Ανάθεση κατ οίκον εργασιών από τον/την εκπαιδευτικό

Ανάθεση κατ οίκον εργασιών από τον/την εκπαιδευτικό Κατευθυντήριες γραµµές εν αναθέτουµε εργασίες για λόγους αρχής: «πάρε να χεις!» Συνυπολογίζουµε το ωρολόγιο πρόγραµµα του µαθητή (ιδιαίτερα στη δευτεροβάθµια) Η έκταση των εργασιών συνάρτηση της ηλικίας Ερχόµαστε στη θέση των αδύνατων µαθητών: χρειάζονται εξαπλάσιο χρόνο από ό,τι οι καλοί µαθητές Ένταξη των εργασιών στο µάθηµα (έρευνα Hascher & Bischof, 2000) Αναθέτουµε εργασίες µε προσοχή (όχι υπό πίεση) Ελέγχουµε τις κατ οίκον εργασίες των µαθητών!! εν τιµωρούµε µε κατ οίκον εργασίες!! Συζητούµε για τις κατ οίκον εργασίες οι µαθητές µιλούν, προτείνουν ασκούν κριτική Πότε συζητούµε για τις εργασίες µε τους µαθητές (1) Όταν διαφοροποιούµε τις εργασίες. Οι µαθητές ταυτίζουν την δικαιοσύνη µε την ίση µεταχείριση Όταν οι µαθητές αµφισβητούν την αξία µίας εργασίας Όταν γίνεται φασαρία κατά την ανάθεση Όταν οι µαθητές ψεύδονται ή εξαπατούν (ο θεσµός του «λογαριασµού»: κάθε µαθητής δικαιούται να µην κάνει τις εργασίες του τρεις φορές) Όταν θέλουµε να καθοδηγήσουµε τους µαθητές για τον τρόπο και τις συνθήκες ολοκλήρωσης των εργασιών στο σπίτι Όταν θέλουµε στην αρχή της χρονιάς να µιλήσουµε για τη φιλοσοφία µας σε σχέση µε τις κατ οίκον εργασίες και να ακούσουµε τους µαθητές Όταν πολλοί µαθητές δεν κάνουν καθόλου ή δεν κάνουν σωστά τις κατ οίκον εργασίες τους 1

Πώς συζητούµε Φροντίζουµε για ένα υποστηρικτικό περιβάλλον συζήτησης (χώρος, χρόνος) Ανακοινώνουµε το θέµα της συζήτησης Αναδεικνύουµε τη σηµασία του θέµατος Προτρέπουµε τους µαθητές να συζητήσουν σε µικρές οµάδες Ζητούµε να εκφράσουν τις απόψεις τους Εκφράζουµε τη δική µας θέση Προχωρούµε σε συµβιβασµό/συµφωνία εν συζητούµε για τις κατ οίκον εργασίες κάθε λίγο και λιγάκι! Οι µεγαλύτεροι µαθητές έχουν αναπτύξει τεχνικές ώστε να «τρώνε την ώρα» συζητώντας! Ανάθεση εργασιών από τον εκπαιδευτικό Πόσο χρόνο θα πρέπει να αφιερώνει ο µαθητής στο σπίτι για τις εργασίες του; ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Α και Β τάξη: το πολύ µισή ώρα Γ και τάξη: µισή ώρα 40 λεπτά Ε και Στ : όχι πάνω από µία ώρα ΓΥΜΝΑΣΙΟ: µέχρι µιάµιση ώρα ΛΥΚΕΙΟ: µέχρι δυόµισι ώρες 2

Προβλήµατα ανάθεσης εργασιών Πολλές εργασίες Εργασίες ακατανόητες ύσκολες βαρετές Εργασίες που δεν ελέγχονται από τη δασκάλα Ποινές για εργασίες που δεν έγιναν Ανάθεση εργασιών από τη δασκάλα: υπό πίεση χρόνου µετά από το χτύπηµα του κουδουνιού, ανάµεσα σε πολλή φασαρία µε τη µορφή διαταγής χωρίς τη δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων από τους µαθητές Ο/η εκπαιδευτικός (1) Συζητά µε τους µαθητές τις εργασίες που αναθέτει ακόµα και κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας: τι πρέπει να ασκηθεί από το σηµείο αυτό; Εντάσσει τις εργασίες στην προετοιµασία της διδασκαλίας του Προσκαλεί τους γονείς στο σχολείο και τους ενηµερώνει για τις κατ οίκον εργασίες (πώς πρέπει να βοηθούν κ.ά.) ιαφοροποιεί τις εργασίες που αναθέτει Καλύτερα λίγες και καλές παρά πολλές και άχρηστες Ο/η εκπαιδευτικός (2) Ελέγχει τις εργασίες Ποτέ κατ οίκον εργασίες ως µέσο τιµωρίας Η ανάθεση εργασιών δεν πρέπει να είναι ρουτίνα Υπάρχει υποστηρικτικό οικογενειακό πλαίσιο; Ποιο παιδί δεν έχει τα αναγκαία µέσα & υλικά; ύσκολες εργασίες; Απογοήτευση Εύκολες εργασίες; Αδιαφορία Ο/η εκπαιδευτικός (3) Πρόσθετες εργασίες σε όσους θέλουν να ασχοληθούν περισσότερο; Παιδιά µε µαθησιακές δυσκολίες; εν δίνουµε φωτοτυπίες µε ασκήσεις 3

Το παιδί θα πρέπει να µπορεί να κάνει µόνο του τις εργασίες του! Οι εργασίες για το σπίτι (1) : Να µην είναι απλές αποµνηµονεύσεις και αντιγραφές (π.χ. από εγκυκλοπαίδειες ή το διαδίκτυο) Να τις έχουµε προετοιµάσει σταθµίζοντας και τη δυσκολία και τη διάρκεια τους µε βάση το µέσο µαθητή Να είναι δυνατή η παρακολούθηση και η διόρθωση τους από το δάσκαλο και να µην δίνονται όταν δεν πρόκειται να ελεγχθούν Να συµβάλλουν στην προετοιµασία της επόµενης ενότητας, χωρίς αυτό να γίνεται κατά σύστηµα και υποχρεωτικά Στην περίπτωση εργασιών και ασκήσεων που περιέχονται στα βιβλία να µην απαιτείται αντιγραφή των εκφωνήσεων τους στο τετράδιο Οι εργασίες για το σπίτι (2) : Να είναι απαραίτητες για την απόκτηση µιας δεξιότητας Να µην απαιτείται γραπτή εκτέλεση εργασιών που µπορούν να γίνουν µε ευκολότερο και οικονοµικότερο τρόπο (π.χ. επισήµανση µε σηµάδια στοιχείων πάνω στο κείµενο και προφορική τους ανακοίνωση) Να µη δίνονται εργασίες τεχνικής φύσεως (χάρτες, κατασκευές κτλ.), αν προηγουµένως ο δάσκαλος δεν έχει δείξει στους µαθητές πώς γίνονται και δεν τους έχει ασκήσει µέσα στην τάξη Πώς αναθέτουµε εργασίες (1) Λέµε στους µαθητές ότι θα τους αναθέσουµε εργασία για το σπίτι Τους προτρέπουµε να προσέξουν («παρακαλώ ησυχάστε να ακούσετε») Εξηγούµε το νόηµα της εργασίας (αν δεν µπορούµε να βρούµε µία τεκµηρίωση, δεν αναθέτουµε την εργασία) Προσπαθούµε να γίνουµε κατανοητοί (συντοµία απλότητα αποφυγή δύσκολων ή άγνωστων ξενικών όρων) 4

Πώς αναθέτουµε εργασίες (2) Προκαλούµε να θέσουν διευκρινιστικές ερωτήσεις οι µαθητές («αναρωτιέµαι, αν όλοι καταλάβατε την εργασία») Απαντούµε σε ερωτήσεις («καλά που ρώτησες, το είχα ξεχάσει..) Επαναλαµβάνουµε την ανάθεση («Γιάννη, πες µας τι έχεις για αύριο;») Γράφουµε την εργασία στον πίνακα (στο δηµοτικό) Οι µαθητές αντιγράφουν την εργασία στο τετράδιό τους Στις µικρές τάξεις του δηµοτικού: τετράδιο εργασιών Η καµπύλη µάθησης και επιδόσεων (1) Οι καλύτερες ώρες για µάθηση και επιδόσεις 1) Στις 9.30 το πρωί (τα «ζόρικα» µαθήµατα και οι σχολικές εργασίες) 2) Στις 16.30 το απόγευµα (οι κατ οίκον εργασίες;) Η πιο υποτονική ώρα για µάθηση: Στις 14.00 (Ο µαθητής µετά από µία κουραστική µέρα και ιδίως µετά από ένα «γεναίο» γεύµα εµφανίζει χαµηλή ετοιµότητα µάθησης και µειωµένη ικανότητα για επιδόσεις Η καµπύλη µάθησης και επιδόσεων (2) Ισχύει για την πλειονότητα των µαθητών υπάρχουν όµως και ατοµικές διακυµάνσεις εν ισχύει η αρχή: «πρώτα η δουλειά, µετά η ευχαρίστηση!» Μετά από το φαγητό δεν βάζουµε το παιδί να κάνει τις εργασίες του Ούτε το αφήνουµε όµως να παίξει µέχρι αργά και να κουραστεί ξανά 5

Η καµπύλη µάθησης και επιδόσεων (3) 1 η εκδοχή: Ο µαθητής τρώει κάτι ελαφρύ, κάθεται µετά στις εργασίες του, στη συνέχεια παίζει, βλέπει τηλεόραση κ.λπ. (αγγλοσαξονικό µοντέλο) 2 η εκδοχή: Μετά από το φαγητό το παιδί πάει για παιγνίδι, γύρω στις 16.00 επιστρέφει για τις εργασίες του. Μειονεκτήµατα: έρχεται κουρασµένο, ιδρωµένο ή και καθυστερηµένο, σταµατά το παιγνίδι στο καλύτερο σηµείο. Εκδοχή 3 η Μεγάλο µεσηµεριανό διάλλειµα για ξεκούραση, στις 15.00 το παιδί ξεκινά τις εργασίες του (τις εύκολες), η συνέχεια είναι για παιγνίδι, οικογενειακή ζωή κ.λπ. Εκδοχή 4 η Ιδίως οι µεγαλύτεροι µαθητές έχουν συνειδητοποιήσει πότε είναι η καλύτερη τους ώρα (µπορεί και να αποκλίνει από το µέσο όρο), ή εκ των πραγµάτων υπάρχει µόνο µία συγκεκριµένη ώρα για εργασίες (π.χ. το βράδυ) Έλεγχος αξιολόγηση των εργασιών (1) Έλεγχος εργασιών: διαπιστώνουµε ποιος έκανε και ποιος δεν έκανε την εργασία του Αξιολόγηση εργασιών: αναλύουµε το περιεχόµενο, αποδίδουµε αξία, αξιοποιούµε τα αποτελέσµατα Οι µαθητές: θέλουν αναγνώριση της προσπάθειας τους θέλουν να ξέρουν τι έκαναν καλά και τι όχι! (Εξάλλου παραιτήθηκαν από ευχάριστες δραστηριότητες) Ο µη έλεγχος οδηγεί σε µείωση της προσπάθειας Ιδιαίτερα οι µικροί µαθητές αδυνατούν να εκτιµήσουν µόνοι τους την προσπάθεια µάθησης που καταβάλλουν, χρειάζονται την εξωτερική εκτίµηση της δασκάλας τους. 6

Έλεγχος αξιολόγηση των εργασιών (2) Ελέγχουµε τις εργασίες όσο πιο σύντοµα γίνεται εν ελέγχουµε τις εργασίες στην αρχή της διδακτικής ώρας (φάση εισαγωγής παρώθησης κ.λπ.) Προτρέπουµε για ειλικρίνεια Εναλλάσσουµε µεθόδους ελέγχου διόρθωσης των εργασιών (αυτοδιόρθωση ετεροδιόρθωση) Αν η δασκάλα πάρει δειγµατοληπτικά 5 εργασίες µαθητών για το σπίτι: Οι υπόλοιποι µαθητές δεν πληροφορούνται για τις επιδόσεις τους Η δασκάλα δεν έχει συνολική εικόνα της τάξης Ο µαθητής δεν κάνει τις εργασίες του Συνέπειες: ίνει το κακό παράδειγµα στους άλλους Μεγαλώνουν τα µαθησιακά του κενά Τι δεν κάνουµε: Αναθέτουµε διπλάσιες ή πολλαπλάσιες εργασίες Να γράψει 100 φορές: «εν πρέπει να ξεχνώ τις εργασίες µου» Να βάζουµε χαµηλό βαθµό στο µαθητή Να τιµωρούµε το µαθητή Τι κάνουµε; Του λέµε να κάνει τις εργασίες του και να τις φέρει στην επόµενη ώρα (έστω και µε τον κίνδυνο αντιγραφής) Του δίνουµε µία παρόµοια ή µία λίγο λιγότερο δύσκολη εργασία (στο σχολείο, µε επίβλεψη, ώστε να δούµε αν πρόκειται για έλλειψη διάθεσης ή για γνωστική αδυναµία) Ζητούµε από έναν καλό µαθητή να συνεργαστεί µαζί του- έστω και µία µικρή πρόοδος είναι µία εποικοδοµητική αρχή ιάγνωση σχέδιο µάθησης ανάλογες εργασίες 7

ιαφοροποιήσεις γονέων (1) Ορισµένοι γονείς (µητέρες) αποδέχονται αδιαµαρτύρητα την εµπλοκή τους στις κατ οίκον εργασίες, παίζουν τον ρόλο της «βοηθού δασκάλας», αφιερώνονται σε αυτόν. Είναι εναντίον των ολοήµερων σχολείων. Ζητούν περισσότερες κατ οίκον εργασίες. 2. Άλλοι γονείς είναι λιγότερο πρόθυµοι να εµπλακούν. Ιδίως οι µητέρες σε υψηλές θέσεις δεν θέλουν να «διαβάζουν» το παιδί στο σπίτι επί ώρες Ζητούν ποιότητα και οικονοµία στις κατ οίκον εργασίες 3. Πολλοί γονείς από τα χαµηλότερα κοινωνικά στρώµατα δεν έχουν την οικονοµική δυνατότητα να πληρώσουν για ιδιαίτερα και οι ίδιοι δεν έχουν τον χρόνο να ασχοληθούν, αφού δουλεύουν όλη µέρα. εν έρχονται συνήθως. 4. Γονείς αλλοδαποί, χωρίς γνώση της γλώσσας µε τεράστια προβλήµατα επιβίωσης, αδυνατούν να βοηθήσουν το παιδί. Καλή λύση το ολοήµερο. εν έρχονται. Συνάντηση µε τους γονείς στην αρχή της σχολικής χρονιάς Θέµα: Οι κατ οίκον εργασίες ιαδικασία: Χαιρετισµός των γονέων - συστάσεις Σύντοµη εισήγηση (10 ) Συζήτηση σε δυάδες ή οµάδες (5 ) Προτάσεις - ερωτήσεις συζήτηση 8

Περιεχόµενο της εισήγησης (1) Ενηµέρωση για τη διαδικασία Προσωπική στάση απέναντι στις εργασίες («τρώνε» πολύτιµο διδακτικό χρόνο, για αυτό λίγες, διαφορετικές, ώστε να µπορεί να τις κάνει κάθε παιδί µόνο του. Αν κάποιο παιδί δεν φέρει την εργασία του ) Ενηµέρωση για το νοµικό πλαίσιο (ΥΠΕΠΘ) τη χρονική διάρκεια των εργασιών στο σπίτι εν θα παίρνουν όλοι οι µαθητές τις ίδιες εργασίες Εργασίες προετοιµασίας (συνεντεύξεις, συλλογή υλικών, πειράµατα κ.λπ.) Ενηµέρωση για την καµπύλη των επιδόσεων Ενηµέρωση για τον τρόπο εµπλοκής των γονέων Οµάδες γονέων για επίβλεψη κατ οίκον εργασιών (3-4 παιδιά συναντιούνται δύο φορές τη βδοµάδα, κάνουν µαζί τις κατ οίκον εργασίες τους (υπό την επίβλεψη ενός γονέα) - Θετικό για µοναχοπαίδια, ή για παιδιά που έρχονται αργά στο σπίτι οι γονείς τους - Τα παιδιά το ευχαριστούνται - Οι γονείς ξαλαφρώνουν-ασχολούνται µε υποχρεώσεις τους Παρότρυνση να έρθουν στις ώρες συνεργασίας: («την Πέµπτη 12.00-13.00 έχω ώρα συνεργασίας, όσοι ενδιαφέρονται ας µου τηλεφωνήσουν την προηγουµένη, ή όσοι δεν µπορούν επειδή εργάζονται ας µου τηλεφωνήσουν για ραντεβού κάποια άλλη στιγµή») Ώρες ατοµικής συνεργασίας µε τους γονείς Να είναι το παιδί παρόν;;; Ναι: «δεν µιλάµε για αυτό, αλλά µε αυτό!» Χωρίς πίεση χρόνου και ενοχλήσεις µη λεκτική συµπεριφορά χώρος Θέτουµε το περιεχόµενο της συνάντησης Ακούµε την άποψη του µαθητή του γονέα 9

Λέµε την άποψή µας Ψάχνουµε για λύση από κοινού και συµφωνία Κατ οίκον ιδιαίτερο µάθηµα Ο δάσκαλος που αδιαφορεί για το µαθητή που δεν µαθαίνει και τον παραπέµπει σε ιδιαίτερο µάθηµα είναι σαν τον ταξιτζή που αφήνει τον πελάτη πριν από το σηµείο που θέλει να πάει, ή τον κουρέα που δεν κουρεύει µέχρι τέλος τον πελάτη;;..δικαίωµα του γονέα να βοηθήσει και του παιδιού να βοηθηθεί» Φ12 428 18-8-2003 Η εκτέλεση των εργασιών για όλα τα µαθήµατα να µην απαιτεί περισσότερο από περίπου : 30 λεπτά για τις Α` και Β` 40` για τις Γ" και ` και 60`για τις Ε` και ΣΤ τάξεις» Φ12 428 18-8-2003 Ασκήσεις εµπλουτισµού του λεξιλογίου Περίληψη σύνθεση κειµένων του βιβλίου Όχι ασκήσεις παραγωγής λόγου («Σκέφτοµαι και Γράφω») Ιστορία: όχι αποστήθιση εντοπισµός βασικών σηµείων και εννοιών Ιστορία: ανακεφαλαιωτικό κείµενο στο τετράδιο εργασιών, αν δεν έγινε στο σχολείο Φ12/342/35602/Γ1/09-05-2005 Εγκύκλιος ΥΠ.Ε.Π.Θ. Η ορθογραφία υπαγορεύεται στους µαθητές από τον εκπαιδευτικό γι` αυτό δεν την αποστηθίζουν τα παιδιά στο σπίτι 10

Για τα Μαθηµατικά: Ιδιαίτερα φειδωλοί Ενδείκνυται σε περιπτώσεις όπως ανακεφαλαιώσεις ενοτήτων ή περαιτέρω εµπέδωση και επέκταση της ύλης Σε περιπτώσεις που οι µαθητές εκπονούν στην τάξη σχέδια εργασίας να ενθαρρύνεται η "κατ` οίκον" οµαδική εργασία για την επίτευξη του συγκεκριµένου στόχου. Φ12/342/35602/Γ1/09-05-2005 Εγκύκλιος ΥΠ.Ε.Π.Θ. Για τη Μελέτη του Περιβάλλοντος: Κατά την ανακεφαλαίωση των ενοτήτων µπορεί να ανατίθενται "κατ` οίκον" εργασίες που να βοηθούν τους µαθητές να οργανώνουν όσα έµαθαν (π.χ. σύνθεση περίληψης, σχεδιασµό πινάκων ή διαγραµµάτων µε τις βασικές έννοιες της ενότητας) και/ή εργασίες που να οδηγούν σε δηµιουργική ανασύσταση όσων έµαθαν ή σε κάποια δράση (π.χ. πρόταση για δηµιουργία αφίσας) Σε καµία περίπτωση στις "κατ` οίκον" εργασίες δεν περιλαµβάνεται η αποµνηµόνευση κειµένων Η "κατ` οίκον" εργασία δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 15-20 λεπτά. Φ12/342/35602/Γ1/09-05-2005 Εγκύκλιος ΥΠ.Ε.Π.Θ. Για τα Φυσικά µόνο αυτές που προτείνονται στο βιβλίο του µαθητή και στο βιβλίο του εκπαιδευτικού Για την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, τη Φυσική Αγωγή και την Αισθητική Αγωγή δεν κρίνεται σκόπιµο να δίνονται εργασίες για το σπίτι. Μερικά ακόµη ζητήµατα Κυριακές, γιορτές και διακοπές δεν δίνουµε εργασίες Όσο πιο µικροί οι µαθητές τόσο πιο λίγες εργασίες Όσο πιο µεγάλοι οι µαθητές τόσο πιο συµµετοχικοί θα πρέπει να είναι στην ανάθεση εργασιών Η διαφοροποίηση είναι κοπιαστική και στην ανάθεση και στην αξιολόγηση των εργασιών Ο εκπαιδευτικός «δεν προλαβαίνει να βγάλει την ύλη» - οι ασκήσεις που περισσεύουν µεταφέρονται στο σπίτι Εκπαιδευτικά συστήµατα µε ηµιηµερήσια σχολεία έχουν περισσότερα προβλήµατα µε τις κατ οίκον από ό,τι συστήµατα µε ολοήµερα σχολεία 11