Δρ. Κωνσταντίνος Αραβώσης, Πρόεδρος ΕΕΔΣΑ - Λέκτορας ΕΜΠ

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ Αθήνα, 1 Φεβρουαρίου 2012 ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ολοκληρωμένη διαχείριση αστικών στερεών αποβλήτων ως μοχλός κοινωνικής ανάπτυξης» Δρ. Κωνσταντίνος Αραβώσης, Πρόεδρος ΕΕΔΣΑ - Λέκτορας ΕΜΠ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Κλάδοι οικονομικής & επιχειρηματικής δραστηριότητας Η παγκόσμια περιβαλλοντική βιομηχανία, περιλαμβάνει επιχειρήσεις οι οποίες γενικά μπορούν να υποδιαιρεθούν σε τρεις τομείς: Παροχής υπηρεσιών Κατασκευής εξοπλισμού και μηχανημάτων Κατασκευαστικές Εταιρείες Έργων περιβάλλοντος 2

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Τμηματοποίηση της αγοράς προϊόντων περιβάλλοντος διεθνώς Σε ότι αφορά την παγκόσμια ποσοστιαία τμηματοποίηση του Τομέα του Περιβάλλοντος ανά γεωγραφική ενότητα (datamonitor, 2010), η κατανομή έχει ως εξής: 3

Μεγέθη και τάσεις της Διεθνούς αγοράς Η Δυτική Ευρώπη είναι: πολύ μεγάλη και ανεπτυγμένη αγορά αντιπροσωπεύει το 34% των παγκόσμιων περιβαλλοντικών αγορών Ισχυρές κινητήριες δυνάμεις της αγοράς, όπως οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί της ΕΕ και οι πολιτικές για την αλλαγή του κλίματος και την ανακύκλωση, οδηγούν σε υψηλότερα ετήσια ποσοστά αύξησης σε τομείς όπως είναι: η διαχείριση των αποβλήτων οι καθαρές τεχνολογίες οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας O ενωσιακός κλάδος διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων, παρέχει περισσότερες οικονομικές δυνατότητες. Το 2008 ο κύκλος εργασιών ύψους 145 δισ. Ευρώ αντιστοιχούσε στο 1% του ΑΕΠ της Ε.Ε και σε 2 εκατ. θέσεις εργασίας. Η συμμόρφωση με την πολιτική της Ε.Ε θα δημιουργούσε 2,4 εκατ. θέσεις εργασίας και συνολικό ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους 187 δισ. ευρώ 4

Τμηματοποίηση της αγοράς Διαχείρισης Αποβλήτων Κατηγορία Υπηρεσιών - Μερίδιο Αγοράς (%) 16,00% 8,10% 2,10% 20,00% 53,80% Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Περιβαλλοντική Αποκατάσταση & Βιομηχανικές Υπηρεσίες Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Μηχανικού Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Λοιπές Υπηρεσίες 5

Τμηματοποίηση της αγοράς Με τον όρο Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων νοείται: Η Συλλογή Η Μεταφορά Η Μεταφόρτωση Η Προσωρινή αποθήκευση Η Αξιοποίηση Η Διάθεση των αποβλήτων 6

Τμηματοποίηση της αγοράς Η Περιβαλλοντική Αποκατάσταση & οι Βιομηχανικές Υπηρεσίες περιλαμβάνουν δραστηριότητες όπως είναι: Οι εκσκαφές ρυπασμένων χώρων Οι καθαρισμοί βιομηχανικών χώρων Η σταθεροποίηση εδαφών Οι απολυμάνσεις Η Κατασκευή και η κάλυψη ΧΥΤΑ Η Προμήθεια περιβαλλοντικού εξοπλισμού Η Μεταφορά εξοπλισμού, η συντήρηση και η λειτουργία περιβαλλοντικού εξοπλισμού, δειγματοληψία κλπ 7

Τμηματοποίηση της αγοράς Οι Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Μηχανικού καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα όπως: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες Περιβαλλοντική αδειοδότηση Σχεδιασμό και ανάπτυξη συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης Περιβαλλοντικό σχεδιασμό Διενέργεια περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων Περιβαλλοντική ευθύνη Πολιτική & νομοθεσία, συμβουλευτικές υπηρεσίες σε περιβαλλοντικά θέματα, περιβαλλοντικές μετρήσεις 8

Τμηματοποίηση της αγοράς Η Διαχείριση Επικίνδυνων Αποβλήτων αφορά τα απόβλητα που περιέχουν ουσίες όπως: Tοξικές Eύφλεκτες Kαρκινογόνες Ραδιενεργές Ερεθιστικές και μεταλλαξιογόνες καθώς και κάθε ουσία που μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις στα νερά (επιφανειακά ή υπόγεια), τον αέρα ή το έδαφος 9

Τμηματοποίηση της αγοράς Οι σχετικές υπηρεσίες Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων περιλαμβάνουν ενδεικτικά: Χαρακτηρισμό Mεταφορά Aποθήκευση Επεξεργασία Aξιοποίηση Tελική διάθεση στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό Διερεύνηση ύπαρξης αμιάντου σε βιομηχανικές μονάδες και διάφορα κτίρια Αποξήλωση & διαχείριση αμιάντου 10

Τμηματοποίηση της αγοράς Οι Λοιπές Υπηρεσίες καλύπτουν δραστηριότητες: Αποκομιδή κάδων Πλύση κάδων Επεξεργασία ανακυκλώσιμων Μεταφορά απορριμμάτων μεταφορτώσεις Εφαρμογές GIS Υπηρεσίες ανάπτυξης της υπαίθρου 11

Μεγέθη και τάσεις της Ελληνικής Αγοράς Ακολουθώντας την ευρωπαϊκή και διεθνή πολιτική, η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος δημιούργησε και στην Ελλάδα την αντίστοιχη αγορά. Κινητήρια δύναμη ήταν αρχικά τα συγχρηματοδοτούμενα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Έρευνας και Ανάπτυξης Στόχος είναι η προσέγγιση των κοινοτικών προτύπων υποστηρίζοντας κυρίως την απόκτηση τεχνογνωσίας στον τομέα των υπηρεσιών και της εκπαίδευσης Η διείσδυση πρωτοπόρων επιχειρηματιών ευνοεί την ανάπτυξη και εμπορία εξοπλισμού και συστημάτων, με συναφή ή και αποκλειστική χρήση σε περιβαλλοντικές εφαρμογές Σταδιακά, μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες και βιομηχανικοί παραγωγοί έστρεψαν το ενδιαφέρον τους σε περιβαλλοντικά έργα και τεχνολογίες, αναπτύσσοντας με τη σειρά τους δραστηριότητες και επεκτείνοντας την αγορά του περιβάλλοντος 12

Μεγέθη και τάσεις της Ελληνικής Αγοράς Η περιβαλλοντική συνείδηση έχει αρχίσει και καλλιεργείται έντονα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, χωρίς όμως να υπάρχουν εξελίξεις Κύρια βάση των δραστηριοτήτων αποτελεί η ανάγκη συμμόρφωσης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και την αντίστοιχη ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο, περιορίζοντας τη λειτουργία της αγοράς σε συγκεκριμένους τομείς 13

Μεγέθη και τάσεις της Ελληνικής Αγοράς Σήμερα, στον ευρύτερο τομέα της ελληνικής αγοράς περιβάλλοντος δραστηριοποιούνται: Πάνω από 600 εταιρικά σχήματα - από ομίλους επιχειρήσεων μέχρι και μονοπρόσωπες εταιρίες Με δραστηριότητες όπως: Μελέτες και συμβουλευτικές υπηρεσίες Παραγωγή προϊόντων και κατασκευή έργων Εμπόριο εξοπλισμού και αγαθών Η γενική εκτίμηση του συνολικού τζίρου προσεγγίζει τα 3 δις (2008), καταγράφοντας μια σταθερή και ελαφρά ανοδική πορεία τα τελευταία έτη Απασχόληση: 30.000 άτομα (2008), αριθμός που καταγράφει ελαφρά πτώση τα τελευταία χρόνια 14

Μεγέθη και τάσεις της Ελληνικής Αγοράς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Οι σχετικές δραστηριότητες αφορούν μεταξύ άλλων την αντιμετώπιση της ρύπανσης, την ανακύκλωση υλικών, τη διαχείριση των αποβλήτων, την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων κλπ. Στην Ελλάδα, στον τομέα αυτόν μπορούν να ενταχθούν οι παρακάτω κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας σύμφωνα με την Ταξινόμηση κατά ΣΤΑΚΟΔ 2008: 38.0, Συλλογή, επεξεργασία και διάθεση αποβλήτων, ανάκτηση υλικών 38.1, Συλλογή αποβλήτων 38.2, Επεξεργασία και διάθεση απορριμμάτων 38.3, Ανάκτηση υλικών 39.0, Δραστηριότητες εξυγίανσης και άλλες υπηρεσίες για τη διαχείριση αποβλήτων 15

Μεγέθη και τάσεις της Ελληνικής Αγοράς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Τα σημερινά μεγέθη κερδοφορίας για τον τομέα υπηρεσιών περιβάλλοντος δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλα συγκρινόμενα με άλλες δραστηριότητες Οι επενδύσεις στο περιβάλλον από μεγάλες επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται ασύμφορες και οι δραστηριότητες παραμένουν στη «σκιά» άλλων, περισσότερο επικερδών Στον τομέα του εμπορίου παρουσιάζεται μια σταθερή πορεία με τάσεις ανανέωσης και βελτίωσης της ποιότητας των εισαγωγών, ακολουθώντας τις αντίστοιχες αγορές του εξωτερικού 16

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Οι ΧΥΤΑ με βάση την οδηγία 99/31 θα πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά, ως Χώροι Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) για ότι απομείνει μετά την επεξεργασία σε μονάδες Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΤ), Λιπασματοποίησης ή Ενεργειακής Αξιοποίησης, στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου Συστήματος Επεξεργασίας (ΟΕΔΣΑ) σε συνδυασμό με ευρεία ανακύκλωση και λιπασματοποίηση στην πηγή Επομένως είναι επιτακτική πλέον η ανάγκη άμεσης προώθησης της δημιουργίας των αντιστοίχων μονάδων που θα δημιουργήσουν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και νέες θέσεις εργασίας Μέσω των Περιφερειακών Σχεδιασμών και της θεσμοθέτησης των ΦΟΔΣΑ (Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), έχουν τεθεί οι βάσεις του σχεδιασμού 17

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση ανήλθε το 2010 στο 25% του βάρους των απορριμμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ποσοτήτων από τα 2 εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης σύμμεικτων Χανίων και Αθηνών (Άνω Λιόσια). Οι βασικές τεχνολογίες που εφαρμόζονται στη διαχείριση απορριμμάτων είναι: η μηχανική βιολογική επεξεργασία η θερμική επεξεργασία (καύση-αποτέφρωση) η εδαφική εναπόθεση (Υγειονομική Ταφή ΧΥΤΑ) 18

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το 2008 το ποσοστό ανακύκλωσης στην Ελλάδα έφθασε το 25% 19

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ως πιο φθηνή μέθοδος, μετά την υγειονομική ταφή, αναδεικνύεται αυτή της μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας: 50 ανά τόνο 100 ανά τόνο η καύση αποτέφρωση Μεγάλο μέρος αστικών απορριμμάτων διατίθεται για υγειονομική ταφή Η πρόληψη επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση αποβλήτων βρίσκεται στα πρώτα στάδια αλλά σχετικές δράσεις παρουσιάζουν μια σημαντική πρόοδο στην χώρα τα τελευταία χρόνια 40% της μη οργανικής ύλης (η οποία αποτελεί το 54% των συνολικών οικιακών αποβλήτων) ανακυκλώνεται σήμερα, τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητά ποσοστά ανακύκλωσης της τάξης του 60-95% 20

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Λόγω των εξελίξεων στον τομέα των επιμέρους μεθόδων και τεχνολογιών διαχείρισης και ειδικότερα διάθεσης των Α.Σ.Α., σε συνδυασμό με την υποχρέωση της τήρησης των βασικών στρατηγικών στόχων σε διεθνές επίπεδο, το αντικείμενο της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων αποτελεί την επικρατούσα τάση στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες Η μείωση του ποσοστού της διάθεσης σε ΧΥΤΑ και η εισαγωγή νέων μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων μπορούν να έχουν σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη για τη χώρα 21

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Επιπτώσεις καθυστέρησης απαιτούμενων έργων υποδομής: Επιβολή σημαντικών προστίμων Κορεσμός υφιστάμενων ΧΥΤΑ (που δεν θα έχουν τον πολλαπλάσιο χρόνο ζωής που θα είχαν αν λειτουργούσαν σαν ΧΥΤΥ) Αδιέξοδα και κρίσιμες καταστάσεις, ανεξέλεγκτης διαχείρισης ή αποσπασματικές λύσεις ανάγκης, σε αρκετές περιοχές της χώρας μας Για τους λόγους αυτούς απαιτείται η ενεργοποίηση επενδύσεων άνω των 2 δις. Ευρώ στην επόμενη πενταετία (με πρωτοβουλία του ΥΠΕΚΑ και του ΥΠΕΣ) που μπορούν να υλοποιηθούν (λόγω και των περιορισμένων διατιθέμενων κεφαλαίων από το ΕΣΠΑ και τις δημόσιες επενδύσεις) κυρίως μέσω ΣΔΙΤ και συμβάσεων παραχώρησης με κινητοποίηση σημαντικών ιδιωτικών πόρων 22

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Με τις επενδύσεις αυτές μπορούν να υλοποιηθούν οι υφιστάμενοι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) που πλήν εξαιρέσεων βρίσκονται ακόμη στα χαρτιά Ένας μεγάλος αριθμός αιτήσεων για νέα έργα ΣΔΙΤ είναι υπό επεξεργασία και την επόμενη πενταετία έχουν σχεδιαστεί να προχωρήσουν αρκετά έργα Η οικονομική κρίση και ιδιαίτερα τα προβλήματα ρευστότητας που παρατηρούνται στην πλειονότητα των τεχνικών εταιρειών είναι ενδεχόμενο να επηρεάσουν, πρόσκαιρα, αρνητικά την πορεία των ΣΔΙΤ και θα οδηγήσουν ενδεχομένως σε σημαντικές καθυστερήσεις 23

Στοιχεία για την εξέλιξη του τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Η ετήσια παραγωγή στερεών αποβλήτων από τον οικιακό και εμπορικό τομέα ανέρχεται σε 5,002 εκ. τόνους (2007) με την κατά κεφαλή παραγωγή να βρίσκεται χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ε.Ε. [448 kg έναντι 522 kg ετησίως (Ε.Ε.-27) και 562 (Ε.Ε.-15)] Το 87% αυτής της ποσότητας συλλέγεται και διατίθεται συστηματικά, αν και μόνο το 56% αποτίθεται σε οργανωμένους χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ) Η αναζήτηση της αποτελεσματικής διαχείρισής των στερεών αποβλήτων έχει οδηγήσει σήμερα στη διαμόρφωση και υλοποίηση διαφόρων προγραμμάτων ανακύκλωσης σε πολλούς δήμους της χώρας με αξιοσημείωτα αποτελέσματα 24

Η Δυναμική του ελληνικού τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Η Ελλάδα παράγει ετησίως περισσότερα από 5 εκατομμύρια τόνους οικιακών και εμπορικών αστικών αποβλήτων Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με 455 κιλά αποβλήτων ανά κάτοικο Η Αττική παράγει το 39% των αστικών αποβλήτων Η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας το 16% Κύριες αιτίες αύξησης των απορριμμάτων είναι: Αύξηση του τουρισμού Ανάπτυξη των αστικών κέντρων Βελτίωση του βιοτικού επιπέδου Άλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών και συμπεριφορών Η Θεσσαλονίκη το 9% 25

Η Δυναμική του ελληνικού τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Το 2008, ανακυκλώθηκαν 525.000 από μια συνολική παραγωγή 1.050.000 τόνων. Επίσης, δημιουργήθηκαν συνολικά 19 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ): στην Αθήνα τη Θεσσαλονίκη το Ηράκλειο τα Χανιά την Καλαμάτα την Πάτρα τη Ζάκυνθο το Σχηματάρι τη Λαμία την Καρδίτσα την Κέρκυρα την Κατερίνη τη Μαγνησία και τα Ιωάννινα 26

Η Δυναμική του ελληνικού τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Στο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Ανακύκλωσης Συσκευασιών συμμετέχουν 1.070 υπόχρεες εταιρείες, οι οποίες καλύπτουν το μεγαλύτερο μερίδιο της ελληνικής αγοράς Εξακολουθεί να υπάρχει έλλειμμα σε υποδομές επεξεργασίας και διάθεσης στερεών αποβλήτων Το ποσοστό ανακύκλωσης παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό Δαπάνη μεγάλων ποσών για τη συλλογή και τη μεταφορά των αποβλήτων και πολύ μικρότερων για την επεξεργασία και τη διάθεσή τους Ο αρμόδιος φορέας για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων στη χώρα μας είναι ο Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 27

Η Δυναμική του ελληνικού τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Tα 10 συστήματα ανακύκλωσης στην Ελλάδα επεξεργάζονται: Συσκευασίες Οχήματα Ελαστικά Λιπαντικά Μπαταρίες και ηλεκτρικό / ηλεκτρονικό εξοπλισμό Παράλληλα, δραστηριοποιούνται στη χώρα περίπου 15 επιχειρήσεις στον τομέα διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων. 28

Οι Αναμενόμενες εξελίξεις στη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Βασικές επιπτώσεις στη διάρθρωση, τη φυσιογνωμία και το μέγεθος της περιβαλλοντικής βιομηχανίας στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα αποτελέσουν: η σημαντική διεύρυνση του μεγέθους της περιβαλλοντικής βιομηχανίας η δημιουργία νέων (κυρίως μικρομεσαίων) επιχειρήσεων που θα διαχειριστούν αυτές τις τεχνολογικές εξελίξεις 29

Ενδεικτικές επενδυτικές ευκαιρίες Η δημιουργία και λειτουργία οργανωμένων υποδομών για την καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων συνεπάγεται σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη για τη χώρα Βάσει και των πρακτικών άλλων ευρωπαϊκών χωρών, η Ελλάδα μπορεί: να υιοθετήσει τη συστηματική αποτέφρωση να αυξήσει το ποσοστό ανακύκλωσης/κομποστοποίησης να παράγει περισσότερη ενέργεια μέσω των αποβλήτων 30

Ενδεικτικές επενδυτικές ευκαιρίες Ιδιαίτερα ελκυστικές επενδυτικές προοπτικές διαφαίνονται στην παραγωγή ενέργειας από απορρίμματα με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, ένας πολλά υποσχόμενος τομέας Οι ερευνητικοί και τεχνολογικοί φορείς της χώρας προσφέρουν πολλαπλές δυνατότητες συνεργασίας με σκοπό την ανάπτυξη εφαρμογών και λύσεων που προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη 31

Ενδεικτικές επενδυτικές ευκαιρίες Σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις καινοτομίες στην περιβαλλοντική βιομηχανία αναμένονται κυρίως: στον τομέα του εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων παραγωγικών δραστηριοτήτων που θα επιφέρουν και βελτίωση στους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας τους στην ανακύκλωση και επεξεργασία στερεών και υγρών αποβλήτων, με έμφαση σε συστήματα διαχείρισης στην εφαρμογή τεχνολογιών επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων, όπου διαπιστώνεται μεγάλη υστέρηση στη χώρα μας 32

Ενδεικτικές επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα Ιδιαίτερες προοπτικές τεχνολογικών εξελίξεων και ανάπτυξης καινοτομιών εντοπίζονται ειδικότερα: στους κλάδους παραγωγής δομικών υλικών στους κλάδους βιομάζας (είτε για παραγωγή compost, είτε για ενεργειακή αξιοποίηση) και βιοκαυσίμων στην επεξεργασία αστικών λυμάτων για διάθεση καθαρού νερού, την αξιοποίηση της λυματολάσπης στην επεξεργασία αποβλήτων που παράγονται από τουριστικές μονάδες και μικρούς οικισμούς 33

Ενδεικτικές επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα Η αντιμετώπιση του τμήματος των βιομηχανικών αποβλήτων είναι εξαιρετικά σημαντική για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την αποτελεσματική λειτουργία του βιομηχανικού κλάδου Επιτακτική είναι η εφαρμογή νέων τεχνολογιών για τον αυξανόμενο όγκο αποβλήτων Λύσεις απαιτούνται για την αποτελεσματική αποκομιδή και ταφή των απορριμμάτων, παραγωγή ενέργειας, ανακύκλωση, καθώς και κατασκευή νέων συστημάτων με σκοπό τον περαιτέρω περιορισμό της παραγωγής τους 34

Ενδεικτικές επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, διαφαίνεται ότι οι ενδεικτικές Επενδυτικές Ευκαιρίες αφορούν: Τη Διαλογή στην πηγή και ανακύκλωση δημοτικών αποβλήτων Την Κατασκευή δικτύων σταθμών μεταφοράς, ΚΔΑΥ, χώρων υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων, μονάδων μηχανικής επεξεργασίας αποβλήτων και κομποστοποίησης και αποκατάσταση υπαρχόντων χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης Τη Δημιουργία εγκαταστάσεων απόθεσης δημοτικών αποβλήτων Τη Συλλογή και επεξεργασία διαφόρων προϊόντων και υλικών, συμπερ/μένων των μπαταριών, ελαστικών, α ποβλήτων ελαίων και ηλεκτρικών / ηλεκτρονικών προϊόντων και συσκευών Τη Διαχείριση νοσοκομειακών και άλλων επικίνδυνων αποβλήτων Την Υλοποίηση ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων και εύρεση λύσεων σε συγκεκριμένες περιοχές Την Υλοποίηση έργων αποκατάστασης ακτών Την Παροχή μηχανικού εξοπλισμού και τεχνογνωσίας κατάλληλης για το εγχώριο περιβάλλον 35

Ενδεικτικές επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα Ενδεικτικά Πλεονεκτήματα επένδυσης στον Τομέα Διαχείρισης Απορριμμάτων: Η Άμεση ανάγκη για προώθηση λύσεων που θα έχουν ως στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση του διαρκώς αυξανόμενου όγκου απορριμμάτων Η Ανάγκη τεχνογνωσίας και εφαρμογής νέων τεχνολογιών λόγω περιορισμένων εσωτερικών δυνατοτήτων Η Ανάγκη για ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων Οι Νομικές και κανονιστικές δεσμεύσεις της ΕΕ για ανακύκλωση υλικών συσκευασίας και άλλων προϊόντων καθώς και για τη μείωση βιοαποδομήσιμων αποβλήτων και άλλων αστικών στερεών αποβλήτων τα οποία αποστέλλονται σε χώρους απόθεσης Η Ανάγκη για προώθηση καινοτόμων λύσεων που θα στοχεύουν στην παραγωγή ενέργειας από απορρίμματα Το Ευνοϊκό πλαίσιο Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και Ευρωπαϊκό πλαίσιο χρηματοδότησης 36

Ανασταλτικοί Παράγοντες Καινοτομίας Ανασταλτικοί παράγοντες για την ανάπτυξη καινοτομίας στην Ελλάδα: Η επιλογή λύσεων τεχνολογικών εφαρμογών με την φτηνότερη τιμή Η υστέρηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, στον σχεδιασμό & ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής Τα αντικίνητρα και οι στρεβλώσεις που απορρέουν από το πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση λειτουργίας των επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την αδυναμία αποτελεσματικού ελέγχου των περιβαλλοντικών τους υποχρεώσεων Το καθεστώς εκπόνησης μελετών και εκτέλεσης περιβαλλοντικών έργων που δεν ευνοεί την ανάπτυξη νέων τεχνολογικών εφαρμογών Το χαμηλό επίπεδο περιβαλλοντικής συνείδησης πολιτών και επιχειρήσεων Η γραφειοκρατία Η αδυναμία αποτελεσματικής προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας Η δυσχέρεια χρηματοδότησης ανάπτυξης και προώθησης καινοτομιών 37

Προϋποθέσεις για ανάπτυξη του τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Η χώρα μας θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην περαιτέρω ανάπτυξη της ανακύκλωσης, που, ενώ βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε ένα σχετικά καλό δρόμο, με επιπλέον στήριξη και προσπάθεια έχει σημαντικά περιθώρια βελτίωσης, ώστε να επιτευχθούν οι νέοι στόχοι, με βάση συγκεκριμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο Υλοποίησης Η υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών δίνει πλέον την δυνατότητα ελαχιστοποίησης και αξιοποίησης των στερεών και υγρών αποβλήτων, με μακροπρόθεσμο στρατηγικό στόχο μηδενικά τελικά απόβλητα 38

Προτάσεις πολιτικής για ανάπτυξη του τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης των επενδύσεων Να δοθούν κίνητρα για αλλαγή καταναλωτικών προτύπων (με έμφαση στην πρόληψη) και βιώσιμων τρόπων παραγωγής με ελαχιστοποίηση παραγωγής αποβλήτων με στόχο την δημιουργία νέων αγορών, σύγχρονων μονάδων παραγωγής, νέων «πράσινων» προϊόντων και νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας σε πολλαπλά επίπεδα Να προχωρήσουν άμεσα οι ειλημμένες αποφάσεις του κράτους και του περιφερειακού σχεδιασμού για την ΔΣΑ Αλλιώς αναμένονται νέα πρόστιμα και προσφυγές στην ΕΕ Να πεισθούν οι πολίτες και οι δήμαρχοι ότι είναι μύθος ότι το κόστος ταφής σε ΧΥΤΑ και η ανεξέλεγκτη διάθεση είναι το πιο συμφέρον 39

Προτάσεις πολιτικής για ανάπτυξη του τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Δεν πρέπει να γίνουν αποκλεισμοί σε καμιά τεχνολογία Η ενεργειακή θερμική αξιοποίηση των αποβλήτων είναι μια σύγχρονη, δοκιμασμένη Τεχνολογία που, παράλληλα με τις άλλες εναλλακτικές Τεχνολογίες, θα πρέπει ισότιμα να αποτιμάται, στην κάθε περίπτωση, με βάση τεχνολογικά, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια 40

Προτάσεις πολιτικής για ανάπτυξη του τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Η ενημέρωση του κοινού για τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές των έργων ΔΣΑ (σε σχέση με ΧΑΔΑ & με τις αρχές της αειφορίας κοινωνίας της ανακύκλωσης) Η ολοκλήρωση του Χωροταξικού Σχεδιασμού σε Περιφερειακό και Δημοτικό Επίπεδο Η κατάρτιση Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Απορριμμάτων σε κάθε Καλλικρατικό Δήμο, ως εξειδίκευση του ΠΕΣΔΑ, με 5ετή διάρκεια 41

Προτάσεις πολιτικής-τρόποι επίτευξης Αναγκαίο είναι η πολιτική βούληση να συνδυαστεί με τόλμη για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών που ενδεχομένως να έχουν προσωρινά πολιτικό κόστος, αλλά μακροπρόθεσμα θα ωφελήσουν την χώρα μας Απλούστευση νομικού πλαισίου περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων Έμφαση σε εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές δραστηριότητες για πληροφόρηση του ευρύτερου κοινού για τις νέες τεχνολογίες με στόχο την εξάλειψη των προκαταλήψεων και της παραπληροφόρησης Επιτάχυνση της ευρείας εφαρμογής των επενδύσεων στην ανακύκλωση (ο νέος στόχος της ΕΕ είναι 50% ως το 2020) καθώς και εργοστασίων λιπασματοποίησης, μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας και ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων 42

Συμπεράσματα - Προοπτικές Η Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων αποτελεί ένα τομέα με σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες για την Ελλάδα στο άμεσο μέλλον Αν και η οικονομική κρίση δρα ανασταλτικά σε νέες επενδύσεις, ο τομέας αναμένεται να έχει σημαντική ανάπτυξη τα επόμενα έτη λειτουργώντας ως βασικός μοχλός κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της χώρας Προϋπόθεση είναι να αναληφθούν απαιτούμενες πολιτικές και θεσμικές πρωτοβουλίες που θα διευκολύνουν την ανάπτυξη του τομέα. 43