπωτής 1 Φωτοτυπικό μηχάνημα 1 Συσκευές απεικόνισης: Προβολέας (βιντεοπροτζέκτορας) 1 Περισκοπικός Προβολέας (Over Had) 4 Έγχρωμη τηλεόραση 1 Βίντεο 1 Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές (10) : Επεξεργαστής (Pentium Ι ή αντίστοιχος AMD) RAM με χωρητικότητα (512 ΜΒ) 5
Συσκευές κατάδειξης: Ποντίκι Μονάδες αποθήκευσης: CD ROM DVD (Digital Versatile Disc) Χαρακτηριστικά: Εύκολη μεταφορά Χωρητικότητα (6GB) Συστήματα λήψης αντίγραφων ασφαλείας (backup): Οι αφαιρούμενοι δίσκοι (250 ΜΒ) Συγκεκριμένα, λειτουργεί σχολικό εργαστήριο πληροφορικής το οποίο χρησιμοποιείται από τους μαθητές οι οποίοι παρακολουθούν εδώ και 7 χρόνια δωρεάν μαθήματα, τις απογευματινές ώρες, σχετικά με την εκμάθηση και χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Υπάρχει διαρκής σύνδεση με το διαδίκτυο (ADSL 256MBps). 1.3 ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Έρχονται σε επαφή με τις διάφορες χρήσεις του υπολογιστή ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας, ως γνωστικού-διερευνητικού εργαλείου καθώς ο υπολογιστή εντάσσεται στη μαθησιακή διαδικασία με τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού διερευνητικής και ανακαλυπτικής μάθησης. Στην Πληροφορική ενυπάρχει η διαθεματική και διεπιστημονική διάσταση. Συνδέεται, συνεπώς, με όλα τα γνωστικά αντικείμενα τα οποία και υποστηρίζει αλλά και με τις δραστηριότητες της σχολικής ζωής (σχολική εφημερίδα, αφίσες, ανακοινώσεις, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις). Ο καθηγητής μπορεί να παρακολουθήσει την πρόοδο καθενός από τους μαθητές του ξεχωριστά καθώς η αξιολόγηση της εργασίας των μαθητών δεν είναι ξεκομμένη από εκείνη της διδασκαλίας και της μάθησης. Ειδικά για τα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, κάνει προσβάσιμη τη γνώση και αυξάνει ή να βελτιώνει τις λειτουργικές δεξιότητες τους. 6
Μερική αυτοματοποίηση της διδασκαλίας με σημαντική μείωση του μέσου χρόνου που απαιτείται για την εκπαίδευση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διευκόλυνση της μάθησης και βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το σχολείο, ως φορέας, θα τροποποιεί τη δομή και την οργάνωσή του, για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στο συνεχώς αυξανόμενο ανταγωνισμό. Η υλοποίηση της εφαρμογής θα ωφελήσει τη σχολική μονάδα στην ανάπτυξη διασχολικών επαφών και συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών, με σκοπό τη δημιουργία δικτύων επαφών τα οποία μπορεί να λειτουργήσουν μελλοντικά ως δίαυλοι μεταφοράς τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών εφαρμογών πολυμέσων. Η απόκτηση γνώσεων και τεχνογνωσίας στα πολυμέσα και στο Internet. Αντιλαμβάνονται τον υπολογιστή, τις βασικές περιφερειακές συσκευές και το χρησιμοποιούμενο λογισμικό ως ενιαίο σύστημα, (αναγνωρίζουν την κεντρική μονάδα, το πληκτρολόγιο, την οθόνη, το ποντίκι, τον εκτυπωτή του υπολογιστή, να μπορούν να εξηγούν με απλά λόγια τη χρησιμότητά τους, να τις θέτουν σε λειτουργία και να τις χρησιμοποιούν) Σύνδεση του σχολείου με τον κόσμο της εργασίας άρα ταυτόχρονη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στις απαιτούμενες γνώσεις, ικανότητες, δυνατότητες και τις τεχνολογικές εξελίξεις που επηρεάζουν καθημερινά τη ζωή των ανθρώπων όλων των βαθμιδών ενός φορέα. Δίνει κίνητρα στους μαθητές να μελετήσουν ξένες γλώσσες. Οι μαθητές μαθαίνουν από τα λάθη τους σε ένα ακίνδυνο σύστημα. Όχι μόνο μαθαίνουν αλλά αναπτύσσουν ικανότητες σκέψης και ανάλυσης-επίλυσης προβλημάτων. Αναπτύσσουν παράλληλα ευρύτερες δεξιότητες κριτικής σκέψης, δεοντολογίας και κοινωνικής συμπεριφοράς για εύκολη πρόσβαση στη γνώση αλλά και δυνατότητες δια βίου μάθησης. Επαναχρησιμοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού. Η ψηφιακή μορφή αποθήκευσης και μετάδοσης πληροφορίας προσφέρει στο χρήστη τη 7
δυνατότητα αντιγραφής και επαναχρησιμοποίησης των οπτικοακουστικών εφαρμογών. Καθώς τα παιδιά στην πλειονότητά τους έχουν πια οικειοποιηθεί με τις νέες τεχνολογίες μέσω των ηλεκτρονικών παιχνιδιών με την υλοποίηση της συγκεκριμένης εφαρμογής θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν πολυμεσική εφαρμογή εκπαιδευτικού περιεχομένου και κατακτήσουν την έννοια της αλληλεπίδρασης με ένα πληροφοριακό σύστημα. Σύμφωνα με την άποψη του Vygotsky ο οποίος έβλεπε τη μάθηση να λειτουργεί μέσα σε ένα σύστημα, όπου όλοι οι συντελεστές παίζουν ρόλο, πιστεύουμε ότι η υλοποίηση και η χρήση της εφαρμογής θα συμβάλλει στο να μειωθεί η κοινωνική ανισότητα, που υπάρχει μέσα σε μία παραδοσιακή τάξη, ανάμεσα στο δάσκαλο (μοναδική πηγή γνώσης μέσα στην τάξη) και τους μαθητές. Αυτό γιατί ο μαθητής δεν παρακολουθεί παθητικά. Συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία, βρίσκεται σε συνεχή (διαρκή) σχέση αλληλεπίδρασης με τον εκπαιδευτικό και αυτενεργεί. Οι μαθητές θα μπορούν να εφαρμόζουν τις γνώσεις τους με τις νέες τεχνολογίες στις αναπτυσσόμενες δραστηριότητές τους (έκδοση εφημερίδας, δημιουργία σε CD-rom, έκδοση εντύπων με θέματα από τους μαθητές κ.λ.π.) ανεβάζοντας έτσι τα έσοδα που προέρχονται από αυτές προκειμένου να αξιοποιηθούν για τον καλύτερο εξοπλισμό του σχολείου. 2.1 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Όπως αναφέρει και μία από τις πιο γνωστές θέσεις του Bruner, ένα μάθημα μπορεί να διδαχθεί αποτελεσματικά σε οποιοδήποτε παιδί αρκεί να χρησιμοποιηθεί η «γλώσσα» που το παιδί καταλαβαίνει ανάλογα με το επίπεδο της νοητικής ανάπτυξης. Για αυτόν το λόγο η προτεινόμενη αυτή διαδραστική εκπαιδευτική εφαρμογή κινείται στο ίδιο πνεύμα που κινούνται και τα περισσότερα από τα παιδικά παιχνίδια που κατασκευάζονται. Η δομή της στηρίζεται στην εύκολη μετακίνηση από εικόνα σε εικόνα, την ξεκάθαρη και απλουστευμένη δομή, τα μηνύματα με τη βοήθεια των χρωμάτων, 8
γνωστών σχεδίων και άλλων στοιχείων εντυπωσιασμού, κάνουν την εφαρμογή να είναι περισσότερο ευχάριστη. Άλλωστε, δεν είναι τυχαία η επιλογή της τεχνολογίας Adobe Flash για την υλοποίηση της εφαρμογής. Η προτεινόμενη πολυμεσική εφαρμογή είναι ένα βοήθημα για τη διδασκαλία των Αγγλικών και των Γαλλικών σε μαθητές της Α και Β τάξης του Δημοτικού. Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα με τη βοήθεια ενήλικα να μπαίνουν στο σχολικό δικτυακό τόπο (site) και επιλέγοντας την ενότητα «Εκπαιδευτικό υλικό» έχουν στη διάθεσή τους μια πληθώρα διαδραστικών ασκήσεων-αγγλικών και γαλλικών. Η πληροφορία στην εφαρμογή έχει σαφώς ψηφιακή φύση και επίσης έχει τη δυνατότητα της διάδρασης. Προβάλλεται σε Η/Υ. Απαιτήσεις: Internet Explorer, μνήμη: 512 ram. Δεν απαιτείται εγκατάσταση ή αποσυμπίεση. Κατά τη σχεδίαση της εκπαιδευτικής εφαρμογής ακολουθήθηκαν συγκεκριμένες αρχές ώστε να επιτευχθεί το μέγιστο της απόδοσης στην επικοινωνία εκπαιδευτικού - εκπαιδευόμενου υπολογιστή (Γυφτοδήμου - Σπηλιοπούλου 1992). Η ποιότητα και η καταλληλότητα του θα έχουν ελεγχθεί και πιστοποιηθεί με βάση διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές. Οι ίδιες αρχές θα ακολουθηθούν και στην υλοποίηση της εφαρμογής και αναφέρονται: στα χαρακτηριστικά των πολυμέσων, όπως γραφικά, εικόνες, κίνηση. στη διασύνδεση εκπαιδευόμενου - συστήματος (user interface) σχεδιάζοντας πάντα με γνώμονα την ευκολία στη χρήση, την απλότητα, την εύκολη κατανόηση των χρησιμοποιούμενων συμβόλων και την ομοιογένεια χρησιμοποιώντας εικονίδια, επεξηγηματικά menus, buttons κλπ. με τη βοήθεια του mouse ή του πληκτρολογίου. Το πλεονέκτημα της προτεινόμενης από εμάς εκπαιδευτικής εφαρμογής, για τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών η οποία θα συνδυάζει τον Η/Υ με την τεχνολογία των πολυμέσων, από τα παραδοσιακά μέσα εκπαίδευσης, έγκειται στη χρήση της τεχνολογίας των πολυμέσων που με τη διαλογικότητα και τις άλλες δυνατότητες που διακρίνουν το κάθε πολυμεσικό σύστημα, προσφέρει στον χρήστη-μαθητή όχι μόνο τη δυνατότητα να αυτενεργήσει, αλλά και να ελέγχει το επίπεδο κατανόησης του. 9
2.2 ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Αμέσως μετά την επιλογή του θέματος, προχωρήσαμε στον καθορισμό της σύνθεσης της ομάδας. Η ομάδα μας αποτελείται από: Δύο εκπαιδευτικούς (ένα για τα αγγλικά και ένα για τα γαλλικά), για την επιστημονική έρευνα, τα κείμενα και την παιδαγωγική προσέγγιση Ένα σεναριογράφο, για το σενάριο της εφαρμογής Ένα γραφίστα, για τη σκηνοθεσία, τη σχεδίαση της διεπιφάνειας, τη σχεδίαση των γραφικών και το animation Ένα προγραμματιστή, για τον προγραμματισμό της εφαρμογής Ένα συντονιστή, για τη γενική επίβλεψη της διαδικασίας. Επιλέξαμε να πραγματοποιήσουμε την εφαρμογή σε φάσεις ανάπτυξης με τρόπο παρόμοιο με την εκτέλεση των σύγχρονων έργων Πληροφορικής (καταρράκτης). Οι πέντε φάσεις ανάπτυξης ήταν οι εξής: Ανάλυση, Σχεδίαση, Υλοποίηση και Ολοκλήρωση και Διανομή. (σχήμα 1.1) Κρίναμε απαραίτητο να υπάρχει συνάφεια του προς ανάπτυξη έργου με τα Αναλυτικά Προγράμματα. Για αυτό το λόγο κατά την διάρκεια των φάσεων ανάπτυξης προγραμματίστηκαν κι έγιναν επισκέψεις σε σχολεία και συναντήσεις με μαθητές. Με τη βοήθεια καθηγητών ξένων γλωσσών συλλέξαμε οπτικοακουστικό υλικό, ενώ μας δόθηκε έντυπο πληροφοριακό υλικό για την ένταξή του στην εφαρμογή. Το υλικό αυτό ψηφιοποιήθηκε και μαζί με υλικό το οποίο συλλέχθηκε από το Διαδίκτυο, ενσωματώθηκε στην εφαρμογή. Ανάλυση Σχεδίαση Υλοποίηση Ολοκλήρωση Διανομή Διάρκεια 1 ος μήνας 2 ος μήνας 3 ος μήνας 50ώρες 250ώρες 150ώρες 250ώρες 150ώρες Σχήμα 1.1 : Αναλυτικός Χρονοπρογραμματισμός (διάγραμμα Gantt) 10
2.3 ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Σκοπός της δικής μας εκπαιδευτικής εφαρμογής είναι ο χρήστηςμαθητής/μαθήτρια να μαθαίνει με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας παρά για τη χρήση του. Ωστόσο, θεωρούμε ότι σημαντικός δευτερεύον στόχος είναι η εξοικείωση του μαθητή με τον υπολογιστή να γίνει χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Αυτό είναι εφικτό στην ηλικία των μαθητών Α -Β δημοτικού καθώς όπως γνωρίζουμε τα παιδιά μαθαίνουν σχεδόν οσμωτικά. Στην παρούσα εφαρμογή το περιεχόμενο υλοποιούνται με ενσωμάτωση της Πληροφορικής στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα (Αγγλικά-Γαλλικά). Αξιοποιείται σύμφωνα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τα μέσα που διαθέτει η σχολική μονάδα. Προσδιορίζει δε τις ελάχιστες γνώσεις και δεξιότητες που απαιτείται να έχει αποκτήσει ο μαθητής, κατά ηλικιακό επίπεδο, για να μπορεί να αξιοποιήσει τον υπολογιστή προς εκτέλεση της εφαρμογής. Οι επιμέρους στόχοι: που έχουν να κάνουν με το θεματικό περιεχόμενο της εφαρμογής: 1. Να δώσει κίνητρα στους μαθητές να μελετήσουν ξένες γλώσσες. 2. Η δημιουργία ελκυστικού μαθησιακού περιβάλλοντος που θα ευνοεί την ενεργητική και τη δημιουργική μάθηση. Τα παιδιά μαθαίνουν παίζοντας. 3. Ενεργή οικοδόμηση της γνώσης μέσα από τις γλωσσικές δραστηριότητες. 4. Να προσεγγίζουν & να κατακτούν την γνώση πέρα από τις παραδοσιακές μεθόδους. που έχουν να κάνουν με το μαθητικό κοινό στο οποίο απευθύνεται: 1. Ο μαθητής να μην παρακολουθεί παθητικά αλλά να συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία. Να κάνει συλλογισμούς, να υποβάλλει ερωτήσεις, να αναζητά απαντήσεις και να τις καταγράφει. 11
2. Ειδικά για τα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, να κάνει προσβάσιμη τη γνώση και αυξάνει ή να βελτιώνει τις λειτουργικές δεξιότητές τους. 3. Σύνδεση του σχολείου-μαθήματος με τον κοινωνικό κόσμο του παιδιού. Να μπορούν τα παιδιά να αναφέρουν εφαρμογές της πληροφορικής στο σύγχρονο κόσμο. 4. Να χρησιμοποιούν εφαρμογές πολυμέσων εκπαιδευτικού περιεχομένου και να κατακτούν τις έννοιες της πλοήγησης και της αλληλεπίδρασης. 5. Να εργάζεται ο χρήστης-μαθητής με σχετική αυτονομία σε ένα γραφικό περιβάλλον εργασίας, χωρίς ενόχληση και με το δικό του ρυθμό. που αφορούν τα μέσα παρουσίασης: 1. Ο υπολογιστής εντάσσεται στην καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική μέσα από τη χρήση λογισμικών δίνοντας τη δυνατότητα στους μαθητές να μπορούν να αναφέρουν εφαρμογές της πληροφορικής στο σύγχρονο κόσμο. 2. Να χρησιμοποιείται από τους μαθητές είτε ατομικά είτε ομαδικά (όχι κατ' ανάγκη από μαθητές ίδιου επιπέδου) συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στη συνεργατική μάθηση. 3. Να είναι ικανά οι χρήστες-μαθητές να αναγνωρίζουν και να κατονομάζουν, τη λειτουργία των κυριότερων φυσικών μονάδων ενός τυπικού υπολογιστικού συστήματος (πληκτρολόγιο, κεντρική μονάδα, ποντίκι, οθόνη, ηχεία, εκτυπωτή) και τον υπολογιστή ως ενιαίο σύστημα. 4. Να μπορούν οι μαθητές μπορούν να δουλεύουν και από το σπίτι τους ερχόμενα, έτσι, από νωρίς σε επαφή με την ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. 12
2.4 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Η εφαρμογή που προτείνεται δεν απαιτεί ακριβό υπολογιστικό σύστημα και δεν παρουσιάζει εξεζητημένες απαιτήσεις σε λογισμικό. Έχει ληφθεί υπόψη ο ήδη υπάρχον εξοπλισμός του σχολείου (hardware) ώστε να μη χρειαστεί να εξοπλιστούμε με νέα και ακριβά υλικά. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους της εφαρμογής, σχετικά με την ατομική ή ομαδική χρήση της εφαρμογής και ορίζοντας ως ομάδα τα 2-3 άτομα, θα χρειαστούμε να εξοπλίσουμε το εργαστήριο πληροφορικής με 5 παραπάνω Η/Υ. Εδώ σημειώνουμε επίσης ότι, λαμβάνοντας υπόψη τα ανταγωνιστικά προϊόντα που υπάρχουν στην αγορά, οι ελάχιστες απαιτήσεις για την λειτουργία της εφαρμογής υπερκαλύπτονται από τους φορητούς υπολογιστές «One Laptop Per Child». Δε θα χρειαστεί σχεδιασμός και δημιουργία δικτυακού τόπου καθώς το σχολείο έχει ήδη ενημερωμένη σελίδα στο Internet. Σχετικά με τα προγράμματα, το σχολείο διαθέτει τον Internet Explorer ως πρόγραμμα πλοήγησης στο διαδίκτυο στο οποίο θα τρέξει η εφαρμογή, καθώς και το εμπορικό πρόγραμμα MS Office για το άνοιγμα και την επεξεργασία κειμένων, παρουσιάσεων και άλλων αρχείων, οπότε δεν χρειάζεται να προμηθευτεί καινούργια προγράμματα ή λογισμικά εκτός από την τεχνολογία Adobe Flash για την υλοποίηση της εφαρμογής. Επίσης, το σχολείο διαθέτει ήδη εποπτικά μέσα σύγχρονης εκπαιδευτικής τεχνολογίας οπότε τα περιφερειακά τα οποία θα βοηθήσουν στην καλύτερη αξιοποίηση της εφαρμογής και στην γενικότερη εξοικείωση των μαθητών με τις Νέες Τεχνολογίες (εκτυπωτής, φωτοτυπικό μηχάνημα, video projectors, DVD, τηλεόραση για ομαδικές παρουσιάσεις και συνεργασίες) υπάρχουν ήδη άρα αυτομάτως αφαιρούνται από το συνολικό κόστος της ανάπτυξης της εφαρμογής. Τέλος, εφόσον όλα αυτά τα περιφερειακά υπάρχουν ήδη στο σχολείο μας, στο κόστος της προσπάθειας αυτής θα προστεθεί μόνο η αγορά αναλώσιμων προϊόντων (CD-R, DVD-R, μελάνια, κλπ). Ωστόσο, στον παρακάτω πίνακα (σχήμα 1.2) δίνεται ένας προϋπολογισμός για τα πιθανά έξοδα που θα μπορούσαν να προκύψουν από την τελειοποίηση της εφαρμογής. 13
Αναλυτική περιγραφή προϋπολογισμού Project: Ανάπτυξη πολυμεσικής εκπαιδευτικής εφαρμογής Ημερ/νία: 06/08 Προσωπικό Ανθρωπομήνες Εσ/Εξ Συνεργάτης Μηνιαία αμοιβή Τελική Αμοιβή Καθηγητής 2,5 Εσ 1.200 3.000 Αγγλικών Καθηγητής 2,5 Εσ 1.200 3.000 Γαλλικών Γραφίστας 1,5 Εξ 1.500 2.250 Προγραμματιστής 1 Εξ 2.000 2.000 Σεναριογράφος 0,5 Εξ 1.500 750 Συντονιστής 3 Εσ 2.500 7.500 Συνολικό Κόστος Προσωπικού: Έξοδα Παραγωγής Αναλώσιμα γραφείου Αναλώσιμα υπολογιστή Πνευματικά δικαιώματα εικόνας Πνευματικά δικαιώματα ήχου Αγορά διακομιστή (προτείνεται) Συνολικό Κόστος Παραγωγής: Ποσότητα 18.500 Κόστος Ανά Είδος x 500 x 2.000 x 600 x 400 3.000 6.500 Συνολικό Κόστος: 25.000 Σχήμα 1.2: Αναλυτική περιγραφή προϋπολογισμού 14
2.5 ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Οι λόγοι για τους οποίους επιλέγουμε αυτή η εκπαιδευτική εφαρμογή να είναι διαδικτυακή είναι οι εξής: Είναι «μεταφερόμενη». Ο μαθητής μπορεί να τη χρησιμοποιήσει στο σχολείο με τη βοήθεια του καθηγητή αλλά και στο σπίτι με τη καθοδήγηση του γονέα. Έτσι, έχει πρόσβαση σε αυτή οποιαδήποτε στιγμή θελήσει. Μπορεί να αναβαθμιστεί, να εμπλουτιστεί ή να διορθωθεί οποτεδήποτε χρειαστεί. Είναι πιο εύκολα προσβάσιμη για τους δημιουργούς της σε σχέση με εφαρμογή που εμφανίζεται σε kiosk ή σε intranet. 3.1 ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Η ανάπτυξη της εφαρμογής πολυμέσων στηρίζεται στις "Γενικές προδιαγραφές εκπαιδευτικού Λογισμικού" του Γραφείου πιστοποίησης και πολυμέσων του Π.Ι. (Ιούνιος 1998). Από την αρχή της εργασίας δόθηκε πολλή προσοχή στο υλικό. Έτσι λοιπόν μετά από τη συζήτηση της ιδέας του σεναρίου της εφαρμογής (τόσο με μαθητές όσο και με καθηγητές) δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στα εξής σημεία: 1. Κείμενα - Γλώσσα - Ορολογία: Οι γλωσσικοί υπεύθυνοι του προγράμματος, φρόντισαν ώστε τα κείμενα να είναι σύντομα, απλά, κατανοητά και να ακολουθείται μια λογική δομή. Το λεξιλόγιο είναι απλό λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία των χρηστών. Υπάρχει συντακτική και γραμματική συνέπεια και αποφεύγονται μακρές προτάσεις. Αποφύγαμε εντελώς τη χρήση ορολογίας σχετικής με τους υπολογιστές και τεχνικών όρων, ειδικά στις οδηγίες προς το μαθητή 2. Δομή - Επίπεδα: Η εφαρμογή περιέχει ένα κεντρικό μενού όπου απεικονίζονται οι θεματικές ενότητες των περιεχομένων της (αγγλικά και γαλλικά). Επιλέγοντας κάποια ενότητα μεταφερόμαστε στην αντίστοιχη σελίδα όπου και υπάρχουν οι εκφωνήσεις των ασκήσεων. Η πλοήγηση γίνεται με τη χρήση των πλήκτρων του ποντικιού. 15
Παρακάτω στο σχήμα 1.3 μπορείτε να δείτε το διάγραμμα ροής (flow chart) της εφαρμογής. 3. Αλληλεπίδραση: Ο χρήστης θα έχει τη δυνατότητα από κάθε επίπεδο της εφαρμογής να μεταβεί στο προηγούμενο και στο επόμενο με τη χρήση των πλήκτρων πλοήγησης αλλά και στην αρχική σελίδα της εφαρμογής. 4. Απομνημόνευση πληροφοριών δεν είναι απαραίτητη για την πλοήγηση. 5. Παρουσίαση μόνο σχετικών πληροφοριών: Η εφαρμογή βασίζεται σε χρήση υλικού κυρίως εικονικού με ελάχιστο κείμενο. Η παρουσίαση παραμένει λιτή και έτσι ο μαθητής δεν βομβαρδίζεται με κείμενα, πολλές εικόνες κλπ. Σχήμα 1.3: Flow chart εφαρμογής 16
3.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Τα δομικά στοιχεία της εφαρμογής είναι: κείμενο, εικόνα, γραφικά και δυσδιάστατη σχεδιοκίνηση (animation). Το κείμενο που εμφανίζεται είναι απλές, μεμονωμένες λέξεις αφού απευθυνόμαστε σε αρχάριους μαθητές. Η άλλη χρήση του ως κείμενο περιβάλλοντος έχει να κάνει με την εκφώνηση των ασκήσεων που όμως προϋποθέτει την παρουσία ενήλικα αφού είναι δυσνόητες για το επίπεδο των μαθητών. Η εικόνα αναπαριστά εννοιολογικά τις καινούργιες λέξεις που μαθαίνουν τα παιδιά, εμπλουτίζει την εφαρμογή από αισθητική άποψη. Επίσης, είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε το ύφος και η αισθητική να είναι κατάλληλα για το κοινό στο οποίο απευθύνεται η εφαρμογή. Γραφικά υπάρχουν στο περιεχόμενο ως σκίτσα-γραφιστικές συνθέσεις και επίσης ως φόντο οθόνης. Το animation παίζει ρόλο καθαρά ψυχαγωγικό. Αποτελεί ένα τρόπο για να κερδίσουμε την προσοχή του μαθητή που είναι συνεχώς εκτεθειμένος σε κινούμενες εικόνες και βρίσκει μονότονες τις κλασσικές μεθόδους διδασκαλίας. 3.3 ΣΕΝΑΡΙΟ- ΔΙΕΠΑΦΗ- ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τα σενάρια που έχουν χρησιμοποιηθεί για το σχεδιασμό των ασκήσεων αντικατοπτρίζουν την καθημερινότητα και αναπαριστούν καταστάσεις με τις οποίες θα μπορούσε να έρθει αντιμέτωπος ο μαθητής. Η διεπαφή χαρακτηρίζεται από: Ισορροπία Σωστές αναλογίες Απλότητα Προσεγμένη παράταξη των αντικειμένων Συνοχή Σεβασμό στους χρωματικούς κανόνες Ακολουθεί ανάλυση σεναρίου μιας ενότητας- άσκησης της εφαρμογής ώστε να γίνει αντιληπτή η τεχνοτροπία που ακολουθείται σε ολόκληρη την εφαρμογή. 17
Η αναλυθείσα άσκηση είναι η What is there in my wardrobe? υποκατηγορία της ενότητας English. Στην οθόνη εμφανίζονται δυσδιάστατα σκίτσα που αναπαριστούν ένα κορίτσι σε ένα δωμάτιο δίπλα σε μια ανοιχτή ντουλάπα. Μέσα στη ντουλάπα έχουν τοποθετηθεί διάφορα ήδη ρουχισμού και κάποια άλλα αντικείμενα. Κάτω από τα ρούχα υπάρχουν ταμπέλες που γράφουν το όνομα του ρούχου. Σε αυτό όμως δύο γράμματα έχουν αφαιρεθεί και έχουν μπει στη θέση τους παύλες. Πάνω από το κεφάλι του κοριτσιού έχουν τοποθετηθεί τα ζευγάρια των γραμμάτων γύρω από ένα μεγάλο ερωτηματικό. Αυτά αποτελούν το σύννεφο σκέψης του κοριτσιού μοτίβο που ακολουθείται συχνά στα κόμικς. Ο μαθητής καλείται πατώντας με το ποντίκι πάνω στο ζευγάρι γραμμάτων, να το σύρει και να το ακουμπήσει στη σωστή θέση ώστε σταδιακά όλες οι λέξεις να είναι σωστά ορθογραφημένες. Σε περίπτωση που βάλει τα γράμματα σε λάθος λέξη αυτά επιστρέφουν στην αρχική τους θέση. Τα κουμπιά πλοήγησης που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο μαθητής είναι: Κάτω δεξιά: βέλος που δείχνει προς τα δεξιά, για να μπορεί να μεταβεί απευθείας στην επόμενη άσκηση. Κάτω αριστερά: βέλος που δείχνει προς τα αριστερά, για να μπορεί να γυρίσει πίσω. Κάτω στο κέντρο: σκίτσο ενός μικρού σπιτιού, για να μπορεί να μεταφερθεί απευθείας στην αρχική σελίδα της εφαρμογής. Όπως αναφέραμε και παραπάνω το λογισμικό υλοποίησης της εφαρμογής είναι το Adobe Flash CS3 Professional. Ο λόγος είναι ότι το πρόγραμμα αυτό χρησιμοποιείται κατά κόρον για την κατασκευή ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Έτσι, ο μαθητής βρίσκεται σε ένα περιβάλλον με το οποίο είναι πιθανώς εξοικειωμένος. Αυτό καθιστά τη διαδικασία μάθησης πιο απλή και πιο ευχάριστη επιτρέποντας στο μαθητή να επικεντρωθεί στη συλλογή γνώσης. 18
3.4 ΠΙΝΑΚΙΟ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗΣ (STORYBOARD) Ακολουθεί το storyboard μιας διαφορετικής άσκησης με τίτλο What a mess! της ίδιας ενότητας. Ο μαθητής καλείται να βρει τα «κρυμμένα αντικείμενα» μέσα σε μια εικόνα με πολλές πληροφορίες. Το σενάριο εξιστορείται στην εκφώνηση της άσκησης και είναι το εξής: ο κλόουν προκάλεσε μεγάλη ακαταστασία στο σπίτι. Η κόρη του όμως ψάχνει τα ρούχα της απογευματινής της εξόδου. Ο χρήστης λοιπόν πρέπει να τα βρει και να τα υποδείξει πατώντας πάνω τους με το ποντίκι. Το πλάνο είναι στάσιμο και αλλάζει μόνο κάθε φορά που ο χρήστης βρει ένα αντικείμενο και αυτό εξαφανιστεί από τη σκηνή. Σκηνή 1η Ένα ακατάστατο υπόγειο γεμάτο αντικείμενα. Ένας κλόουν στην άκρη της εικόνας λέει τι πρέπει να βρει ο μαθητής. Πρέπει να κάνει κλικ πάνω στο πράσινο φόρεμα, ή στις κάλτσες, ή στα παπούτσια. Με όποια σειρά θέλει. Σκηνή 2η Με το κλικ του ποντικιού το φόρεμα εξαφανίζεται. Ήχος: χειροκρότημα για να επιβραβεύσει τη προσπάθεια. Το υπόλοιπο πλάνο μένει ίδιο. Ο μαθητής πατάει το επόμενο αντικείμενο, το ζευγάρι κάλτσες. 19
Σκηνή 3η Οι κάλτσες εξαφανίζονται με το πάτημα του ποντικιού. Ήχος: χειροκρότημα. Ο μαθητής επιλέγει και το τελευταίο αντικείμενο, τα κίτρινα παπούτσια. Σκηνή 4η Τα παπούτσια εξαφανίζονται μόλις ο μαθητής «κλικάρει» πάνω τους. Ήχος: χειροκρότημα. Ο μαθητής έχει ολοκληρώσει την άσκηση. Μπορεί να πάει στην επόμενη με το δεξί βελάκι. 3.5 HARDWARE ΚΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ-ΔΙΑΚΟΜΙΣΤΗΣ Η εφαρμογή που προτείνεται δεν απαιτεί ακριβό υπολογιστικό σύστημα και δεν παρουσιάζει εξεζητημένες απαιτήσεις σε λογισμικό. Οι ελάχιστες απαιτήσεις της εφαρμογής είναι υπολογιστής τύπου Pentium Ι (ή αντίστοιχος AMD) με 16 ΜΒ RAM και 6GB σκληρό, ενώ, μιας και πρόκειται για web application, μπορεί να τρέξει σε όλους τους διαδεδομένους τύπους λειτουργικού συστήματος (Linux, Windows, MacOs). Δεν απαιτείται εγκατάσταση ή αποσυμπίεση. Σημειώνεται ότι οι ελάχιστες απαιτήσεις για την λειτουργία της εφαρμογής υπερκαλύπτονται από τους φορητούς υπολογιστές «One Laptop Per Child» που πιθανώς να χρησιμοποιηθούν και από Έλληνες μαθητές στο άμεσο μέλλον. Επίσης, η εφαρμογή μπορεί να 20
τρέξει από όλα τα γνωστά προγράμματα πλοήγησης στο διαδίκτυο (Firefox, Opera, Internet Explorer, Safari κ.α.) ενώ για το άνοιγμα και την επεξεργασία κειμένων, παρουσιάσεων και άλλων αρχείων μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο λογισμικά ανοιχτού κώδικα (π.χ. OpenOffice, Lotus) ή και εμπορικά (π.χ. MS Office). Όσον αφορά στην ταχύτητα σύνδεσης στο δίκτυο μια dial up σύνδεση είναι αρκετή αν και υψηλότερη ταχύτητα (π.χ. ADSL 256MBps) βοηθάει στην βέλτιστη λειτουργία της εφαρμογής. Ανεξάρτητα από αυτές τις ελάχιστες απαιτήσεις, διάφορα περιφερειακά θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην καλύτερη αξιοποίηση της εφαρμογής αλλά και στην γενικότερη εξοικείωση των μαθητών με τις Νέες Τεχνολογίες όπως: εκτυπωτής, φωτοτυπικό μηχάνημα, video projectors, DVD, τηλεόραση για ομαδικές παρουσιάσεις και συνεργασίες. Επίσης απαραίτητα είναι και η προμήθεια αναλώσιμων προϊόντων (CD-R, DVD-R, μελάνια, κλπ) καθώς και της τεχνολογίας Adobe Flash Player για την αναπαραγωγή της εφαρμογής.η ομάδα μας διαθέτει το πρόγραμμα Adobe Flash CS3 Professional. Η εφαρμογή θα μπορούσε να ανεβεί στο διακομιστή (server) του Πανελλήνιο Σχολικού δικτύου. Εφόσον ο σκοπός είναι να δημιουργηθούν παρόμοιες εφαρμογές για όλα τα μαθήματα, μια εναλλακτική θα ήταν να προμηθευτεί το σχολείο μας με έναν διακομιστή ώστε να παροτρύνουμε και τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς να τον αξιοποιήσουν. 21
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Trolllip, Alessi. Πολυμέσα και Εκπαίδευση, Τρίτη Έκδοση. Αβούρης, Αυγερίου, Βούρος, Πέτρου. Προηγμένες Λειτουργίες Διαδικτύου Στην Υπηρεσία Της Μάθησης. Ράπτης Αρ. & Ράπτη Αθ. (1997). Πληροφορική και Εκπαίδευση : Συνολική προσέγγιση. Αθήνα, εκδ. Α. Ράπτης. Ματσαγγούρας Η. (1997). Στρατηγικές διδασκαλίας : Από την πληροφόρηση στην κριτική σκέψη. Αθήνα, εκδ. Guteberg. Γυφτοδήμου - Σπηλιοπούλου (1992). Εκπαιδευτικό πολυμεσικό σύστημα διδασκαλίας των μαθηματικών. Αθήνα, εκδ. Guteberg. Σημειώσεις μαθήματος «Τεχνολογίες Πολυμέσων και Διαδικτύου». Τα σκίτσα είναι δανεισμένα από διάφορες εφαρμογές του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στη διεύθυνση: http://pi-schools.sch.gr/logismika1/dimotiko/ 22