ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 3.1 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΕΠΙΠΕ Ο Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ Ο συνολικός πληθυσµός του νοµού Καβάλας, µε πρωτεύουσα την Καβάλα, σύµφωνα µε την απογραφή του 2001 ανέρχεται σε 145.054 κατοίκους. Συγκεντρώνει το 1,3% του πληθυσµού της χώρας µε τάση µείωσης, αφού σηµειώθηκε φυσική µείωση του πληθυσµού τα έτη 1998 και 1999 (υπεροχή γεννήσεων/1.000 κατοίκους: -1, 7 και - 1, 2). Η πυκνότητα πληθυσµού είναι 68,6 κάτοικοι ανά τ.χλµ. (στοιχεία 1991). Μεταξύ των απογραφών 1991 και 2001 ο πληθυσµός του νοµού αυξήθηκε 6,8%. Ο πληθυσµός αυτός κατοικεί σε 151 οικισµούς, οι οποίοι ανήκουν διοικητικά σε 11 Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Η πληθυσµιακή εξέλιξη κατά δήµο και δηµοτικό διαµέρισµα του Νοµού, αποτυπώνεται στους παρακάτω πίνακες. Πίνακας 3.1 : κατά δήµο και δηµοτικό διαµέρισµα του N. Καβάλας ήµος ηµοτικό ιαµέρισµα. Ελευθερούπολης 11401 Αµισιανών 1122 Αντιφιλίππων 1073 Ελευθερουπόλεως 6116 Κηπίων 657 Κοκκινοχώµατος 1746 Χρυσοκάστρου 687. Ελευθερών 7376 Αγίου Ανδρέου 314 Ελαιοχωρίου 1152 Ελευθερών 1325 Μυρτοφύτου 496 Νέας Ηρακλείτσας 1003 Νέας Περάµου 2489 Φωλέας 597. Θάσου 13765 Θάσου 3140 Θεολόγου 1748 Καλλιράχης 1282 Λιµεναρίων 2452 Μαριών 559 Παναγίας 849 Ποταµιάς 1262 Πρίνου 1361 Ραχωνίου 720 Σωτήρος 392. Καβάλας 63293 Καβάλας 60802 Νέας Καρβάλης 2301 Χαλκερού 190. Κεραµωτής 6039 Αγιάσµατος 1158 Κεραµωτής 2111 Νέας Καρυάς 1734 Πηγών 1036

ήµος ηµοτικό ιαµέρισµα. Ορεινού 1769 Αγίου Κοσµά 60 ιποτάµου 106 υσβάτου 34 Ελαφοχωρίου 118 Κεχροκάµπου 522 Λεκάνης 608 Μακρυχωρίου 162 Πλαταµώνος 159. Ορφανού 5140 Κάριανης 985 Γαληψού 433 Ακροποτάµου 697 Ορφανίου 774 Οφρυνίου 1302 Ποδοχωρίου 949. Παγγαίου 4764 Γεωργιανής 706 Νικήσιανης 2451 Παλαιοχωρίου 1607. Πιερέων 5002 Αυλής 556 ωµατίων 590 Μελισσοκοµείου 512 Μεσιάς 412 Μεσορόπης 610 Μουσθένης 1075 Πλατανοτόπου 631 Σιδηροχωρίου 616. Φιλίππων 10827 Αµυγδαλεώνος 1697 Ζυγού 2101 Κορυφών 76 Κρηνίδων 3295 Κρυονερίου 619 Λιµνιών 372 Λυδίας 832 Παλαιάς Καβάλας 135 Πολυνέρου 43 Πολυστύλου 761 Φιλίππων 896. Χρυσουπόλεως 15678 Αβραµυλιάς 48 Γέροντα 450 Γραβούνης 849 ιαλεκτού 178 Ερατεινού 883 Ζαρκαδιάς 594 Ξεριά 503 Παραδείσου 429 Πέρνης 941 Πετροπηγής 530 Ποντολιβάδου 476 Χρυσουπόλεως 8004 Χρυσοχωρίου 1793 Πηγή : ΕΣΥΕ, Απογραφή 2001

Σχήµα 3.1 : Εξέλιξη πληθυσµού 1971-1991 στους δήµους του Ν. Καβάλας 70.000 60.000 50.000 κάτοικοι 40.000 30.000 20.000 1971 1981 1991 10.000 0 Ελευθερούπολης Ελευθερών Θάσου Καβάλας Κεραµωτής Ορεινού Ορφανού Παγγαίου Πιερέων Φιλίππων Χρυσούπολης ήµος Από το παραπάνω διάγραµµα προκύπτει ότι οι πληθυσµοί των ορεινών δήµων (Ορεινού, Πιερέων) παρουσιάζουν συνεχή φθίνουσα πορεία, ενώ αντίθετα των παραλιακών δήµων (Ορφανού, Ελευθερών) καθώς και του δήµου Καβάλας παρουσιάζουν αυξητική τάση. Οι υπόλοιποι δήµοι κατά την τελευταία 10ετία εµφανίζουν µια σχετική σταθερή πορεία. Η µείωση που παρουσίασε την δεκαετία του 1960, ο πληθυσµός του νοµού Καβάλας, αρχίζει να αυξάνεται µε τον ίδιο σχεδόν ρυθµό της αύξησης του πληθυσµού στο σύνολο της χώρας κατά τη δεκαετία του 1970, ενώ στη συνέχεια η αύξηση είναι χαµηλότερη της αντίστοιχης αύξησης στο σύνολο της χώρας. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η εξέλιξη του πληθυσµού του νοµού και η ποσοστιαία µεταβολή την περίοδο 1961-200. Φαίνεται επίσης και η πυκνότητα κατοίκησης για το 2001.

Πίνακας 3.2 : Εξέλιξη του πληθυσµού την περίοδο 1961-2001 Μεταβολή πληθυσµού ΝΟΜΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΥΝΟλΟ ΧΩΡΑΣ 1971 1981 1991 2001 1961-1971 (%) 1971-1981 (%) 1981-1991 (%) 1991-2001 (%) 121592 135038 135937 144920-13,6 11,21 0,39 6,60 8768372 9739589 10259900 10964020 7,1 11,1 5,4 6,86 Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε., Απογραφές Πληθυσµού 1971,81,91,2001 Από τον πίνακα εξάγονται τα ακόλουθα συµπεράσµατα: Την περίοδο 1971-1981 ο νοµός Καβάλας παρουσιάζει αύξηση του πληθυσµού σχεδόν ίση µε την αύξηση του πληθυσµού στο σύνολο της χώρας Την τελευταία περίοδο 1981-1991 ο πληθυσµός παραµένει σταθερός, σε αντίθεση µε αυτόν του συνόλου της χώρας, ο οποίος αυξάνεται. Ακόµα από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο πληθυσµός του νοµού Καβάλας στην δεκαετία 1961-1971 παρουσίασε µείωση κατά 13,6 % (19159 κάτοικοι), που οφείλονταν κυρίως στην εξωτερική µετανάστευση και ιδιαίτερα προς τη Γερµανία. Στη συνέχεια (1991), επανήλθε στα επίπεδα του 1951, για να παρουσιάσει στο πρώτο µισό της δεκαετίας του 1990 σηµαντική αύξηση λόγω εγκατάστασης στην περιοχή παλινοστούντων από τις χώρες της πρώην Ε.Σ.Σ.. Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσµός του νοµού παρουσιάζει µικρή αλλά σταθερή αύξηση. Σχήµα 3.2 : Κατανοµή πληθυσµού νοµού Καβάλας κατά οµάδες ηλικίων

3.2 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΕΠΙΠΕ Ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Α.Μ.Θ. Η Περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης περιλαµβάνει τους νοµούς ράµας, Έβρου, Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης. Με έδρα την Κοµοτηνή, συγκεντρώνει το 5,6% του πληθυσµού της χώρας. Ο πληθυσµός της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανέρχεται σε 611.067 κατοίκους σύµφωνα µε τα στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. (2001). Ο αστικός πληθυσµός ανέρχεται στο 40% του συνολικού πληθυσµού (1991) και παρουσιάζει αυξητικές τάσεις σε συνδυασµό µε τις ενδείξεις ερήµωσης σε ορισµένες παραµεθόριες και ορεινές περιοχές. Ο αγροτικός πληθυσµός ανέρχεται στο 43% του συνολικού και παρουσιάζει πτώση σε σχέση µε το 81, ενώ ο ηµιαστικός πληθυσµός αυξάνεται και ανέρχεται στο 17% του συνόλου. Η πληθυσµιακή συγκρότηση της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζει σηµαντική διαφοροποίηση σε σχέση µε λοιπές περιφέρειες της χώρας, µε σηµείο αναφοράς την θρησκευτική µειονότητα. Υπολογίζεται ότι το µουσουλµανικό στοιχείο αριθ- µεί περίπου 140.000 άτοµα, κατανεµηµένο κατά κύριο λόγο στις πρωτεύουσες και στις ορεινές ζώνες των νοµών Ξάνθης και Ροδόπης. Όσον αφορά το επίπεδο αστικοποίησης, τη διάρθρωση του πληθυσµού στην περιφέρεια Α.Μ.Θ. και στους νοµούς που την απαρτίζουν, καταγράφονται παρακάτω: Πίνακας 3.3 : ιάρθρωση πληθυσµού Περιφέρειας Α.Μ.Θ. 1971 1981 1991 Α.Μ.Θ. ΕΛΛΑ Α Α.Μ.Θ. ΕΛΛΑ Α Α.Μ.Θ. ΕΛΛΑ Α Αστικός 31 53,2 37,8 58 39,9 60,1 Ηµιαστικός 15,5 11,6 15,5 11,7 17,7 13,4 Αγροτικός 53,5 35,2 46,3 30,3 42,7 26,5 Πηγή : Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης Πίνακας 3.4 : Επίπεδο αστικοποίησης Ν. Καβάλας Ποσοστό αστικού πληθυσµού Ν. Καβάλας 1951 1961 1971 1981 1991 31,0 % 31,96 % 38,56 % 41,94 % 42,7 % Πηγή: ΕΣΥΕ Πίνακας 3.5 : Ποσοστό αστικού πληθυσµού ανά νοµό της Περιφέρειας Νοµοί Περιφέρειας Κατανοµή πληθυσµού Περιφέρειας (%) Κατανοµή (%) αστικού πληθυσµού Περιφέρειας 1991 1997 1981 1991 ράµας 16,92 17,69 17,87 16,98 Έβρου 25,20 23,28 22,97 23,35 Καβάλας 23,83 24,73 25,63 25,57 Ξάνθης 15,96 16,19 15,80 16,51 Ροδόπης 18,09 18,11 17,73 17,59 Πηγή : Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης

Ο Ν. Έβρου παρουσιάζει το χαµηλότερο ποσοστό αστικοποίησης ενώ ο Ν. Ξάνθης το υψηλότερο. Σε σχέση µε την απογραφή του 1981 η αστικοποίηση αυξάνεται στο σύνολο της περιφέρειας κατά 2 περίπου µονάδες.ένα γενικότερο συµπέρασµα είναι ότι οι πρωτεύουσες των νοµών και οι περιοχές γύρω από αυτές συγκεντρώνουν µεγάλα ποσοστά αύξησης πληθυσµού. Στον παρακάτω πίνακα µπορούµε να δούµε την εξέλιξη του πληθυσµού και την πυκνότητα κατοίκησης των νοµών της Περιφέρειας, καθώς και το ποσοστό αστικοποίησής τους. Πίνακας 3.6 : Κατανοµή πληθυσµού - ποσοστό αστικοποίησης Περιφερειας Νοµοί Περιφέρειας 2001 Πυκνότητα Πληθυσµού (1991) Αστικές περιοχές (1991) Μη αστικές περιοχές (1991) Πληθ. Ποσοστό Πληθ. Ποσοστό ΕΒΡΟΥ 152.227 35 κατ./ km 2 53.003 36,87% 90749 63,13% ΡΟ ΟΠΗΣ 109.147 42 κατ./ km 2 39.927 38,69% 63263 61,31% ΞΑΝΘΗΣ 101.010 49 κατ./ km 2 37.463 41,14% 53600 58,86% ΚΑΒΑΛΑΣ 144.920 64 κατ./ km 2 55.725 42,7% 80.192 57,30% Πηγή : Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης Τέλος στον πίνακα που έπεται, αναγράφονται ο αριθµός των οικισµών (1991), ο αριθµός των νέων "Καποδιστριακών ήµων", καθώς και ο µέσος πληθυσµός τους σε κάθε νοµό της Περιφέρειας ξεχωριστά. Απ' αυτόν, συµπεραίνουµε ότι ο Ν. Καβάλας εµφανίζει τον µεγαλύτερο µέσο πληθυσµό ανά Ο.Τ.Α., ανάµεσα στους νοµούς της Περιφέρειας αλλά και από το µέσο όρο της. Γεγονός αναµενόµενο, αφού όπως θα δούµε παρακάτω ο Ν. Καβάλας παρουσιάζει την µεγαλύτερη πυκνότητα κατοίκησης από όλη την Περιφέρεια. Σχήµα 3.3 : Πυκνότητα πληθυσµού Νοµών Περιφέρειας ΑΜΘ, Χώρας Ελλάδα 83,1 Περιφέρεια ΑΜΘ 43,2 Ν. Έβρου 42 Ν. Ροδόπης 35 Ν. Ξάνθης 53,8 Ν. Καβάλας 68,6 Ν. ράµας 31,9 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Αριθµός κατοίκων / τ.χλµ. Πηγή : Επεξεργασία στοιχείων ΕΣΥΕ, 2001

Πίνακας 3.7 : είκτες χωροταξικού σχεδίου Περιφέρειας: (Ελλάδα = 100) Α. Μ. Θ. ράµα Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Έβρος Αριθµός οικισµών 1991 6,46 0, 97 1,23 1,42 1,46 1,37 Μέσος πληθυσµός 85,8 96,5 107,5 63, 2 69,0 99,7 οικισµών (1991) Αριθµός Ο.Τ.Α. 5,3 0,87 1,06 0,97 1,16 1,23 Μέσος πληθυσµός 1991 ανά Ο.Τ.Α. Πηγή : Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας Α.Μ.Θ. 104,3 107,9 124,3 91,6 86,4 111,2 Ένας άλλος δείκτης παραστατικός, για την κατανόηση την ηλικιακής σύνθεσης του πληθυσµού του νοµού Καβάλας, αλλά και των άλλων νοµών της Περιφέρειας, είναι ο δείκτης γήρανσης και εξάρτησης. Πίνακας 3.8 : είκτες γήρανσης και εξάρτησης ανά νοµό Περιφέρειας Ν. ράµας Ν. Καβάλας Ν. Ξάνθης Ν. Ροδόπης Ν. Έβρου είκτης Γήρανσης 0,70 0,74 0,41 0,60 0,80 είκτης Εξάρτησης 0,48 0,47 0,50 0,46 0,45 εργάσιµης 67,37% 67,88% 66,62% 68,69% 68,98% ηλικίας (%) Πηγή: Επεξεργασία δεδοµένων Ε.Σ.Υ.Ε. Με βάση τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα µπορούµε να εξάγουµε τα παρακάτω ολοκληρωµένα συµπεράσµατα για την ηλικιακή σύνθεση του πληθυσµού. Ο νοµός Έβρου έχει πολύ υψηλό δείκτη γήρανσης του πληθυσµού (0,80 σε σύγκριση µε το 0,66 της Περιφέρειας και το 0,71 της χώρας) και ακολουθεί ο νοµός Καβάλας µε δείκτη που ξεπέρνα τον µέσο εθνικό. Ο πιο χαµηλός δείκτης ανήκει στο νοµό Ξάνθης. Οι δείκτες εξάρτησης κυµαίνονται περίπου στα επίπεδα του µέσου όρου της περιφέρειας. Λόγω του υψηλού ποσοστού παιδικών ηλικιών, ο δείκτης εξάρτησης για το νοµό Ξάνθης είναι ο υψηλότερος (0,50), ενώ αντίθετα ο νοµός Έβρου έχει το χαµηλότερο. Το ποσοστό του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού στον συνολικό πληθυσµό, κυµαίνεται µεταξύ 66,62% στο νοµό Ξάνθης (µικρότερο του µέσου εθνικού 67,07%) και 68,98% στο νοµό Έβρου και είναι επίσης µεγάλο (67,88%) στο νοµό Καβάλας. 3.3 ΕΠΙΠΕ Ο ΙΕΥΡΥΜΕΝΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Από τα στοιχεία των απογραφών της Ε.Σ.Υ.Ε. διαφαίνεται η αυξανόµενη αστικοποίηση και των τριών νοµών της Νοµαρχίας (ιδιαίτερα του νοµού Καβάλας), καθώς και η σηµασία των ήµων της Καβάλας, της ράµας και της Ξάνθης ως κύριων αστικών κέντρων της περιοχής. Οι ρυθµοί µεταβολής νοµών και αστικών κέντρων αποτυπώνουν µε ευκρίνεια τις επιπτώσεις της µετανάστευσης στους νοµούς Καβάλας και ράµας και την ιδιαιτερότητα του νοµού Ξάνθης. Ουσιαστικά οι επιπτώσεις αυτές οδηγούν σε ανάκαµψη του πληθυσµού σε επίπεδο νοµού στην Καβάλα το 1981, ενώ στη ράµα, η οποία χαρακτηρί-

ζεται και από µεγάλους ορεινούς όγκους η ανάκαµψη αυτή δεν φαίνεται να πραγµατοποιείται. Την ίδια περίοδο η Καβάλα εµφανίζεται ως το πλέον δυναµικό αστικό κέντρο από τα τρία. Στην περίοδο 1971-1981 παρατηρήθηκε επάνοδος του πληθυσµού, που είχε µετακινηθεί τις προηγούµενες δεκαετίες προς τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας αλλά και τις χώρες της υτικής Ευρώπης, µε εξαίρεση κυρίως τις ορεινές και ηµιορεινές περιοχές των νοµών ράµας, Καβάλας και Ξάνθης. Ειδικότερα η πληθυσµιακή αύξηση που διαπιστώθηκε σε µια σειρά κοινότητες του νοµού Καβάλας αλλά και στην ίδια την πόλη οφειλόταν κατά βάση στην παλιννόστηση, καθώς και στην ανάπτυξη των τοµέων γεωργίας, κτηνοτροφίας, δασών, µεταποίησης, τουρισµού και µεταφορών. Πίνακας 3.9 : Πληθυσµιακή εξέλιξη των νοµών Καβάλας, Ξάνθης και ράµας 1981 1991 2001 1981-1991 1991-2001 Πυκνότητα Πληθυσµού (2001) ΡΑΜΑ 94713 96554 103763 1,9% 7,47% 31,9 κ./ Km 2 ΚΑΒΑΛΑ 135038 135937 144920 0,7% 6,6% 68,6 κ./ Km 2 ΞΑΝΘΗ 88773 91063 101010 2,6% 10,9% 53,8 κ./ Km 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Α.Μ.Θ. ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 574880 570496 611067-7,6% 7,11% 43,2 κ./ Km 2 9739589 10259900 10964020 5,3% 6,86% 83,1 κ./ Km 2 Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε., Απογραφές Πληθυσµού 1981,91,2001 Σύµφωνα µε τα παραπάνω στοιχεία, το σοβαρότερο πρόβληµα στην πληθυσµιακή εξέλιξη παρουσιάζονταν µέχρι εσχάτως στο νοµό Καβάλας. Η πληθυσµιακή αύξηση του νοµού από 11,1% που ήταν την περίοδο 1971-1981, συρρικνώνεται στο 0,7% την περίοδο1981-1991, παραµένοντας σηµαντικά κατώτερης τόσο της εθνικής αύξησης του πληθυσµού, όσο και των νοµών ράµας και Ξάνθης. Παρόλ' αυτά την τελευταία δεκαετία 1991-2001 ο ρυθµός αύξησης σχεδόν ακολουθεί τους αντίστοιχους της περιφέρειας και της Ελλάδας. Επίσης παρατηρούµε ότι ο νοµός Καβάλας είναι ο πιο πυκνοκατοικηµένος (68,6 κ./ Km 2 ) από τους νοµούς της Περιφέρειας και µάλιστα µε ση- µαντική διαφορά από τους άλλους. Εντούτοις οι 68,6 κάτοικοι ανά τ. χλµ. υστερούν ση- µαντικά από το εθνικό νούµερο (83,1 κάτοικοι ανά τ. χλµ.). Ο πιο αραιοκατοικηµένος είναι ο νοµός ράµας 3.4 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΕΠΙΠΕ Ο ΗΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Ο ήµος Καβάλας είναι ο σηµαντικότερος από τους 11 δήµους του νοµού και εκφράζει το 43,63% του συνολικού πληθυσµού του νοµού. Αποτελεί σήµερα κόµβο εθνικής αλλά και διεθνούς σηµασίας, αφού βρίσκεται στο σταυροδρόµι του ευρύτερου χώρου των Βαλκανίων, των Παρευξείνιων χωρών και των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα βρίσκεται στο µέσον της απόστασης Θεσσαλονίκης - Κωσταντινούπολης. Η πόλη της Καβάλας βρίσκεται σε κοντινή απόσταση και συνδέεται µε το δυναµικό κέντρο µητροπολιτικής σηµασίας για τα Νότια Βαλκάνια, τη Θεσσαλονίκη. Σε σαφώς

µικρότερη απόσταση λειτουργεί ως κόµβος συνδυασµένης ανάπτυξης µε τις πρωτεύουσες των γειτονικών νοµών ράµας και Ξάνθης. Σχετικά µικρή είναι και η απόσταση της και µε τα δύο σηµαντικότερα αστικά κέντρα της Βουλγαρίας, τη Σόφια και το Πλόβντιβ (Φιλιππούπολη). Ο νέος ήµος Καβάλας που προέκυψε µετά την αναδιάρθρωση του Α' βαθµού Τοπικής Αυτοδιοίκηση περιλαµβάνει την πόλη της Καβάλας µε τις τελευταίες επεκτάσεις της (Περιγιάλι, ΕΠΟΣ, Καλαµίτσα), τον οικισµό του Παληού και τις µέχρι πρόσφατα κοινότητες του Χαλκερού και της Νέας Καρβάλης. Στην τελευταία, περιλαµβάνονται και οι οικισµοί της Άνω και Κάτω Λεύκης. Η συνολική έκταση των διοικητικών ορίων του νέου ήµου είναι, συγκριτικά µε των άλλων νέων δήµων του νοµού, µικρή. Κυριαρχείται από αστική γη και κυρίως από αυτή της πόλης της Καβάλας. Το σχήµα της διοικητικής έκτασης του ήµου είναι γραµµικό, ακολουθώντας περίπου την ακτογραµ- µή, που είναι και το νότιο όριο της προς την θάλασσα και έχει την µορφή ταινίας που από βορρά περιορίζεται από ορεινό έδαφος. Η άµεση επιρροή του ήµου, πάντως, στην γύρω περιοχή, είναι πολύ έντονη. Τα όρια του αστικού πόλου της Καβάλας εκτείνονται δυτικά µέχρι την Νέα Πέραµο,ανατολικά µέχρι το Ποντολίβαδο (βιοµηχανικές συγκεντρώσεις Νέας Καρβάλης, λατο- µικές επιχειρήσεις και ΒΙ.ΠΕ.). Προς βορρά ο πόλος προεκτείνεται εκατέρωθεν του ά- ξονα Καβάλας- ράµας, µέχρι τα όρια του νοµού ( ήµος Φιλλίπων) συµπεριλαµβάνοντας, ανατολικά και δυτικά του οδικού άξονα, µια ευρεία πεδινή ζώνη. Σύµφωνα µε πρόσφατα απογραφικά στοιχεία, η εξέλιξη του πληθυσµού στους 3 νοµούς της Νοµαρχίας, καθώς και στους µεγαλύτερους δήµους κάθε νοµού φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 3.10 : Εξέλιξη πληθυσµού στους Ν. Καβάλας, ράµας, Ξάνθης και στους µεγαλύτερους δήµους 1981 1991 2001 Μεταβολή πληθυσµού Απόλυτη Μεταβολή 1991-2001 Ποσοστό Μεταβολής (%) 1991-2001 Νοµός ράµας 94772 96.554 103.763 7.709 7,46 ήµος ράµας 37118 49.725 55.214 5.489 11,03 Νοµός Ξάνθης 88777 91.063 101.010 9.947 10,92 ήµος Ξάνθης 33897 41.779 51.381 9.602 22,98 Νοµός Καβάλας 135218 135.937 144.920 8.983 6,6. Καβάλας 57705 60.187 63.744 3.587 5,95. Ελευθερούπολης 9.899 11.207 1.308 13,21. Ελευθερών 6.431 7.354 923 14,35. Φιλίππων 9.649 10.791 1.142 11,83. Χρυσούπολης 14.741 15.433 692 4,69 Σύνολο ήµων 100.907 108.559 7.652 7,58 Πηγή : Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ι.Π.Α) Αν και οι συσχετισµένες πληθυσµιακές µεταβολές δεν µπορούν να συσχετισθούν ρητά µε συγκεκριµένα αίτια, που τις προκαλούν, η πληθυσµιακή µεταβολή του νοµού και της πόλης της Καβάλας µπορεί να αναλυθεί ως εξής:

η πληθυσµιακή στασιµότητα, για την δεκαετία 1961-1971, αποδίδεται στη µετανάστευση προς το εξωτερικό και στα µητροπολιτικά κέντρα της χώρας, ενώ η ανοδική έκρηξη της δεκαετίας 1971-1981 οφείλεται στην αντιστροφή του φαινοµένου και στην ισορροπία που δηµιουργείται από την παλιννόστηση όσο και στην σταδιακή εµφάνιση του φαινοµένου της αστυφιλίας. Τέλος η σχετική σταθεροποίηση των τάσεων µετακίνησης του πληθυσµού την τελευταία δεκαετία 1991-2001 είχε ως αποτέλεσµα την µικρή πληθυσµιακή άνοδο τόσο του δήµου όσο και του νοµού Καβάλας. Ιδιαίτερα καθοριστική για την πληθυσµιακή εξέλιξη του ήµου της Καβάλας µπορεί να θεωρηθεί η αναδιάρθρωση της οικονοµίας της, η οποία σταδιακά µετασχηµατίσθηκε από την "περί τον καπνό οικονοµία" που χαρακτηριζόταν από σχετικά µεγάλη ζήτηση εργασίας, σε µια οικονοµία η δοµή της οποίας αντιστοιχεί µε τη δοµή του συνόλου της οικονοµίας της χώρας. Έτσι ο τριτογενής και ο ευρύτερος δευτερογενής τοµέας αν και συµβάλλουν σηµαντικά στην απασχόληση στην πόλη συνδέονται ταυτόχρονα και µε τις διαρθρωτικές αδυναµίες των τοµέων αυτών που τελικά και ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία 1980-1990 οδήγησαν σε σηµαντική µείωση της απασχόλησης. 3.5 ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΗΜΩΝ-Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ Ο πληθυσµός του νοµού αριθµούσε 135.937 άτοµα το 1991 και σύµφωνα µε δη- µοσιευµένα στοιχεία του 2001 εκτιµάται σε 144.920 (αύξηση 6,6%). Ο πληθυσµός αυτός κατοικεί σε 151 οικισµούς (µε µέσο µέγεθος 1997 =917 άτοµα), οι οποίοι ανήκουν διοικητικά σε 11 Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στον επόµενο πίνακα παρουσιάζεται η εξέλιξη πληθυσµού ανά Ο.Τ.Α. κατά την 10ετία 1991-2001 και ο εκτιµώµενος πληθυσµός για το 2011, µε βάση το µέσο ετήσιο ρυθµό µεταβολής (Μ.Ε.Ρ.Μ.) της 20ετίας 1971-1991, ο οποίος είναι ευνοϊκότερος της 10ετίας 1981-91 και ίσως εκφράζει τις υπάρχουσες τάσεις, περιλαµβάνοντας και την θετική εξέλιξη 1991-2001. Πίνακας 3.11 : Εξέλιξη πληθυσµού ανά ΟΤΑ και εκτίµηση πληθυσµού για το 2011 Ο.Τ.Α. Πλήθος Οικισµών ιοικητική Έδρα 1991 2001 Μ.Ε.Ρ.Μ. 1971-1991 Εκτιµώµενος 2011 Νοµός Καβάλας 158 Καβάλα 135.937 144.920 0,56 151.973. Ελευθερούπολης 13 Ελευθερούπολη 9.899 11.401-0,12 9.757. Ελευθερών 12 Νέα Πέραµος 6.431 7.376 0,99 7.824. Θάσου 38 Θάσος 13.527 13.765 0,18 14.281. Καβάλας 9 Καβάλα 60.187 63.744 1,09 75.512. Κεραµωτής 7 Κεραµωτή 5.329 6.039 0,92 6.354. Ορεινού 13 Λεκάνη 1.854 1.769-1,76 1.300. Ορφανού 12 Γαληψός 4.596 5.140 0,87 5.468. Παγγαίου 4 Νικήσιανη 5.024 4.764-0,23 4.794. Πιερέων 11 Μουσθένη 4.702 5.002-0,74 4.051. Φιλίππων 19 Κρηνίδες 9.647 10.827 0,56 10.765. Χρυσούπολης 20 Χρυσούπολη 14.741 15.678 0,36 15.870 Πηγή :ΥΠΕΧΩ Ε, Β' Φάση Χωροταξικού Σχεδίου Περιφέρειας (Β' Κ.Π.Σ.)

Ο αντίστοιχος ρυθµός µεταβολής σε επίπεδο χώρας ήταν πολύ µεγαλύτερος (0, 79) και µε αυτόν το ρυθµό ο πληθυσµός της χώρας εκτιµάται σε 12.000.000 άτοµα το 2011, ο οποίος δίνει µια µέση πυκνότητα 90,9 κ. /τ. χλµ. ενώ για το νοµό θα είναι 71, 90 κ. /τ. χλµ. δηλαδή αυξηµένη κατά 4, 9% σε σύγκριση µε την µέση πυκνότητα 1991 (68, 60 κ. /τ. χλµ.). Όµως αφενός τα αναπτυξιακά δεδοµένα του νοµού Καβάλας και αφετέρου τα στοιχεία της πρόσφατης απογραφής του 2001 (ρυθµός αύξησης πληθυσµού κοντινός στο µέσο εθνικό όρο), δικαιολογούν µεγαλύτερο πληθυσµό για το έτος 2011, σύµφωνα µε τον επόµενο πίνακα. Πίνακας 3.12 : Εκτιµώµενος πληθυσµός Ν. Καβάλας για το 2006 και 2011 Έτος Εκτιµώµενος Πυκνότητα (κ. /τ. χλµ.) 2006 - Λήξη Γ' Κ.Π.Σ. 150.000 71,00 2011 - Χρονικός ορίζοντας Χωροταξικού Σχεδίου Περιφέρειας 180.000 85,30 Πηγή : ΥΠΕΧΩ Ε, Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας ΑΜΘ Από τις θετικές εκτιµήσεις του παραπάνω πίνακα για τον πληθυσµό του νοµού της Καβάλας και λαµβάνοντας υπόψη µας, τη γεωγραφική της θέση και τους πλούσιους φυσικούς πόρους που διαθέτει, διαµορφώνονται οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ρόλων σε τέσσερα επίπεδα: Εθνικό επίπεδο Επίπεδο διασυνοριακής συνεργασίας ιαπεριφερειακό επίπεδο Περιφερειακό επίπεδο 3.6 ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ Παρακάτω παρατίθενται µια σειρά χαρακτηριστικών στοιχείων -µεγεθών που αφορούν το νοµό και έχουν να κάνουν µε πληθυσµιακά δεδοµένα. Ακόµη αναπτύσσονται διάφοροι αξιόλογοι δείκτες ευηµερίας συγκρινόµενοι µε το σύνολο της χώρας και µε τους άλλους νοµούς. Τέλος παρατίθεται χάρτης µε τους αστικούς - "αστικοποιούµενους" ήµους του τριγώνου των πόλεων ράµα- Καβάλα -Ξάνθη, όπως αυτοί αναλύθηκαν σε συνέδριο µε θέµα Χωρικής Ανάπτυξης.

Πίνακας 3.13 : Εξέλιξη δεικτών ευηµερίας στον Ν. Καβάλας, Περιφέρειας Χώρας Ν. Καβάλας Α.Μ.Θ. Ελλάδα Ν. Καβάλας ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1997 1998 1999 1999 1999 2000 2001 Αριθµός κατοίκων 138426 138162 138291 563020 10538086 138488 145054 Επιφάνεια, (km 2 ) 2111 2111 2111 14157 131.957 2111 2111 Πυκνότητα (κάτοικοι /km 2 ) 65,6 65,4 65,5 39,8 79,9 65,6 68,6 Γάµοι 728 675 799 3510 59512 - - Γεννήσεις 1319 1333 1344 5809 100044 - - Θάνατοι 1621 1570 1506 6164 102667 - - Αριθµός - - - - - - - νοικοκυριών Γάµοι ανά 1000 κατοίκους 5,3 4,9 5,8 6,2 5,6 - - Φυσική αύξηση πληθυσµού/1000 κατοίκους Πηγή : ΤΕΕ, 2002-2,2-1,7-1,2-0,6-0,2 - - Χάρτης 3.1 : Αστικοποιηµένοι και αστικοί δήµοι στους Ν. Ξάνθης, Καβάλας, ράµας Πηγή : Συνέδριο (15-9-2002) "Νέα Πολυκεντρικότητα και χωρική Ανάπτυξη" Αστικοποιηµένοι ήµοι Αστικοί ήµοι