ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τ. Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 T. Karatassousou Str., 117 42 Athens, Greece, Tel.: (+30) 21092 11 200-10, Fax: (+30) 21092 33 977 Η συµβολή της φαρµακευτικής βιοµηχανίας σε µια ισχυρή οικονοµία ρ. Ευθ. Κόρρα, Ερευνητική συνεργάτης ΙΟΒΕ Αθαν. Αθανασιάδης, Υπεύθυνος Έρευνας Οικονοµικών Υγείας, ΙΟΒΕ Άγγελος Τσακανίκας, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, Επιστηµονικός Σύµβουλος ΙΟΒE 14o Annual Health World Conference 2015 19/10/2015
Το κεντρικό ζητούµενο σήµερα Μετά από µία περίοδο βαθιάς ύφεσης και εν µέσω µιας συνεχιζόµενης δηµοσιονοµικής προσαρµογήςαναζητούµε νέα αναπτυξιακή δυναµική στην ελληνική οικονοµία Αυτή δεν µπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά του παρελθόντος (υπερβολική έµφαση στην κατανάλωση, φτωχές εξαγωγές, χαµηλές επενδύσεις) Αντίθετα αναζητούµε πιο ποιοτική, διατηρήσιµη ανάπτυξη µε επίκεντρο τη γνώση, την τεχνολογία, την καινοτοµία ώστε να γίνει η χώρα πόλος έλξης και διατήρησης ανθρώπινου κεφαλαίου υψηλής εξειδίκευσης σε επιστηµονικό και επιχειρηµατικό επίπεδο, και πόλος έλξης επενδύσεων, Καθοριστικόςο ρόλος του επιχειρηµατικού τοµέα και ειδικά κλάδωνκαι οικοσυστηµάτων που έχουν διεθνώς ανταγωνιστικές επιχειρήσεις µε ισχυρό ανθρώπινο κεφάλαιο Τοµείς και κλάδοι µε στρατηγικό πλεονέκτηµα Το οικοσύστηµα της υγείας µε κινητήριο µοχλό τη φαρµακοβιοµηχανία µπορεί συνεισφέρει (όχι όµως «αυτόµατα»)
Ισχυρές οι αντιστάσεις του κλάδου την περίοδο της κρίσης Η προστιθέµενη αξία του κλάδου παραγωγής φαρµακευτικών προϊόντων ακολούθησε ηπιότερη προσαρµογή την περίοδο της κρίσης σε σύγκριση µε το ΑΕΠ - Το µερίδιο του κλάδου στο σύνολο της µεταποίησης σε όρους προστιθέµενης αξίας σηµείωσε αύξηση από 3,5% το 2009 σε 4,7%, το 2013. - Ο κλάδος αναρριχήθηκε από την 14η (φθίνουσα ταξινόµηση) µεταξύ των 23 οµάδων-κλάδων της βιοµηχανίας το 2009 στη 10η θέση το 2013 - Το 2013 σηµειώθηκε αύξηση της προστιθέµενης αξίας του κλάδουκατά 14% ενώ το ΑΕΠ συνέχισε να υποχωρεί Εκατ ευρ ω 800,0 242,1 700,0 747,0 232,8 600,0 217,8 660,0 500,0 589,0 400,0 300,0 200,0 100,0 237,4 226,2 563,0 631,0 617,0 641,0 207,8 563,0 194,2 182,4 179,1 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Προστιθέµενη αξία κλάδου (τρέχουσες τιµές) (left axis) ΑΕΠ τρέχουσες τιµές _Greece (right axis) Πηγή: Eurostat. Επεξεργασία στοιχείων ΙΟΒΕ, 2015 230,0 210,0 190,0 170,0 150,0 ισεκ. ευρω
Ισχυρές οι αντιστάσεις του κλάδου την περίοδο της κρίσης Το µερίδιο των απασχολούµενων στον κλάδο στον σύνολο της µεταποίησης παρουσιάζει συνεχή αύξηση Η απασχόλησηστον κλάδο την περίοδο 2011-2014 µειώθηκε µεν αλλά σε µικρότερο βαθµό (ΜΕΡΜ=-2,0%) σε σύγκριση µε το σύνολο της µεταποίησης (ΜΕΡΜ=-8,6%) χιλιάδες 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 4,0% 4,1% 4,2% 4,5% 3,5% 3,4% 4,0% 3,5% 2,8% 2,8% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 14,9 14,3 16,4 13,7 14,0 13,2 13,3 0,5% 0,0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Απασχόληση στον κλάδο "Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων" (left axis) Μερίδιο απασχόλησης κλάδου στο σύνολο της μεταποίησης (right axis) Πηγή: Eurostat. Επεξεργασία στοιχείων ΙΟΒΕ, 2015
Ισχυρές οι αντιστάσεις του κλάδου την περίοδο της κρίσης Οι εξαγωγές του κλάδου το διάστηµα 2008-2014 αυξήθηκαν µε ΜΕΡΜ 2,7% Εκατ ευρώ - το 2013 και 2014 αξίας ανήλθαν σε πάνω από 1 δισεκ. ευρώ - Τα φάρµακα το 2014 αποτελούν το πρώτο εξαγώγιµο προϊόν σε όρους αξίας, µετά την κατηγορία των πετρελαιοειδών 1.100 1.050 1.000 4,2% 5,5% 971 4,9% 1.043 3,8% 3,5% 1.056 1.049 3,8% 3,9% 6,0% 5,0% 4,0% 950 900 893 921 969 3,0% 2,0% 850 1,0% 800 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Εξαγωγές φαρµακευτικών προϊόντων Μερίδιο εξαγωγών κλάδου στο σύνολο των εξαγωγών της χώρας 0,0%
Το οικοσύστηµα της Υγείας Συµπληρωµατικές δραστηριότητες Core business Κατασκευή-εµπόριο ιατρικού εξοπλισµού Παραγωγή φαρµάκου Παραγωγή ποιοτικού γενόσηµου φαρµάκου Παραγωγή νέου πρωτότυπου φαρµάκου R&D: Νέες πατέντες υφιστάµενων φαρµάκων για πρόσθετες ενδείξεις Έρευνα και ανάπτυξη νέων µορίων Κλινικές έρευνες Υπηρεσίες υγείας Ανάπτυξη ειδικών διαγνωστικών υπηρεσιών Εξαγωγή διαγνωστικών υπηρεσιών Ιατρικός τουρισµός Συµπληρωµατικές υπηρεσίες Φαρµακαποθήκες: Πιστοποίηση και διασφάλιση ποιότητας Σύµβουλοι επιχειρήσεων
Παραγωγή και Εµπορία φαρµάκου: Επίδραση στο ΑΕΠ 3,85 δισεκ. 7,55 δισεκ. Προκαλούµενη επίδραση 2,18 δισεκ. Έµµεση επίδραση Η επίδραση από την αύξηση της κατανάλωσης ως αποτέλεσµα των µισθών κατά µήκος της αλυσίδας της αξίας παραγωγής Συνολική επίδραση 1,52 δισεκ. Άµεση επίδραση Η επίδραση στους κλάδους προµηθευτές ως αποτέλεσµα της δραστηριότητας του φαρµακευτικού κλάδου στην Ελλάδα (Παραγωγή & Εµπορία) Το άθροισµα της άµεσης, έµµεσης, προκαλούµενης επίδρασης από την δραστηριότητα του Φαρµακευτικού κλάδου Η επίδραση από την παραγωγή και την εµπορία φαρµακευτικών προϊόντων στην εγχώρια οικονοµική δραστηριότητα *Sectors (NACE 2) 21: manufacturing pharma, 46.46 Wholesale of pharmaceutical goods and 47.73 retail sale of pharmaceuticals! Περίπου το 3,4% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας το 2010
Παραγωγή και Εµπορία φαρµάκου: Η επίδραση στην Απασχόληση 75.770 132.780 Προκαλούµενη επίδραση 23.000 Άµεση επίδραση Η απασχόληση που αφορά στην παραγωγή και εµπορία φαρµακευτικών προϊόντων στη χώρα 34.010 Έµµεση επίδραση Οι θέσεις εργασίας που υποστηρίζονται στην οικονοµία λόγω της δραστηριότητας του φαρµακευτικού κλάδου στην Ελλάδα (Παραγωγή & Εµπορία) Οι θέσεις εργασίας που σχετίζονται µε την αύξηση της κατανάλωσης Συνολική επίδραση Οι συνολικές θέσεις εργασίας που υποστηρίζονται από την ανάπτυξη του Φαρµακευτικού κλάδου στην Ελλάδα Η συνολική επίδραση υπερβαίνει τις 132 χιλ. θέσεις εργασίας
Ανθρώπινο κεφάλαιο µε ισχυρό γνωστικό υπόβαθρο: Υψηλής κατάρτισης & εκπαίδευσης ανθρώπινο δυναµικό το 61,3% των εργαζοµένων στον κλάδο (8.128 άτοµα) κατέχουν πανεπιστηµιακό τίτλο σπουδών Έναντι µόλις19,3% εργαζόµενων αποφοίτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης στη µεταποίηση 2014 Κλάδος 21 Εκπαιδευτική βαθµίδα 1= Βασική εκπαίδευση (πρωτοβάθµια εκπαίδευση) 2= Κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (γυµνάσιο) 3= Ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (γενικό και επαγγελµατικό λύκειο) 4= Μεταδευτεροβάθµιαεκπαίδευση µη Πανεπιστηµιακή (ΙΕΚ) 5=Πρώτο επίπεδο Πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης (ΑΕΙ, ΤΕΙ) 6= εύτερο επίπεδο Πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης (µεταπτυχιακό επίπεδο) Αριθµός ατόµων Σύνολο Οικονοµίας Σύνολο Βιοµηχανίας % % % 563 4,2% 13,6% 15,9% 383 2,9% 9,8% 13,9% 3.285 24,8% 33,5% 41,7% 227 1,7% 9,0% 8,9% 8.128 61,3% 32,5% 19,3% 666 5,0% 1,0% 0,2% Σύνολο 13.252 100,0% 100,0% 100,0% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., ιεθνή Τυποποιηµένη Ταξινόµηση της Εκπαίδευσης (ISCED), επεξεργασία στοιχείων ΙΟΒΕ
υνατά σηµεία του κλάδου Επενδυτική δυναµική στη βιοµηχανία φαρµάκου και ύπαρξη εξωστρεφών επιχειρήσεων Υψηλό τεχνολογικό επίπεδο και υποδοµές επιχειρήσεων Σηµαντικός αριθµός ερευνητικών κέντρων-εκπαιδευτικών ιδρυµάτων Πολύ καλές επιδόσεις των ερευνητών σε επίπεδο δηµοσιεύσεων Ρυθµιστικό πλαίσιο που ελέγχει τις προδιαγραφές ποιότητας φαρµάκων Μοναδική σε ποικιλία χλωρίδα για παρασκευή φυτικών καλλυντικών και φαρµακευτικών προϊόντων (θεραπευτικές, αντισηπτικές, αναπλαστικές ιδιότητες)
Επιχειρηµατικές ευκαιρίες και προκλήσεις που δύναται µετατρέψουν τον κλάδο σε αναπτυξιακό µοχλό της οικονοµίας Επανατοποθέτηση / επαναστόχευσηφαρµάκων στην αγορά για νέες ενδείξεις Παραγωγή γενοσήµων φαρµάκων στην Ελλάδα Παραγωγή ιδιοσκευασµάτωνστην Ελλάδα για λογαριασµό διεθνών επιχειρήσεων Επέκταση της παραγωγικής δραστηριότητας σε φαρµακευτικά και καλλυντικά προϊόντα (αιθέρια έλαια, φυτά) Ανάπτυξη έρευνας στα πρώτα στάδια παραγωγής ενός φαρµάκου για λογαριασµό πολυεθνικών φαρµακευτικών εταιριών ιεξαγωγή κλινικών ερευνών για νέα µορία ή εγχωρίως αναπτυσσοµένων νέων µορίων ή διαγνωστικών τεχνολογιών και πρωτοκόλλων
ηµογραφικές τάσεις και γήρανση του πληθυσµού Το προσδόκιµο επιβίωσης κατά τη γέννηση (σε χρόνια) συνεχίζει να αυξάνεται τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα Έως το 2050πάνω από το 28,7 % των Ευρωπαίων θα είναι άνω των 65 ετών έναντι 18,9 % το 2015. - Στην Ελλάδα το % πληθυσµού ηλικίας πάνω από 60 χρονών θα είναι από τα υψηλότερα σε σύγκριση µε ΕΕ27: 2050: 32,5% των Ελλήνων θα είναι άνω των 65 ετών 2015: 20,1%. Η οµάδα των ατόµων ηλικίας άνω των 80 ετών θα αυξηθεί δραµατικά.. 90 85 80 75 70 65 60 Πηγή: United Nations Greece Nothern Europe Southern Europe Greece (Projections) Nothern Europe (Projections) Southern Europe (Projections)
Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του κλάδου ιασύνδεση ερευνητικών κέντρων και πανεπιστηµίων µε τη βιοµηχανία και την αγορά του τοµέα Κίνητρα για ενοποίηση του ερευνητικού συστήµατος και την επίτευξη κρίσιµης µάζας ηµιουργία συνεργιών και οικονοµιών κλίµακας Επενδυτικά κίνητρα για την αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων στην έρευνα Αξιοποίηση αποτελεσµατικά -παραγωγικά του ανθρώπινου δυναµικού Παροχή κινήτρων απασχόλησης για τον περιορισµό της ροής ανθρώπινου δυναµικού υψηλής επιστηµονικής κατάρτισης εκτός των εθνικών συνόρων (brain drain) Νοµοθετικό πλαίσιο που να ενθαρρύνει προωθεί την επιχειρηµατική καινοτοµίακαι ειδικότερα την ανάπτυξη κλινικών µελετών ιαµόρφωση σταθερού περιβάλλοντος χωρίς ξαφνικές αλλαγές στο θεσµικό πλαίσιο
Ευχαριστώ πολύ