Διπλωματική Εργασία του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ: ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΣΥΡΜΑΤΗΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Διπλωματική Εργασία του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών Καραφυλλάκη Ρουσσέτου του Αντωνίου Αριθμός Μητρώου: 5037 Θέμα «Ανάπτυξη & Υλοποίηση Ιστότοπου για τη διενέργεια Ηλεκτρονικών Δημοπρασιών» Επιβλέπων Κουκιάς Μιχαήλ Επίκουρος Καθηγητής Αριθμός Διπλωματικής Εργασίας: Πάτρα, Ιούλιος 2014

2

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Πιστοποιείται ότι η Διπλωματική Εργασία με θέμα «Ανάπτυξη & Υλοποίηση Ιστότοπου για τη διενέργεια Ηλεκτρονικών Δημοπρασιών» Του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Καραφυλλάκη Ρουσσέτου του Αντωνίου Αριθμός Μητρώου: 5037 Παρουσιάστηκε δημόσια και εξετάστηκε στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών στις.../../ Ο Επιβλέπων Ο Διευθυντής του τομέα Κουκιάς Μιχαήλ Επίκουρος Καθηγητής Φακωτάκης Νικόλαος Καθηγητής 3

4

Αριθμός Διπλωματικής Εργασίας: Θέμα: «Ανάπτυξη & Υλοποίηση Ιστότοπου για τη διενέργεια Ηλεκτρονικών Δημοπρασιών» Φοιτητής: Καραφυλλάκης Ρουσσέτος Επιβλέπων: Κουκιάς Μιχαήλ Επίκουρος Καθηγητής Περίληψη Η παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζει την ανάπτυξη ενός διαδικτυακού ιστότοπου (website) προς τη διενέργεια ηλεκτρονικών δημοπρασιών. Ως ηλεκτρονική δημοπρασία ορίζεται η δημοπρασία που διενεργείται με χρήση σύγχρονων διαδικτυακών και υπολογιστικών υπηρεσιών. Σε αυτή την εργασία υλοποιούμε έναν ιστότοπο που αναφέρεται σε χρήστες του ελλαδικού χώρου που θέλουν να πουλήσουν ή να αγοράσουν εξαρτήματα υλικού Η/Υ. Κύριο αντικείμενο της ανάπτυξης αποτέλεσε η δημιουργία ορθού κώδικα που θα διαχειρίζεται τη διαδικασία των προσφορών (bid) που πραγματοποιούν οι χρήστες και του αντίστοιχου κώδικα για τη δημιουργία δημοπρασιών εκ μέρους των χρηστών. Οι χρήστες μπορεί να είναι απλοί, οι οποίοι έχουν μόνο δικαίωμα περιήγησης στον ιστότοπο, χωρίς τη δυνατότητα δημιουργίας δημοπρασιών και εκτέλεσης προσφορών ή εγγεγραμμένοι, οι οποίοι μπορούν να εκμεταλλευθούν τις πλήρεις δυνατότητες του ιστότοπου. Η υλοποίηση του εγχειρήματος επιτεύχθηκε με τη χρήση ευρέως διαδεδομένων τεχνολογιών & γλωσσών προγραμματισμού διαδικτύου ανοιχτής προέλευσης (open source). Συγκεκριμένα έγινε χρήση της τεχνολογίας PHP έκδοσης 5 για τον προγραμματισμό της πλευράς του διακομιστή διαδικτύου (server side scripting) και των τεχνολογιών HTML έκδοση 5, Javascript (βιβλιοθήκη JQUERY έκδοση 1.11.1), AJAX για τον προγραμματισμό της πλευράς του χρήστη (client side scripting). Ταυτόχρονα έγινε χρήση του διαδικτυακού πλαισίου (web framework) bootstrap, το οποίο ενσωματώνει μία ειδική δομή σχεδιασμού & εικαστικού περιεχομένου περιλαμβάνοντας κλάσεις, εφαρμογές Javascript και τεχνικές της τεχνολογίας CSS για την εμφάνιση και τις λειτουργίες της διεπαφής του χρήστη. 5

6

Abstract This thesis presents the development of a website for conducting electronic auctions. Electronic auction is defined as an auction conducted using modern internet and computing services. In this work, we implement a website that refers to users from Greece who want to sell or buy Computer Hardware. The main object of the development was the core code that manages the process of bidding made by users and the corresponding code for creating auction by users. There may be normal users, having only browsing rights, without the capability of creating and executing auction deals or registered ones, who may experience the full capabilities of this website. The implementation of the project was achieved using widely available open source internet technologies and programming languages. We used PHP version 5 for the webserver s side scripting and HTML version 5, Javascript (JQUERY library version 1.11.1), AJAX for the client s side scripting. At the same time, we made use of bootstrap web framework, which incorporates a special structure design & visual content including classes, applications Javascript and CSS techniques technology for the appearance and functionality of user interface. 7

8

Πρόλογος Η παρούσα διπλωματική εργασία με τίτλο «Ανάπτυξη & Υλοποίηση Ιστότοπου για τη Διενέργεια Ηλεκτρονικών Δημοπρασιών» ασχολείται με τη δημιουργία ενός συστήματος διεξαγωγής ηλεκτρονικών δημοπρασιών. Τους χρήστες του συστήματος αποτελούν χρήστες του Διαδικτύου. Σκοπός του συστήματος είναι σε πρώτη φάση να αποτελέσει την πλατφόρμα που προσφέρει το μηχανισμό διεξαγωγής δημοπρασιών και επαφής των χρηστών, παρέχοντας αυξημένες δυνατότητες σε μοντέρνο περιβάλλον διεπαφής χρήστη. Η τελική οικονομική και προϊοντική συναλλαγή αποτελεί ευθύνη των χρηστών. Προβλέπεται σε μελλοντικές αναβαθμίσεις να προστεθεί η δυνατότητα οικονομικών συναλλαγών μέσω του συστήματος. Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο Εργαστήριο Ενσύρματης Τηλεπικοινωνίας του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επίκουρο καθηγητή κ. Κουκιά Μιχαήλ για την προσφορά του στην εκπόνηση της παρούσης διπλωματικής εργασίας. Επίσης για την υπομονή, την επιείκεια και τη βοήθεια που επέδειξε στις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν. Επιπλέον θα ήθελα να ευχαριστήσω το φίλο μου Καλαϊτζίδη Θεόδωρο για την πολύτιμη βοήθεια και συμβουλές του στην αντιμετώπιση μερικών εξιδεικευμένων προβλημάτων. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την Αρακά Σοφία για τη στήριξή της κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της παρούσης διπλωματικής εργασίας. Τέλος τους γονείς μου για τη συμπαράσταση που έχουν επιδείξει κατά τα χρόνια της φοιτητικής μου σταδιοδρομίας. 9

10

Περιεχόμενα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ & ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΕΣ 15 2.1 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ 15 2.1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 15 2.1.2 ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 16 2.1.3 ΜΟΝΤΕΛΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 17 2.2 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ 17 2.2.1 ΤΥΠΟΙ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΩΝ 18 2.2.2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ 20 2.2.3 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑΣ 24 2.2.4 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΩΝ 25 2.2.5 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΩΝ 25 2.2.6 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΝΩΣΤΩΝ ΙΣΤΟΤΟΠΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΩΝ 26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΝΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ 27 3.1 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΣΤΟΤΟΠΩΝ 27 3.2 ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ 28 3.3 ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΤΗΣ ΙΣΤΟΥ (WEB SERVER) APACHE 28 3.4 ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ SQL 29 3.5 ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΑΣΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ MySQL 30 3.6 ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ (ΣΕΝΑΡΙΩΝ) PHP 31 3.7 ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ (ΣΕΝΑΡΙΩΝ) Javascript jquery 32 3.8 ΓΛΩΣΣΑ ΣΗΜΑΝΣΗΣ HTML 33 3.9 ΓΛΩΣΣΑ CSS 34 3.10 ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ (WEB FRAMEWORK) BOOSTRAP 34 3.11 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ AJAX 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ 37 4.1 ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 37 4.2 ΣΧΕΣΙΑΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ & ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ 38 4.2.1 ΠΙΝΑΚΑΣ category 39 4.2.2 ΠΙΝΑΚΑΣ user 40 11

4.2.3 ΠΙΝΑΚΑΣ auction 41 4.2.4 ΠΙΝΑΚΑΣ bid 43 4.2.5 ΠΙΝΑΚΑΣ image 44 4.2.6 ΠΙΝΑΚΑΣ message 45 4.2.7 ΠΙΝΑΚΑΣ feedback 46 4.2.8 ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ 47 4.3 ΔΟΜΗ& ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΥΝΑΜΙΚΩΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ 48 4.3.1 layout.php 49 4.3.2 index.php 50 4.3.3 auction.php 51 4.3.4 category.php 52 4.3.5 login.php 53 4.3.6 register.php 53 4.3.7 process_reg.php 54 4.3.8 logout.php 55 4.3.9 create_auction.php 56 4.3.10 process_auction.php 57 4.3.11 bid.php 57 4.3.12 message.php 58 4.3.13 process_message.php 58 4.3.14 contact.php 59 4.3.15 policy.php 59 4.3.16 faq.php 59 4.3.17 profile.php 60 4.3.18 search.php 60 4.3.19 init.php 60 4.3.20 helpers.php 61 4.3.21 user.php 61 4.3.22 batch.php 61 4.3.23 async.php 61 4.4 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ & ΕΠΙΛΥΣΗ 62 4.5 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΕΙΣ 63 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 65 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 67 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός της παρούσης διπλωματικής εργασίας αποτέλεσε η ανάπτυξη και υλοποίηση ενός ιστότοπου ηλεκτρονικών δημοπρασιών. Οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες ως θέμα εντάσσονται στην κατηγορία του ηλεκτρονικού εμπορίου, το οποίο ορίζουμε ως το εμπόριο που παρατηρείται και ολοκληρώνεται αποκλειστικά με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, εν προκειμένω ηλεκτρονικών υπολογιστών, Διαδικτύου και των αντίστοιχων τεχνολογιών. Αντίστοιχα ως ηλεκτρονική δημοπρασία ορίζεται η δημοπρασία που πραγματοποιείται και εκτελείται με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων. Το μεγάλο πλεονέκτημα συναλλαγών οποιασδήποτε μορφής ηλεκτρονικού εμπορίου είναι πως μπορούν να πραγματοποιηθούν εξ αποστάσεως. Επομένως η φύση της λειτουργίας τους είναι τέτοια που ο καταλληλότερος χώρος ανάπτυξης αντίστοιχων εφαρμογών αποτελεί το Διαδίκτυο. Με αυτό το σκεπτικό επιλέχτηκε η ανάπτυξη ενός διαδικτυακού ιστότοπου με κύριο μέλημα την ορθή υλοποίηση του μηχανισμού δημοπρασιών. Πρώτο μέλημα στη μελέτη της εργασίας αποτέλεσε ο σχεδιασμός της Σχεσιακής Βάσεως Δεδομένων (ΣΔΒΔ) και του Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων (ΜΟΣ) του ιστότοπου. Η υλοποίηση έγινε με χρήση της τεχνολογίας MySQL. Επόμενο βήμα ήταν η υλοποίηση της εφαρμογής ηλεκτρονικών δημοπρασιών και η αποτύπωση του μηχανισμού τους, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη χρήση των τεχνολογιών HTML (Γλώσσα Σήμανσης), PHP (Γλώσσα Προγραμματισμού Διακομιστή), Javascript με χρήση της βιβλιοθήκης jquery (Γλώσσα Προγραμματισμού πλευράς Χρήστη), CSS (Γλώσσα Εμφάνισης Διεπαφής Χρήστη) και Bootstrap (Διαδικτυακό Πλαίσιο). Ο παρών ιστότοπος έχει ως σκοπό να παρέχει τη δυνατότητα σε οποιοδήποτε χρήστη να πουλήσει ή να αγοράσει είδη και υπηρεσίες, να είναι αγοραστής και πωλητής ταυτόχρονα αν το θελήσει. Οι χρήστες είναι χωρισμένοι σε δύο κατηγορίες, τους απλούς χρήστες και τους εγγεγραμμένους. Οι απλοί χρήστες μπορούν να περιηγηθούν στον ιστότοπο και να ελέγξουν δημοπρασίες χωρίς όμως να μπορούν να καταθέσουν προσφορές, ούτε να δημιουργήσουν νέες δημοπρασίες. Οι εγγεγραμμένοι χρήστες μπορούν να επωφεληθούν από τις πλήρεις δυνατότητες της εφαρμογής. Ο ιστότοπος στην παρούσα φάση λειτουργεί ως απλός μεσολαβητής που φέρει σε επαφή χρήστες, παρέχοντάς τους την πλατφόρμα δημιουργίας δημοπρασιών και κατάθεσης προσφορών σε υπάρχουσες δημοπρασίες, κάνοντας χρήση ορθού μηχανισμού διαχείρισης και εξέλιξης αυτών. Το επόμενο βήμα της ανταλλαγής των ειδών και των μισθωμάτων γίνεται με συνεννόηση μεταξύ των εμπλεκομένων μερών-χρηστών 13

με τη λήξη μιας δημοσιοποιημένης δημοπρασίας, έπειτα από προτροπή του συστήματος μέσω αυτοματοποιημένων μηνυμάτων. Όλα τα παραπάνω παρουσιάζονται διεξοδικότερα στη συνέχεια της διπλωματικής εργασίας. Μία συνοπτική παρουσίαση των κεφαλαίων είναι η εξής. Το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί καθαρά εισαγωγικό κεφάλαιο, το οποίο παρέχει γενικές πληροφορίες σχετικά με την διπλωματική εργασία και τη θεματολογίας της, ταυτόχρονα με μικρής έκτασης εξήγηση των κεφαλαίων της. Το δεύτερο κεφάλαιο περιέχει τη θεωρητική ανάλυση των εννοιών που πραγματεύεται η παρούσα διπλωματική εργασίας όσον αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις δημοπρασίες. Το τρίτο κεφάλαιο εξετάζει τις τεχνολογίες διαδικτύου που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη ιστότοπων με έμφαση σε αυτές που επιλέχθηκαν στην παρούσα διπλωματική εργασία. Ταυτόχρονα παρουσιάζονται τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν προς την επίτευξη της ζητούμενης υλοποίησης. Το τέταρτο κεφάλαιο αποτελεί και το κυρίως κομμάτι της διπλωματικής εργασίας. Παρουσιάζει τις προδιαγραφές που τέθηκαν και τον ζητούμενο τρόπο λειτουργίας. Έπειτα εξετάζεται η αρχιτεκτονική του ιστότοπου με παρουσίαση της ΣΔΒΔ και του ΜΟΣ. Τέλος, ακολουθεί παρουσίαση της ιεραρχίας και του τρόπου ενεργοποίησης των δυναμικών ιστοσελίδων, παρέχοντας αναλυτική επεξήγηση των λειτουργιών τους. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύονται τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης και τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Ταυτόχρονα παρουσιάζονται οι προβλεπόμενες μελλοντικές αναβαθμίσεις. Στο τέλος της διπλωματικής εργασίας παρατίθεται η βιβλιογραφία και εν συνεχεία ένα τμήμα από τον κώδικα που χρησιμοποιήθηκε. Συγκεκριμένα ο κώδικας του μηχανισμού διαχείρισης προσφορών και δημιουργίας νέων δημοπρασιών. 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ & ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΕΣ 2.1 Ηλεκτρονικό Εμπόριο Η διαδικασία της συναλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών με χρηματικό αντίτιμο μεταξύ συμβαλλομένων μερών αποτελεί τον ουσιαστικό ορισμό του εμπορίου. Το εμπόριο ως οικονομική δραστηριότητα ήταν μέσο οικονομικής ανάπτυξης περιοχών και προσώπων από την αρχαιότητα και ως σήμερα. Στη συμβατική του μορφή τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να έρθουν σε άμεση φυσική επαφή και επικοινωνία προς την ολοκλήρωση της μιας αγοραπωλησίας ή συναλλαγής. Η εμπορική δραστηριότητα ταυτόχρονα με τη ραγδαία ανάπτυξη του Διαδικτύου έχει αλλάξει ριζικά, ξεκινώντας από τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και καταλήγοντας στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και χρηστών ή και χρηστών μεταξύ τους, με την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ένας τομέας που στο εξωτερικό εξελίσσεται συνεχώς, ενώ και στην Ελλάδα έχει εξελιχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. 2.1.1 Ορισμός Ηλεκτρονικού Εμπορίου Ως ηλεκτρονικό εμπόριο ορίζουμε την εμπορική δραστηριότητα που ολοκληρώνεται με τη χρήση αποκλειστικά ηλεκτρονικών μέσων. Το ηλεκτρονικό εμπόριο στην ουσία αποτελεί μία υπηρεσία εξ αποστάσεως. Η εμπορική δραστηριότητα πραγματοποιείται χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία των συμβαλλόμενων μερών, αγοραστή και πωλητή. Αυτό δίνει τη δυνατότητα να έχουμε συναλλαγές μεταξύ ατόμων και επιχειρήσεων που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές ή και σε διαφορετικές χώρες. Το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να οριστεί ως έμμεσο και άμεσο. Έμμεσο παρατηρείται όταν το στάδιο της παράδοσης των προϊόντων μιας συναλλαγής γίνεται με συμβατικά μέσα διότι τα ίδια τα προϊόντα έχουν φυσικά υπόσταση. Άμεσο ηλεκτρονικό εμπόριο παρατηρείται σε περιπτώσεις ψηφιοποιημένων προϊόντων, όπως ψηφιακά αρχεία ήχου, εικόνας, βίντεο ή και κατασκευής ιστοσελίδας (αποτελεί παροχή υπηρεσιών), όπου η όλη διαδικασία είναι πλήρως ηλεκτρονική. 15

2.1.2 Πεδία εφαρμογής Ηλεκτρονικού Εμπορίου Το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει διάφορες μορφές, εξαρτώμενες από τα συμβαλλόμενα μέρη. Επιχείρηση προς Επιχείρηση (Business to Business B2B) Η χρήση ηλεκτρονικού εμπορίου για τις συναλλαγές μεταξύ δύο επιχειρήσεων καθίσταται απαραίτητη στη σημερινή εποχή και βελτιώνει τη συνεργασία τους. Η απλοποίηση των διαδικασιών αποστολής παραστατικών, προσφορών, εγγράφων με χρήση ηλεκτρονικών μέσω βελτιώνει την εμπειρία αλλά και την ταχύτητα επικοινωνίας. Ταυτόχρονα η δυνατότητα πραγματοποίησης ηλεκτρονικών πληρωμών για την ολοκλήρωση των συναλλαγών μειώνει την πιθανότητα ανθρώπινου σφάλματος. Το ηλεκτρονικό εμπόριο προσφέρει αυξημένες δυνατότητες πληροφόρησης των προσφερόμενων ειδών και των αποθεματικών τους μεταξύ επιχειρήσεων, προμηθευτών και οργανισμών παροχής υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου. Επιχείρηση προς Καταναλωτές (Business to Consumer B2C) Αποτελεί το πιο γνωστό είδος ηλεκτρονικού εμπορίου μέσω της ύπαρξης ηλεκτρονικών καταστημάτων (e-shop). Οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν και να ελέγξουν τα προσφερόμενα προϊόντα της επιχείρησης. Αφού πραγματοποιήσουν τις επιλογές τους, αυτά τοποθετούνται σε ειδικό ψηφιακό καλάθι αγορών. Για την ολοκλήρωση της συναλλαγής καλούνται να εισάγουν τα προσωπικά τους στοιχεία επικοινωνίας καθώς και τον τρόπο αποστολής συναλλαγής και πληρωμής. Συνήθως η πληρωμή γίνεται με τη συμπλήρωση στοιχείων πιστωτικής κάρτας. Η εφαρμογή αυτή του ηλεκτρονικού εμπορίου, παρέχει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να περιηγηθούν σε μία τεράστια ποικιλία ειδών, σε διαφορετικά ηλεκτρονικά καταστήματα που υφίστανται σε διαφορετικές χώρες, να συγκρίνουν τιμές και τελικά να επιλέξουν με γνώμονα το ιδανικό για αυτούς. Καταναλωτές προς Καταναλωτές (Consumer to Consumer C2C) Οι συναλλαγές μεταξύ καταναλωτών αποτελεί είδος με σχετικά μικρή ανάπτυξη στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου, σε σύγκριση με τις άλλες του εφαρμογές. Οι πιο διαδεδομένες αποτελούν οι ηλεκτρονικές μικρές αγγελίες και οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες. Κράτος προς Επιχείρηση Η ομαλή συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων φορέων είναι αντικείμενο αυτού του πεδίου εφαρμογής με βασικά παραδείγματα τις ηλεκτρονικές προμήθειες, τις εισαγωγές και εξαγωγές σε τελωνεία. Επίσης στα πλαίσια της εξέλιξης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, η επιχείρηση έχει την υποχρέωση υποβολής φορολογικών και άλλων στοιχείων και ολοκλήρωσης των υποχρεώσεών της με ηλεκτρονικό τρόπο. 16

Κράτος προς Πολίτη Ως εξέλιξη των υπηρεσιών του κράτους προς τις επιχειρήσεις, οι υπηρεσίες που παρέχει το κράτος στους πολίτες είναι παρόμοιες. Ο πολίτης ολοκληρώνει τις φορολογικές του υποχρεώσεις ηλεκτρονικά, ενώ μπορεί να προμηθεύεται πιστοποιητικά και βεβαιώσεις. 2.1.3 Μοντέλα Ηλεκτρονικών Επιχειρήσεων Τα σημαντικότερα μοντέλα ηλεκτρονικών επιχειρήσεων αποτελούν το ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop), η ηλεκτρονική προμήθεια (e-procurement), η ηλεκτρονική δημοπρασία (e-auction), το ηλεκτρονικό εμπορικό κέντρο (e-mall) και η ηλεκτρονική πύλη (e-portal). Στην παρούσα διπλωματική εργασία αντικείμενο μελέτης αποτέλεσαν οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες, οι οποίες θα παρουσιαστούν στη συνέχεια. 2.2 Ηλεκτρονική Δημοπρασία Η δημοπρασία αποτελεί έναν τρόπο συναλλαγών μεταξύ οντοτήτων και καταναλωτών ή καταναλωτών μεταξύ τους. Η συμβατική μέθοδος διεξαγωγής δημοπρασιών υποχρεώνει τους συμμετέχοντες (πωλητές και ενδιαφερομένους) να βρίσκονται παρόντες σε ενδεδειγμένο χώρο. Συνήθως οι δημοπρασίες ειδών γίνονται μέσω οργανισμών (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο οίκος διεξαγωγής δημοπρασιών Sotheby s), οι οποίοι λειτουργούν ως μεσολαβητές μεταξύ πωλητών και ενδιαφερομένων. Ταυτόχρονα παραλαμβάνουν προμήθεια επί κάθε συναλλαγής, συνήθως ως ποσοστό επί της επικρατέστερης προσφοράς στη λήξη μιας δημοπρασίας. Με τη ανάπτυξη του Διαδικτύου, ήταν φυσικό επακόλουθο οι δημοπρασίες να αποκτήσουν και το αντίστοιχο πεδίο εφαρμογής τους, τις ηλεκτρονικές δημοπρασίες. Προτού όμως αναλυθεί το μοντέλο των ηλεκτρονικών δημοπρασιών, θα παρουσιαστούν και θα ταξινομηθούν τα είδη δημοπρασιών. 17

2.2.1 Τύποι Δημοπρασιών Οι δημοπρασίες μπορούν να ταξινομηθούν σύμφωνα με δύο βασικά κριτήρια. Ως προς το πρώτο κριτήριο, η πιο βασική διάκριση είναι μεταξύ δημοπρασιών Αγγλικής αντίληψης (English Auction), Ολλανδικής αντίληψης (Dutch Auction) και κλειστών δημοπρασιών. Ως προς το δεύτερο κριτήριο ταξινομούνται κυρίως ως Μειοδοτικές και Πλειοδοτικές. Ταξινόμηση ως προς το πρώτο κριτήριο. i. Αγγλικής Αντίληψης English Auction Σε αυτό το είδος δημοπρασιών, ο δημοπράτης θέτει την αρχική τιμή έναρξης της δημοπρασίας. Οι ενδιαφερόμενοι καταθέτουν προσφορές ωσότου σταματήσει η εκδήλωση ενδιαφέροντος. Τότε η διαδικασία σταματάει και το προϊόν κατοχυρώνεται στον ενδιαφερόμενο που έχει πραγματοποιήσει την βέλτιστη προσφορά. ii. Ολλανδικής Αντίληψης Dutch Auction Σε αυτό τον τύπο δημοπρασιών, οι ενδιαφερόμενοι δηλώνουν την ανώτατη δυνατή προσφορά και την ποσότητα ειδών για την οποία ενδιαφέρονται. iii. Κλειστές Δημοπρασίες Αυτός ο τύπος δημοπρασιών αφορά είδη που είναι ακατάλληλα για ανηλίκους. Ταξινόμηση ως προς το δεύτερο κριτήριο. i. Μειοδοτική Δημοπρασία (Reverse Auction Rules) Κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας η αξία των προσφορών χαμηλώνει. Συνήθως επικρατεί η χαμηλότερη προσφορά Ο ενδιαφερόμενος αγοραστής προκαλεί τη δημοπρασία Αποτελεί εξαιρετικά σημαντική μέθοδος δημοπρασιών για οργανισμούς και επιχειρήσεις ευρείας οικονομικής ισχύς Στις μειοδοτικές δημοπρασίες, δημοπράτης είναι ο φορέας που θέλει να αγοράσει προϊόντα ή υπηρεσίες. Οι συμμετέχοντες διαγωνίζονται ως προς τη βέλτιστη τιμή που θα προσφέρουν τα ζητούμενα είδη. Οι μειοδοτικές δημοπρασίες αποτελούν τον επικρατέστερο τύπο που χρησιμοποιείται για προμήθειες. Επίσης παρέχεται η δυνατότητα προκατασκευασμένων κανόνων δημοπρασίας όπως οι παρακάτω. a) Lower Bid Windows (Κερδίζει η μικρότερη προσφορά) Επικρατεί ο συμμετέχων με την προσφορά μικρότερης τιμής Μοναδικότητα του νικητή 18

b) Yankee Rule (Ισχύει μόνο για μειοδοτική δημοπρασία Yankee) Επικρατεί ο συμμετέχων με την προσφορά μικρότερης τιμής Επί ίσων τιμών, επικρατεί ο συμμετέχων που υπέβαλλε προσφορά για μεγαλύτερη ποσότητα Επί ίσων τιμών και ποσοτήτων, επικρατεί ο συμμετέχων που υπέβαλλε προσφορά χρονικά πρώτος Δύναται να υπάρξουν πολλοί επικρατούντες συμμετέχοντες με διαφορετικές τιμές. Αυτό γίνεται στην περίπτωση που η ποσότητα που ενδιαφέρει τον αγοραστή δεν έχει καλυφθεί από προηγούμενους συμμετέχοντες που οι προσφορές τους επικράτησαν c) Dutch Reverse Rule (Ισχύει μόνο για μειοδοτικές δημοπρασίες Ολλανδικής Αντίληψης) Ο συμμετέχων που υποβάλει προσφορά κερδίζει την ποσότητα για την οποία την υπέβαλλε. Στην ουσία ανταποκρίθηκε στην τιμή που προτείνει ο δημοπράτης. Η ποσότητα αυτή δεν δημοπρατείται πλέον Η δημοπρασία συνεχίζει να διεξάγεται με το υπόλοιπο της ποσότητας, εφόσον έχει απομείνει. Δύναται να υπάρξουν πολλοί νικητές με διαφορετικές τιμές και ποσότητες Οι συμμετέχοντες μπορούν να υποβάλλουν προσφορά για το σύνολο ή μέρος της ποσότητας που δημοπρατείται d) Largest Quantity Wins (Κερδίζει η προσφορά για τη μεγαλύτερη ποσότητα) Κερδίζουν οι συμμετέχοντες που πραγματοποιήσαν προσφορά για τη μεγαλύτερη ποσότητα, υπό τον όρο η τιμή να είναι ίση ή μεγαλύτερη από την επιδιωκόμενη τιμή (Reserve Price) Οι προσφορές κατατάσσονται από την μεγαλύτερη ποσότητα ως προς τη μικρότερη Δύναται να υπάρχουν παραπάνω από ένας νικητές ii. Πλειοδοτική δημοπρασία Ο πωλητής διενεργεί την δημοπρασία Συνήθως επικρατέστερη προσφορά είναι η μεγαλύτερη Αποτελεί συχνή και χρήσιμη πρακτική για την εκποίηση πλεονάζοντος υλικού και βοηθά προς την ανεύρεση νέων αγορών Στις πλειοδοτικές δημοπρασίες, ο δημοπράτης ο πουλάει προϊόντα ή υπηρεσίες. Επίσης παρέχεται η δυνατότητα προκατασκευασμένων κανόνων δημοπρασίας όπως οι επόμενοι. 19

a) Highest Bid Wins (Η μεγαλύτερη τιμή κερδίζει) Επικρατεί ο συμμετέχων με την υψηλότερη προσφορά Επικρατεί μόνο ένας συμμετέχων b) Yankee Rule (Ισχύει μόνο για πλειοδοτική δημοπρασία Yankee) Επικρατεί ο συμμετέχων με προσφορά με τη μεγαλύτερη τιμή Επί ίσων τιμών, επικρατέστερος συμμετέχων είναι αυτός με προσφορά για τη μεγαλύτερη ποσότητα Επί ίσων τιμών και ποσοτήτων, επικρατέστερος συμμετέχων είναι αυτός του οποίου η προσφορά προηγήθηκε χρονικά Δύναται να υπάρξουν πολλού νικητές με διαφορετικές τιμές και ποσότητες, εφ όσον η διαθέσιμη ποσότητα δεν καλυφθεί από προηγούμενους νικητές c) Dutch Forward Rule (Ισχύει στις Ολλανδικής Αντίληψης πλειοδοτικές δημοπρασίες) Ο συμμετέχων που υποβάλλει πρώτος προσφορά, ανταποκρινόμενος στην τιμή που προτείνει ο δημοπράτης, κερδίζει την ποσότητα για την οποία την υπέβαλλε Η ποσότητα αυτή δε δημοπρατείται πλέον Η δημοπρασία συνεχίζεται με την υπόλοιπη ποσότητα (αν απέμεινε) και αυτή εμφανίζεται στους ενδιαφερόμενους Δύναται να υπάρξουν πολλού νικητές με διαφορετικές τιμές και ποσότητες d) Largest Quantity Wins (Κερδίζει η προσφορά για τη μεγαλύτερη ποσότητα) Επικρατεί ο συμμετέχων που διεκδικεί τη μεγαλύτερη ποσότητα Επί ίσων ποσοτήτων, επικρατεί ο συμμετέχων με προσφορά μεγαλύτερης τιμής Δύναται να υπάρχουν παραπάνω από ένας νικητές e) Maximize Revenue (Μεγιστοποίηση εσόδων) Επικρατεί ο συμμετέχων με προσφορά όπου μεγιστοποιείται το γινόμενο τιμής επί ποσότητα Επί ίσων προσφορών, επικρατεί η προσφορά που χρονικά πραγματοποιήθηκε πιο γρήγορα Δύναται να υπάρχουν παραπάνω από ένας νικητές 2.2.2 Τι είναι η ηλεκτρονική δημοπρασία Η εξέλιξη των δημοπρασιών στο χώρο της πληροφορικής καταφέρνει να αποχωριστεί τις συμβατικές μεθόδους διεξαγωγής τους. Ο όρος ηλεκτρονική δημοπρασία (e-auction) αφορά τη δημιουργία κατάλληλων δικτυακών τόπων με σκοπό τη διεξαγωγή δημοπρασιών, χωρίς τη φυσική παρουσία των συμβαλλόμενων μερών, αξιοποιώντας τις δυνατότητες σύνδεσης του Διαδικτύου, ιδιωτικών (Private Networks) ή ιδεατά ιδιωτικών 20

δικτύων (VPN Virtual Private Networks). Οι πιο σύγχρονες υλοποιήσεις αφορούν εφαρμογές κα υπηρεσίες όπου οι χρήστες δύναται να προβάλλουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους προς δημοπράτηση μέσω Διαδικτύου. Σε πολλές διαδεδομένες υλοποιήσεις ένας διαπιστευμένος χρήστης μπορεί να προβάλει στον προσωπικό του ιστότοπου, με τη χρήση μιας συνιστώσας, τα προϊόντα που διαθέτει προς δημοπράτηση, να αποδέχεται προσφορές και να διαθέτει ιστορικό στατιστικών στοιχείων των δημοπρασιών του. Η εξέλιξη αυτή προσφέρει τη δυνατότητα στον οποιοδήποτε χρήστη, να μπορεί να βρει αγοραστές για τα προϊόντα του μέσω του Διαδικτύου, χωρίς να διαθέτει προγραμματιστικές γνώσεις, μέσω ενός εύχρηστου και φιλικού προς το χρήστη περιβάλλοντος. Η δημιουργία ενός συστήματος διεξαγωγής ηλεκτρονικών δημοπρασιών περιλαμβάνει διάφορες ενότητες. Κατάλογος δημοπρατούμενων προϊόντων & υπηρεσιών Εγγραφή Μέλους Πιστοποίηση (Verification) Υποστήριξη Επικοινωνία με το σύστημα δημοπρασίας Περιβάλλον Διεπαφής Παραγγελία και Πληρωμή Παρουσίαση πληροφοριών δημοπρασίας Παροχή λίστας συχνών ερωτήσεων (FAQ) Επικοινωνία μεταξύ πελατών (μηνύματα, χώροι συζητήσεως chat rooms) Παροχή δυνατότητας αυτόματης προσφοράς Διανομή προϊόντων Το αν θα περιλαμβάνονται όλες οι ενότητες εξαρτάται από τη φύση της εφαρμογής. Αν σκοπός της εφαρμογής αποτελεί να φέρει σε επαφή τα συμβαλλόμενα μέρη χωρίς να εμπλέκονται στη διαδικασία πληρωμής, αποστολής και διανομής οπότε και επικοινωνούν απευθείας τα συμβαλλόμενα μέρη, τότε οι αντίστοιχες ενότητες παραλείπονται. Κάποιες ενότητες μπορούν παραληφθούν επίσης ανάλογα τις προδιαγραφές του δημιουργού της εφαρμογής, όπως επικοινωνία πελατών μέσω chat rooms (διαθέσιμα μόνο τα μηνύματα) ή η δυνατότητα αυτόματης προσφοράς (κάθε προσφορά καταχωρείται με επιλογή από τον ίδιο τον χρήστη). Θα παραθέσουμε μία μικρή επεξήγηση κάθε ενότητας. 21

i) Κατάλογος δημοπρατούμενων ειδών Η δυνατότητα της εφαρμογής να παρουσιάσει στους ενδιαφερόμενους λίστα με τα προϊόντα προς δημοπρασία. Παρέχει πληροφορίες σχετικά με το προϊόν και ταυτόχρονα μπορεί κάνοντας χρήση πολυμέσων να βελτιστοποιήσει την εμπειρία χρήστη αλλά και να τον διευκολύνει στις αναζητήσεις του. Είναι αναγκαίο αυτές οι πληροφορίες να είναι επαρκείς και πλήρεις, αλλά αυτό επαφίεται και στον δημοπράτη, στην περίπτωση που είναι ένας διαπιστευμένος χρήστης. ii) Εγγραφή μέλους Οι χρήστες ενός διαδικτυακού ιστότοπου μπορεί να είναι περαστικοί, οι οποίοι έχουν δυνατότητα απλής περιήγησης στον ιστότοπο και προβολής των δημοπρασιών. Εν αντιθέσει με τους εγγεγραμμένους χρήστες, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν ενεργά στον ιστότοπο, δημιουργώντας δημοπρασίες ή καταχωρώντας προσφορές. Η καταχώρηση νέων χρηστών γίνεται μέσω ηλεκτρονικής φόρμας με διάφορα απαραίτητα και προαιρετικά στοιχεία, όπως όνομα, επώνυμο, όνομα χρήστη (username), κωδικό πρόσβασης (password), διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email). iii) Πιστοποίηση Με χρήση συστημάτων όπως το 3-D Secure (δημιούργημα της VISA) και παλιότερα του SET (Secure Electronic Transaction, δημιούργημα της σύμπραξης VISA και Mastercard) δύναται να γίνει επιβεβαίωση των συναλλασσόμενων πλευρών. Οι πωλητές επιβεβαιώνονται για την ύπαρξη έγκυρων πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, ενώ και οι αγοραστές επιβεβαιώνονται για τη φερεγγυότητα των πωλητών. Υπάρχουν διάφορες εγγυήτριες αρχές που παρέχουν τέτοιου είδους πιστοποιήσεις όπως η VeriSign, η GlobalSign και άλλες. iv) Υποστήριξη Η υποστήριξη αποτελεί απαραίτητο πυλώνα σε κάθε υπηρεσία και εφαρμογή Διαδικτύου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση βοηθά στη μείωση της ανασφάλειας των πελατών, λόγω της μη ύπαρξης φυσικών προσώπων όπου μπορούν να θέσουν τα ερωτήματά τους. Η υποστήριξη προσφέρει ευχαριστημένους πελάτες, αυξάνοντας την προοπτική επαναχρησιμοποίησης της εφαρμογής. v) Επικοινωνία με το σύστημα δημοπρασίας Η χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι απαραίτητη για να προσφέρει την αμεσότητα που απουσιάζει από την απρόσωπη έκφραση μιας διαδικτυακής εφαρμογής. Ο 22

συγκεκριμένος τρόπος επικοινωνίας μπορεί να χρειαστεί τη δέσμευση υπαλλήλων προς ικανοποίηση της επικοινωνίας των πελατών με το σύστημα. Ταυτόχρονα πολλές φορές η χρήση αυτοματοποιημένων μηνυμάτων από το σύστημα, όπως στην περίπτωση επιτυχούς ή ανεπιτυχούς ολοκλήρωσης μιας δημοπρασίας, εξυπηρετεί την ενημέρωση των συμβαλλομένων μερών. vi) Σχεδίαση του περιβάλλοντος διεπαφής Η διεπαφή χρήστη αποτελεί σημαντικής σημασίας παράμετρος μιας εφαρμογής. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται κανόνες υλοποίησης, όπως η κατηγοριοποίηση των προϊόντων και η αναλυτική περιγραφή τους. Επίσης η χρήση πολυμέσων προτείνεται για τη βέλτιστη πληροφόρηση των ενδιαφερομένων. Τέλος είναι θεμιτό να υπάρχει η δυνατότητα αναζήτησης στην εφαρμογή, δεδομένου της συχνής πολυπλοκότητάς της. vii) Παραγγελία και Πληρωμή Με τη λήξη μιας δημοπρασίας, ο επικρατέστερος συμμετέχων συμπληρώνει μία φόρμα προσωπικών στοιχείων για την αποστολή του είδους παράλληλα με τον τρόπο πληρωμής. Η πληρωμή μπορεί να γίνεται είτε με αντικαταβολή είτε με ηλεκτρονική πληρωμή μέσω πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, είτε με ηλεκτρονική εντολή μεταφοράς χρημάτων, όπου δεσμεύεται το συμφωνηθέν ποσό της προσφοράς από τον τραπεζικό λογαριασμό του αγοραστή και μεταφέρεται στο λογαριασμό του δημοπράτη. viii) Πληροφορίες δημοπρασίας Μία δημοπρασία πρέπει να περιλαμβάνει κάποιες ελάχιστες πληροφορίες ώστε ο αγοραστής να μπορεί να συμμετάσχει, όπως αρχική τιμή, επιδιωκόμενη τιμή και διάρκεια δημοπρασίας. ix) Λίστα Συχνών Ερωτήσεων (FAQ) Πολλές φορές τα ερωτήματα των πελατών επαναλαμβάνονται με μεγάλη συχνότητα. Θεωρείται λοιπόν σκόπιμο να υπάρχει κατάλογος συχνών ερωτήσεων με τις απαντήσεις του. x) Προσωπικά Μηνύματα και δικτυακών χώρων συζητήσεων - Chat Rooms Θεωρείται θεμιτό να επιτρέπεται η επικοινωνία μεταξύ χρηστών είτε προς ολοκλήρωση δημοπρασιών, είτε προς ανταλλαγή απόψεων. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση προσωπικών μηνυμάτων ή δικτυακών χώρων συζητήσεων. xi) Αυτόματη Προσφορά Η επιλογή αυτή προσφέρει στους χρήστες τη δυνατότητα να προσφέρουν ένα ανώτατο ποσό σε μία δημοπρασία. Η αρχική προσφορά που εμφανίζεται είναι αυτή που είναι μεγαλύτερη από την ήδη επικρατέστερη. Αν τυχόν ένας άλλος χρήστης κάνει καλύτερη 23

προσφορά από την εμφανιζόμενη, το σύστημα αυτόματα υποβάλλει προσφορά εκ μέρους του πρώτου χρήστη που είναι μεγαλύτερη από αυτή που έγινε, ως ότου τελικά φτάσει το ανώτατο ποσό που προσέφερε. xii) Διανομή Η διανομή των προϊόντων των δημοπρασιών μπορεί να γίνει είτε με συμβατικά μέσα αν αποτελούν φυσικά είδη, είτε με ηλεκτρονικές μεθόδους εφ όσον αποτελούν ψηφιακά είδη. Δύναται να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε διαθέσιμο μέσο αποστολής. 2.2.3 Η διαδικασία της ηλεκτρονικής δημοπρασίας Θα παρουσιαστούν συνοπτικά τα βήματα της διεξαγωγής μιας ηλεκτρονικής δημοπρασίας. Δημοπράτης αποτελεί το σύστημα διαχειρίσεων των ηλεκτρονικών δημοπρασιών. Ο δημοπράτης καλεί τους πωλητές να καταθέσουν μία πρόταση δημοπρασίας, προσδιορίζοντας τις αναγκαίες παραμέτρους Οι αγοραστές ενημερώνονται για τις παραμέτρους αυτές που συνήθως είναι η Τιμή Έναρξης (Opening Price), η Επιδιωκόμενη Τιμή (Reserved Price), το Βήμα Δημοπρασίας (Bid Increment), η Διάρκεια Δημοπρασίας, το Νόμισμα και την Αυτόματη Υποβολή Προσφορών (Proxy Bidding) Ο δημοπράτης παρέχει το κατάλληλο λογισμικό και την αντίστοιχη εκπαίδευση Με την έναρξη μιας δημοπρασίας, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλλουν τις προσφορές τους. Αποδεκτές γίνονται όσες τηρούν το ελάχιστο όριο διαφοράς ή το βήμα δημοπρασίας, έπειτα από έλεγχο. Με τη λήξη της χρονικής διάρκειας της δημοπρασίας, ο δημοπράτης τη διακόπτει. Η διάρκεια της επαφίεται στον πωλητή μέσω των αντίστοιχων επιλογών. Ο δημοπράτης δύναται να εξετάσει τις προσφορές ώστε να λάβει υπόψιν του και άλλες παραμέτρους πέραν της τιμής. Ο πωλητής έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τις προσφορές. Όλοι οι συμμετέχοντες ενημερώνονται για τις εξελίξεις και τα τελικά αποτελέσματα. Κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας η ταυτότητα των συμμετεχόντων παραμένει άγνωστη. Συνήθως στους διαδικτυακούς ιστότοπους η συμμετοχή των αγοραστών είναι δωρεάν, ενώ πολλές φορές οι πωλητές καταβάλλουν προμήθεια στο δημοπράτη ποσοστιαία της τελικής τιμής που τους προσφέρθηκε. 24

2.2.4 Πλεονεκτήματα ηλεκτρονικών δημοπρασιών Οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες προσφέρουν αυξημένα πλεονεκτήματα σε αγοραστές και πωλητές Πλεονεκτήματα αγοραστή Βελτιωμένη προσβασιμότητα Αυξημένη αμεσότητα Αυτόματη διαχείριση προσφορών Παράλληλο μοντέλο δημοπρασίας Ανωνυμία Αυξημένες δυνατότητες προσφορών Εργαλεία εντοπισμού προϊόντων Πλεονεκτήματα πωλητή Απουσία άγχους λόγω παράλληλου μοντέλου δημοπρασιών Συνεχής διάθεση προϊόντων Μείωση του κόστους διαδικασίας 2.2.5 Μειονεκτήματα ηλεκτρονικών δημοπρασιών Όπως και κάθε εφαρμογή στον πραγματικό ή τον ψηφιακό κόσμο μπορεί να έχει μειονεκτήματα, που συνήθως υποσκελίζονται από τα παρεχόμενα πλεονεκτήματα. Μερικά μειονεκτήματα των ηλεκτρονικών δημοπρασιών είναι τα εξής: Λαθεμένες κρίσεις λόγω πίεσης χρόνου. Οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες και συγκεκριμένα οι αγοραστές δε λαμβάνουν υπόψιν τη σχέση ποιότητας προς τιμή, αλλά επικρατεί η λογική της χαμηλότερης τιμής. Πολλές εταιρίες αποθαρρύνονται από τη συμμετοχή τους σε ηλεκτρονικές δημοπρασίες λόγω της συχνά επικρατούσας λογικής της χαμηλότερης τιμής. Οι συμμετέχοντες δύναται να μην μπορούν να ελέγξουν τις προδιαγραφές τους ή τους όρους των συμβολαίων. Υπάρχει πιθανότητα αδιαφάνειας στις περιπτώσεις αξιολόγησης προϊόντων από πελάτες. Οι αντίστροφες δημοπρασίες δύναται να βλάψουν τη φήμη ενός αγοραστή μακροπρόθεσμα, υποκινώντας έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ αυτού και των προμηθευτών του. 25

Η ανωνυμία βλάπτει τη συνεργασία αγοραστών και προμηθευτών λόγω της μικρής παροχής πληροφοριών. Μπορεί να εμφανιστεί το φαινόμενο του ενδιαφερομένου φάντασμα με σκοπό την αύξηση της τιμής ενός προϊόντος. Η αύξηση της δημοτικότητας των δημοπρασιών έχει αυξήσει και τις περιπτώσεις εξαπάτησης των καταναλωτών. 2.2.6 Ηλεκτρονικές διευθύνσεις γνωστών ιστότοπων ηλεκτρονικών δημοπρασιών Η επέκταση του Διαδικτύου οδήγησε στη δημιουργία διαφόρων ιστότοπων που κάλυπταν τις ανάγκες των χρηστών για ηλεκτρονικές δημοπρασίες. Οι πιο γνωστοί ιστότοποι αυτού του είδους είναι οι εξής: ebay - http://www.ebay.com/ (Ο πιο γνωστός του είδους) OnLine Auction - http://www.onlineauction.com/ ebid - http://www.ebid.net/ emarket - http://www.emarket.gr/ (Γνωστός ελληνικός εκπρόσωπος του είδους) 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΝΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ 3.1 Ανάπτυξη ιστότοπων Η ανάπτυξη του Διαδικτύου από τις αρχές της δεκαετίας του 90 ως σήμερα είναι ραγδαία. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του, εξελίχθηκαν και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη των διαθέσιμων ιστότοπων. Ξεκινώντας από στατικές ιστοσελίδες αποτύπωσης περιεχομένου στο φυλλομετρητή του χρήστη και οδηγούμενοι στη χρήση δυναμικών ιστοσελίδων. Οι δυναμικές ιστοσελίδες έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα της εύκολης εναλλαγής περιεχομένου λόγω της λειτουργίας τους σε συνεργασία με Σχεσιακές Βάσεις Δεδομένων, εξοικονομώντας προγραμματιστικό χρόνο. Αν και για απλούς χρήστες η χρήση στατικών ιστοσελίδων είναι αρκετή για τις ανάγκες τους, για μεγάλες εφαρμογές που έχουν μεγάλο όγκο πληροφοριών και χρηστών, η ανάπτυξη δυναμικών ιστοσελίδων αποτελεί αναγκαία πρακτική. Ταυτόχρονα αναπτύχθηκαν τεχνικές που εξέλιξαν την διεπαφή χρήστη, αυξάνοντας την αλληλεπίδραση του χρήστη με τον εκάστοτε ιστότοπο και βελτιώνοντας την εμπειρία πλοήγησης. Η ανάπτυξη δυναμικών ιστοσελίδων δύναται να πραγματοποιηθεί με τη χρήση διαφόρων εργαλείων, γλωσσών προγραμματισμού και βάσεων δεδομένων. Ως προς την πλευρά του εξυπηρετητή, συνήθεις χρησιμοποιούμενα είναι οι γλώσσες προγραμματισμού PHP, ASP, Perl και η Python. Σκοπός του εξυπηρετητή ιστού είναι να αποδώσει σε κώδικα σήμανσης HTML το περιεχόμενο των ιστοσελίδων στο φυλλομετρητή ιστού του χρήστη με το που τον επισκεφθεί (η επίσκεψη αποτελεί αίτηση του χρήστη προς τον εξυπηρετητή). Ταυτόχρονα ο εξυπηρετητής ιστού πρέπει να μπορεί να αναγνωρίζει το είδος της γλώσσας προγραμματισμού που φιλοξενεί. Συνήθεις τύποι εξυπηρετητών ιστού αποτελούν οι Apache της Apache και IIS της Microsoft. Ως προς τον προγραμματισμό της πλευράς του χρήστη η πιο πλέον διαδεδομένη γλώσσα είναι η Javascript, η οποία με το πέρασμα των χρόνων έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό, ειδικά με την προσθήκη ειδικών βιβλιοθηκών όπως η jquery ή ενώσεων τεχνολογιών όπως η AJAX. Τέλος ως προς το κομμάτι της βάσεως δεδομένων ο προγραμματισμός της γίνεται με τη χρήση της γλώσσας SQL. Η υλοποίησή της μπορεί να γίνει από διάφορες επιλογές με διαφορετικές δυνατότητες που προσφέρονται είτε ελεύθερα, είτε επί αμοιβής, με τις πιο διαδεδομένες να αποτελούν οι MySQL, Microsoft SQL Server και Oracle. 27

3.2 Τα εργαλεία που επιλέχθηκαν Το κατασκευαστικό κομμάτι της παρούσης διπλωματικής εργασίας επιτεύχθηκε με τη χρήση τεχνολογιών και εργαλείων που ανήκουν στην κατηγορία του ελεύθερου λογισμικού (Open Source Software). Η χρήση ελεύθερου λογισμικού κρίθηκε αναγκαία λόγω προφανώς οικονομικών δυνατοτήτων, αλλά και επειδή η εξέλιξη και η υποστήριξη τους είναι τέτοια που παραμένουν οι επικρατέστερες λύσεις στην κατασκευή εφαρμογών Διαδικτύου. Συγκεκριμένα έγινε χρήση του πακέτου XAMPP, το οποίο παρέχει πλήρεις δυνατότητες εξυπηρετητή ιστού διαθέτοντας ενσωματωμένα τον εξυπηρετητή ιστού Apache, το σύστημα διαχείρισης βάσης δεδομένων MySQL (μέσω της εφαρμογής phpmyadmin) και διερμηνείς (interpreters) για τις γλώσσες προγραμματισμού PHP, Perl και άλλες. Επίσης χρησιμοποιήθηκε το διαδικτυακό πλαίσιο Bootstrap έκδοσης 2.3.2, το οποίο αποτελεί μία συλλογή εργαλείων για τον προγραμματισμό και την παραμετροποίηση της πλευράς του χρήστη ενσωματώνοντας τεχνολογίες CSS και τη βιβλιοθήκη jquery. Επίσης στην περιοχή μηνυμάτων χρησιμοποιήθηκε η τεχνολογία AJAX, που προσφέρει ασύγχρονα αιτήματα Javascript. Τέλος η συγγραφή κώδικα έγινε με τη χρήστη του λογισμικού Notepad++. Ως προς το προγραμματιστικό κομμάτι, ο προγραμματισμός της πλευράς του εξυπηρετητή έγινε με τη χρήση της γλώσσας PHP έκδοσης 5.5, όπου ο εξυπηρετητής Apache είναι έκδοσης 2.4.7. Ο προγραμματισμός της πλευράς του χρήστη έγινε με τη χρήση της βιβλιοθήκης jquery έκδοσης 1.11.1 της γλώσσας Javascript. Η εμφάνιση της διεπαφής χρήστη παραμετροποιήθηκε με τη χρήση της τεχνολογίας CSS. Η απόδοση των ιστοσελίδων στο φυλλομετρητή χρήστη μέσω κώδικα της γλώσσας σήμανσης HTML, έγινε σεβόμενοι τις αρχές που ορίστηκαν στην έκδοση 5 της γλώσσας. Το σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων MySQL που χρησιμοποιήθηκε ήταν γενικής έκδοσης 5. Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε τις βασικότερες τεχνολογίες που χρησιμοποιήθηκαν στην ανάπτυξη του ιστότοπου της παρούσης διπλωματικής εργασίας. 3.3 Εξυπηρετητής Ιστού (Web Server) Apache Ο εξυπηρετητής Apache είναι ένας HTTP εξυπηρετητής ανοιχτού κώδικα, ο οποίος μπορεί να εγκατασταθεί σε πολλαπλά λειτουργικά συστήματα (cross platform). Είναι ο πλέον δημοφιλής εξυπηρετητής ιστού στο Διαδίκτυο, παρέχοντας τη δυνατότητα να φιλοξενήσει είτε στατικές, είτε δυναμικές ιστοσελίδες και διερμηνείς για τις γλώσσες 28

προγραμματισμού PHP, Perl, Python και άλλες. Ταυτόχρονα παρέχει υποστήριξη πρωτοκόλλων SSL και TLS, σχήματα και επεκτάσεις ταυτοποίησης. Εικόνα 1 - Παροχές Εξυπηρετητή Apache Ο Apache μπορεί να παραμετροποιηθεί σε μέγιστο βαθμό για αναβάθμιση των λειτουργιών του και με τα ολοκληρωμένα πακέτα υποστήριξης, όπως το XAMPP που χρησιμοποιήθηκε, η εγκατάστασή του έχει γίνει μία αρκετά εύκολη διαδικασία. 3.4 Βάσεις Δεδομένων και Γλώσσα Προγραμματισμού SQL Οι βάσεις δεδομένων (databases) αποτελούν μία ψηφιακή δομή αποθήκευσης και ομαδοποίησης δεδομένων υπό την μορφή πινάκων. Η χρήση τους προϋποθέτει μία λογική συσχέτιση μεταξύ των δεδομένων αυτών και ταυτόχρονα να υπάρχει μία κεντρική διαχείριση αυτών. Μία βάση δεδομένων αποτελείται από πίνακες με μία ή πολλές στήλες, όπου κάθε στήλη περιέχει συγκεκριμένο είδος δεδομένων. Είναι θεμιτό για την ορθή κατανόηση των πινάκων, η ονοματολογία των στηλών να αποδίδει ως ένα βαθμό το περιεχόμενό τους. Ταυτόχρονα υπάρχει ο περιορισμός της μονολεκτικής ονομασίας, οπότε για πιο περιγραφική ονομασία χρησιμοποιείται ο δείκτης _ (κάτω παύλα underscore) για σύνδεση δύο ή περισσότερων λέξεων και δημιουργία μονολεκτικής περιγραφής, είναι θεμιτό όμως η ονομασία αυτή να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη. 29

Με χρήση βάσεων δεδομένων μπορούμε να δημιουργήσουμε σχεσιακές βάσεις δεδομένων, όπου πραγματοποιούμε συσχέτιση μεταξύ πεδίων (στηλών) διαφορετικών πινάκων ή και διαφορετικών βάσεων. Έτσι πολλές φορές ένα πεδίο ενός πίνακα έχει συσχέτιση με πεδίο ενός διαφορετικού πίνακα, ή με πεδία από πολλούς διαφορετικούς. Επίσης μπορεί να υπάρχει συσχέτιση πολλών πεδίων ενός πίνακα με πολλά πεδία ενός άλλου. Η δημιουργία και ο προγραμματισμός των βάσεων δεδομένων επιτυγχάνεται με τη χρήση της γλώσσας ειδικού σκοπού SQL (Structured Query Language). Αποτελεί γλώσσα απόδοσης ερωτημάτων προς τη βάση δεδομένων και παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας, διαγραφής, ενημέρωσης και ανάκτησης εγγραφών από αυτήν. Παρέχει λίγες εντολές, αλλά η σωστή χρήση τους παρέχει αυξημένες δυνατότητες. Δημιουργήθηκε το 1974 και ως σήμερα αποτελεί την πιο διαδεδομένη πρακτική προγραμματισμού βάσεων δεδομένων. 3.5 Σύστημα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων MySQL Το MySQL αποτελεί ένα σύστημα διαχείρισης σχεσιακών βάσεων δεδομένων ανοιχτού κώδικα (open source), που πρωτοεμφανίστηκε το 1995. Μαζί με τα Oracle και Microsoft SQL Server αποτελούν τα πιο διαδεδομένα συστήματα παγκοσμίως. Παρέχει τη δυνατότητα ομαδοποίησης, εγγραφής, ανανέωσης, διαγραφής, ταξινόμησης και ανάκλησης δεδομένων με χρήση ερωτημάτων SQL. Ταυτόχρονα ελέγχει την πρόσβαση στα δεδομένα και μπορεί να παρέχει δικαιώματα πρόσβασης και συγκεκριμένου βαθμού σε διαφορετικούς χρήστες. Τα πλεονεκτήματα χρήσης είναι αρκετά με κυριότερο το κόστος. Διατίθεται δωρεάν για προσωπική χρήση, ενώ για εμπορική χρήση είναι απαραίτητη η καταβολή μικρού αντιτίμου. Είναι αρκετά αποδοτική και γρήγορη, ακόμη και σε σύγκριση με τα άλλα δύο εμπορικά συστήματα διαχείρισης που αναφέρθηκαν. Είναι εύκολη στην εκμάθηση και στη χρήση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές διαφορετικές πλατφόρμες και λειτουργικά συστήματα. Είναι Ανοιχτού Κώδικα, οπότε μπορεί να παραμετροποιηθεί στις ανάγκες του εκάστοτε χρήστη. Παρέχεται πλήρης υποστήριξη μέσω του επίσημου ιστότοπου. 30

Εικόνα 2 - Διεπαφή Χρήστη Εφαρμογής phpmyadmin Η πρόσβαση στο MySQL επιτυγχάνεται με χρήση του εργαλείου phpmyadmin, το οποίο παρέχεται με το ολοκληρωμένο πακέτο εξυπηρετητή XAMPP που χρησιμοποιήσαμε. 3.6 Γλώσσα Προγραμματισμού (Σεναρίων) PHP Η γλώσσα προγραμματισμού PHP πρωτοεμφανίστηκε το 1995 και η χρήση της αφορούσε αποκλειστικά το προγραμματισμό Διαδικτύου, ενώ εξελίχθηκε ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε άλλου τύπου εφαρμογές. Είναι ιδανική για τη δημιουργία δυναμικών ιστοσελίδων και χρησιμοποιείται από την πλειοψηφία των διαδικτυακών εφαρμογών μαζί με τη γλώσσα ASP. Ως προς τη χρήση της στον προγραμματισμό Διαδικτύου, η PHP χρησιμοποιείται στην πλευρά του εξυπηρετητή ως Γλώσσα Σεναρίων. Αυτό σημαίνει πως πραγματοποιεί μία ενέργεια μόνο μετά από κάποιο συμβάν. Έτσι η επίσκεψη ενός χρήστη σε μία ιστοσελίδα αποτελεί ένα συμβάν και καλεί τον εξυπηρετητή να του αποδώσει το περιεχόμενο της μεταγλωττίζοντας τον κώδικα της γλώσσας PHP σε μορφή HTML που αποδίδεται στο φυλλομετρητή ιστού του χρήστη. Αντίστοιχα η συμπλήρωση μίας φόρμας και η αποστολής της αποτελεί ένα συμβάν, το οποίο προκαλεί τον εξυπηρετητή να λάβει τα στοιχεία της φόρμας και να τα χειριστεί όπως ορίζεται από τη γλώσσα PHP. Ο κώδικας της PHP εντάσσεται εύκολα σε κώδικα σήμανσης HTML. Η χρήση της PHP εμφανίζει πολλά πλεονεκτήματα. Η χρήση της έχει μηδενικό κόστος, ως γλώσσα ανοικτού κώδικα. Έχει αυξημένες δυνατότητες απόδοσης. Παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας δυναμικών ιστοσελίδων. 31

Συνεργάζεται με πολλά διαφορετικά συστήματα διαχείρισης βάσεων δεδομένων παρέχοντας ενσωματωμένες συναρτήσεις (functions) για τη διαχείρισή τους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές διαφορετικές πλατφόρμες και λειτουργικά συστήματα. Είναι σχετικά εύκολη στη μάθηση. Διαθέτει εύκολη σύνταξη και δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις προγραμματισμού. Ταυτόχρονα διαθέτει ομοιότητες με άλλους γλώσσες προγραμματισμού όπως η C, οπότε ένας έμπειρος προγραμματιστής μπορεί να εξοικειωθεί πολύ σύντομα. Διαθέτει αντικειμενοστραφή υποστήριξη και λειτουργίες όπως η κληρονομικότητα, οι αφηρημένες κλάσεις και μέθοδοι, οι συναρτήσεις δημιουργίας και άλλες. Διαθέτει τεράστια υποστήριξη. Είτε μέσω του επίσημου ιστότοπου με οδηγίες, βοήθεια και τεκμηριώσεις (documentation), είτε μέσω άλλων που παρέχουν αναλυτικά βοηθήματα και φροντιστήρια εκμάθησης. Όπως αναφέραμε, η PHP αποτελεί γλώσσα συμβάντων και λειτουργεί στην πλευρά του εξυπηρετητή και όχι του χρήστη. Δεν χρησιμοποιείται για τη δημιουργία αναδυόμενων παραθύρων και εφέ χειρισμού στο φυλλομετρητή ιστού. Ο προγραμματισμός της πλευράς του χρήστη γίνεται με χρήση της γλώσσας Javascript που θα αναλυθεί αργότερα. Η συγγραφή της PHP μπορεί να γίνει είτε εσωτερικά με ενσωμάτωσή της σε αρχεία τύπου HTML με την προσθήκη των εισαγωγικών πεδίων έναρξης <?php και λήξης?>, ενώ μπορεί να γίνει αποθήκευση απευθείας σε αρχεία τύπου PHP με χρήση της κατάληξης.php. Για τη συγγραφή της μπορεί να γίνει η χρήση απλού σημειωματάριου, εξελιγμένων λογισμικών τύπου σημειωματάριου ή εξιδεικευμένου λογισμικού που προσφέρουν δυνατότητες οπτικής αποτύπωσης του κώδικα που γράφεται. Στην παρούσα διπλωματική εργασία χρησιμοποιήθηκε το ελεύθερο λογισμικό Notepad++, το οποίο είναι τύπου σημειωματάριου παρέχοντας ενσωματωμένες βιβλιοθήκες. Η μέθοδος αυτή μας παρείχε πλήρη εποπτεία του κώδικα και ευκολότερης αποσφαλμάτωσής του. 3.7 Γλώσσα Προγραμματισμού (Σεναρίων) Javascript - jquery Η γλώσσα προγραμματισμού Javascript αποτελεί όπως και η PHP μία γλώσσα σεναρίων, η οποία όμως χρησιμοποιείται στην πλευρά του χρήστη. Δημιουργήθηκε το 1995 και αποτελεί την κυρίαρχη γλώσσα του είδους. Η σύνταξη της είναι επηρεασμένη από τη C και αντιγράφει πολλές συμβάσεις ονοματοδοσίας από τη γλώσσα προγραμματισμού Java, χωρίς όμως να σχετίζονται. Η συγγραφή της γίνεται με χρήση λογισμικών τύπου σημειωματάριων και μπορεί να είναι ενσωματωμένη σε κώδικα HTML 32

με χρήση των ετικετών έναρξης <script> και λήξης </script>. Ταυτόχρονα δύναται να δημιουργηθεί ξεχωριστό αρχείο τύπου.js με τις επιθυμητές λειτουργίες και το οποίο καλείται εσωτερικά της ετικέτας head του κώδικα HTML. Προσφάτως η Javascript έχει ξεκινήσει να χρησιμοποιείται και για τον προγραμματισμό της πλευράς του εξυπηρετητή. Με την εξέλιξη της γλώσσας δημιουργήθηκαν διάφορες βιβλιοθήκες επέκτασής της. Η πιο γνωστή και διαδεδομένη είναι η jquery που παρουσιάστηκε το 2006. Σκοπός της είναι η απλοποίηση της διαδικασία προγραμματισμού της πλευράς χρήστη. Ταυτόχρονα εμπλουτίζει τη χρήση της Javascript, διευκολύνει την πρόσβαση σε έγγραφα και διευκολύνει τη δημιουργία οπτικών εφέ. Μία πολύ σημαντική δυνατότητα είναι πως προσφέρει τη δυνατότητα παραμετροποίησης των αντικειμένων της ιστοσελίδας βασισμένο στις κλάσεις (class) και τα αναγνωριστικά (id) που τους έχουν αποδοθεί είτε στον κώδικα HTML, είτε κώδικα CSS της ιστοσελίδας. Για να αναγνωρίσει ο φυλλομετρητής ιστού την έκδοση της βιβλιοθήκης jquery που χρησιμοποιείται, πρέπει αυτή να έχει δηλωθεί με χρήση της ετικέτας script εσωτερικά της ετικέτας σήμανσης head της HTML. 3.8 Γλώσσα Σήμανσης HTML Η γλώσσα σήμανσης HTML (Hyper Text Markup Language) αποτελεί τη βάση όλων των ιστοσελίδων του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web) και παρουσιάστηκε το 1993. Ονομάζεται γλώσσα σήμανσης διότι σκοπός της είναι να ορίζει το είδος των αντικειμένων που τοποθετούνται σε μία ιστοσελίδα και αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση ετικετών (tags) έναρξης και λήξης. Ο φυλλομετρητής ιστού του χρήστη αναγνωρίζει τον κώδικα HTML και διερμηνεύει το περιεχόμενο του σύμφωνα με τις ετικέτες αυτές των οποιο η συνήθης σύνταξη είναι της μορφής <tag>περιεχόμενο</tag>. Υπάρχουν ετικέτες που δε διαθέτουν ετικέτα λήξης οπότε πρέπει να λήγουν εσωτερικά με τη μορφή <tag />. Η συγγραφή της γίνεται με χρήση λογισμικού τύπου σημειωματάριου. Με την πάροδο των χρόνων, η γλώσσα σήμανσης HTML αναβαθμίστηκε. Η πιο πρόσφατη έκδοσή της είναι η 5, της οποίας τις αρχές τηρούμε και αξιοποιούμε στη συγγραφή του κώδικα HTML. Το μεγάλο πλεονέκτημα της έκδοσης 5 έναντι προηγούμενων εκδόσεων είναι πως έχει εγγενής υποστήριξη ήχου και βίντεο και αναπαράγονται απευθείας από το φυλλομετρητή ιστού, ενώ στις παλιότερες εκδόσεις ήταν απαραίτητη η εγκατάσταση επεκτάσεων στον υπολογιστή του χρήστη για την αναπαραγωγή τους. Ταυτόχρονα έχει πλεονεκτήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν σε συσκευές αφής. Τέλος έχουν αφαιρεθεί κάποια στοιχεία παραμετροποίησης, τα οποία παραμετροποιούνται μέσω του κώδικα CSS. 33

3.9 Γλώσσα CSS Μία αδόκιμη μετάφραση του όρου CSS Cascading Style Sheet είναι Αλληλουχία Φύλλων Στυλ. Η CSS αποτελεί μία γλώσσα υπολογιστή που έχει ως σκοπό την οπτική παραμετροποίηση της εμφάνισης μιας ιστοσελίδας. Ο τρόπος παραμετροποίησης γίνεται εφικτός με τη χρήση των ετικετών σήμανσης, τα αναγνωριστικά και τις κλάσεις της γλώσσας HTML. Η χρήση της γλώσσας CSS μπορεί να γίνει εσωτερικά σε μία ετικέτα σήμανσης με χρήση της ιδιότητας style, στο εσωτερικό τμήμα της ετικέτας head με χρήση της ετικέτας style και τέλος με χρήση εξωτερικού αρχείου επέκτασης.css το οποίο καλείται στο εσωτερικό της ετικέτας head. Η τελευταία μέθοδος προτείνεται αφού προσφέρει αυξημένες δυνατότητες παραμετροποίησης είτε του κώδικα HTML, είτε του κώδικα CSS χωρίς να αλληλοεπηρεάζονται. Στην παρούσα διπλωματική εργασία χρησιμοποιούμε την έκδοση CSS 3 και έχουμε δημιουργήσει τον κώδικα CSS σε εξωτερικό αρχείο το οποίο καλείται. Σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε κάνει παραμετροποίηση του HTML κώδικα με εσωτερικό CSS κώδικα, κάνοντας χρήση της ιδιότητας style των ετικετών HTML. 3.10 Πλαίσιο Διαδικτύου (Web Framework) Bootstrap Το διαδικτυακό πλαίσιο bootstrap αποτελείται από μία συλλογή εργαλείων ελεύθερου κώδικα για τη δημιουργία ιστοσελίδων και διαδικτυακών εφαρμογών. Εκτός από πλαίσιο σχεδιασμού, παρέχει κώδικες CSS και HTML προς αξιοποίηση, είδη τυπογραφίας, αρχεία εικόνων με τύπους κουμπιών και πλοήγησης. Επίσης περιέχει προαιρετικές λειτουργίες Javascript της βιβλιοθήκης jquery, προς αξιοποίηση από τον χρήστη. Το bootstrap παρέχει μία σύμβαση εμφάνισης του πλαισίου της ιστοσελίδα υπό τη μορφή πλέγματος. Με αυτό τον τρόπο με τη χρήση των ενσωματωμένων κλάσεων, μπορούμε εύκολα να τοποθετήσουμε σε οποιοδήποτε σημείο στο χώρο τα αντικείμενα προς εμφάνιση. Το bootstrap δημιουργήθηκε από δύο προγραμματιστές του κοινωνικού δικτύου twitter και προσφέρθηκε ως ανοιχτού κώδικα το 2011. Στην έκδοση 2 που χρησιμοποιούμε προσφέρθηκε η δυνατότητα εναλλακτικής εμφάνισης (responsive design), αναγνωρίζοντας αν η συσκευή που περιηγείται στον ιστότοπο είναι κινητό τηλέφωνο, φορητός υπολογιστής, ταμπλέτα αφής ή σταθερός υπολογιστής. Η πιο πρόσφατη έκδοση είναι η 3, η οποία επικεντρώνεται στην εμφάνιση κυρίως στις φορητές συσκευές. 34