ΕΙΣΑΓΩΓΗ «Η διείσδυση των ηλεκτρικών και plug-in υβριδικών αυτοκινήτων στην ελληνική αγορά αποτελεί ευκαιρία για την οικονοµία της χώρας, ωφελεί το κοινωνικό σύνολο και πυροδοτεί επιχειρηµατικές δράσεις» Διονύσης Νέγκας, Πρόεδρος ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. 26 /11/2010
Η τεχνολογική εξέλιξη στο χώρο της αυτοκίνησης - προς την κατεύθυνση της ηλεκτροκίνησης των οχηµάτων - θα πρέπει να εκληφθεί: - Από την ελληνική κοινωνία σαν σηµαντική ευκαιρία για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στα µεγάλα αστικά κέντρα - Από την Πολιτεία σαν µέσο µερικής απεξάρτησης του τοµέα των µεταφορών από τις εισαγωγές πετρελαίου, µε ταυτόχρονη αξιοποίηση των εθνικών ενεργειακών πόρων και των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας - Από την ελληνική οικονοµία σαν ευκαιρία ανάπτυξης καινοτόµων επιχειρηµατικών δράσεων στους τοµείς των κατασκευών, της πληροφορικής και των υπηρεσιών.
Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, το Ελληνικό Ινστιτούτο Ηλεκτροκίνητων Οχηµάτων καλείται όλο και συχνότερα να αναπτύξει από διάφορα βήµατα τους λόγους για τους οποίους ενδείκνυται να υποστηριχτεί από την Πολιτεία µε κίνητρα και ολοκληρωµένο προγραµµατισµό η διάδοση των ηλεκτρικών και υβριδικών οχηµάτων. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι η αυτοκινητοβιοµηχανία έχει αποδυθεί σε αγώνα ταχύτητας προκειµένου να διαθέσει στην αγορά τέτοια οχήµατα, σε µεγάλη ποικιλία µοντέλων και τεχνολογικών λύσεων µε τα οποία θα επιδιώξει την ικανοποίηση της κοινωνικής απαίτησης για καθαρότερους, ενεργειακά αποδοτικότερους και φιλικότερους στον άνθρωπο και το περιβάλλον στόλους. Η εξέλιξη αυτή δικαιώνει τους φορείς ένας εκ των οποίων είναι και το ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. - οι οποίοι παγκοσµίως και για αρκετές δεκαετίες προβάλλουν µε κάθε τρόπο την ανάγκη αλλαγών στην τεχνολογία της αυτοκίνησης µε τελικό στόχο την επικράτηση της ηλεκτροκίνησης.
Η άποψη, που σταθερά προβάλλει το ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο., όλα αυτά τα χρόνια, είναι ότι η σωστά προγραµµατισµένη στήριξη της διάδοσης των ηλεκτρικών και υβριδικών οχηµάτων µε τη θέσπιση κινήτρων από την Πολιτεία είναι εξαιρετικά συµφέρουσα για τη χώρα µας. Η θέση αυτή όµως πολλές φορές, προσκρούει σε επιχειρήµατα, άλλοτε καλόπιστα και άλλοτε υποβολιµαία, σύµφωνα µε τα οποία η ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων στην χώρα µας δεν πρόκειται να λύσει προβλήµατα λόγω του ιδιαιτέρως ρυπογόνου µείγµατος της ηλεκτροπαραγωγής µας και της χαµηλής ενεργειακής αποδοτικότητας των εγκαταστάσεών της
Οι ισχυρισµοί αυτοί βεβαίως περιέχουν κάποιες αλήθειες αλλά δυστυχώς αυτές υπογραµµίζονται γενικευµένα και αόριστα, χωρίς να αξιολογούνται σε βάθος και στοχεύουν περισσότερο στην προβολή των όποιων αρνητικών παραµέτρων της ελληνικής πραγµατικότητας και λιγότερο στη σωστή επιµέτρηση των θετικών και αρνητικών στοιχείων της εφαρµογής αυτής της τεχνολογικής εξέλιξης στην Ελλάδα. Καλλιεργείται έτσι η λανθασµένη αντίληψη ότι όλα τα πλεονεκτήµατά της εξανεµίζονται και δεν ισχύουν για τη χώρα µας, λόγω ειδικών συνθηκών.
Το ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο, όπως και οι άλλοι οµότιµοι µε αυτό φορείς ανά τον κόσµο, διακρίνουµε στις ρίζες αυτών των απόψεων καταβολές που προέρχονται και από µεθοδευµένες κατά καιρούς προσπάθειες ανακοπής ή καθυστέρησης αυτής της εξέλιξης. Καταβολές που οδηγούν σε λανθασµένες εκτιµήσεις ακόµα και ειδικούς σε θέµατα περιβάλλοντος οι οποίοι καλοπροαίρετα αλλά και µε εµµονή, τις υποστηρίζουν. Η εξέλιξη της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων αντιµετώπισε παγκοσµίως τεράστιες δυσκολίες, τόσο τεχνολογικές όσο και υποκινούµενες από θιγόµενα συµφέροντα, µε αυτές τις τελευταίες να αποτελούν µάλιστα και τις πλέον επικίνδυνες και αποτελεσµατικές.
Είναι γνωστή, σε όσους ασχολούνται µε το αντικείµενο, η αναστροφή της εξέλιξης που σηµειώθηκε το 2000 στις Η.Π.Α. όταν η Αµερικανική αυτοκινητοβιοµηχανία πέτυχε µετά από µακρόχρονους δικαστικούς αγώνες, µε τη συνδροµή και των εταιρειών πετρελαίου, να τροποποιηθεί η από το 1990 νοµοθεσία της Πολιτείας της Καλιφόρνια που επέβαλλε την υποχρεωτική κατασκευή καθαρών οχηµάτων. Προκειµένου να υποστηριχτούν τότε τα επιχειρήµατα περί ανωριµότητας της σχετικής τεχνολογίας χρειάστηκε να αποσυρθούν από την κυκλοφορία και να καταστραφούν οµαδικά τα πολύ καλά ηλεκτρικά αυτοκίνητα τύπου EV1 τα οποία είχε κατασκευάσει το 1995 η General Motors.
Η επιχειρηµατολογία που χρησιµοποιήθηκε κατά κόρο είχε σαν αποτέλεσµα να παρασυρθεί (?) ακόµα και ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ George Bush και να εξαγγείλει άµεση χρηµατοδότηση της εξέλιξης της τεχνολογίας χρήσης του υδρογόνου για την κίνηση των αυτοκινήτων, η οποία ήταν δήθεν «επί θύραις», έτσι ώστε πράγµατι να µη χρειάζεται να κατασκευασθούν ηλεκτρικά αυτοκίνητα µε συσσωρευτές, όπως ακριβώς υποστήριζε στα δικαστήρια η Αµερικανική αυτοκινητοβιοµηχανία. Σήµερα βέβαια γνωρίζουµε όλοι ότι η χρήση υδρογόνου στις µεταφορές αποτελεί ακόµα µακρινό στόχο, για πολλούς και διάφορους λόγους, και ότι οι τότε ισχυρισµοί αποτελούσαν απλώς και µόνο µια καλοστηµένη προσπάθεια καθυστέρησης της ανεπιθύµητης εξέλιξης.
Μια δεύτερη αντίστοιχη προσπάθεια, η οποία ακόµα µας ταλαιπωρεί, σηµειώθηκε στην Ευρώπη το 2004, όταν η Ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιοµηχανία συνειδητοποίησε ότι οι εξελίξεις δεν της άφηναν πλέον πολλά περιθώρια αναµονής πριν αποφασίσει να προχωρήσει στην κατασκευή υβριδικών και ηλεκτρικών οχηµάτων αφού η Ασιατική αυτοκινητοβιοµηχανία έδειχνε καθαρά το δρόµο. Στην περίπτωση αυτή χρησιµοποιήθηκε στο έπακρο το επιχείρηµα ανάγκης διασύνδεσης της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων µε τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Καλλιεργήθηκε έτσι ο µύθος της αναγκαίας και υποχρεωτικής προέλευσης της ηλεκτρικής ενέργειας που θα κινήσει το αυτοκίνητοαπόανανεώσιµεςπηγέςκαιµόνο.μετηθέσηαυτή,µετηνοποία συντάχθηκαν πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις, την οποία ενίσχυσαν µελέτες επί µελετών και επί πολύ χρονικό διάστηµα υπηρέτησαν ακόµα και οι κοινοτικές οδηγίες, το ηλεκτρικό αυτοκίνητο ανακηρύχτηκε ως ένα «ιδιάζον» ηλεκτρικό φορτίο το οποίο υποχρεωτικά θα έπρεπε να τροφοδοτείται αποκλειστικά και µόνο από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας.
Σύµφωνα µε αυτή την αντίληψη η βιοµηχανία, η οικιακή κατανάλωση και όλα τα άλλα φορτία των ηλεκτρικών δικτύων θα µπορούσαν να συνεχίζουν να τροφοδοτούνται από το εκάστοτε εθνικό ενεργειακό µείγµα, όπως αυτό είχε για κάθε χώρα αποφασισθεί από την ενεργειακή της πολιτική, εκτός από το ηλεκτρικό αυτοκίνητο για το οποίο θα έπρεπε να προηγηθεί ειδική προσαρµογή της παραγωγής και της διανοµής έτσι ώστε να τροφοδοτείται µόνο και αποκλειστικά από ΑΠΕ. Για να γίνει καταφανής η υποβολιµαία προβολή αυτής της περίεργης θέσης,ηοποίαστόχοείχεαπλάκαιµόνοτηνκαθυστέρησητηςέλευσηςτης ηλεκτροκίνησης και τη µείωση της περιβαλλοντικής της αξίας στη συνείδηση των πολιτών, ποτέ δεν γινόταν αναφορά σε εκτίµηση του αναµενόµενου, σε εύλογο προβλεπτό χρόνο, µεγέθους της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για την ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων εκφρασµένης σε ποσόστωση της συνολικής ζήτησης. Εάν γινόταν κάτι τέτοιο θα φαινόταν ξεκάθαρα ότι αυτή αποτελεί ένα µικρό ποσοστό και πάντως κατά πολύ µικρότερο από τις ήδη αποφασισµένες αυξήσεις των ποσοστώσεων συµµετοχής των ΑΠΕ στα εθνικά ενεργειακά µείγµατα, δηλαδή γινόταν πολύ συζήτηση για κάτι ήδη αποφασισµένο να γίνει µε ή χωρίς την ύπαρξη της ηλεκτροκίνησης των οχηµάτων.
Πρόσφατα, κατά τη διάρκεια Συνεδρίων και Ηµερίδων, στις οποίες το ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. παραβρέθηκε, ακούστηκαν απόψεις και προβλήθηκαν θέσεις (ακόµα και από σηµαίνοντα πρόσωπα του χώρου) οι οποίες αποδεικνύουν ότι απαιτείται εντατικοποίηση της ενηµέρωσης του κοινωνικού συνόλου, σε όλα τα επίπεδα, για το σχηµατισµό µιας καθαρής εικόνας των θετικών αποτελεσµάτων της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων ακόµα και στον ελληνικό χώρο. Μερικές χαρακτηριστικές αναφορές τέτοιων απόψεων δίνουν γλαφυρά την εικόνα των παρερµηνειών, των λανθασµένων εκτιµήσεων και της έλλειψης ορθής πληροφόρησης που συνεχίζει να επικρατεί ακόµα και σε κύκλους οι οποίοι θα έπρεπε να έχουν ορθότερη αντίληψη των πραγµάτων.
Ο συντελεστής ενεργειακής αποδοτικότητας του βενζινοκινητήρα είναι χαµηλός, αλλά το ίδιο χαµηλός είναι και ο συντελεστής αποδοτικότητας του συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής. Στην ουσία τίποτα δεν κερδίζουµε από την ηλεκτροκίνηση του οχήµατος Εάν η ηλεκτρική ενέργεια που θα τροφοδοτήσει το ηλεκτρικό αυτοκίνητο προέρχεται από θερµικό σταθµό ηλεκτροπαραγωγής είναι πιθανότατο όχι µόνο κέρδος περιβαλλοντικό να µην υπάρχει αλλά ακόµα και επιβάρυνση Ηλεκτρικό αυτοκίνητο το οποίο δεν τροφοδοτείται από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, κατά την άποψή µου, δεν έχει νόηµα ύπαρξης Από πρόχειρο υπολογισµό που έκανα προκύπτει ότι θα υπάρξει τεράστιο πρόβληµα επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα µας από την ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων όσο και επιβάρυνση στα δίκτυα διανοµής
Η Ελλάδα στο παρελθόν έχει πολλές φορές απολέσει ευκαιρίες ανάπτυξης οικονοµικής δραστηριότητας στο χώρο των µεταφορών από λανθασµένες εκτιµήσεις, αντιαναπτυξιακές πολιτικές και κυρίως από έλλειψη µακρόχρονου προγραµµατισµού. Η µελλοντική ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων θα πρέπει να αξιοποιηθεί για την ενθάρρυνση επιχειρηµατικών δράσεων. Για να γίνει αυτό απαιτείται ευρεία οπτική γωνία για την εκτίµηση όλων των πιθανών ευκαιριών και όχι µίζερη και αρνητική διάθεση που πολλές φορές µας υποχρεώνει σε παθητική στάση αναµονής και χάσιµο χρόνου. Η Ελλάδα δεν έχει σήµερα την πολυτέλεια να περιµένει. Πρέπει µε αποφασιστικότητα, µε γνώση του αντικειµένου και κυρίως µε προγραµµατισµό δράσεων σε βάθος πενταετίας, δεκαετίας και εικοσαετίας να κινηθεί και να ξαναδώσει στους Έλληνες πολίτες την πίστη τους στις δυνατότητές τους και στο µέλλον τους.
Η θαρραλέα προώθηση της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων από την Πολιτεία, µε προγραµµατισµό και κίνητρα, µπορεί να σηµαίνει για την Ελλάδα: Αναθέρµανση του αγοραστικού ενδιαφέροντος για αυτοκίνητα νέας τεχνολογίας. Το ενδιαφέρον αυτό µπορεί να τονωθεί µε την εφαρµογή ενός προγράµµατος επιδότησης πενταετούς διάρκειας που θα συνδυάζει απόσυρση υπερήλικου αυτοκινήτου. Το πρόγραµµα που προτείνει το ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. για το σκοπό αυτό δεν επιβαρύνει τον προϋπολογισµό και είναι πλήρως ανταποδοτικό για τους κατόχους παλαιών αυτοκινήτων Μείωση των εισαγωγών πετρελαίου. Υπολογίζονται µειώσεις της τάξεως των 4 εκατοµµυρίων βαρελιών ετησίως για τη δεκαετία 2011-2020 Μείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης στα αστικά κέντρα και αντίστοιχο όφελος για τη δηµόσια υγεία και τα ασφαλιστικά ταµεία Μείωση της στάθµης θορύβου στα αστικά κέντρα Εξοικονόµηση Ενέργειας Μείωση και καλύτερο έλεγχο των εκποµπών των αερίων του θερµοκηπίου.υπολογίζονταιµειώσειςτηςτάξεωςτων 700.000τόνων CO 2 ετησίως, για τη δεκαετία 2011-2020
Μεταφορά µέρους της ενεργειακής κατανάλωσης του τοµέα των µεταφορών από το πετρέλαιο στα καύσιµα του ηλεκτρικού ενεργειακού µείγµατος τα οποία στην πλειονότητά τους είναι εθνικά και βέβαια στα υδροηλεκτρικά και τις λοιπές ΑΠΕ. Στην ουσία επέρχεται µερική απεξάρτηση του τοµέα µεταφορών από το εισαγόµενο πετρέλαιο και εποµένως µεγαλύτερη ασφάλεια στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο Η δυναµική είσοδος της χώρας στη νέα αγορά των ηλεκτρικών και plug-in υβριδικών οχηµάτων µπορεί να ανοίξει και την πόρτα για προγραµµατικές συµφωνίες επιχειρηµατικών κύκλων, αλλά και της Πολιτείας, µε µεγάλους κατασκευαστές αυτοκινήτων που ενδιαφέρονται να εξασφαλίσουν αγορές. Οι συµφωνίες αυτές µπορούν να οδηγήσουν σε επιχειρηµατικές συνεργασίες στην προµήθεια υλικών και εξαρτηµάτων αλλά και στην παροχή υπηρεσιών
Το σύστηµα ηλεκτροπαραγωγής και τα δίκτυα διανοµής είναι βέβαιο ότι θα ανταποκριθούν στην πρόκληση της υποστήριξης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων έστω και αν επί του παρόντος γίνονται αναφορές στην ανάγκη χρόνου προσαρµογής. Θα εκδηλωθούν δραστηριότητες βελτίωσης του δικτύου, εισαγωγής έξυπνων συστηµάτων διαχείρισης της ενέργειας, δηµιουργίας µικροδικτύων υποστηριζόµενων από ΑΠΕ κλπ. Όλες αυτές οι δραστηριότητες σε µεγάλο βαθµό θα δηµιουργήσουν εγχώρια προστιθέµενη αξία. Με κατάλληλο προγραµµατισµό θα είναι εφικτή ακόµα και εξαγωγική δράση εάν έγκαιρα εντοπισθούν οι τοµείς στους οποίους µπορούµε να επιδιώξουµε κάτι τέτοιο (λογισµικό, ηλεκτρονικές διατάξεις, φορτιστές κ.λπ.) Ο τοµέας των υπηρεσιών θα διακρίνει ευκαιρίες. Η τεχνική υποστήριξη των οχηµάτων θα απαιτήσει θέσεις εργασίας. Η τεχνική εκπαίδευση θα προσανατολιστεί στην παραγωγή τεχνιτών και τεχνικών υποστήριξης των νέων τεχνολογιών. Σταθµοί ταχείας φόρτισης θα εµφανιστούν σε δηµόσιες θέσεις στάθµευσης, σε εµπορικά κέντρα, υπεραγορές και σε θέσεις εξυπηρέτησης δηµόσιων ή ιδιωτικών στόλων οχηµάτων
Προηγµένες τεχνικές διαχείρισης των δικτύων, σε ότι αφορά τη διασύνδεση σταθµών ΑΠΕ θα αναπτυχθούν. Το γεγονός ότι θα βρίσκεται συνδεδεµένο σε κάποιες χρονικές περιόδους ένα κατανεµηµένο δυναµικό συσσώρευσης ηλεκτρικής ενέργειας σε µικρές µεν αποθηκευτικές µονάδες αλλά σε σηµαντικό συνολικό µέγεθος θα αποτελέσει πρόκληση αξιοποίησής του. Το δυναµικό αυτό θα µπορεί να αξιοποιηθεί σε συνδυασµό µε µια αντίστοιχη τιµολογιακή πολιτική για την αποθήκευση της υπερβάλλουσας της ζήτησης παραγόµενης ενέργειας ή αντιστρόφως, σε εφαρµογή της αρχής «από το όχηµα στο δίκτυο», για την υποστήριξη της περιπτωσιακής υπέρµετρης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας
Συµπερασµατικά: Η έλευση της ηλεκτροκίνησης στα αυτοκίνητα πρέπει να αντιµετωπισθεί σαν ευκαιρία για τη χώρα µας. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο σε βάθος χρόνου θα αποδειχθεί φτηνό, αποδοτικό, εύκολο στη συντήρηση, σωτήριο για τη ρύπανση και το θόρυβο των µεγάλων αστικών κέντρων. Η επιβάρυνση του συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής σε ότι αφορά το µέγεθος της παραγόµενης ενέργειας δεν πρόκειται να αποτελέσει πρόβληµα κατά τις πρώτες τουλάχιστο δεκαετίες της εφαρµογής. Το γεγονός του σηµερινού µάλλον ρυπογόνου ελληνικού µείγµατος ηλεκτροπαραγωγής σε τίποτα δεν πρέπει να µας προβληµατίσει αφού ακόµα και µε τις σηµερινές συνθήκες τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα δεν θα εκπέµπουν κανένα ρύπο και δεν θα αποβάλλουν άλλα αέρια ή ανεπιθύµητη θερµότητα στους χώρους κίνησής τους, προς τεράστια ωφέλεια της δηµόσιας υγείας, στον δε τόπο ηλεκτροπαραγωγής, όπου όλες οι εκποµπές µπορούν να ελέγχονται καλύτερα, τα προκαλούµενα από την κίνησή τους αέρια του θερµοκηπίου υπολείπονται εκείνων των συµβατικών οχηµάτων.
Η ανάγκη βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας του ελληνικού συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής, η µελλοντική χρήση καθαρότερων καυσίµων και η επαύξηση του ποσοστού των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, που θα προκαλέσουν σηµαντικές περαιτέρω µειώσεις στις προκαλούµενες από την ηλεκτροκίνηση των οχηµάτων εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου, είναι ενέργειες δροµολογηµένες και επιβεβληµένες από πολλούς άλλους λόγους και εποµένως δεν πρέπει να συνδέονται αποκλειστικά µε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Αντίθετα από ότι πιστεύεται η ύπαρξη των ηλεκτρικών αυτοκινήτων θα συµβάλλει θετικά στην ευρύτερη διάδοση των ΑΠΕ, στον εκσυγχρονισµό των δικτύων και στην ολοένα και µεγαλύτερη αποσύνδεση του τοµέα των µεταφορών από το εισαγόµενο πετρέλαιο. Ο στόλος των ηλεκτρικών οχηµάτων, σε αντίθεση µε ότι γνωρίζαµε ως τώρα, θα γίνεται ολοένα και περισσότερο καθαρός, όσο γερνάει, αφού η ηλεκτρική ενέργεια που θα τον τροφοδοτεί θα γίνεται ολοένα και καθαρότερη.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας