ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 11 ο ΜΑΘΗΜΑ «Η Αξιολόγηση την εκπαίδευση» Δρ. Κατσιφή Χαραλαμπίδη Σπυριδούλα Σχολική Σύμβουλος ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016-17 Β ΕΞΑΜΗΝΟ Λιβαδειά 1
ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1. Αξιολόγηση, Μέτρηση, Αποτίμηση 2. Οι τέσσερις σκοποί της αξιολόγησης και τα αποτελέσματά τους 3. Η κυκλική πορεία της αξιολόγησης 4. Κριτήρια σχεδιασμού της αξιολόγησης 5. Στάδια Αξιολόγησης 6. Προεδρικά Διατάγματα Αξιολόγησης 7. Τα είδη της αξιολόγησης 8. Αποτελέσματα αξιολόγησης 2
1. Αξιολόγηση, Μέτρηση, Αποτίμηση Αξιολόγηση: Κατά τη διαδικασία της συγκεντρώνουμε πληροφορίες, τις συγκρίνουμε µε κάποια κριτήρια και στη συνέχεια προβαίνουμε στις κρίσεις µας. Λαμβάνουμε αποφάσεις σχετικά µε την επίδοση των μαθητών, και τις κατάλληλες στρατηγικές διδασκαλίας. Είναι συνεχής συγκέντρωση δεδομένων για την ενημέρωση εκπαιδευτικού, μαθητών και γονέων. Δεν είναι βαθμολογία, μέτρηση, αποτίμηση, συμπλήρωμα διδασκαλίας ή διακοπή. Η αξιολόγηση είναι πλήρως ενσωματωμένη στη διδασκαλία και εξυπηρετεί τη διδασκαλία και μάθηση. Η αξιολόγηση περιλαμβάνει τόσο τη βαθμολόγηση των επιδόσεων του μαθητή όσο και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο κριτήριο. Μέτρηση: Η ποσοτική έκφραση μιας αξιολόγησης Αποτίμηση: Το σύνολο των διαδικασιών που χρησιμοποιούνται για την απόκτηση πληροφοριών σχετικά µε την επίδοση του μαθητή. Η αποτίμηση περιλαμβάνει και τη μέτρηση, αλλά είναι µια πιο ευρεία διαδικασία επειδή περιλαμβάνει όλους τους τρόπους που υπάρχουν για τη δειγματοληψία και την παρατήρηση των δεξιοτήτων, των ικανοτήτων και των γνώσεων των μαθητών. 3
2. Οι τέσσερις σκοποί της αξιολόγησης και τα αποτελέσματά τους 1. Η παρακολούθηση της προόδου των μαθητών: η προαγωγή της ανάπτυξής τους 2. Η λήψη διδακτικών αποφάσεων: η βελτίωση της διδασκαλίας 3. Η αποτίμηση της επίδοσης των μαθητών: η αναγνώριση της επιτυχίας 4. Η αποτίμηση των προγραμμάτων: η τροποποίηση τους 4
3. Η κυκλική πορεία της αξιολόγησης Η αξιολόγηση περιλαμβάνει τέσσερα στάδια, τα οποία ακολουθούν κυκλική πορεία 1. Σχεδιασμός αξιολόγησης όπου θέτουμε ξεκάθαρους στόχους 2. Συλλογή δεδομένων με τη χρήση πολλαπλών μεθόδων 3. Ερμηνεία των δεδομένων και εξαγωγή συμπερασμάτων 4. Αξιοποίηση αποτελεσμάτων για λήψη αποφάσεων 5
4. Κριτήρια που λαμβάνουμε υπόψη στο σχεδιασμό της αξιολόγησης Τι θα αξιολογήσουμε; Κατανόηση εννοιών, υπολογιστικές δεξιότητες, ατομικές μεθόδους μαθητών, την προδιάθεση τους απέναντι στο μάθημα (πίστη στις ικανότητές τους και τις προτιμήσεις τους), μεταγνώση Έξι κριτήρια που πρέπει να λάβουμε υπόψη στο σχεδιασμό της αξιολόγησης Θα πρέπει να αντιπροσωπεύει τις γνώσεις και δεξιότητες που χρειάζονται να γνωρίζουν και να κάνουν οι μαθητές δηλ. να αντικατοπτρίζουν τους τομείς του αναλυτικού προγράμματος Να ενισχύει τη βελτίωση της επίδοσης, όχι μόνο τον έλεγχο Να προάγει την αμεροληψία. Σέβεται την εμπειρία κάθε μαθητή. Τρέφουμε υψηλές προσδοκίες για όλα, ενώ αναγνωρίζουμε ταυτόχρονα ότι τα παιδιά χρειάζονται διαφορετικές μορφές διδακτικής υποστήριξης Να είναι μια ανοιχτή διαδικασία. Οι μαθητές να συμμετέχουν στον καθορισμό των κριτηρίων και στην αξιολόγηση της επίδοσης τους Θα πρέπει να προάγει έγκυρα συμπεράσματα σχετικά με τη διδασκαλία π.χ. τι μου λέει αυτή η επίδοση για την κατανόηση του τάδε μαθητή; Καμιά υποκειμενική βαθμολογημένη δοκιμασία δεν είναι δυνατόν να καθορίσει πώς λειτουργούν οι διαδικασίες της σκέψης των μαθητών! Να ταυτίζεται με τους στόχους της διδασκαλίας και με τις μεθόδους της. Να αξιολογούνται οι μαθητές με τις ίδιες μεθόδους, υλικά και προσεγγίσεις μέσω των οποίων έμαθαν Χωρίς τις πληροφορίες της αξιολόγησης οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν τίποτα που να τους δείχνουν το δρόμο. 6
5. Στάδια Αξιολόγησης 1. Αξιολόγηση πριν τη διδασκαλία: καθορισμός των στόχων, προσδιορισμός της ετοιμότητας των μαθητών, επιλογή εκπαιδευτικών στρατηγικών, συγκέντρωση απαιτούμενων υλικών, σχεδιασμός τελικής αξιολόγησης Διαγνωστική αξιολόγηση: Μη βαθμολογούμενη μορφή αξιολόγησης που χρησιμοποιείται πριν τη διδασκαλία, για να βοηθήσει στη διάγνωση του μαθητή και στο σχεδιασμό του μαθήματος. Αξιολογεί την προϋπάρχουσα γνώση, την ετοιμότητα του μαθητή, τον προσδιορισμό των ικανοτήτων και των αδυναμιών του. 2. Αξιολόγηση κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας: εφαρμογή εκπαιδευτικών διαδικασιών, προσδιορισμός της επίτευξης των στόχων, επίπεδο μάθησης των μαθητών Διαμορφωτική αξιολόγηση: Μη βαθμολογούμενη μορφή αξιολόγησης που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, για να βοηθήσει στη διάγνωση του μαθητή και στην αξιολόγηση και αναθεώρηση του διδακτικού σχεδιασμού 3. Αξιολόγηση μετά την διδασκαλία: εκτίμηση της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών στρατηγικών, προσδιορισμός του βαθμού στον οποίο έχουν επιτευχθεί οι στόχοι, επανεκτίμηση της ετοιμότητας των μαθητών Συνολική αξιολόγηση: Βαθμολογούμενη μορφή αξιολόγησης που έπεται της διδασκαλίας και αξιολογεί την επίτευξη του μαθητή, των στόχων του μαθήματος, των διδακτικών στρατηγικών 4. Τελική ή αθροιστική αξιολόγηση: Συνοψίζει τα επιτεύγματα των μαθητών 7
6.1. Αξιολόγηση στο Δημοτικό Σχολείο. Π.Δ. 8/1995. Άρθρο 2 Διαδικασία Αξιολόγησης 1.Η αξιολόγηση του μαθητή κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Δ.Σ. γίνεται από το δάσκαλο ή τους δασκάλους της τάξης και στηρίζεται: α) στην καθημερινή προφορική εξέταση και την όλη συμμετοχή του μαθητή στη διδακτική μαθησιακή διαδικασία και στις άλλες σχολικές δραστηριότητες β) στα αποτελέσματα της επίδοσής του στα κριτήρια αξιολόγησης γ) στα αποτελέσματα των εργασιών για το σχολείο ή το σπίτι. 2.Μπορούν να εκπονούνται και πρόσθετα κριτήρια από το δάσκαλο της τάξης, όταν αυτός το θεωρεί απαραίτητο. 8
6.2. Αξιολόγηση στο Γυμνάσιο. Π.Δ. 126/2016 Άρθρο 3. Διαδικασία Αξιολόγησης 1. Η διαδικασία αξιολόγησης της επίδοσης του μαθητή ορίζεται ως εξής: Α. Για την αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή κατά τη διάρκεια των τετραμήνων συνεκτιμώνται τα παρακάτω κριτήρια: α) η συνολική συμμετοχή του μαθητή στη μαθησιακή διδασκαλία (τα ερωτήματα που θέτει, οι απαντήσεις που δίνει, η συμβολή του στη μελέτη ενός θέματος μέσα στην τάξη, η συνεργασία του με συμμαθητές, η επιμέλεια στην εκτέλεση των εργασιών που του ανατίθενται), από την οποία ο εκπαιδευτικός σχηματίζει εικόνα για τις γνώσεις, την κατανόηση εννοιών και φαινομένων, τις δεξιότητες επίλυσης προβλήματος, τις επικοινωνιακές δεξιότητες, την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα κτλ., β) οι εργασίες που εκτελεί ο μαθητής στο πλαίσιο της καθημερινής μαθησιακής διαδικασίας στο σχολείο ή στο σπίτι, ατομικά ή ομαδικά, γ) οι συνθετικές δημιουργικές εργασίες, ατομικές ή ομαδικές, οι διαθεματικές εργασίες δ) οι ωριαίες γραπτές δοκιμασίες, ε) οι ολιγόλεπτες γραπτές δοκιμασίες (τεστ). 9
6.3.1. Αξιολόγηση στο Λύκειο. Π.Δ. 46/2016 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Άρθρο 1 Σκοπός της αξιολόγησης των μαθητών Η αξιολόγηση των μαθητών έχει ως στόχο τη διαρκή βελτίωση της διδασκαλίας και γενικότερα της λειτουργίας της σχολικής μονάδας και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διδακτικής μαθησιακής διαδικασίας: α) Η διαγνωστική αξιολόγηση στην αρχή κάθε σχολικού έτους έχει στόχο να καταγράψει τις ήδη κατεκτημένες γνώσεις των μαθητών του τμήματος και να συμβάλει στον ετήσιο σχεδιασμό του εκπαιδευτικού. β) Η διαμορφωτική αξιολόγηση κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους έχει σκοπό να προσδιορίσει τον βαθμό που έχουν επιτευχθεί κάθε φορά οι στόχοι της διδακτικής διαδικασίας, όπως αυτοί καθορίζονται από τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών των αντίστοιχων μαθημάτων, παρέχοντας ανατροφοδότηση η οποία στηρίζει την προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων για την επίτευξη των παραπάνω στόχων. Καταρχάς, πληροφορεί τον εκπαιδευτικό για τα αποτελέσματα του έργου του και των διδακτικών μεθόδων και εργαλείων που χρησιμοποιεί, τον βοηθά να εντοπίσει περιπτώσεις όπου υπάρχει ανάγκη για διαφοροποιημένη διδασκαλία και να ανασχεδιάσει τη διδακτική πράξη, με στόχο τη συνεχή βελτίωση και την αύξηση της αποτελεσματικότητάς της. Κατά δεύτερον, συμβάλλει στην αυτογνωσία και στην αντικειμενική πληροφόρηση των μαθητών ως προς τον βαθμό κατάκτησης των επιδιωκόμενων διδακτικών στόχων και τον βαθμό βελτίωσης των επιδόσεών τους, ώστε να εστιάσουν ανάλογα την προσπάθειά τους. Τέλος, υπηρετεί και την ενημέρωση των γονέων για την πρόοδο των παιδιών τους. 10
6.3.2. Αξιολόγηση στο Λύκειο. Π.Δ. 46/2016 γ) Η τελική αξιολόγηση επιδιώκει την έγκυρη, αξιόπιστη, αντικειμενική και αδιάβλητη αποτίμηση των γνώσεων, των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων των μαθητών. Η αξιολόγηση οφείλει να συνδυάζει ποικίλες μορφέςκαι τεχνικές. Στο πλαίσιο αυτό ο μαθητής αξιολογείται από: 1. Τη συμμετοχή του στην καθημερινή εργασία της τάξης και τη συνολική δραστηριότητά του στη σχολική μονάδα. 2. Τα αποτελέσματα της επίδοσής του στις ενδιάμεσες γραπτές δοκιμασίες κατά τα δύο τετράμηνα του διδακτικού έτους και στις τελικές εξετάσεις στο τέλος του διδακτικού έτους. 3. Τις συνθετικές δημιουργικές εργασίες και 4. Από τον ατομικό του φάκελο, όπου αυτός τηρείται. 11
7. Τα είδη της αξιολόγησης Θα πρέπει να αντανακλούν τις αξίες μας, όπως και η διδασκαλία μας Ο εκπαιδευτικός χρειάζεται: να γνωρίζει τους σκοπούς, τις χρήσεις, και την αξία των διαφορετικών ειδών αξιολόγησης και να καταλαβαίνει πώς αυτές επηρεάζουν το διδασκόμενο να επιλέγει το είδος της αξιολόγησης σε σχέση με το στόχο- με αυτό που θέλει να αξιολογήσει 1. Ρουμπρίκες: Κλίμακες επίδοσης με δείκτες για μια ξεχωριστή δραστηριότητα (όχι σειρά ασκήσεων) 2. Η παρατήρηση: Πλάνο παρατήρησης λίγων ημερών ως δύο εβδομάδων μεμονωμένων μαθητών, δυάδων ή ομάδων ή τάξης 3. Ημερολόγια και γραπτές αναφορές ως μέσον επικοινωνίας χωρίς βαθμολογία που θα απαντάτε πότε πότε 4. Τετράδιο εργασιών: να γράφουν σκέψεις, συναισθήματα γύρω από τις έννοιες που διαπραγματεύτηκαν, να εξηγούν, να επιχειρηματολογούν ή και να ζωγραφίζουν 5. Γραπτές δοκιμασίες (παραδοσιακή εξέταση) 6. Αυτοαξιολόγηση: για το πόσο καλά νομίζουν ότι κατάλαβαν το μάθημα, την έννοια, πώς νιώθουν, πώς εργάζονται ομαδικά 7. Ετεροαξιολόγηση 8. Συνεντεύξεις 5-10 9. Αυθεντικές εργασίες 9.1. Φάκελος αυτοαξιολόγησης (portfolio) 9.2. Παρουσιάσεις και εκθέσεις 10. Βαθμολόγηση 11. Περιγραφική αξιολόγηση 12
7.1.Γραπτές δοκιμασίες Είδη της παραδοσιακής εξέτασης Τα αντικειμενικά τεστ: περιλαμβάνουν ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, ερωτήσεις «σωστού- λάθους», ερωτήσεις αντιστοίχισης και ερωτήσεις συμπλήρωσης του κενού. Η βαθμολόγηση των απαντήσεων δεν απαιτεί ερμηνεία. Ο στόχος σας όταν συντάσσετε τις ερωτήσεις των παραπάνω τεστ είναι να μετρούν την επίτευξη των μαθητών, και όχι την ικανότητά τους στην εξέταση και στις εικασίες. Οι επικριτές της παραδοσιακής εξέτασης πιστεύουν ότι τα σταθμισμένα τεστ δίνουν έμφαση στην ανάκληση των γνώσεων και όχι στη διαδικασία της σκέψης και της επίλυσης προβλήματος Τα τεστ δοκιμίου: Η σύνταξη και η βαθμολόγηση τους απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό και θέσπιση κριτηρίων για την αποφυγή του φαινομένου της μεροληψίας κατά τη βαθμολόγηση πχ. προσωπικές αντιλήψεις του δασκάλου, όπως η απόδοση μεγαλύτερου βαθμού στα πιο μακροσκελή ή λεπτομερή δοκίμια. 13
7.2.Αυθεντική αξιολόγηση Διαδικασία αξιολόγησης που ελέγχει τις δεξιότητες και τις ικανότητες του εξεταζομένου όταν πραγματοποιούν εργασίες και λύνουν προβλήματα που θα έβρισκαν εφαρμογή στην καθημερινή ζωή Οι αυθεντικές αξιολογήσεις ζητούν από τους μαθητές να αποδώσουν και οι αποδόσεις μπορεί να είναι αποδόσεις σκέψης, σωματικές αποδόσεις, δημιουργικές αποδόσεις κλπ Φάκελος αυτοαξιολόγησης (portfolio): Μία συλλογή των εργασιών ενός μαθητή σ' ένα θέμα, η οποία δείχνει την ανάπτυξη, τον αυτοστοχασμό και την επίτευξη. Οι εκθέσεις: αποτελούν δημόσιες παρουσιάσεις της κατανόησης/ του αποτελέσματος της μάθησης που έχει αποκτήσει ο μαθητής (είναι προσωπικού επιπέδου και όχι συγκριτικού) και συνήθως απαιτεί πολύ χρόνο προετοιμασίας. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να λάβει υπόψη ότι: Η αποτίμηση των εναλλακτικών αυτών μορφών αξιολόγησης απαιτεί ευθυκρισία και προσοχή σε θέματα αξιοπιστίας, εγκυρότητας, ικανότητας γενίκευσης και δικαιοσύνης όπως ακριβώς σε όλες τις μορφές αξιολόγησης. Η χρήση αυθεντικών αξιολογήσεων δεν εγγυάται την αξιοπιστία, την εγκυρότητα και την αμεροληψία. Στην πραγματικότητα, χωρίς σαφή πρότυπα και κατάρτιση, οι βαθμολογητές μπορούν να καταλήξουν σε διαφορετικά συμπεράσματα σχετικά με την απόδοση των μαθητών. 14
7.3.Βαθμολόγηση Η ως τώρα χρήση της βαθμολογίας στα σχολεία: Υψηλή βαθμολογία, αποτυχία βελτίωσης, αποτυχία πληροφόρησης ελλείψεων, επηρεασμός σχέσεων, αυτοεκτίμηση μαθητών, μαθητική διαρροή Βαθμολογούμε ότι έχει αξία για μας Ο βαθμός είναι στατιστικό μέτρο που υποδηλώνει στους άλλους το επίπεδο επίτευξης όπου έχει φτάσει ένας μαθητής σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Η εγκυρότητα ή η ακρίβεια του βαθμού εξαρτάται από τις πληροφορίες που χρησιμοποιούνται κατά την προετοιμασία του βαθμού, την επαγγελματική κρίση του δασκάλου και την εναρμόνιση της αξιολόγησης με τους αληθινούς στόχους και τους αντικειμενικούς σκοπούς του μαθήματος. Είναι άδικο να αγνοούνται όλες τις πληροφορίες για χάρη μερικών βαθμών και να εστιάζουν σε χαμηλού επιπέδου δεξιότητες Ο βαθμός στο τέλος της βαθμολογικής περιόδου θα πρέπει να αντικατοπτρίζει μια ολιστική θεώρηση του επιπέδου του μαθητή αναφορικά με τους στόχους και το σύστημα των αξιών μας. Μπορείτε να κατασκευάσετε ένα συμπληρωματικό έντυπο (περιγραφική αξιολόγηση) που να δείχνει διάφορες βαθμολογίες για διαφορετικούς στόχους που θα συνοδεύει τον έλεγχο, για να μάθουν να αυτοαξιολογούνται οι μαθητές. 15
7.4.Ρουμπρίκες Η χρήση ρουμπρικών βαθμολόγησης είναι ένας τρόπος με τον οποίο μπορούμε να κάνουμε πιο αξιόπιστη και έγκυρη αξιολόγηση. Η ρουμπρίκα αξιολόγησης είναι μια λίστα ελέγχου ή μια κλίμακα κατάταξης που μας δίνει συγκεκριμένες πληροφορίες για τα στοιχεία μιας απόδοσης και την ποιότητά της σε συγκεκριμένη δραστηριότητα. Όταν οι μαθητές εξασκούνται στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή των ρουμπρικών βαθμολόγησης, πολλές φορές βελτιώνεται τόσο η δουλειά τους όσο και η μάθησή τους. Για το σχεδιασμό της ξεκαθαρίσετε ποιες είναι οι προσδοκίες σας σχετικά με την αποδεκτή και άριστη επίδοση. Σχεδιάστε την στην αρχή της χρονιάς, αναρτήστε την και δώστε την να αυτοαξιολογούνται Ο εκπαιδευτικός πρέπει να λάβει υπόψη ότι: Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης που βασίζονται στις ρουμπρίκες αφορούν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα που αξιολογείται και μπορεί να μην προβλέπουν την απόδοση του μαθητή σε σχετικές εργασίες. Τις προκαταλήψεις που διαμορφώνει με βάση την κατηγοριοποίηση του μαθητή και την προσδοκία 16
7.5.1.Περιγραφική αξιολόγηση Μέθοδος που δε χρησιμοποιεί βαθμολογικούς ή εγγράμματους χαρακτηρισμούς, αλλά ποιοτικές περιγραφές της μάθησης, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των μαθητών. Ικανότητες και δεξιότητες που αξιολογούνται περιγραφικά: Το ενδιαφέρον, η προσπάθεια, η συμμετοχή, η διάθεση συνεργασίας του μαθητή. Η παρατηρητικότητα, η κριτική ικανότητα και ειδικότερα κατά γνωστικό αντικείμενο. Η αναγνωστική ικανότητα, η κατανόηση κειμένου, η προφορική και γραπτή έκφραση. Η κατανόηση βασικών μαθηματικών εννοιών, η ικανότητα για επίλυση προβλημάτων, η εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. 17
7.5.2.Πλεονεκτήματα περιγραφικής αξιολόγησης Απευθύνεται εξίσου σε γονείς και μαθητές Προσφέρει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να αξιολογεί εκτός της επίδοσης και την προσπάθεια, το ενδιαφέρον, τη συμμετοχή, την προσοχή, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα, τις ικανότητες των μαθητών. Δεν περιγράφει απλά, αλλά προτείνει και τρόπους βελτίωσης των αδυναμιών των μαθητών. Ενισχύει τα θετικά χαρακτηριστικά των μαθητών και τους παροτρύνει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να βελτιώσουν τις ελλείψεις και τις αδυναμίες τους. Βοηθά περισσότερο τους αδύνατους μαθητές, ενθαρρύνοντας κάθε θετική προσπάθειά τους. Οι μαθητές πληροφορούνται αναλυτικά για τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους. Καλλιεργείται η αυτοεκτίμηση των μαθητών, καθώς αναδεικνύονται τα δυνατά σημεία τους. Αναδεικνύονται τρόποι βελτίωσης των αδυναμιών των αδύνατων μαθητών. 18
7.5.3.Πλεονεκτήματα της περιγραφικής αξιολόγησης Δε συντηρεί την ανταγωνιστική συμπεριφορά στην τάξη, λειτουργεί αντισταθμιστικά, καλλιεργεί τη συνεργατικότητα, δε δημιουργεί άγχος επίδοσης στους μαθητές, παρουσιάζει την πρόοδο και τις επιδόσεις του μαθητή με βάση τις ατομικές δυνατότητες αντιμετώπισής τους, προάγει την κριτική σκέψη καλλιεργεί πνεύμα αναζήτησης και έρευνας, προωθεί τις ιδιαίτερες κλίσεις και τα ενδιαφέροντα, οι μαθητές μυούνται στη συστηματική και υπεύθυνη εργασία, λαμβάνει υπόψη την ολότητα του μαθητή, εφόσον αξιολογεί εξίσου τις γνωστικές ικανότητές του και τη συναισθηματική και κοινωνική περιοχή της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του. 19
8. Αποτελέσματα αξιολόγησης 8.1. Πώς η αποτυχία προάγει τη μάθηση Οι χαμηλοί βαθμοί και η αποτυχία πρέπει να αποφεύγονται στο σχολείο; Οι μαθητές χρειάζονται πείρα για να αντιμετωπίζουν την αποτυχία. Αντί να δώσετε ένα βαθμό κάτω από τη βάση, θα ήταν προτιμότερο να θεωρήσετε ημιτελή τη δουλειά του μ. και να τον βοηθήσετε να την επαναλάβει ή να την βελτιώσει. Θέστε υψηλά κριτήρια, και δώστε την ευκαιρία στους μ. και ενθαρρύνετε την προσπάθεια ώστε να τα πετύχουν. Οι μαθητές χρειάζονται να «αποτυγχάνουν επιτυχώς» : Οι περιστασιακές αποτυχίες μπορεί να έχουν ένα θετικό αποτέλεσμα, εάν οι δάσκαλοι παρέχουν στους μαθητές τους την κατάλληλη ανατροφοδότηση και τους βοηθούν να ανακαλύψουν τις σχέσεις 20 που συνδέουν τη σκληρή δουλειά με τη βελτίωση.
8.2. Προβιβασμός ή υποχρεωτική επανάληψη της τάξης Η υποχρεωτική επανάληψη της τάξης ή ο προβιβασμός ενός μαθητή που έχει δυσκολίες δεν παρέχουν εγγυήσεις ότι ο μαθητής αυτός θα μάθει. Εκτός και αν ο μαθητής είναι πολύ μικρός ή συναισθηματικά ανώριμος σε σχέση με τους άλλους στην τάξη του. Η καλύτερη προσέγγιση ίσως να είναι ο προβιβασμός του στην επόμενη τάξη αλλά με την παροχή ενισχυτικής διδασκαλίας κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους ή κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. 21
8.3. Η γραπτή ή προφορική ανατροφοδότηση Η γραπτή ή προφορική ανατροφοδότηση που περιλαμβάνει συγκεκριμένα σχόλια σχετικά με τα σφάλματα ή τη χρήση λανθασμένων στρατηγικών, σε συνδυασμό με προτάσεις για τη βελτίωση του μαθητή και θετικά σχόλια για τις θετικές πλευρές της δουλειάς του μαθητή, ενισχύει τη μάθηση. Οι βαθμοί μπορούν να ενισχύσουν τα κίνητρα του μαθητή για μάθηση, εφόσον είναι συνδεδεμένοι με την ουσιαστική μάθηση. 22
8.4. Πώς καθορίζεται ο τελικός βαθμός Για να καθορίσει τον τελικό βαθμό ο εκπαιδευτικός πρέπει να λάβει μια σημαντική απόφαση: Ο βαθμός του μ. να αντικατοπτρίζει την ποσότητα της διδακτικής ύλης που έχει μάθει και το πόσο καλά την έχει μάθει, ή να αντικατοπτρίζει το επίπεδο του μ. σε σχέση με τους υπόλοιπους μαθητές της τάξης; Βαθμολόγηση προσωπικού επιπέδου : Αξιολόγηση της επίτευξης των αντικειμενικών σκοπών του μαθήματος από το μαθητή. Βαθμολόγηση συγκριτικού επιπέδου : Αξιολόγηση της επίτευξης του μαθητή σε σύγκριση με τη μέση επίδοση των άλλων. Τα αποτελέσματα των τεστ κανονιστικής αξιολόγησης (συγκριτικού επιπέδου ) δε µας πληροφορούν για το αν οι μαθητές είναι έτοιμοι για µια πιο προχωρημένη διδακτική ύλη, και δεν μπορούμε µε βάση αυτά τα τεστ να αξιολογήσουμε την επίδοση των μαθητών στους αντικειμενικούς σκοπούς του συναισθητικού και ψυχοκινητικού τομέα. 23
8.5.Πώς βαθμολογούμε Τα τεστ και οι εργασίες συνήθως βαθμολογούνται με βάση το σύστημα μορίων. Πολλά σχολεία χρησιμοποιούν τα συστήματα της ποσοστιαίας βαθμολόγησης, αλλά ο βαθμός δυσκολίας των τεστ και τα κριτήρια βαθμολόγησης πολλές φορές επηρεάζουν τα αποτελέσματα. Η διαφορά ανάμεσα σ' ένα Β και ένα Γ μπορεί να είναι ζήτημα ενός ή δύο μορίων στο γραπτό, αλλά η επίδραση αυτής της διαφοράς μπορεί να είναι τεράστια για το μαθητή. Εναλλακτικές της παραδοσιακής βαθμολόγησης: Σύστημα συμβολαίου: Σύστημα στο πλαίσιο του οποίου κάθε μαθητής εργάζεται για ένα συγκεκριμένο βαθμό σύμφωνα με προσυμφωνημένα πρότυπα. Προσωπική μαθησιακή προσδοκία: Με αυτό το σύστημα οι μ. κερδίζουν μόρια για τη βελτίωσή τους σε τεστ ή εργασίες στα οποία η επίδοσή τους υπερβαίνει το προσωπικό τους μέσο όρο (βάση) Όποιο σύστημα και αν χρησιμοποιείτε, θα πρέπει να αποφασίσετε κατά πόσο θέλετε να βαθμολογείτε την προσπάθεια, τη βελτίωση ή ένα συνδυασμό των δύο και κατά πόσο θέλετε να περιορίσετε τον αριθμό των διαθέσιμων καλών βαθμών. 24
8.6. Παράγοντες που επηρεάζουν τη βαθμολογία των μαθητών Πολλοί παράγοντες, πέρα από την ποιότητα της εργασίας, μπορούν να επηρεάσουν τους βαθμούς: για παράδειγμα, οι αντιλήψεις του δασκάλου για την ικανότητα ή την προσπάθεια ή τη γενική συμπεριφορά του μαθητή μέσα στην τάξη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι δάσκαλοι μπορούν να εξασφαλίσουν τη δίκαιη βαθμολογία. Φαινόμενο του φωτοστέφανου: Η τάση να επηρεάζει η γενική εντύπωση που προκαλεί ένα άτομο την αίσθηση που έχουμε για κάθε πλευρά του ατόμου αυτού. Κανένας βαθμός δεν αντιστοιχεί απόλυτα στην εμπειρία που απέκτησε ένας μ. κατά τη διάρκεια του μαθήματος 25
8.7.Η επικοινωνία με τις οικογένειες των μαθητών Δεν είναι απαραίτητο κάθε επικοινωνία με το δάσκαλο να συνδέεται με τους βαθμούς. Η επικοινωνία με τους μαθητές και τους γονείς μπορεί να βοηθήσει σημαντικά το δάσκαλο στην κατανόηση των μαθητών του και στη δημιουργία ενός θετικού και αποτελεσματικού μαθησιακού περιβάλλοντος. Οι μαθητές και οι γονείς έχουν νόμιμο δικαίωμα πρόσβασης σε όλες τις πληροφορίες που περιέχονται στους φακέλους των μαθητών, και έτσι το περιεχόμενό τους θα πρέπει να είναι ακριβές και να υποστηρίζεται από στοιχεία. Μην ξεχνάμε ότι είναι το άλλο μας μισό στη διαπαιδαγώγηση του δικού τους παιδιού 26
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Woolfolk, Α. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Αθήνα: Εκδόσεις ΕΛΛΗΝ. (Ελληνική έκδοση του βιβλίου Educational Psychology. New York: Pearson. Επιμ. Ε. Μακρή-Μπότσαρη). Elliott S, Kratochwill T, Littlefield-Cook J, Travers J. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Εκδόσεις Gutenberg. Slavin, R. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία Θεωρία και Πράξη. Εκδόσεις Μεταίχμιο (Ελληνική έκδοση του βιβλίου Educational Psychology: Theory and practice Boston : Allyn & Bacon, Επιμ. Κ. Κόκκινος). 27