ΔΡΑΣΗ: ΤΙΤΛΟΣ: 6 Ενημέρωση - ευαισθητοποίηση επιχειρήσεων του τριτογενή τομέα στα ζητήματα της ενεργού Γήρανσης ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Tεύχος έκθεσης της λειτουργικότητας των τυποποιημένων διαδικασιών διαχείρισης της ενεργού γήρανσης» ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ: Κ.Α.ΕΛ.Ε. ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Αρανίτου Βάλια - Γούναρη Δήμητρα ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Ιούνιος 2007 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Προσδιορισμός επιχειρήσεων Διενέργεια πιλοτικών εφαρμογών 2. ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση έχει στόχο την αξιολόγηση των εργαλείων διαχείρισης της ενεργού γήρανσης μετά από την εφαρμογή τους σε εμπορικές επιχειρήσεις. Η έκθεση αποτελεί πολύ περισσότερο μία πρώτη προσέγγιση για την αποτελεσματικότητα των εργαλείων παρά τεκμηριωμένο συμπέρασμα. Και αυτό γιατί το δείγμα των 10 επιχειρήσεων σε σύγκριση με την ανομοιογένεια του τομέα και την διαφοροποίηση των θέσεων απασχόλησης σε αυτόν, είναι σχετικά μικρό. Η αξιολόγηση των εργαλείων, είχε αρκετές θεωρητικές αναφορές σε υποθέσεις εργασίας από την πείρα που αποκτήθηκε από τις προηγούμενες φάσεις του παρόντος προγράμματος, τα συμπεράσματα των οποίων, άλλα εν μέρει επιβεβαιώθηκαν και άλλα ευελπιστούμε να εξεταστούν στο μέλλον. Αρχικά, θα παρουσιαστεί η μεθοδολογία της έκθεσης και ο τρόπος επιλογής του δείγματος. Σε δεύτερο επίπεδο θα παρουσιαστούν τα εργαλεία διαχείρισης και η αξιολόγηση τους ανά εργαλείο. Τέλος, παρατίθενται τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης. Υποχρέωση μας αποτελεί η αναφορά στους εργαζόμενους που μετείχαν στις πιλοτικές εφαρμογές μέσω των ερωτηματολογίων. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων, λόγω των προσωπικών ερωτήσεων (για την επιχείρηση που εργάζονται), μας ζήτησε να αποκρύψουμε κάποιες από τις απαντήσεις. Γι αυτό το λόγο, δεν θα γίνει καμία ονομαστική αναφορά στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων και στις επιχειρήσεις. 3
1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Η υλοποίηση της Δράσης 6 «Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση επιχειρήσεων του τριτογενή τομέα στα ζητήματα της ενεργού γήρανσης.», ακολούθησε συγκεκριμένη μεθοδολογία η οποία αναφέρεται σε πρώτο επίπεδο στην επιλογή των επιχειρήσεων όπου εφαρμόστηκαν οι πιλοτικές εφαρμογές και η εφαρμογή των εργαλείων και σε δεύτερο επίπεδο την επιλογή των εργαζόμενων ώστε να απαντήσουν στα ερωτηματολόγια. Προσδιορισμός επιχειρήσεων Ο εντοπισμός των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που εφάρμοσαν τα πιλοτικά εργαλεία αποτέλεσε το πιο δύσκολο κομμάτι της έκθεσης. Τα προβλήματα ήταν ποικίλα και αφορούσαν στη διαθεσιμότητα των επιχειρήσεων να συμμετέχουν στην έρευνα, η οποία προέρχεται είτε από δυσπιστία σε τέτοιες ενέργειες είτε από έλλειψη διαθέσιμου χρόνου λόγω της φύσης του επαγγέλματος. Η δυσκολία πρόσβασης στους ερωτώμενους δημιουργούσε με τη σειρά της μεθοδολογικά προβλήματα στην έρευνα. Αναλυτικότερα, ενώ η αρχική πρόθεση με βάση την κατανομή των εμπορικών επιχειρήσεων κατά τάξη μεγέθους απασχόληση, ήταν να ακολουθήσουμε την εξής κατανομή στο δείγμα: Πίνακας -1 Αρχικό δείγμα Τάξη μεγέθους 1-10 10-50 51-150 151-500 500 - άνω απασχόλησης Κατανομή δείγματος 2 3 2 2 1 Λόγω όμως των προηγούμενων δυσκολιών, η κατανομή του δείγματος διαμορφώθηκε ως εξής: 4
Πίνακας 2: Τελικό επιλεγέν δείγμα Τάξη μεγέθους 1-10 10-50 51-150 151-500 500 - άνω απασχόλησης Κατανομή δείγματος 2 2 1 1 3 Αν και η διαφοροποίηση δεν είναι μεγάλη γνωρίζουμε από προηγούμενες έρευνες ότι οι στάσεις και οι συμπεριφορές των εργαζομένων σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις διαφοροποιούνται σημαντικά. Επίσης, επιλέξαμε να μην παρουσιάσουμε την αποτελεσματικότητα των εργαλείων διαχείρισης της ενεργού γήρανσης με ποσοτική παρουσίαση των απαντήσεων του ερωτηματολόγιου. Άλλωστε οι ποσοστιαίες κατανομές σε τόσο μικρά δείγματα δημιουργούν παραπλανητική εικόνα και διαστρεβλώνουν την έρευνα. Αποφασίσαμε να περιγράψουμε αναλυτικά τις απαντήσεις του κάθε εργαζόμενου μετά από βιωματική συνέντευξη από τον ερευνητή. Η μέθοδος αυτή, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί και σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις, βασίζεται στην σε βάθος συζήτηση (1-2 ώρες)-με όποιον έχει τελικά επιλεγεί-κατά την διάρκεια της οποίας ο συνεντευξιαζόμενος αφηγείται τελικά την ζωή του. Η μέθοδος αυτή έχει στόχο την εξαγωγή ποιοτικών στοιχείων και συμπερασμάτων. Η ερευνητική εμπειρία έχει δείξει ότι όσες φορές επαναληφθεί η συνέντευξη ή όσο κι αν μεγεθυνθεί το δείγμα, τα βασικά συμπεράσματα παρουσιάζουν εντυπωσιακή σταθερότητα. Η ανάλυση σε βάθος αποτελεί συνολικό στόχο της παρούσας έκθεσης (Τα απαντημένα ερωτηματολόγια παρατίθενται στο παράρτημα, χωρίς τα αναλυτικά σχόλια των ερωτηθέντων τα οποία καταγράφονται στο βασικό κείμενο της έκθεσης. ) Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη διατύπωση των συμπερασμάτων. Ακριβώς επειδή υπήρχε έλλειψη απασχολούμενων σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εργαλείων αναφέρεται 5
περισσότερο σε επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους. Για τις μικρού μεγέθους επιχειρήσεις διατυπώθηκαν υποθέσεις εργασίας με βάση τα αποτελέσματα της Δράση 3. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι αποκλείσαμε από την έρευνα τις εμπορικές επιχειρήσεις χονδρικού εμπορίου και εμπορία αυτοκινήτων. Αν και το Δείγμα της ΕΣΕΕ, άφηνε περιθώρια για τη συμμετοχή αυτών των επιχειρήσεων, η μελέτη της Δράσης 1, «Μελέτη ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης στον τομέα διαχείρισης της ηλικιακής διάρθρωσης του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα του εμπορίου», μας έδειξε ότι το 65,0%, των εργαζόμενων στον τομέα του εμπορίου ηλικίας 55-64, απασχολούνται στον κλάδο του λιανικού εμπορίου. Αν συνδυαστεί και το μικρό μέγεθος του δείγματος (10 εργαζόμενοι), θεωρήσαμε ότι η στόχευση στο λιανικό εμπόριο θα προσέφερε μια αντιπροσωπευτικότερη εικόνα, τουλάχιστον για την κλάδο του λιανικού εμπορίου. Διενέργεια πιλοτικών εφαρμογών Οι επιχειρήσεις που ήταν δεκτικές στην εφαρμογή των εργαλείων, όπως προαναφέρθηκε επιλέχθηκαν από το κλάδο του λιανικού εμπορίου. Αναλυτικότερα: Επιχείρηση 1 Είδος: Είδη σπιτιού/γάμου Αρ. Απασχολουμένων: 10 50 Επιχείρηση 2 Είδος: Υπόδηση Αρ. Απασχολουμένων: 101-500 Επιχείρηση 3 Είδος: Ένδυση 6
Αρ. Απασχολουμένων: 500 και άνω Επιχείρηση 4 Είδος: Ένδυση, Υπόδηση Αρ. Απασχολουμένων: 500 και άνω Επιχείρηση 5 Είδος: Ένδυση, Υπόδηση Αρ. Απασχολουμένων: 500 και άνω Επιχείρηση 6 Είδος: Ένδυση Αρ. Απασχολουμένων: 50-100 Επιχείρηση 7 Είδος: Είδη έξοχης Αρ. Απασχολουμένων: 10-50 Επιχείρηση 8 Είδος: Τουριστικά είδη Αρ. Απασχολουμένων: 0-10 Επιχείρηση 9 Είδος: Ένδυση Αρ. Απασχολουμένων: 0-10 Επιχείρηση 10 Είδος: Υφάσματα επιπλώσεων Αρ. Απασχολουμένων: 151 έως 500 2. ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ. 7
Τα τυποποιημένα εργαλεία τα οποία εφαρμόστηκαν στις επιχειρήσεις για τη διαχείριση της ενεργού γήρανσης είναι τα εξής: Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Τα εργαλεία θα εφαρμοστούν σε μορφή ερωτηματολογίου στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων. Η ανάλυση των εργαλείων έχει γίνει σε προηγούμενες δράσεις και κρίνουμε ότι το ερωτηματολόγιο κάλυψε όσο το δυνατόν περισσότερες πτυχές, του κάθε εργαλείου. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων θα γίνει με βάση τα τέσσερα εργαλεία. Για λόγους συντομίας και ποιοτικότερης παρουσίασης δε θα αναφερθούν όλες οι ερωτήσεις του κάθε εργαλείου. Θα παρατεθούν μόνο αυτές που δίνουν τη συνολική εικόνα της αποτελεσματικότητας των εργαλείων διαχείρισης της ενεργού γήρανσης. Η επιλογή των ερωτήσεων που θα παρουσιαστούν έγινε μετά από ενδελεχή κατανόηση και ανάλυση των εργαλείων έτσι ώστε να μην υπάρχουν ελλείψεις στην παρούσα έκθεση. Τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων θα παρουσιαστούν με ποιοτικά συμπεράσματα και ελάχιστες αναφορές σε ποσοτικά αποτελέσματα. Οι λόγοι έχουν προαναφερθεί στην παράγραφο «Μεθοδολογία της έκθεσης». H παρουσίαση των αποτελεσμάτων θα γίνει με άξονα τα εξής στοιχεία: 8
ΦΟΡΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ) Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: Ηλικία: Θέση στην επιχείρηση: Σχέση εργασίας: Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: Έτη προϋπηρεσίας: Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: 9
Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Ανάλυση αποδοχών Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης Πληρωμές βασιζόμενες στην συνολική απόδοση μιας ομάδας Εισόδημα από μετοχές της εταιρείας όπου εργάζεστε Άλλα οφέλη (ιατρικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε καταστήματα) Άλλο Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Πρόγραμμα εργασίας Οι ώρες εργασίας μου είναι σταθερές και αποφασίζονται από την επιχείρηση Η επιχείρηση διαμορφώνει το πρόγραμμα εργασίας για τις επόμενες ημέρες Εργάζομαι όταν με χρειάζεται η επιχείρηση Ελαστικότητα ωραρίου: Ιδανικό ωράριο: Προοπτική ευέλικτου ωραρίου στο χώρο εργασίας: 10
Τηλεργασία Πιθανότητα εργασίας από το σπίτι: Σημαντικότεροι λόγοι απόφασης και αποτροπής για τηλεργασία: Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Δυνατότητα παραμονής στην εργασία μέχρι τα 65 χρόνια: Η εργασία άνω των 10 ωρών σας προκαλεί έντονη κόπωση ή διαταραχές της υγείας: Χρησιμοποιώντας την παρακάτω κλίμακα, αναφέρετε αν η εργασία σας περιλαμβάνει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ½ ΤΗΣ ΠΟΤΕ ΗΜΕΡΑΣ Επίπονες ή κουραστικές στάσεις Ανύψωση ή μετακίνηση ανθρώπων Μεταφορά ή μετακίνηση βαρέων φορτίων Ορθοστασία ή περπάτημα Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού ή του βραχίονα Εργασία σε εγκαταστάσεις της επιχείρησης Εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) Εργασία σε χώρους εκτός από την επιχείρηση, πχ σε εγκαταστάσεις πελατών, στο δρόμο Συναλλαγές επαφή με άτομα που δεν είναι υπάλληλοι στο 11
χώρο εργασίας σας πχ. πελάτες, ασθενείς, επιβάτες, μαθητές Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού Κίνδυνος υγείας και ασφάλειας από την εργασία σας: Απουσία από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας: Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Κύριες δραστηριότητες και χρόνος ενασχόλησης με κάθε μια από αυτές. Δυσκολίες κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων: Εμπειρίες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Μελλοντικές ενέργειες κατάρτισης: Παράγοντες που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή: Διαφοροποιήσεις στη θέση εργασίας : ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 12
ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Οι απαντήσεις στο συγκεκριμένο εργαλείο ήταν αρκετά ομοιογενείς. Οι ερωτήσεις αφορούσαν όπως παρουσιάστηκε παραπάνω το βαθμό ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας και προσωπικής ζωής, την ασφάλεια του χώρου εργασίας, τη συναδελφικότητα, τις ανάγκες επιμόρφωσης κα. Με βάση τις απαντήσεις που δόθηκαν φάνηκαν τα παρακάτω: Οι εργαζόμενοι είναι απόλυτα ικανοποιημένοι από το αντικείμενο ενασχόλησης τους. Πιστεύουν ότι η εργασία τους θέλει διάθεση και για να επιτύχεις πρέπει να την «αγαπάς». Χαρακτηριστικό είναι ότι όλοι ανέφεραν τη συναναστροφή με τον κόσμο ως παράγοντα που ενθαρρύνει την παραμονή τους ή καλύτερα αποτρέπει την επιλογή πρόωρης αποχώρησης. Όσον αφορά τη συναδελφικότητα και τον τρόπο αντιμετώπισης τους από τους άλλους εργαζόμενους, οι απαντήσεις ήταν ιδιαίτερες θετικές. Όλοι οι εργαζόμενοι είναι απόλυτα ευχαριστημένοι αφού τους αντιμετωπίζουν οι νεότεροι με ιδιαίτερο σεβασμό και οι εργοδότες τους με ιδιαίτερη εκτίμηση όσον αφορά την πείρα και τη γνώση τους στην εργασία τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί ότι η φύση του επαγγέλματος είναι αυτή που τελικά διαμορφώνει τις παραπάνω αντιλήψεις, γεγονός που αναφέρθηκε και από τους ερωτηθέντες. Η εργασία στον τομέα του εμπορίου πλεονεκτεί στην εφαρμογή του εργαλείου συμβουλευτικής. Πρόκειται για εργασία με ιδιαίτερη βαρύτητα στης διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτό προσδίδει στον εργαζόμενο ιδιαίτερη ικανοποίηση συναναστροφής με άλλους ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών. Επιπλέον, στο εσωτερικό της επιχείρησης ο εργοδότης με τους υπαλλήλους του δημιουργούν σχέσεις συνεργασίας. Τέτοιες περιπτώσεις εμφανίζονται συχνά σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις όπου η επαφή με τον εργοδότη είναι άμεση. 13
Ο βαθμός ικανοποίησης από την εργασία αποτελεί ίσως τη βασικότερη παράμετρο αποτελεσματικότητας του εργαλείου. Από όλους αναφέρθηκε ότι η ικανοποίηση από την εργασία τους είναι εκείνη που τους διατηρεί στην εργασία. Παρ όλα αυτά κανείς δεν δείχνει διαθέσιμός να παραμείνει στην εργασία του πέρα από το ηλικιακό όριο σύνταξης, αποκλείοντας όμως το ενδεχόμενο πρόωρης συνταξιοδότησης. Οι λόγοι είναι προφανής. Όλοι αναφέρουν ότι δικαιούνται τη σύνταξη και ότι θα πρέπει να αφιερώσουν το χρόνο τους σε άλλα πράγματα που δει είχαν την ευκαιρία μέχρι τώρα. Οι οικογενειακές υποχρεώσεις (φύλαξη τρίτων), είναι ίσως από τους σημαντικότερους παράγοντες και προβλήματα υγείας του εργαζόμενου που απαιτούν ξεκούραση. Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Το ωράριο των εργαζόμενων είναι σταθερό (40 ώρες την βδομάδα για τους υπαλλήλους και ωράριο καταστημάτων για τους υπεύθυνους καταστημάτων σε ανώτερες θέσεις.) Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε μια γενικότερη άρνηση στο ενδεχόμενο εργασίας από το σπίτι (τηλεργασία). Το πόρισμα αυτό έρχεται σε συνέχεια με τη προαναφερθείσα φύση του επαγγέλματος. Η καθημερινή συναναστροφή με κόσμο, αποτρέπει μια προοπτική τηλεργασίας ακριβώς γιατί με αυτόν τον τρόπο ακυρώνεται το πλεονέκτημα εργασίας στον τομέα. Είναι σημαντικό να προστεθεί και η γενικότερη δυσπιστία απέναντι σε τέτοιες μορφές απασχόλησης, γεγονός που σίγουρα αποτελεί χαρακτηριστικό των μεγαλύτερων ηλικίας εργαζομένων. Όσον αφορά την ελαστικότητα του ωραρίου, υπήρχαν ποικίλες αντιδράσεις οι οποίες δεν μπορούν να ομαδοποιηθούν ούτε φάνηκαν να εξαρτώνται από συγκεκριμένους παράγοντες. Παρ όλα αυτά υπήρχε μια γενική παραδοχή ότι ακόμα και να προτιμούσαν ορισμένοι εργαζόμενοι την μερική απασχόληση το κόστος από τις μειωμένες αποδοχές είναι μεγάλο άρα δεν θα το έκαναν. Ακόμα και στη μία περίπτωση εργαζομένου ηλικίας 55 ετών ο οποίος απασχολείται με σχέση μερικής απασχόλησης, στην ερώτηση που 14
αφορούσε την εξέλιξη του μέχρι τη συνταξιοδότηση, η απάντηση ήταν ότι θα ήθελε να απασχοληθεί με πλήρη απασχόληση. Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Ο τομέας του εμπορίου, τουλάχιστον για τα συνήθη επαγγέλματα (πωλητής, υπεύθυνος καταστημάτων) στο κυριότερο κλάδο απασχόλησης (λιανικό εμπόριο), χαρακτηρίζεται από υγειονομικά σταθερό και ασφαλές περιβάλλον. Δεν καταγράφεται επαφή με επικίνδυνα εργαλεία και εγκαταστάσεις. Η παραπάνω παρατήρηση έγινε από όλους του ερωτηθέντες. Παρ όλα αυτά οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν προβλήματα ορθοστασίας, και κόπωσης κατά τη μεταφορά βαρέων αντικειμένων. Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθούν μέτρα που έχουν παρθεί στο εσωτερικό των επιχειρήσεων (μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις) όπως μας τα περιέγραψαν οι εργαζόμενοι: Παρουσία γιατρού εν ώρα εργασίας στο χώρο της επιχείρησης. Διανομή ανατομικών υποδημάτων στους εργαζόμενους. Πρόσληψη προσωπικού μόνο για τη μεταφορά αντικειμένων. Τα παραπάνω αναφέρονται ως καλές πρακτικές. Παρόλα αυτά αποτελούν μέτρα με ιδιαίτερο κόστος και δύσκολα εφαρμόσιμα σε όλες τις επιχειρήσεις. Σε μικρές επιχειρήσεις οι οποίες προσπαθούν να διευκολύνουν τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους υπάρχουν περιθώρια αλλαγής του ωραρίου για θέματα υγείας και θεραπειών. Είναι χαρακτηριστικό να αναφέρουμε ότι τακτικές όπως οι δεύτερες που αναφέρθηκαν, προέρχονται περισσότερο από το οικογενειακό κλίμα που επικρατεί σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους παρά από συνειδητή προσπάθεια και τακτική εργαζόμενου στην εργασία. για δημιουργία κινήτρων παραμονής του 15
Δύο από τους ερωτηθέντες του ερωτηματολογίου, αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα υγείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να μην άλλαζε σημαντικά η θέληση τους για εργασίας, η διάθεση τους για εξυπηρέτηση του κόσμου στην εμπορική επιχείρηση ή η πρόθεση για συνταξιοδότηση, αλλά αντιμετώπιζαν ιδιαίτερα προβλήματα κόπωσης (ψυχολογικής και σωματικής) στη μία περίπτωση και προβλήματα όσον αφορά την εργονομία του χώρου στην άλλη περίπτωση. Είναι ενδεικτικό όμως, ότι σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν υπήρχε πρόθεση να συνταξιοδοτηθούν αλλά υπήρχε πίεση (κυρίως ψυχολογική) είτε από τους συναδέλφους είτε από τη διοίκηση. Σε πλήρη αντίθεση, οι εργαζόμενοι που δεν αντιμετώπιζαν προβλήματα με την υγεία τους ή άλλου τύπου οικογενειακές υποχρεώσεις, δήλωναν με ιδιαίτερη ευχαρίστηση ότι όσο μπορούν να εργάζονται θα το κάνουν. Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Το εργαλείο αυτό (όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούμενες δράσεις), τουλάχιστον ως προς τον άξονα της διαφοροποίησης της θέσης εργασίας, στο μεγαλύτερο πλήθος των εμπορικών επιχειρήσεων είναι μη εφαρμόσιμο. Το μικρό μέγεθος της επιχείρησης (0 10 άτομα), δημιουργεί έναν οριζόντιο καταμερισμό εργασίας για τους εργαζόμενους, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη μια πιθανή αναβάθμιση του εργαζόμενου, αφού η επιχείρηση ακολουθεί μια παραδοσιακή δομή όπου όλες τις διοικητικές και οικονομικές ευθύνες τις επωμίζεται ο εργοδότης. Ούτε οι οριζόντιες μετακινήσεις των εργαζομένων είναι συνήθεις για σε τέτοιες επιχείρηση ο εργαζόμενος γνωρίζει και εργάζεται σε όλες τις θέσεις. Δεν υπάρχει σαφής καταμερισμός το οποίο πολλές φορές δημιουργεί πλεονεκτήματα ευελιξίας στην οργάνωση της επιχείρησης. Όσον αγορά την διάγνωση εκπαιδευτικών αναγκών, από πλευρά διοίκησης και πάλι, υπάρχει έντονη η διάσταση του μεγέθους της επιχείρησης η οποία διχοτομεί την εικόνα του τομέα. Σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις ο εργοδότης 16
ταυτίζεται με τον «υπεύθυνο προσωπικού», και είτε η έλλειψη χρόνου είτε η έλλειψη ενημέρωσης δεν αφήνει περιθώρια για παρακολούθηση των εκπαιδευτικών αναγκών των εργαζομένων. Παρ όλα αυτά αρκετοί εργαζόμενοι (6) έχουν λάβει μέρος σε προγράμματα ή σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης και τα σχόλια τους ποικίλουν. Οι μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις στον τομέα έχουν μια πολύ διαφορετική εικόνα. Οργανώνονται σεμινάρια ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης με θεματικές όπου εντοπίζονται ελλείψεις του προσωπικού και πολλές φορές η επιχείρηση προβαίνει και σε ατομικά σεμινάρια κυρίως σε μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους ώστε να μπορέσει να προλάβει την καθυστέρηση τους σε τεχνολογικές αλλαγές. Παρ όλα αυτά το τελευταίο παράδειγμα πρόκειται για ιδιαίτερη περίπτωση και δεν αποτελεί γενικότερη τακτική. Αυτό που παρατηρήθηκε έντονα είναι ότι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι σε διοικητικές θέσεις συμμετέχουν ενεργότερα σε προγράμματα επιμόρφωσης λόγω των υψηλών απαιτήσεων που έχει η εργασία τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα άτομα συμβαίνει να έχουν και υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο. 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ 17
Η αξιολόγηση των εργαλείων, με βάση τα αποτελέσματα των πιλοτικών εφαρμογών των εργαλείων διαχείρισης της ενεργού γήρανσης, είναι γεγονός ότι συνδυάστηκαν ικανοποιητικά με τα αποτελέσματα της Δράσης 3, «Παράμετροι Αποτελεσματικότητας των πιλοτικών εφαρμογών διαχείρισης της ενεργού γήρανσης». Κατά την εφαρμογή τους επιβεβαιώθηκαν τα αποτελέσματα της Δράσης 3, γεγονός κρίνουμε ιδιαίτερα θετικό για τη δράση του έργου. Αυτό που συνολικά καταγράφηκε είναι μία γενικότερη ικανοποίηση από την εργασία και μια άρνηση πρόωρης αποχώρησης σε περιπτώσεις όπου οι εργαζόμενοι δραστηριοποιούνται σε ένα υγιές περιβάλλον και εργάζονται σε κάτι που τους αρέσει πολύ. Η εργασιακή θέση «επιλογής» και όχι «ανάγκης» αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην παραμονή του εργαζόμενου. Και τα τέσσερα εργαλεία φανήκαν να ισοδυναμούν στην αποτελεσματικότητα τους. Στην εφαρμογή τους φαίνεται ότι μπορούν να καλύψουν ικανοποιητικά ορισμένα προβλήματα των εργαζομένων στον τομέα όπως η ορθοστασία και η φυσική κόπωση και η εκπαίδευση με προγράμματα όμως που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εργαζομένων. Η ευελιξία στο ωράριο και η εργασία από το σπίτι ήταν από τα εργαλεία που απέτυχαν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα προβλήματα των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων. Ένα αρκετά ενδιαφέρον εύρημα είναι η καλή εικόνα που έχουν οι εργαζόμενοι για τον εαυτό τους η οποία βέβαια στις περισσότερες περιπτώσεις ανταποκρίνεται και στην εικόνα που έχει ο εργοδότης για αυτούς. Ένα ακόμα στοιχεία που προέκυψε και αφορά την εφαρμογή των εργαλείων στις επιχειρήσεις από την πλευρά των εργοδοτών, είναι η στάση των εργοδοτών απέναντι στα εργαλεία διαχείρισης. Το συμπέρασμα που θα 18
αναφερθεί προέρχεται από τις συνεντεύξεις που έδωσαν οι εργοδότες στον ερευνητή και όχι από κάποιο σαφώς διατυπωμένο ερωτηματολόγιο. Παρ όλα τα ευρήματα της συνέτευξης ταυτίστηκαν με τις απόψεις των εργαζομένων αρά κρίναμε ότι θα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η αναφορά τους. Για τους εργοδότες στον τομέα του εμπορίου, ο εργαζόμενος σε οποιοδήποτε πόστο μεγαλύτερης ηλικίας αποτελεί πηγή και πλούτο εμπειρίας αρκεί να μην επιβαρύνεται σε μεγάλο βαθμό από προβλήματα υγείας. Προφανώς ένα τέτοιο εύρημα δεν παραβλέπει τις ιδιαίτερες περιπτώσεις επιχειρήσεων που έχουν συγκεκριμένη στρατηγική πρόσληψης νεανικού προσωπικού,(βλ. Zara) γι αυτό το λόγο δεν θα έπρεπε να γενικευτεί. Επιπλέον, τέτοιες επιλογές και στάσεις του εργοδότη, πολλές φορές προέρχονται από το είδος πώλησης, το οποίο έχει συγκεκριμένες απαιτήσεις. Υπάρχει βέβαια γενικότερα η ομολογία των εργοδοτών ότι οι καλύτεροι πωλητές είναι οι έμπειροι και κατ επέκταση μεγαλύτερης ηλικία εργαζόμενοι. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το βασικότερο συμπέρασμα που προέκυψε είναι ότι η επάρκεια των εργαλείων εμφανίζουν διαβαθμίσεις ανάλογα με: α) το εκπαιδευτικό επίπεδο 19
(υψηλό/χαμηλό) και β) την εξωεργασιακή δραστηριότητα (χόμπυ, εθελοντισμός). Αυτό εξηγείται από το την γενικότερη θέση που εκφράστηκε από το σύνολο των ερωτηθέντων ότι η παραμονή στην εργασία αποτελεί στοιχείο μιας γενικότερης στάσης ζωής και πολύ λιγότερο αποτέλεσμα παρεμβάσεων όπως προτείνουν τα εργαλεία διαχείρισης της ενεργού γήρανσης. Οφείλουμε όμως να παρατηρήσουμε ότι αυτό το συμπέρασμα περιορίζεται και αντανακλά τις ιδιαιτερότητες του εμπορικού κλάδου. Αυτό σημαίνει ότι ο τομέας πέρα από τα διάφορα μεγέθη επιχείρησης, τους διαφορετικούς κλάδους που συμπεριλαμβάνει είναι τομέας με «ιδιότυπα» ευνοϊκές συνθήκες εργασίας. Το εργασιακό περιβάλλον τις περισσότερες φορές είναι ικανοποιητικό έτσι ώστε να μην μπορεί να προκριθεί ως παράγοντας πρόωρης αποχώρησης. Ακόμα και το ωράριο, το οποίο είναι παράγοντας κόπωσης για τους εργαζόμενους στο εμπόριο (συνεχές, εργασία το Σάββατο), αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ του επιχειρηματία των νεότερων εργαζομένων και των μελών του δείγματός μας. Συνήθη τακτική στον προγραμματισμό του ωραρίου στην επιχείρηση είναι να δίνεται προτεραιότητα στους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους να επιλέξουν τις ώρες εργασίες τους (απογευματινό ωράριο). Τα δομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του τομέα επηρεάζουν αρκετά την εργασία των μεγαλύτερων ηλικίας εργαζομένων σε αυτόν και κατ επέκταση την αποτελεσματικότητα των εργαλείων. Αν και με βάση τα στοιχεία της Δράσης 1 «Μελέτη ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης στον τομέα διαχείρισης της ηλικιακής διάρθρωσης του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα του εμπορίου», το 15,5% των μισθωτών ανήκουν στην κατηγορία της ηλικιακής ομάδας στόχου, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι το ποσοστό των μισθωτών που «χάνεται» όσον περνάμε σε μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, απορροφάται από τον τομέα αλλά σε θέση εργοδότη ή αυτοαπασχολούμενου. Η παραπάνω υπόθεση ενισχύεται από προφορικές μαρτυρίες αυταπασχολουμένων και μικρών εργοδοτών οι οποίες έχουν καταγραφεί κατά την διάρκεια άλλων ερευνών. 20
Βέβαια, θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό να αναφέρουμε ότι πολύ ερωτηθέντες δήλωναν τη θέληση τα επόμενα χρόνια να απασχοληθούν στο τομέα με αυτό τον τρόπο, αν και οικονομικά το θεωρούν αδύνατο. Στις επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους αποδεικνύεται μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των εργαλείων διαχείρισης. Αυτές οι επιχειρήσεις, ακριβώς επειδή εκτιμούν την πείρα των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων, εντοπίζουν τα πιθανά προβλήματα και έχουν την οικονομική δυνατότητα να προβαίνουν στην εφαρμογή παρόμοιων (δικής τους επιλογής) εργαλείων διαχείρισης της ενεργού γήρανσης. Παρόλα αυτά, και σε αυτές τις περιπτώσεις, η παραμονή του εργαζόμενου έως τα 64 χρόνια, από τη στιγμή που μπορεί να συνταξιοδοτηθεί νωρίτερα, δεν είναι σύνηθες φαινόμενο. Οι εργαζόμενοι φαίνονται ικανοποιημένοι από το εργασιακό τους περιβάλλον, πρόθυμοι να συμμετέχουν σε διάφορα προγράμματα κατάρτισης αλλά «εν αναμονή» της σύνταξης τους. Όλοι οι ερωτηθέντες, ανεξαρτήτως θέσης στην επιχείρηση, μεγέθους επιχείρησης ή πρόθεσης παραμονής τους στην εργασία, δήλωσαν ότι τα μέτρα και τα κίνητρα που μπορούν να προταθούν από την πλευρά των εργοδοτών ώστε να πείσουν τους μισθωτούς να παραμείνουν στην εργασία έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Οι ερωτηθέντες ανάγουν μία τέτοια επιλογή περισσότερο σε προσωπική τους υπόθεση που προέρχεται από την κουλτούρα του κάθε εργαζόμενου και τη γενικότερη αντιμετώπιση που έχει σε θέματα εργασίας. Παρ όλα αυτά, μια τέτοια αντίληψη συνδυάζεται με τις γενικότερες εργασιακές συνθήκες στον τομέα του εμπορίου. Δεν αποτελεί σύμπτωση το γεγονός ότι οι ερωτηθέντες που δίνουν μια τέτοια διάσταση, είναι ευχαριστημένοι με την εργασία είτε σε επίπεδο εργασιακού αντικειμένου είτε σε επίπεδο συνεργασίας. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 1 ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 21
Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: ΓΥΝΑΙΚΑ Ηλικία: 55 Θέση στην επιχείρηση: ΠΩΛΗΤΡΙΑ Σχέση εργασίας: ΣΥΜΒΑΣΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: 40ώρο, Δευτέρα - Σάββατο Έτη προϋπηρεσίας: 29 Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: 19 Επιχείρηση Είδος: Είδη σπιτιού/γάμου Αρ. Απασχολουμένων: 10 50 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Απόλυτα ευχαριστημένη Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Ικανοποιητικός, εξαρτάται πάντα από το μέγεθος και την κρισιμότητα των υποχρεώσεων Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Γενικά ευχαριστημένη, υπάρχουν προβλήματα όσον αφορά τη μεταφορά βαρέων αντικειμένων. Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Ευχαριστημένη Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Απόλυτα ευχαριστημένη Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: 22
Απόλυτα ευχαριστημένη Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: Καμία τέτοια αντιμετώπιση Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Συμμετοχή σε σεμινάρια κατάρτισης όσον αφορά την πώληση. Καμία ανάγκη για μελλοντική συμμετοχή. Ανάλυση αποδοχών Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης Πληρωμές βασιζόμενες στην συνολική απόδοση μιας ομάδας Εισόδημα από μετοχές της εταιρείας όπου εργάζεστε Άλλα οφέλη (ιατρικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε καταστήματα) Άλλο 23
Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Πρόγραμμα εργασίας Οι ώρες εργασίας μου είναι σταθερές και αποφασίζονται από την επιχείρηση Η επιχείρηση διαμορφώνει το πρόγραμμα εργασίας για τις επόμενες ημέρες Εργάζομαι όταν με χρειάζεται η επιχείρηση Ελαστικότητα ωραρίου: Σε έκτακτες περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα Ιδανικό ωράριο: Αυτό που ισχύει. Προοπτική ευέλικτου ωραρίου στο χώρο εργασίας: Δεν υπάρχει Τηλεργασία Πιθανότητα εργασίας από το σπίτι: Όχι Σημαντικότεροι λόγοι απόφασης και αποτροπής για τηλεργασία: Αυτό που είναι ωραίο στη εργασία είναι η επικοινωνία με τον κόσμο άρα δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να απασχοληθώ με αυτόν τρόπο. Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Δυνατότητα παραμονής στην εργασία μέχρι τα 65 χρόνια: Έχω τη δυνατότητα αλλά θεωρώ ιδανική ηλικία αποχώρησης τα 62 Η εργασία άνω των 10 ωρών σας προκαλεί έντονη κόπωση ή διαταραχές της υγείας: Μεγάλη κόπωση, όχι ιδιαίτερες διαταραχές. 24
Χρησιμοποιώντας την παρακάτω κλίμακα, αναφέρετε αν η εργασία σας περιλαμβάνει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ½ ΤΗΣ ΠΟΤΕ ΗΜΕΡΑΣ Επίπονες ή κουραστικές στάσεις Ανύψωση ή μετακίνηση ανθρώπων Μεταφορά ή μετακίνηση βαρέων φορτίων Ορθοστασία ή περπάτημα Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού ή του βραχίονα Εργασία σε εγκαταστάσεις της επιχείρησης Εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) Εργασία σε χώρους εκτός από την επιχείρηση, πχ σε εγκαταστάσεις πελατών, στο δρόμο Συναλλαγές επαφή με άτομα που δεν είναι υπάλληλοι στο χώρο εργασίας σας πχ. πελάτες, ασθενείς, επιβάτες, μαθητές Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού Κίνδυνος υγείας και ασφάλειας από την εργασία σας: Όχι κάτι ιδιαίτερο πέρα από την ορθοστασία και το βάρος Απουσία από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας: 25
Πολύ σπάνια, για έκτακτες περιπτώσεις. Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Κύριες δραστηριότητες και χρόνος ενασχόλησης με κάθε μια από αυτές. Δυσκολίες κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων: Πώληση, τοποθέτηση εμπορευμάτων, επιμέλεια βιτρίνας Εμπειρίες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Συμμετοχή σε σεμινάρια: Υπολογιστές, μαρκετινγκ Μελλοντικές ενέργειες κατάρτισης: Καμία πρόθεση Παράγοντες που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή: Έλλειψη χρόνου, προσωπικές υποθέσεις Διαφοροποιήσεις στη θέση εργασίας : Βασικός πωλητής, περισσότερες ευθύνες. 2 ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: Γυναίκα Ηλικία: 60 Θέση στην επιχείρηση: Πωλήτρια Σχέση εργασίας: Σύμβαση αορίστου χρόνου Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: 40 ώρο, Δευτέρα - Σάββατο Έτη προϋπηρεσίας: 28 έτη Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: 5 έτη Επιχείρηση Είδος: Υπόδηση Αρ. Απασχολουμένων: 500 και άνω ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ 26
Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Απόλυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Αρκετά ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Απολυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: Απόλυτα ικανοπιημένη Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: Καμία διάκριση, αντίθετα θετική στάση από τους εργαζόμενους. Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Καμία ανάγκη επιμόρφωσης Ανάλυση αποδοχών Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης Πληρωμές βασιζόμενες στην συνολική απόδοση μιας ομάδας 27
Εισόδημα από μετοχές της εταιρείας όπου εργάζεστε Άλλα οφέλη (ιατρικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε καταστήματα) Άλλο Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Πρόγραμμα εργασίας Οι ώρες εργασίας μου είναι σταθερές και αποφασίζονται από την επιχείρηση Η επιχείρηση διαμορφώνει το πρόγραμμα εργασίας για τις επόμενες ημέρες Εργάζομαι όταν με χρειάζεται η επιχείρηση Ελαστικότητα ωραρίου: Σε έκτακτες περιπτώσεις Ιδανικό ωράριο: Αυτό που ισχύει Προοπτική ευέλικτου ωραρίου στο χώρο εργασίας: Θα προτιμούσε, αλλά το κόστος από τις μειωμένες αποδοχές είναι μεγάλο Τηλεργασία Πιθανότητα εργασίας από το σπίτι: Καμία τέτοια προοπτική Σημαντικότεροι λόγοι απόφασης και αποτροπής για τηλεργασία: Ο λόγος που εργάζεται είναι η επικοινωνία με τον κόσμο. Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας 28
Δυνατότητα παραμονής στην εργασία μέχρι τα 65 χρόνια: Υπάρχει. Τότε θέλει να αποχωρήσει Η εργασία άνω των 10 ωρών σας προκαλεί έντονη κόπωση ή διαταραχές της υγείας: Προκαλεί κόπωση αλλά η ευχαρίστηση από την εργασία είναι μεγαλύτερη. Χρησιμοποιώντας την παρακάτω κλίμακα, αναφέρετε αν η εργασία σας περιλαμβάνει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ½ ΤΗΣ ΠΟΤΕ ΗΜΕΡΑΣ Επίπονες ή κουραστικές στάσεις Ανύψωση ή μετακίνηση ανθρώπων Μεταφορά ή μετακίνηση βαρέων φορτίων Ορθοστασία ή περπάτημα Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού ή του βραχίονα Εργασία σε εγκαταστάσεις της επιχείρησης Εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) Εργασία σε χώρους εκτός από την επιχείρηση, πχ σε εγκαταστάσεις πελατών, στο δρόμο Συναλλαγές επαφή με άτομα που δεν είναι υπάλληλοι στο χώρο εργασίας σας πχ. πελάτες, ασθενείς, επιβάτες, 29
μαθητές Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού Κίνδυνος υγείας και ασφάλειας από την εργασία σας: Δεν έχει αντιμετωπίσει μέχρι τώρα. Απουσία από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας: Μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις. Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Κύριες δραστηριότητες και χρόνος ενασχόλησης με κάθε μια από αυτές. Δυσκολίες κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων: Πώληση, εξυπηρέτηση πελατών. Εμπειρίες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Καμία Μελλοντικές ενέργειες κατάρτιση: Καμία πιθανότητα, η εμπειρία της στην εργασία ης είναι αρκετή για να είναι ευχαριστημένη από αυτήν ακόμα και οι εργοδότες. Παράγοντες που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή: Έλλειψη χρόνου αλλά δεν υπάρχει και η πρόθεση Διαφοροποιήσεις στη θέση εργασίας : Όχι. 30
3 Ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 3. Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: Άνδρας Ηλικία: 55 Θέση στην επιχείρηση: Διευθυντής καταστήματος Σχέση εργασίας: Σύμβαση αορίστου χρόνου Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: 40 ώρο, Δευτέρα- Σάββατο Έτη προϋπηρεσίας: 36 Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: 16 Επιχείρηση Είδος: ΈΝΔΥΣΗ Αρ. Απασχολουμένων: 500 και άνω ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Απόλυτα ικανοποιημένος Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Αρκετά ικανοποιημένος Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένος Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένος Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένος 31
Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένος Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: Καμία τέτοια αντιμετώπιση. Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Συμμετοχή σε προγράμματα της επιχείρησης για οποιεσδήποτε ανάγκες δημιουργούνται κατά καιρούς. Ανάλυση αποδοχών Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης Πληρωμές βασιζόμενες στην συνολική απόδοση μιας ομάδας Εισόδημα από μετοχές της εταιρείας όπου εργάζεστε Άλλα οφέλη (ιατρικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε καταστήματα) Άλλο Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Πρόγραμμα εργασίας Οι ώρες εργασίας μου είναι σταθερές και αποφασίζονται από την επιχείρηση 32
Η επιχείρηση διαμορφώνει το πρόγραμμα εργασίας για τις επόμενες ημέρες Εργάζομαι όταν με χρειάζεται η επιχείρηση Ελαστικότητα ωραρίου: Σε έκτατες περιπτώσεις Ιδανικό ωράριο: Αυτό που ισχύει Προοπτική ευέλικτου ωραρίου στο χώρο εργασίας: Καμία. Τηλεργασία Πιθανότητα εργασίας από το σπίτι: Καμία τέτοια προοπτική Σημαντικότεροι λόγοι απόφασης και αποτροπής για τηλεργασία: Δεν του αρέσει η απομόνωση, η εργασία κοινωνικοποιεί Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Δυνατότητα παραμονής στην εργασία μέχρι τα 65 χρόνια: Η πρόθεση του είναι να εργαστεί μέχρι το σημείο που του επιτρέπει η υγεία του. Η εργασία άνω των 10 ωρών σας προκαλεί έντονη κόπωση ή διαταραχές της υγείας: Όχι. 33
Χρησιμοποιώντας την παρακάτω κλίμακα, αναφέρετε αν η εργασία σας περιλαμβάνει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ½ ΤΗΣ ΠΟΤΕ ΗΜΕΡΑΣ Επίπονες ή κουραστικές στάσεις Ανύψωση ή μετακίνηση ανθρώπων Μεταφορά ή μετακίνηση βαρέων φορτίων Ορθοστασία ή περπάτημα Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού ή του βραχίονα Εργασία σε εγκαταστάσεις της επιχείρησης Εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) Εργασία σε χώρους εκτός από την επιχείρηση, πχ σε εγκαταστάσεις πελατών, στο δρόμο Συναλλαγές επαφή με άτομα που δεν είναι υπάλληλοι στο χώρο εργασίας σας πχ. πελάτες, ασθενείς, επιβάτες, μαθητές Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού 34
Κίνδυνος υγείας και ασφάλειας από την εργασία σας: Κανένας κίνδυνος Απουσία από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας: Πολύ σπάνια, σε έκτακτες περιπτώσεις Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Κύριες δραστηριότητες και χρόνος ενασχόλησης με κάθε μια από αυτές. Δυσκολίες κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων: Έλεγχος των πωλητών, της παραλαβής των προϊόντων, του καταστήματος. Αναφορές στη διοίκηση. Εμπειρίες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Συμμετοχή σε επιδοτούμενα σεμινάρια της επιχειρήσης. Μελλοντικές ενέργειες κατάρτισης: Όποια στιγμή η επιχείρηση το προτείνει. Παράγοντες που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή: Δεν υπάρχουν, σε αυτό το είδος (ένδυση) πρέπει να ενημερώνεσαι συνεχώς για να γίνεσαι καλύτερος. Διαφοροποιήσεις στη θέση εργασίας: Δεν γνωρίζω 35
4 ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: Γυναίκα Ηλικία: 55 Θέση στην επιχείρηση: πωλήτρια Σχέση εργασίας: Σύμβαση Αορίστου χρόνου Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: 40 ώρο, Δευτέρα - Σάββατο Έτη προϋπηρεσίας: 24 Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: 8 Επιχείρηση Είδος: Ένδυση, Υπόδηση Αρ. Απασχολουμένων: 500 και άνω ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Ικανοποιημένη, αλλά υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός και πολλές φορές οδηγεί σε άσχημες συμπεριφορές. 36
Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη, Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: Όχι δεν αντιμετωπίζει Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Συμμετοχή σε ενδοεπιχειρησιακά σεμινάρια Ανάλυση αποδοχών Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης Πληρωμές βασιζόμενες στην συνολική απόδοση μιας ομάδας Εισόδημα από μετοχές της εταιρείας όπου εργάζεστε Άλλα οφέλη (ιατρικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε καταστήματα) Άλλο Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Πρόγραμμα εργασίας Οι ώρες εργασίας μου είναι σταθερές και αποφασίζονται από την επιχείρηση 37
Η επιχείρηση διαμορφώνει το πρόγραμμα εργασίας για τις επόμενες ημέρες Εργάζομαι όταν με χρειάζεται η επιχείρηση Ελαστικότητα ωραρίου: Σε έκτακτες περιπτώσεις μόνο, γενικά είναι αρκετά αυστηρό το πρόγραμμα Ιδανικό ωράριο: Αυτό που ισχύει Προοπτική ευέλικτου ωραρίου στο χώρο εργασίας: Καμία τέτοια προοπτική Τηλεργασία Πιθανότητα εργασίας από το σπίτι: Καμία Σημαντικότεροι λόγοι απόφασης και αποτροπής για τηλεργασία: Δε θέλει να χάσει την επαφή με τον κόσμο Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Δυνατότητα παραμονής στην εργασία μέχρι τα 65 χρόνια: Καμία, βγαίνει στη σύνταξη πιο μπροστά, θέλει να ξεκουραστεί. Μέχρι τα 60. Η εργασία άνω των 10 ωρών σας προκαλεί έντονη κόπωση ή διαταραχές της υγείας: Όχι, ιδιαίτερα 38
Χρησιμοποιώντας την παρακάτω κλίμακα, αναφέρετε αν η εργασία σας περιλαμβάνει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ½ ΤΗΣ ΠΟΤΕ ΗΜΕΡΑΣ Επίπονες ή κουραστικές στάσεις Ανύψωση ή μετακίνηση ανθρώπων Μεταφορά ή μετακίνηση βαρέων φορτίων Ορθοστασία ή περπάτημα Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού ή του βραχίονα Εργασία σε εγκαταστάσεις της επιχείρησης Εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) Εργασία σε χώρους εκτός από την επιχείρηση, πχ σε εγκαταστάσεις πελατών, στο δρόμο Συναλλαγές επαφή με άτομα που δεν είναι υπάλληλοι στο χώρο εργασίας σας πχ. πελάτες, ασθενείς, επιβάτες, μαθητές Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού Κίνδυνος υγείας και ασφάλειας από την εργασία σας: Κανένας κίνδυνος, μόνο κάποια επιβάρυνση λόγω ορθοστασίας. Απουσία από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας: 39
Σε έκτακτες περιπτώσεις. Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Κύριες δραστηριότητες και χρόνος ενασχόλησης με κάθε μια από αυτές. Δυσκολίες κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων: Πώληση, στήσιμο εμπορευμάτων Εμπειρίες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Συμμετοχή σε ενδοεπιχειρησιακά σεμινάρια Μελλοντικές ενέργειες κατάρτισης: Υπάρχει η πρόθεση, είναι ωραία να μαθαίνεις κάτι καινούριο Παράγοντες που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή: Μόνο η έλλειψη χρόνου και οι οικογενειακές υποχρεώσεις. Διαφοροποιήσεις στη θέση εργασίας : Καμία 5 ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: Γυναίκα Ηλικία: 56 Θέση στην επιχείρηση: πωλήτρια Σχέση εργασίας: Σύμβαση Αορίστου χρόνου Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: 40 ώρο, Δευτέρα - Σάββατο Έτη προϋπηρεσίας: 35 Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: 8 Επιχείρηση Είδος: Ένδυση, Υπόδηση Αρ. Απασχολουμένων: 500 και άνω 40
ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Απόλυτα Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Απόλυτα Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Ικανοποιημένη, αλλά υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη, σε όλη τη διάρκεια της εργασιακής της εμπειρίας ασχολείται με την πώληση. Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: Όχι λόγω της ηλικίας της, Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Συμμετοχή σε ενδοεπιχειρησιακά σεμινάρια, καμία ανάγκη επιμόρφωσης. Ανάλυση αποδοχών 41
Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης Πληρωμές βασιζόμενες στην συνολική απόδοση μιας ομάδας Εισόδημα από μετοχές της εταιρείας όπου εργάζεστε Άλλα οφέλη (ιατρικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε καταστήματα) Άλλο Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Πρόγραμμα εργασίας Οι ώρες εργασίας μου είναι σταθερές και αποφασίζονται από την επιχείρηση Η επιχείρηση διαμορφώνει το πρόγραμμα εργασίας για τις επόμενες ημέρες Εργάζομαι όταν με χρειάζεται η επιχείρηση Ελαστικότητα ωραρίου: Δε υπάρχει. Μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις Ιδανικό ωράριο: Μόνο πρωινή βάρδια. 42
Προοπτική ευέλικτου ωραρίου στο χώρο εργασίας: Δεν υπάρχει, δεν τη ενδιαφέρει Τηλεργασία Πιθανότητα εργασίας από το σπίτι: Καμία Σημαντικότεροι λόγοι απόφασης και αποτροπής για τηλεργασία: Η επαφή με τον κόσμο Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Δυνατότητα παραμονής στην εργασία μέχρι τα 65 χρόνια: Υπάρχει η δυνατότητα, αλλά επιλέγει να συνταξιοδοτηθεί κανονικά όπως ορίζει το θεσμικό πλαίσιο και να αποχωρήσει νωρίτερα. Η εργασία άνω των 10 ωρών σας προκαλεί έντονη κόπωση ή διαταραχές της υγείας: Κόπωση. Χρησιμοποιώντας την παρακάτω κλίμακα, αναφέρετε αν η εργασία σας περιλαμβάνει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ½ ΤΗΣ ΠΟΤΕ ΗΜΕΡΑΣ Επίπονες ή κουραστικές στάσεις Ανύψωση ή μετακίνηση ανθρώπων Μεταφορά ή μετακίνηση βαρέων φορτίων Ορθοστασία ή περπάτημα Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού ή του βραχίονα Εργασία σε εγκαταστάσεις της 43
επιχείρησης Εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) Εργασία σε χώρους εκτός από την επιχείρηση, πχ σε εγκαταστάσεις πελατών, στο δρόμο Συναλλαγές επαφή με άτομα που δεν είναι υπάλληλοι στο χώρο εργασίας σας πχ. πελάτες, ασθενείς, επιβάτες, μαθητές Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού Κίνδυνος υγείας και ασφάλειας από την εργασία σας: Κανένας Απουσία από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας: Μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων Κύριες δραστηριότητες και χρόνος ενασχόλησης με κάθε μια από αυτές. Δυσκολίες κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων: Πώληση, στήσιμο εμπορευμάτων, άνοιγμα καταστήματος Εμπειρίες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Ελάχιστη συμμετοχή σε ενδοεπιχειρησιακά σεμινάρια Μελλοντικές ενέργειες κατάρτισης: Καμία πρόθεση, η εμπειρία είναι αρκετή για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της εργασίας. Παράγοντες που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή: Δεν υπάρχουν, αν θέλει κάποιος και το χρειάζεται θα το κάνει. 44
Διαφοροποιήσεις στη θέση εργασίας : Δεν την ενδιαφέρει 6 ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: Άνδρας Ηλικία: 55 Θέση στην επιχείρηση: Πωλητής Σχέση εργασίας: Σύμβαση Αορίστου χρόνου Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: 40 ώρο, Δευτέρα - Σάββατο Έτη προϋπηρεσίας: 34 Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: 34 Επιχείρηση Είδος: Ένδυση Αρ. Απασχολουμένων: 10-50 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Απόλυτα Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Ικανοποιημένη, είναι αρκετά δύσκολο το ωράριο. Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Ικανοποιημένη 45
Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένος Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένος Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: Καμία τέτοιου είδους αντιμετώπιση Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Δεν υπάρχει καμία ανάγκη επιμόρφωσης, η πείρα το αρκεί, Ανάλυση αποδοχών Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης Πληρωμές βασιζόμενες στην συνολική απόδοση μιας ομάδας Εισόδημα από μετοχές της εταιρείας όπου εργάζεστε Άλλα οφέλη (ιατρικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε καταστήματα) Άλλο Εφαρμογή ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας Πρόγραμμα εργασίας 46
Οι ώρες εργασίας μου είναι σταθερές και αποφασίζονται από την επιχείρηση Η επιχείρηση διαμορφώνει το πρόγραμμα εργασίας για τις επόμενες ημέρες Εργάζομαι όταν με χρειάζεται η επιχείρηση Ελαστικότητα ωραρίου: Υπάρχει, ανάλογα την κρισιμότητα της περίπτωσης Ιδανικό ωράριο: Μόνο πρωινή βάρδια Προοπτική ευέλικτου ωραρίου στο χώρο εργασίας: Δεν υπάρχει Τηλεργασία Πιθανότητα εργασίας από το σπίτι: Καμία Σημαντικότεροι λόγοι απόφασης και αποτροπής για τηλεργασία: Δεν τον ενδιαφέρει αφού έχει τη δυνατότητα να εργάζεται «κανονικά» Βελτίωση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας Δυνατότητα παραμονής στην εργασία μέχρι τα 65 χρόνια: Θα εργάζεται μέχρι το σημείο που η υγεία του θα του επιβάλλει ξεκούραση. Η εργασία άνω των 10 ωρών σας προκαλεί έντονη κόπωση ή διαταραχές της υγείας: Όχι, ιδιαίτερη Χρησιμοποιώντας την παρακάτω κλίμακα, αναφέρετε αν η εργασία σας περιλαμβάνει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ½ ΤΗΣ ΠΟΤΕ ΗΜΕΡΑΣ 47
Επίπονες ή κουραστικές στάσεις Ανύψωση ή μετακίνηση ανθρώπων Μεταφορά ή μετακίνηση βαρέων φορτίων Ορθοστασία ή περπάτημα Επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού ή του βραχίονα Εργασία σε εγκαταστάσεις της επιχείρησης Εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) Εργασία σε χώρους εκτός από την επιχείρηση, πχ σε εγκαταστάσεις πελατών, στο δρόμο Συναλλαγές επαφή με άτομα που δεν είναι υπάλληλοι στο χώρο εργασίας σας πχ. πελάτες, ασθενείς, επιβάτες, μαθητές Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού Κίνδυνος υγείας και ασφάλειας από την εργασία σας: Κανένας Απουσία από την εργασία λόγω προβλημάτων υγείας: Καμία φορά, μόνο απουσίες λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων Προτυποποιημένες διαδικασίες στη διοίκηση προσωπικού επιχειρήσεων 48
Κύριες δραστηριότητες και χρόνος ενασχόλησης με κάθε μια από αυτές. Δυσκολίες κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων: Πώληση Εμπειρίες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Δεν υπάρχουν Μελλοντικές ενέργειες κατάρτισης: Καμία, δεν τον ενδιαφέρουν. «Αυτά είναι για τους νέους» Παράγοντες που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή: Δεν υπάρχει πρόθεση ούτε ανάγκη αφού αντεπεξέρχεται άριστα κατά τη γνώμη του στις απαιτήσεις της εργασίας του. Διαφοροποιήσεις στη θέση εργασίας : Δεν τον ενδιαφέρει. 7 ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Κοινωνικά και Δημογραφικά στοιχεία Φύλο: Γυναίκα Ηλικία: 55 Θέση στην επιχείρηση: πωλήτρια Σχέση εργασίας: Σύμβαση Αορίστου χρόνου Ημέρες/Ώρες και Ωράριο εργασίας: 35 ώρο, Δευτέρα - Παρασκευή Έτη προϋπηρεσίας: 30 Έτη προϋπηρεσίας στην ίδια επιχείρηση: 22 Επιχείρηση Είδος: Είδη έξοχης Αρ. Απασχολουμένων: 10-50 49
ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ Εξατομικευμένη συμβουλευτική και συμβουλευτική καριέρας Βαθμός ικανοποίησης από την ισορροπία εργασίας προσωπικής ζωής: Απόλυτα Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από το ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο για την διεκπεραίωση ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών υποχρεώσεων: Απόλυτα Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την εργονομία του χώρου εργασίας: Απόλυτα Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από την ασφάλεια του χώρου εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από τη συναδελφικότητα στο χώρο εργασίας: Απόλυτα Ικανοποιημένη Βαθμός ικανοποίησης από το αντικείμενο εργασίας: Απόλυτα ικανοποιημένη Αντιμετώπιση στάσεων διάκρισης λόγω της ηλικίας σας: Καμία Ανάγκες και επίπεδο επιμόρφωσης: Συμμετοχή σε σεμινάρια Ανάλυση αποδοχών Βασικός σταθερός μισθός Πληρωμή με το κομμάτι ή βάση παραγωγικότητας Επίδομα για υπερωριακή απασχόληση Επίδομα για κακές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας Επίδομα για απασχόληση την Κυριακή Άλλα επιδόματα Πληρωμές βασιζόμενες στη γενική αποδοχή της επιχείρησης 50