Η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης /ξένης γλώσσας Εισαγωγικά Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος Π.Ι.Κ.
Προβληματιζόμαστε... Τι εννοούμε με τον όρο Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) και τι είδους τεχνολογία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε ένα γλωσσικό μάθημα; Πώς διαφοροποιείται ο ρόλος εκπαιδευτικού - μαθητών σε ένα γλωσσικό μάθημα με ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε.; Ποια είναι η παιδαγωγική - προστιθέμενη αξία των Τ.Π.Ε. στην εκμάθηση της Ελληνικής; Πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε στοχευμένες μαθησιακές δραστηριότητες με αξιοποίηση των Τ.Π.Ε.; Σκεφτόμαστε ιδέες /δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν για τη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας σε ένα εργαστήρι Η.Υ. /στην Αίθουσα Γλωσσών /σε οποιαδήποτε τάξη με έναν τουλάχιστον Η.Υ.
Προστιθέμενη αξία Νέων Τεχνολογιών στην εκμάθηση της Ελληνικής 3
Νέες Τεχνολογίες και γλωσσική διδασκαλία Ζητούμενο: η ορθή χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας, ώστε να αποδειχθούν δυναμικά και ευέλικτα εργαλεία μάθησης. Η αξιοποίησή τους πρέπει να διέπεται από παιδαγωγική αντίληψη και όχι από τεχνοκεντρισμό. Βασική ιδέα: η χρήση του Η.Υ. δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον εκπαιδευτικό και το βιβλίο, αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά και υποστηρικτικά προς τη μαθησιακή διαδικασία.
Νέες Τεχνολογίες και νέοι ρόλοι... Νέος ρόλος εκπαιδευτικού: βοηθός, σύμβουλος, οργανωτής μαθησιακών καταστάσεων. Αναλαμβάνει, γενικά, τον ρόλο του συντονιστή και διευκολυντή της μάθησης, έναν ρόλο που συνάδει προς τις σύγχρονες τάσεις της Παιδαγωγικής. Νέος ρόλος μαθητή: ενεργός εμπλοκή σε μια ανακαλυπτική και δημιουργική διαδικασία, συμμετοχή σε διαδικασίες αυτορρύθμισης και αυτοδιόρθωσης. Συμμέτοχος και συνυπεύθυνος για τη μάθησή του.
Νέες Τεχνολογίες και σύγχρονες τάσεις Σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης, η χρήση των Τ.Π.Ε. πρέπει να στοχεύει: στην οικοδόμηση της γνώσης από τους ίδιους τους μαθητές με την ενεργό αλληλεπίδρασή τους σε ανοιχτά μορφωτικά περιβάλλοντα στη διερευνητική διεργασία της πληροφορίας, κατά την οποία οι μαθητές θα αναζητούν και θα ανακαλύπτουν τη γνώση, καθώς επίσης θα μαθαίνουν να συνεργάζονται. (Βακαλούδη, 2003) 6
Προστιθέμενη αξία των Τ.Π.Ε. στη γλωσσική διδασκαλία Εμπλουτισμός και διεύρυνση περιεχομένου διδακτικών εγχειριδίων - δημιουργία γλωσσικών φακέλων Διδακτική υποστήριξη με εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στην πληροφορία (κυρίως μέσω εικόνων και ηχητικού υλικού) αισθητοποίηση όρων /εννοιών Δυνατότητα «εικονικών» επισκέψεων σε πολιτιστικούς χώρους βιωματική διάσταση της γνώσης Επαφή με πολιτισμούς άλλων λαών συμβολή στην αποδοχή ταυτότητας - ετερότητας Παροχή κινήτρων στους μαθητές, κυρίως λόγω των πολυμεσικών δυνατοτήτων του Η.Υ. αλλά και της δυνατότητας αλληλεπίδρασης. (Βακαλούδη 2003, Γιακουμάτου 2001) 7
πιο ελκυστική και ευχάριστη μαθησιακή διαδικασία κάλυψη πολλαπλών τύπων νοημοσύνης διαφοροποίηση διδασκαλίας ισχυρότερα και μονιμότερα μαθησιακά αποτελέσματα αποτελεσματικότερη διδασκαλία σε τάξεις μικτής ικανότητας Πολλαπλή νοημοσύνη www.educationalvoyage.com/multiintell.html Λεκτική /γλωσσική Λογική /μαθηματική Μουσική /ρυθμική Χώρου /παραστατική Σωματική /ψυχοκινητική Διαπροσωπική Ενδοπροσωπική Φυσιοκρατική (Gardner, 1999)
Νέες Τεχνολογίες, λοιπόν, αλλά υπό προϋποθέσεις... Η ουσιαστική και παιδαγωγική εκμετάλλευση των Τ.Π.Ε., η οποία μπορεί να συνεισφέρει στη βελτίωση και στον επαναπροσανατολισμό της μαθησιακής διαδικασίας, μπορεί να επιτευχθεί βασικά μέσα από: τον προσδιορισμό των μαθησιακών πεδίων, τον σαφή καθορισμό του σκοπού και του πλαισίου δράσης, με βάση ερωτήματα, όπως: τι θέλουμε οι μαθητές μας να δουν, να μάθουν, να αισθανθούν, να κάνουν. τον σχεδιασμό δραστηριοτήτων με κάποιο προσωπικό για τον μαθητή νόημα (και όχι απλώς ακολουθία οδηγιών και συλλογή πληροφοριών). 9
Για τη δημιουργία ενός μαθησιακού πλαισίου (εκπαιδευτικού σεναρίου)... Σύλληψη ιδέας Εμπλουτισμός και ανάπτυξη ιδέας και δόμησή της σε σενάριο, όπου θα περιλαμβάνονται: Οι προσδοκώμενοι παιδαγωγικοί και μαθησιακοί στόχοι Οι προβλεπόμενες μέθοδοι διδακτικής και οι στρατηγικές διδακτικής Η χρήση εργαλείων (Διαδικτύου, λογισμικών, ηλεκτρονικών φύλλων εργασίας κτλ.) και συμπληρωματικού υλικού. (Βακαλούδη, 2003) 10
Βιβλιογραφικές αναφορές - πηγές Βακαλούδη Δ. Αν. (2003). Διδάσκοντας και μαθαίνοντας με τις Νέες Τεχνολογίες θεωρία και πράξη. Αθήνα: Πατάκης. Νικολαΐδου Σ. & Γιακουμάτου Τ. (2001). Διαδίκτυο και Διδασκαλία Ένας οδηγός για κάθε ενδιαφερόμενο και πολλές προτάσεις για τους φιλολόγους. Αθήνα: Κέδρος. Κασκαντάμη Μ. (2001). Μαθαίνοντας στο Internet Αρχαία Νέα Ιστορία. Εκδόσεις Καστανιώτη. Κάτσικας Χρ. & Νικολαΐδου Ελ. (2006). Οδηγός δικτυακής μάθησης. Εκδόσεις Πατάκη. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου (2008). Νέα Ελληνικά - Διαδίκτυο, για Μέση Γενική Εκπαίδευση, επιμορφωτικό υποστηρικτικό υλικό για την ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε. στη μαθησιακή διαδικασία. (διαθέσιμο και σε ηλεκτρονική μορφή: http://www.e-epimorfosi.ac.cy > e-yliko > e-yliko > download υλικό). 11