Ερωτήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε η συζήτηση να είναι δομημένη και να καταλήξει σε κάποιες κατευθύνσεις διαμόρφωσης πολιτικής στο τομέα των μεταρρυθμίσεων στην δημόσια διοίκηση και στην δικαιοσύνη: Δημόσια διοίκηση 1. Τα περισσότερα πολιτικά κόμματα, τουλάχιστον αυτά που είναι σε τροχιά κυβερνητικής εξουσίας, θέτουν τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης ως βασική πολιτική προτεραιότητα για να βγει η Ελλάδα στην ανάπτυξη. Απέναντι σε ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα η απουσία μιας εθνικής συνεννόησης η έστω στοιχειώδους πολιτικής συναίνεσης καθιστά κάθε εγχείρημα διοικητικής μεταρρύθμισης και εφαρμογής αβέβαιο. Οι όποιες μεταρρυθμίσεις πραγματοποιούνται σε ρυθμούς χελώνας και πολιτική συναίνεση δεν δείχνει να υπάρχει. Από την άλλη πλευρά είναι δύσκολο να φανταστώ σημαντικές πολιτικές διαφωνίες σε θέματα όπως ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, κωδικοποίησης νομοθεσίας, αναδιοργάνωσης δομών κατάρτισης, θέματα λειτουργικής αναδιοργάνωσης και απλοποίησης διαδικασιών, κλπ. Που έγκειται κατά την γνώμη σας η έλλειψη εθνικής συνεννόησης; Υπάρχουν σημαντικές ιδεολογικές διαφωνίες στον προσανατολισμό, στο πρόσημο που λένε, των μεταρρυθμίσεων ικανών να αποτρέψουν αυτήν την συναίνεση; 2. Με δεδομένο α. τις σημαντικές μνημονιακές δεσμεύσεις για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης με συγκεκριμένες προθεσμίες, β. την εκπόνηση ήδη λεπτομερών στρατηγικών σχεδίων που χοντρικά είναι σε σωστή κατεύθυνση, γ. την σημαντική συμβολή των κοινοτικών προγραμμάτων για την υποστήριξη μεταρρυθμίσεων για τη μεταρρύθμιση δημοσίου τομέα, και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, καθώς και την σημαντική κοινοτική τεχνική βοήθεια για διαρθρωτικές αλλαγές, που νομίζετε ότι έγκειται το πρόβλημα: στην έλλειψη ολοκληρωμένης στρατηγικής για την διοικητική μεταρρύθμιση; στην καθυστέρηση στην νομοθέτηση; στην προβληματική υλοποίηση; στον ελλιπή επιχειρησιακό συντονισμό; Στην έλλειψη πολιτικής βούλησης; Καταλήγουμε ίσως στο παράδοξο ότι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην δημόσια διοίκηση σκοντάφτει στο το ότι δεν έχουμε ικανή δημόσια διοίκηση να τις εφαρμόσει; 3. Κατά την γνώμη σας είναι συμβατά ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής με χρηματοπιστωτικούς στόχους και ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης της δημόσιας διοίκησης με στόχους καθαρά ποιοτικούς και διαρθρωτικούς; Μπορούμε να πούμε ότι η εξάρτηση των διαρθρωτικών αλλαγών στην δημόσια διοίκηση από τους ποσοτικούς και επείγοντες στόχους της δημοσιονομικής προσαρμογής αποτέλεσε μία από τις αιτίες της αποτυχίας της διοικητικής μεταρρύθμισης; Θεωρείτε πως η πίεση των Θεσμών /δανειστών για την εφαρμογή των μη δημοσιονομικής σημασίας μεταρρυθμίσεων στην δημόσια διοίκηση αλλά και γενικότερα ήταν η πιο ενδεδειγμένη; Page 1
4. Θεωρείτε ότι η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων είναι σημαντικός παράγων ως προς την μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης? Θεωρείτε ότι είναι ώριμο να τεθεί ένα τέτοιο ζήτημα στο άμεσο μέλλον; 5. Ο νέος ενιαίος μηχανισμός κινητικότητας θα τεθεί για πρώτη φορά σε ισχύ από 1η Ιανουαρίου 2017. Το νέο σύστημα κινητικότητας δημοσίων υπαλλήλων δίνει τη δυνατότητα σε κάθε υπάλληλα υπουργείου να έχει πρόσβαση στο σύνολο των θέσεων. Πιστεύετε ότι θα μπορέσει να εφαρμοστεί σωστά και να αποδώσει αυτό το μέτρο; 6. Πως θα μπορέσει το λειτουργικό κομμάτι της διοίκησης και τους κράτους να διασφαλίσει την αυτονομία του και να έχει αντιστάσεις στο πελατειακό σύστημα; Θεωρείτε ότι χρειάζεται να δημιουργηθεί μια "διοικητική ελίτ" στην δημόσια διοίκηση που να παρακολουθεί την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων; Και πως; Πιστεύετε ότι η Εθνική σχολή δημόσιας διοίκησης, η οποία έχει εμπνευστεί και από την Γαλλική ΕΝΑ (École nationale d'administration), με την παρούσα δομή της και δυναμική μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση; 7. Εκφράζετε την άποψη ότι τα υπουργεία θα πρέπει να περιοριστούν σε επιτελικές αρμοδιότητες εκχωρώντας τις υποστηρικτικές αρμοδιότητες στο ιδιωτικό τομέα, και τις εκτελεστικές στα άλλα επίπεδα διοίκησης, και τοπικής αυτοδιοίκησης και εξειδικευμένους εκτελεστικούς τεχνικούς οργανισμούς. Έχετε κάποια εκτίμηση για την μορφή και το μέγεθος μια τέτοιας μεταρρύθμισης; 8. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τις ετήσιες συστάσεις για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου δίνει πολιτική έμφαση σε τομείς προτεραιότητας, όπως η δικαιοσύνη και η διοικητική ικανότητα, και η μείωση της γραφειοκρατίες θεωρώντας τα κρίσιμα εμπόδια για την ανταγωνιστικότητα κυρίως των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών. Η χώρα μας βέβαια εξαιρείται γιατί συμμετέχει στο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, το μνημόνιο δηλαδή. Εκτός από τις μνημονικές δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις στην δημόσια διοίκηση, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, προϋπόθεση για την χρηματοδότηση είναι η ύπαρξη στρατηγικού πλαισίου πολιτικής και μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης καθώς και η ύπαρξη στρατηγικής για την ψηφιακή ανάπτυξη. Υπάρχει επίσης το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μεταρρύθμισης Δημοσίου Τομέα 2014-2020 καθώς επίσης και το νέο πρόγραμμα τεχνικής βοήθειας της Επιτροπής για την στήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε όλες τις χώρες από το οποίο Ελλάδα επωφελείται ήδη. Γενικά, ποσό σημαντική θεωρείτε την συμβολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των άλλων θεσμικών οργάνων στην προώθηση και στήριξη των μεταρρυθμίσεων στη Δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα? Τι άλλο θα προσδοκούσε η Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Page 2
9. Μπορεί η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων εξουσιών και πόρων με ταυτόχρονη μετάθεση της πολιτικής ευθύνης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο να συμβάλουν στην βελτίωση της δημόσιας διοίκησης και στην καλλίτερη διαχείριση? Θα ήταν κατά τη γνώμη σας ένας αποτελεσματικός τρόπος να λυθεί ο γόρδιος δεσμός "δημόσια διοίκηση"? 10. Ποιο είναι το κόστος για την ελληνική κοινωνία και οικονομία του φαινομένου πολυνομίας, κακονομίας και απουσίας κωδικοποίησης της νομοθεσίας? 11. Τι σημαίνει "Καλή Νομοθέτηση" και πώς θα εφαρμοστεί (Ανάλυση Κανονιστικών Επιπτώσεων, ριζική κωδικοποίηση, διαβούλευση και η απλούστευση των διαδικασιών, κλπ.)? 12. Ποιος είναι ο ρόλος που μπορεί και πρέπει να παίξει η τεχνολογία στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης και της δικαιοσύνης? 13. Μπορούν να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις, χωρίς μεταρρυθμιστές? Είναι εφικτή η μεταρρύθμιση ενός συγκεκριμένου τομέα, χωρίς την ενεργό συμμετοχή του ανθρώπινου δυναμικού του συγκεκριμένου τομέα? Page 3
Για την δικαιοσύνη 1. Σύμφωνα με το άρθρο 90, παράγραφος 5 του Συντάγματος, οι προαγωγές στις θέσεις των προέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας. Θεωρείτε ότι αυτό αποτελεί πρόβλημα και ότι μπορεί να βελτιωθεί; 2. Θεωρείτε ότι η δημιουργία συνταγματικού δικαστηρίου θα ήταν ωφέλιμη για τη χώρα; 3. Πως εξηγείτε το γεγονός ότι μετά το σκάνδαλο του παραδικαστικού κυκλώματος πριν 10 χρόνια, ουδείς δικαστής έχει έκτοτε διωχθεί για διαφθορά; Γενικότερα, θεωρείτε ότι οι Έλληνες δικαστές στο σύνολό τους τόσο στις αστικές όσο και στις ποινικές υποθέσεις είναι γενικώς αδιάφθοροι; 4. Έχετε γνώση προσπάθειας επηρεασμού των δικαστών από την πολιτική εξουσία; 5. Πως εξηγείτε το γεγονός ότι παρόλα τα κονδύλια που διετέθησαν και τις επανειλημμένες δεσμεύσεις των ελληνικών κυβερνήσεων η πρόοδος στο τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης είναι ασήμαντη; 6. Πως εξηγείτε το γεγονός ότι ενώ ο αριθμός των δικαστών στην Ελλάδα είναι σχετικά υψηλός σε σχέση με το πληθυσμό και σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και οι αμοιβές τους υψηλές σε σχέση με τον πλούτο της χώρας, η παραγωγικότητά τους είναι ιδιαίτερα χαμηλή με αποτέλεσμα καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης από τις υψηλότερες στην ΕΕ; 7. Διαθέτουμε 29 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους έναντι 19 δικαστών του ευρωπαϊκού μέσου όρου και χρειαζόμαστε 510 ημέρες εργασίας για να τελεσιδικήσει μία υπόθεση όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 170 ημέρες (στοιχεία 2012). 8. Μπορούν εναλλακτικές δυνατότητες προς το δικαστικό σύστημα (διαιτησία κλπ.) να βοηθήσουν στην υπέρβαση των εμποδίων για την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας της κοινωνίας και της οικονομίας? 9. Λέγεται ότι η πολυνομία και κακονομία επηρεάζουν την ορθή και ταχεία απονομή της δικαιοσύνης. Μπορεί η δικαιοσύνη να συμβάλει στην μείωση της πολυνομίας και κακονομίας? Αν ναι, πως? Πιο συγκεκριμένα, ο νομοτεχνικός έλεγχος του ΣτΕ πρέπει να πάρει άλλη μορφή, να επεκταθεί? 10. Πως αντιμετωπίζει η δικαστική αρχή τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου οι οποίες έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια της κρίσης? Τι θα έπρεπε κατά τη γνώμη σας να κάνει? 11. Το Ευρωπαϊκό / κοινοτικό δίκαιο ενσωματώνεται στο εθνικό και το πρώτο υπερισχύει του δεύτερου. Όμως στην πράξη, συχνά το εθνικό δίκαιο συνεχίζει να εφαρμόζεται παράλληλα και ενάντια στο κοινοτικό δίκαιο και σε περίπτωση Page 4
σύγκρουσης/διαμάχης τα δικαστήρια να επιλαμβάνονται των υποθέσεων. Δεδομένης της καθυστέρησης απονομής δικαιοσύνης, τι πρέπει να κάνει ο πολίτης? Μπορεί να κάνει κάτι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή? 12. Ποιος ο ρόλος του δικαστή στην απονομή της δικαιοσύνης κατά την παρατεταμένη περίοδο οικονομικής κρίσης; 13. Πια αναλυτικά: Ο δικαστής δεν παράγει τον νόμο τον αναζητεί, τον βρίσκει και τον εφαρμόζει. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αύξηση της απαξίας των οικονομικών εγκλημάτων (σε νομοθετικό επίπεδο) καθώς και θέσπιση μέτρων για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας. 14. Κατά το δικαστικό έλεγχο της νομιμότητας αυτών των μέτρων (κυρίως συνταγματικότητας) καθώς και κατά την εκδίκαση οικονομικών υποθέσεων, η ιδεολογική και προσωπική θέση του δικαστή επηρεάζει (και σε ποιο βαθμό) το αποτέλεσμα των δικών? Οι ίδιοι οι δικαστές που αποτελούν μέλη αυτής της οικονομικά δοκιμαζομένης χώρας επηρεάζονται ως προς την αυστηρότητα των ποινών? Page 5