Περιεχόμενα i
Υπό την Αιγίδα των: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Χορηγοί: ΒΑSF DOW AGROSCIENCES ELANKO ΕΛΛΑΣ
Περιεχόμενα iii Eντομολογική Εταιρεία Ελλάδος Επιμέλεια Έκδοσης: Δρ. Φίλιππος Ιωαννίδης Υπηρεσία Φυτοπροστασίας Ε.Β.Ζ. Α.Ε., Θεσσαλονίκη Δήμητρα Προφήτου-Αθανασιάδου Καθηγήτρια, Εργαστήριο Εφαρμ. Ζωολογίας και Παρσιτολογίας, Τμήμα Γεωπονίας Α.Π.Θ.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου Πρόεδρος: Αντιπρόεδρος: Δρ. Φίλιππος Ιωαννίδης Τμ. Φυτοπροστασίας Ε.Β.Ζ. Α.Ε. Πλατύ Ημαθίας Δημήτριος Τεπελένης Γεωπόνος Πρόεδρος Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Παραρτήματος Ηπείρου Γ. Γραμματέας: Δήμητρα Προφήτου-Αθανασιάδου Καθηγήτρια Εργαστήριο Εφαρμ. Ζωολογίας & Παρασιτολογίας Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ταμίας: Μέλη: Μαριανθούλα Μυλωνά Γεωπόνος Διεύθυνση Γεωργικής Ανάπτυξης Περιφέρειας Ηπείρου Βύρων Κατσόγιαννος Καθηγητής Εργαστήριο Εφαρμ. Ζωολογίας & Παρασιτολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Δημήτριος Κωβαίος Αναπλ. Καθηγητής Εργαστήριο Εφαρμ. Ζωολογίας & Παρασιτολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γιώργος Παπαδούλης Επίκ. Καθηγητής Εργ. Εντομολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Χρύσω Τζιάλλα Δρ. Γεωπόνος Προϊσταμένη Σταθμού Γεωργικής Έρευνας Ιωαννίνων (ΕΘΙΑΓΕ) Χριστόδουλος Ζινδριλής Γεωπόνος Αντιπρόεδρος Συλλόγου Γεωπόνων Νομού Ιωαννίνων Ευδοκία Μαλάμου Γεωπόνος Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Ιωαννίνων
Πρόλογος Η Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος είναι επιστημονικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, συνεχίζοντας την προσπάθειά της να συμβάλει στη γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων της εντομολογικής έρευνας στην Ελλάδα, διοργανώνει κάθε δύο χρόνια Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο. Οι σύνεδροι προέρχονται από τα Πανεπιστήμια, το ΕΘΙΑΓΕ, ερευνητικά ιδρύματα, ινστιτούτα, οργανισμούς, υπηρεσίες φυτοπροστασίας, συνεταιρισμούς και ειδικούς φορείς. Το 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην πόλη των Ιωαννίνων, κάλυψε αντικείμενα σχετικά με την εντομολογία και την ακαρεολογία. Έμφαση δόθηκε επίσης σε θέματα που αφορούσαν τη φυτοπροστασία από άποψη αύξησης της γεωργικής παραγωγής, της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο συνέδριο επίσης παρουσιάσθηκαν θέματα σχετικά με τη μελέτη ωφέλιμων και παραγωγικών εντόμων καθώς και εντόμων υγειονομικής σημασίας. Ένας άλλος στόχος του συνεδρίου ήταν η ανταλλαγή απόψεων και γνώσεων μεταξύ των ερευνητών, η ενημέρωση των επιστημόνων που εργάζονται στις εφαρμογές, που θα βοηθηθούν με τη χρησιμοποίηση των πιο ενδεδειγμένων τρόπων αντιμετώπισης των προβλημάτων, που οφείλονται σε ζωικούς εχθρούς και στη σχεδίαση και εφαρμογή όπου είναι δυνατόν, ολοκληρωμένης αντιμετώπισης των εχθρών. Η Οργανωτική Επιτροπή αισθάνεται την υποχρέωση να εκφράσει τις θερμές της ευχαριστίες, στο Υπουργείο Γεωργίας για τη διευκόλυνση της συμμετοχής των Γεωπόνων ερευνητών και εφαρμοστών στο συνέδριο, στην Περιφέρεια Ηπείρου, τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, το Δήμο Ιωαννίνων και το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Παραρτήματος Ηπείρου για την τεχνική και οικονομική βοήθειά τους. Ευχαριστίες εκφράζονται επίσης στους χορηγούς του συνεδρίου, τις εταιρίες γεωργικών εφοδίων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων BASF και DowΑgroSciences ΕΛΛΑΝΚΟ ΕΛΛΑΣ. Θα πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα η μεγάλη προθυμία των ερευνητών να συμμετάσχουν με τις εργασίες τους στο συνέδριο. Τα θέματα ανέρχονται σε 112, ο μεγαλύτερος μέχρι τώρα αριθμός πρωτοτύπων ερευνητικών ανακοινώσεων σε εντομολογικό συνέδριο στην Ελλάδα. Τέλος, η οργανωτική επιτροπή θεωρεί υποχρέωσή της να ευχαριστήσει όλους τους έλληνες και ξένους επιστήμονες, που τίμησαν με την παρουσία και τις ομιλίες τους, το 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο. Ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής
vi 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο
Περιεχόμενα vii Περιεχόμενα Εναρκτήρια Συνεδρία Βιογραφικές Στρατηγικές και φυσική επιλογή: Η περίπτωση των αναστροφών σε ένα είδος Δροσόφιλας Κ. Κρίμπας... 1 2η Συνεδρία: Βιολογία, δυναμική πληθυσμών Μελέτη της βιοοικολογίας του ρυγχίτη της ελιάς Rhynchites cribrirennis Desbrochers (Coleoptera: Attelabidae) Δ. Λυκουρέσης, Α. Βατός, Α. Κολεύρης, Δ. Περδίκης, Α. Καψάσκης... 13 Εποχική εμφάνιση και φαινολογία του Adoxophyes orana (Lepidoptera Torticidae) στην περιοχή της Νάουσας Π.Γ. Μυλωνάς και Μ. Σαββοπούλου-Σουλτάνη... 14 Εντομολογικό φορτίο επιζήμιων εντόμων σε αγρούς Ζαχαρότευτλων στην Κεντρική Μακεδονία Αλληλεπίδραση μεταξύ εντόμων και χρονικών περιόδων Ιωαννίδης Φ.Μ. και Η. Βαλαούρης... 15 Μελέτη της διαχειμάζουσας γενεάς του ρόδινου Σκουληκιού Pectinophora gossypiella (Saund.) (Lepidoptera: Gelechiidae) σε βαμβακόσπορο στην περιοχή της Θεσσαλονίκης A.X. Χατζηγεωργίου και Δ.Α. Προφήτου-Αθανασιάδου... 16 Παράγοντες που επηρεάζουν την πυκνότητα του πληθυσμού του F.occidentalis Pergande (Thysanoptera: Thripidae) σε 5 διαφορετικά υβρίδια αγγουριάς υπό κάλυψη Μ. Παπαδάκη, V. Harizanova και Μ. Βασιλάκη... 23 Εποχική διακύμανση πληθυσμών τελείων σιδηροσκωλήκων του γένους Agriotes (Coloeptera: Elateridae) και η σχέση τους με τη διακύμανση των πληθυσμών των προνυμφών τους Κ. Καρμπατσάς, Ι.Α. Τσιτσιπής και L. Furlan... 24 Συμβολή στη μελέτη της συστηματικής, μορφολογίας και βιοοικολογίας του Eretmocerus mundus Mercet (Hymenoptera-Aphelinidae) παρασίτου του Bemisia tabaci Genn. (Aleyrodidae) στο βάμβακα στη Κεντρ. Μακεδονία Ι.Α. Μεντζέλος... 25 Bιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά του phylocnistis citrella stainton (lep. Gracillariidae) M. Aνάγνου-Βερονίκη, Δ. Δούκας και Δ. Κοντοδήμας... 26
viii 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο Πληθυσμιακή σύνθεση και εποχιακή εμφάνιση ειδών αλευρωδών σε εσπεριδοειδώνες της Κρήτης Α.Κ. Καλαϊτζάκη, Β.Ζ. Αλεξανδράκης, Κ.Ν.Βαρίκου, Σ.Ε. Μιχελάκης και Μ.Σ. Περβολαράκης... 27 3η Συνεδρία: Φυσιολογία διάπαυση διατροφή Αντοχή σε χαμηλές θερμοκρασίες διαχειμαζουσών προνυμφών των Pectinophora gossypiella (Lepidoptera: Gelechiidae) O.P. Kαλτσά και Μ. Σαββοπούλου-Σουλτάνη... 31 Επίδραση της θερμοπεριόδου στην επαγωγή της διάπαυσης του εντόμου Sesamia nonagrioides (Lepidoptera-Noctuidae) E.A. Καγκού και Α.Α. Φαντινού... 32 Επίδραση της θερμοκρασίας και της θερμοπεριόδου στην ολοκλήρωση της διάπαυσης του εντόμου Sesamia nomagrioides (Lepidoptera-Noctuidae) Κ.Σ. Χατζόγλου και Α.Α. Φαντινού... 33 Ταχύς εγκλιματισμός στο κρύο του δάκου της ελιάς Bactrocera oleae (Rossi), σε συνθήκες εργαστηρίου και υπαίθρου Δ.Σ. Κωβαίος, Γ.Δ. Μπουφάς και Δ. Γεωργαντζή... 34 Παραλλακτικότητα στα χαρακτηριστικά της διάπαυσης και στην αντοχή σε χαμηλές θερμοκρασίες τριών φυλών του ακάρεως Tetranychus urticae που προέρχονταν από διαφορετικά υψόμετρα Δ.Σ. Κωβαίος, Γ.Δ. Μπρουφάς και Α. Εξάρχου... 43 Μελέτη της συμπεριφοράς διατροφής των διαφορετικών μορφών της αφίδας Myzus persicae (Sulzer) (Hemiptera Aphididae) με τη μέθοδο της ηλεκτρικής καταγραφής της συμπεριφοράς διατροφής (ΕPG) A.Θ. Σουρρή, Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος και Ι.Α. Τσιτσιπής... 51 4η Συνεδρία: Ανάπτυξη Αναπαραγωγή Μελέτη του δυναμικού αναπαραγωγής κλώνων του Myzus persicae σε ποικιλίες καπνού Ανατολικού τύπου και Virginia Σ. Γουντουδάκη, Ι.Α. Τσιτσιπής, Θ.Ε. Κεφαλογιάννη, Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος και Σ. Διβανίδης... 59 Ανάπτυξη και αναπαραγωγή ευαίσθητων και ανθεκτικών σε ορισμένα εντομοκτόνα φυλών του αρπακτικού ακάρεως Euseius finlandicus Γ.Δ. Μπρουφάς, Δ.Σ. Κωβαίος και Ε. Χατζηγιάννη... 61 Στοιχεία πινάκων ζωής του αρπακτικού ακάρεος Tyhlodromus rhenanus Oudemans σε συνθήκες εργαστηρίου Σ.Λ. Μπουράς και Γ.Θ. Παπαδούλης... 68
Περιεχόμενα ix Επιδράσεις της αζωτούχου λίπανσης στο αλληλοχημικό αμυντικό σύστημα του φυτού της πατάτας Δ.Α. Φραγκογιάννης και R.G. Mckinlay... 69 Επίδραση των φυτικών φαινολών και αμινοξέων στην αναπαραγωγή των αφίδων Rhopalosiphum padi (L.) και Sitobion avenae (F.) (Homoptera: Aphididae) σε σπορόφυτα αραβοσίτου και κριθαριού Ι.Γ. Ελευθεριανός, Π.Γ. Βαμβάτσικος, R.D. Ward και Φ.Θ. Γραβάνης... 70 Μελέτη αναπαραγωγικού δυναμικού κόκκινων και πράσινων κλώνων της αφίδας Myzus persicae Φ. Μαρίνη, Ι.Α. Τσιτσίπης και Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος... 81 Μελέτη αύξησης, ανάπτυξης και συμπεριφορά της αφίδας Myzus persicae (Sulzer) σε διαφορετικούς ξενιστές Ν. Νικολακάκης, Ι.Α. Τσιτσιπής και Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος... 82 5η Συνεδρία: Εντομοπανίδα Ακαρεοπανίδα Συστηματική Camararia ohridella Deschka & Dimic (Lepidoptera: Gracilarridae), Gynaikothrips ficorum (Marshal) (Thysanoptera: Phloeothripidae) και Raoiella macfarlanei Pritchard & Baker (Acari: Tenuipalpidae): Τρεις νέοι εχθροί της Ιπποκαταστανιάς, του Φίκου και της Ελιάς αντίστοιχα στην Ελλάδα Ν.Γ. Εμμανουήλ, Γ.Θ. Παπαδούλης και Θ. Μπρουμάς... 93 Μελέτη ακαρεοπανίδος σε έδαφος λειμώνων του Ν. Ιωαννίνων Ε. Καπαξίδη, Ν. Εμμανουήλ, Χ. Τζιάλλα, Π. Σιώντη και Χ. Πρασσά... 94 Εποχιακή διακύμανση εδαφόβιων ακάρεων σε ρυπασμένες περιοχές του Ν. Αττικής Γ. Ψυχάρης, Γ. Αράπης, Γ. Παπαδούλης, Ν. Εμμανουήλ, Α. Ρήγα-Καρανδείνου, Ε. Καπαξίδη και Σ. Αντωνάτος... 95 Παρούσα γνώση επί των Eriophyoidea (Acari: Prostigmata) στην Ελλάδα και περαιτέρω μελέτη των οικογενειών Diptilomiopidae και Phytoptidae Ε.Μ. Μαλανδράκη και Ν.Γ. Εμμανουήλ... 96 Τα Phytoseiidae της Ελλάδος (Acari: Mesostigmata) Γ.Θ. Παπαδούλης και Ν.Γ. Εμμανουήλ... 97 Η παρουσία του Fabriciana (Argynnis) adippe adippe Denis & Schiffermuller (Lepidoptera: Nymphalidae Nymphalinae) μέσα στον πληθυσμό του Fabriciana (Argynnis) adippe cleodoxa Ochsenheimer (Lepidoptera: Nymphalidae Nymphalinae) στο Ν. Δράμας Α. Κουτρουμπάς και Φ. Κουτρουμπά... 98 Είδη θριπών που προσβάλλουν τα εσπεριδοειδή της Κρήτης και ο ρόλος του νέου είδους Pezothrips kellyanus (Bagnall) (Thysanoptera: Thripidae) Κ. Βαρίκου, Β. Αλεξανδράκης, Ι. Τσιτσιπής και Mound L... 105
x 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο Συγκρίσεις βιοποικιλότητας εδαφοπανίδας αρθρόποδων σε καλλιεργούμενα και φυσικά οικοσυστήματος της Κρήτης Δ. Κολλάρος, Ε. Λαρεντζάκη, Γ. Μηλάκης, Ε. Χαβρές και Α. Τριχάς... 106 Μελέτη της εδαφόβιας ακαρεοπανίδας σε ρυπασμένες περιοχές του Ν. Αττικής Σ. Αντωνάτος, Α. Ρήγα-Καρανδείνου, Ν. Εμμανουήλ, Γ. Παπαδούλης, Γ. Αράπης, Ε. Καπαξίδη και Γ. Ψυχάρης... 107 Επιζήμια είδη Eriopyidae (Acari: Prostigmata) αναφερόμενα για πρώτη φορά στην Ελλάδα Ε.Μ. Μαλανδράκη και Ε.Γ. Εμμανουήλ... 108 Ποιοτική και ποσοτική ανάλυση της ακαρεοπανίδος καλλιέργειας μανιταριών του είδους Agaricus bisporus (Lange) Σ.Α. Καραχάλιος, Ε.Χ. Λαχουβάρης, Γ.Θ. Παπαδούλης και Ν.Γ. Εμμανουήλ... 109 Μελέτη μικροαρθοπόδων σε καλλιέργεια μηδικής στο Ν. Αιτωλοακαρνανίας Κ.Κεχαγιάς, Η. Μακρής, Γ. Παπαδούλης, Ν. Εμμανουήλ και Ε. Μαλανδράκη... 110 6η Συνεδρία: Ωφέλιμα έντομα και ακάρεα Μελέτη της αποτελεσματικότητας φυσικών εχθρών του Myzus persicae Sulzer (Homoptera: Aphididae) σε φύλλα ροδακινιάς στο εργαστήριο και στο ύπαιθρο Δ.Α. Προφήτου-Αθανασιάδου, Ε. Αδαμοπούλου και Α. Σιδηρόπουλος... 113 Δημογραφικά χαρακτηριστικά των αρπακτικών Macrolopus costalis και Macrolophus pygmaeus με λεία την αφίδα Myzus persicae σε φύλλα καπνού Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος, Ι.Α. Τσιτσιπής, Δ. Περδίκης... 127 Η επίδραση της διάρκειας χορήγησης λείας σε βιολογικές παραμέτρους του αρπακτικού Macrolophus pygmaeus Rambur (Hemiptera: Miridae) Μ.Π. Μιχαλάκη και Δ.Π. Λυκουρέσης... 128 Επίδραση της θερμοκρασίας στην ανάπτυξη του αρπακτικού εντόμου Orius niger (Wolf) (Heteroptera: Anthocoridae) Α.Ε. Μπαρμπετάκη και Δ.Π. Λυκουρέσης... 129 Εποχιακή εμφάνιση και πληθυσμιακή διακύμανση αρπακτικών και παρασιτοειδών ειδών της αφίδας Myzus persicae (Sulzer) (Homoptera: Aphididae) σε καπνό Χ.Γ. Αθανασίου, Β.Σ. Ραγκού, Κ. Σεϊντός, Β. Μιχαλάκ, Ι. Μαργαριτόπουλος, Ν.Γ. Καβαλλιεράτος, Ι.Α. Τσιτσιπής... 130 Χρονικός καταμερισμός ενεργειών δύο πολυφάγων αρπακτικών εντόμων επί ποικιλιών τομάτα Λ.Π. Οικονόμου, Δ.Π. Λυκουρέσης... 131
Περιεχόμενα xi Μελέτη βιολογικών και δημογραφικών παραμέτρων των αφιδοφάγων Κολεοπτέρων Hippodamia converges Guerin-Meneville και Coccinella septempunctata L. Σε σταθερές θερμοκρασίας Ι. Κατσαρού, Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος, Ν. Καλογιάννης, Κ. Ζαρπάς και Ι.Α. Τσιτσιπής... 132 Κατανάλωση του Aspidiotus nerii Bouche από το αρπακτικό έντομο Chilocorus bipustulatus Linnaeus Γ.Ι. Σταθάς και Π.Α. Ηλιόπουλος... 139 Παρασιτισμός προνυμφών της μύγας της Μεσογείου από το Aganaspis daci (Hymenoptera: Eucoilidae) στη Χίο και πρώτα στοιχεία της βιολογίας και εκτροφής του παρασιτοειδούς στο εργαστήριο Ν.Θ. Παπαδόπουλος και Β.Ι. Κατσογιάννος... 140 Επίδραση της θερμοκρασίας στην βιολογία του παρασιτοειδούς Eretmocerus eremicus Rose and Zolnerowich (Hymenoptera: Aphelinidae) όταν αναπτύσσεται στους ξενιστές Bemisia argentifolii Bellows and Perring (=B. Tabaci (Genn.) B βιοτύπου) και Trialeurodes vaporariorum (Westwood) (Homoptera: Aleyrodidae) Μ. Ζαροκώστα και Μ.J.W. Copland... 146 Μελέτη της γονιμότητας του αφιδοφάγου εντόμου Hipodamia (Adonia) variegate (Goeze), Coleoptera: Coccinellidae Δ.Χ. Κοντοδήμας και Γ.Ι. Σταθάς... 147 7η Συνεδρία: Ωφέλιμα έντομα και ακάρεα Μελέτη των θερμικών απαιτήσεων για την ανάπτυξη του αρπακτικού Macrolophus pygmaeus (Hemiptera: Miridae) Δ.Χρ. Περδίκης, Δ.Π. Λυκουρέσης... 155 Προτίμηση ως προς το μέγεθος του ξενιστή ψευδόκοκκου Pseudococcus viburni (Signoret) από τα παρασιτοειδή Leptomastix epona (Walker) και Pseudephycus flavidulus (Brèthes) και επίδραση της εμπειρίας ωοτοκίας στην επιλογή του ξενιστή Φ. Καραμαούνα και Μ.J.W. Copland... 156 Εξέλιξη του πληθυσμού του ωφελίμου εντόμου Psyllaephagus pistaciae Ferriere (Hym.: Encyrtidae) και της ψύλλας της φιστικιάς (Agonoscena pistaciae Burck. Et Laut.) (Homop.: Sternorrhyncha) στην Εύβοια Κ. Σουλιώτης... 157 Παρασιτοειδή του Phyllocnistis citrella Stainton (Lepidoptera: Gracillariidae) και η σχετική αφθονία τους σε τρία είδη εσπεριδοειδών Α.Ε. Τσαγκαράκης και Δ.Π. Λυκουρέσης... 158 Παρουσία παρασιτοειδών και επίδρασή τους στον πληθυσμό του Phyllocnistis citrella Stainton (Lepidoptera: Cracillariidae) Β. Κουφός, Δ.Π. Λυκουρέσης και Α.Ε. Τσαγκαράκης... 159
xii 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο Επίδραση της θερμοκρασίας στη διάρκεια ανάπτυξης και στην επιβίωση ατελών σταδίων των παρασιτοειδών Pnigalio pectinicornis (Linnaeus) και Semielacher petiolatus (Girault) (Hymenoptera: Eyulophidae) Α.Κ. Καλαϊτζάκη, Δ.Π. Λυκουρέσης, Σ.Ε. Μιχελάκης και Β.Ζ. Αλεξανδράκης... 160 Συχνότητα εμφανίσεως παρασιτοειδών (Hymenoptera: Aphidiinae) και αρπακτικών (Coleoptera: Coccinellidae) των αφίδων βάμβακος στην Ελλάδα Ν.Γ. Καβαλλιεράτος, Γ.Ι. Σταθάς, Χ.Γ. Αθανασίου, Π.Α. Ηλιόπουλος, Π.Δ. Κολοκυθά, Α.Ε.Ε. Πορίχη και Κ.Θ. Μπούχελος... 161 8η Συνεδρία: Μύγα Μεσογείου Επίδραση ουσιών του φλοιού καρπών πορτοκαλιάς στη συμπεριφορά των αρσενικών της μύγας της Μεσογείου Ceratitis capitata Β.Ι. Κατσογιάννος, Ν.Θ. Παπαδόπουλος και Ν.Α. Κουλούσης... 165 Προσέλκυση μύγας Μεσογείου σε πτητικές ουσίες ομοφαλοφόρου πορτοκαλιού Ρεμπουλάκης Χ., Μαυρικάκης Π.Γ., Οικονομόπουλος Α.Π. και Ραγκούσης Ν... 166 Προσέλκυση θανάτωση της μύγας Μεσογείου σε δολώματα τροφικών προσελκυστικών με Spinosad Μαυρικάκης Π.Γ., Ρεμπουλάκης Χ., Οικονομόπουλος Α.Π... 167 Απεντόμωση πορτοκαλιών από τα ατελή στάδια της μύγας Μεσογείου Ceratitis capitata Wiedemann (Diptera: Tephritidae): Υψηλή θερμοκρασία και Ατμόσφαιρα Χαμηλού Οξυγόνου Μ.Ζ. Ροδιτάκη, Μ. Κονσόλακη και Α.Π. Οικονομόπουλος... 168 Σύνθεση, χημική ανάλυση και παραγωγικότητα θρεπτικών υποστρωμάτων προνυμφών της μύγας της Μεσογείου, Ceratitis capitata, Wied. (Dipt.: Tephritidae) Α.Γ. Μανουκάς και Ε.Ν. Ζωγράφου... 169 Επίδραση της τροφής ενηλίκων στον ανταγωνισμό σύζευξης και στην επιβίωση των στείρων αρσενικών τεχνητής εκτροφής της μύγας της Μεσογείου, Ceratitis capitata Wiedemann (Diptera: Tephrididae) M.Z. Ροδιτάκη και Α.Π. Οικονομόπουλος... 170 Η επίδραση της διατροφής ενηλίκων στην επιβίωση, γονιμότητα και γονιμοποίηση ωαρίων άγριων και εργασιακών στελεχών της Μύγας της Μεσογείου Ceratitis capitata Wiedemann (Diptera: Tephritidae) Χ. Ρεμπουλάκης και Α.Π. Οικονομόπουλος... 171 Ανάπτυξη της μύγας της Μεσογείου σε τρεις ποικιλίες μήλων στο εργαστήριο Ν.Θ. Παπαδόπουλος, Β.Ι. Κατσογιάννης, Μ. Χατζηστυλλή, Ν. Κουργιαλάς,Π. Μουζουροπούλου, Ε. Πασβάντη, Ι. Krulj και Ε. Μανωλάκης... 172
Περιεχόμενα xiii 9η Συνεδρία: Έντομα υγειονομικής σημασίας-έντομα αποθηκών Ανάπτυξη ανθεκτικότητας του εντόμου Acanthoscelides obtectus (Say) στους ατμούς του αιθέριου ελαίου της λεβάντας: Διερεύνηση των μηχανισμών που εμπλέκονται στην εκδήλωσή της και επίδραση της σε διάφορες βιολογικές παραμέτρους του εντόμου Δ.Π. Παπαχρήστος και Δ.Κ. Σταμόπουλος... 183 Κυριαρχία και συχνότητα φυσικών εχθρών εντόμων και ακάρεων που προσβάλλουν αποθηκευμένα γεωργικά προϊόντα στην Ελλάδα Π.Α. Ηλιόπουλος, Χ.Γ. Αθανασίου, Ν.Ε. Παλυβός, Ν.Γ. Καβαλλιεράτος, Γ.Ι. Σταθάς και Κ.Θ. Μπούχελος... 184 Σύγκριση αποτελεσματικότητας για την παγίδευση ακμαίων του Lasioderma serricorne (F) (Coleoptera: Anobiidae) τεσσάρων ειδών αυτοσχέδιων κολλητικών παγίδων, ηλεκτρικής, φερομονικής, τροφικής και μάρτυρα Σ.Χ. Παπαδοπούλου και Κ.Θ. Μπούχελος... 185 Καταγραφή ειδών κουνουπιών και εποχική εξέλιξή τους στο νομό Σερρών το έτος 2000 Μ. Σαββοπούλου-Σουλτανή, Ο.Π. Καλτσά, Α.Σ. Ανδρεάδης... 186 Παρακολούθηση και προσδιορισμός της ανθεκτικότητας των κουνουπιών στα εντομοκτόνα, στην περιοχή Σερρών Φ.Μ. Ιωαννίδης, Μ. Σαββοπούλου-Σουλτανή, Ο.Π. Καλτσά και Σ.Σ. Ανδρεάδης... 187 Είδη κουνουπιών (Diptera: Culicidae) και δυνητικοί κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία στο νομό Ιωαννίνων Α. Βογιατζόγλου-Σαμανίδου, Ι. Νικολόπουλος και Ν. Βακάλης... 188 Διαχωρισμός του θηλυκού ακμαίου Lasioderma serricorne (F.) χωρίς διάνοιξη της κοιλιακής χώρας, με εξωτερική παρατήρηση των ουροστερνιτών Σ.Χ. Παπαδοπούλου και Κ.Θ. Μπουχελός... 196 Εποχιακή διακύμανση πληθυσμών ακάρεων αποθηκευμένων σιτηρών Ν.Ε.Παλυβός και Ν.Γ. Εμμανουήλ... 197 Πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών στο αστικό περιβάλλον από τη λειτουργία βιομηχανικών μονάδων Α. Ιλαρίδης, Δ. Κικόπουλος και Χ. Χριστίδης... 198 10η Συνεδρία: Μέθοδοι καταπολέμησης (γενικά) Ολοκληρωμένη Φερομόνες Παγίδες Παρακολούθηση πληθυσμών εχθρών της μηλιάς, ωφέλιμων εντόμων και ακάρεων στη Ζαγορά Πηλίου και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της καπρόκαψας και των αφίδων Ι.Α. Τσιτσιπής, Γ. Ζεγγίνης, Π. Παπαϊωάννου-Σουλιώτη, Ι. Μπουτλά, Ι. Παπούλια Ε., Ε. Κατσαρού, Ε. Παπαθανασίου και Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος... 201
xiv 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο Αντιμετώπιση της καρπόκαψας (Cydia pomonella) στη μηλιά με τη χρήση σύγχρονων ήπιων φυτοπροστατευτικών μέσων, στα πλαίσια της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης Τσακίρης Β. Τσιτσιπής Ι.Α... 218 Υπόδειγμα πληθυσμιακής εξέλιξης του Cacopsylla pyri για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των διαφόρων εντομοκτόνων επεμβάσεων Ε.Θ. Καπάτος... 219 Φερομόνες φύλλου και άλλες σημειοχημικές ουσίες, εργαλεία ανάπτυξης περιβαλλοντικά συμβατής μεθόδου για τον έλεγχο του πληθυσμού του Sesamia nonagrioides (Lepidoptera: Noctuidae) Μαζωμένος Β.Ε., Μ.Α. Κωνσταντοπούλου, Β. Frerot, R. Albajes, Φρ. Κρόκος, A. Guerrero, M. Guillon... 220 Νέες παγίδες για δίπτερα και άλλα έντομα Γ.Α. Ζερβάς... 221 Απόψεις και παρατηρήσεις πάνω στις έμμεσες επιδράσεις διαφόρων τύπων του μικροβιακού σκευάσματος του Bacillus thuringiensis και άλλων σκευασμάτων επί του Phytoseius finitimus σε προγράμματα Ολοκληρωμένης Καταπολέμησης της αμπέλου Μαρκογιαννάκη-Πριντζίου Δ., Παπαϊωάννου-Σουλιώτη Π., Ρούμπος Ι. και Αδαμόπουλος Ι.... 222 Παθογένεια φυσικών στελεχών μυκήτων και των εκχυλισμάτων τους στο δάκο της ελιάς, Bactocera oleae (Δίπτερα: Tephritidae) Μ.Α. Κωνσταντοπούλου, Β.Ε. Μαζωμένος και Α. Teller... 223 Επίδραση δικτύου εντομοστεγανότητας στον πληθυσμό εντόμων σε θερμοκηπιακή καλλιέργεια τομάτας Α. Βατσανίδου, Β. Κωστόπουλος, Π. Γιαγλαράς, Ι. Τσιτσιπής και Κ. Κιττάς... 224 11η Συνεδρία: Χημική καταπολέμηση και νέα εντομοκτόνα Βρωμιούχο μεθύλιο: Παρούσα κατάσταση, επικείμενη κατάργησή του και εναλλακτικές λύσεις Δ.Κ. Σταμόπουλος... 227 Εναλλακτικές του βρωμιούχου μεθυλίου: μέθοδοι καταπολέμησης των ριζόκομβων νηματωδών με έμφαση στη χημική καταπολέμηση Ι. Γιαννάκου και Δ. Προφήτου-Αθανασιάδου... 228 Αξιολόγηση του εντομοκτόνου thiamethoxam στην καταπολέμηση της Myzus persicae στις μηλιές και της Aphis gossypii στην καλλιέργεια του βάμβακος στην Ελλάδα Ι. Παπαγεωργίου, Α. Καζαντζίδου, Ε. Αλευρά, Ε. Καλλιακάκη, Α. Τσίγκας, Β. Βαϊόπουλος... 233
Περιεχόμενα xv Calypso, a new chloronicotinyl insecticide for foliar application A. Elbert, D. Ebbinghaus, A. Georgiou, R. Nauen, L. Dobri and J. Arvanitis... 237 Methoxyfenozide: Νέα πρόταση αντιμετώπισης λεπιδοπτέρων σε διάφορες καλλιέργειες Α. Γεωργίου, Α. Καραμάνος, Α. Γιαλέλη, Κ. Μπουκίδης, Ι. Αρβανίτης, Λ. Ντομπρής, Δ. Θεοδοσίου και Ρ. Χατζηγεωργιάδης... 245 Rimon-Novaluron Ένας νέος ρυθμιστής για τον έλεγχο των γεωργικών εχθρών. Μηχανισμός και σημασία σε προγράμματα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και Στρατηγικής κατά της ανάπτυξης ανθεκτικότητας A. Barazani... 246 Βιολογία και αντιμετώπιση του εντόμου Calcocoris trivialis (Heteroptera: Miridae) στο νομό Χαλκιδικής Ε.Ι. Ναβροζίδης, Ζ.Δ. Ζαρταλούδης και Γ.Κ. Σαλπιγγίδης... 247 Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας σκευασμάτων του Bacillus thuringiensis και ρυθμιστών ανάπτυξης των εντόμων για την καταπολέμηση της ευδεμίδας της αμπέλου Lobesia botrana Den. And Schiff (Lepidoptera: Torticidae) Θ. Μόσχος, Θ. Μπουμάς, Κ. Μπούχελος, Δ. Λυκουρέσης και Β. Καποθανάση... 248 Παραλλακτικότητα στην τοξικότητα μιας ακαρεοκτόνου ουσίας, σε φυλές του ακάρεως Tetranychus urticae Koch από καλλιέργειες βαμβακιού διαφορετικών περιοχών της Ελλάδας Γ.Δ. Μπρούφας, Δ.Σ. Κωβαίος και Μ. Παππά... 257 Αξιολόγηση του εντομοκτόνου PLENUM στην καταπολέμηση του αλευρώδη των θερμοκηπίων (Trialeurodes vaporatiorium) σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες τομάτας και αγγουριού στην Ελλάδα Ι. Παπαγεωργίου, Ε. Αλευρά, Α. Καζαντζίδου, Α. Τσίγκας και Β. Βαϊόπουλος... 261 Αξιολόγηση του εντομοκτόνου MATCH στην καταπολέμηση του Θρίπα (Frankliniella occidentalis) σε καλλιέργειες αγγουριού και αμπέλου στην Ελλάδα I. Παπαγεωργίου, Ε. Αλευρά, Α. Καζαντζίδου, Α. Τσίγκας, και Β. Βαϊόπουλος... 266 Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του εντομοκτόνου σκευάσματος ADMIRAL (pyriproxyfen 10%) EC κατά των αλευρωδών Trialeurodes vaporatiorum Westwood (Hemiptera-Homoptera: Aleurodidae) και Bemisia tabaci Gennadios (Hemiptera-Homoptera: Aleurodidae) σε καλλιέργειες τομάτας, αγγουριού και βαμβακιού Μ. Αντωνάκου, Σ. Σπηλιώτη, Π. Μαρίνης, Δ. Γιαλπής και Δ. Φενέκος... 270 Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του εντομοκτόνου σκευάσματος ADMIRAL (pyriproxyfen 10%) EC κατά των κοκκοειδών Quadraspidiotus perniciosus Comstock (Homoptera: Diaspididae) σε καλλιέργεια ροδακινιάς και Targioni Tozzetti (Homoptera: Diaspididae) σε καλλιέργεια ροδακινιάς και Parlatoria oleae Colvee (Homoptera: Diaspididae) σε καλλιέργεια ελιάς Μ. Αντωνάκου, Σ. Σπηλιώτη, Α. Μουντζιάς, Π. Μαρίνης, Δ. Γιαλπής, Μωϋσιάδης, Κ. Καλογερόπουλος και Δ. Φενέκος... 271
xvi 9ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του ακαρεοκτόνου σκευάσματος S-1283 (etoxazole 11%) sc κατά των τετρανύχων Tetranychus urticae Koch (Akarina: Tetranychidae) και Panonychus (Metatetranychus) ulmi Koch (Acarina: Tetranychidae) σε καλλιέργειες μηλιάς, ροδακινιάς και βαμβακιού Μ. Αντωνάκου, Δ. Γκιαλπής, Π. Μαρίνης, Σ. Σπηλιώτη και Δ. Φενέκος... 272 Thiacloprid: πειράματα αποτελεσματικότητας στην Ελλάδα Κ. Μπλουκίδης, Μ. Αναγνού Βερονίκη, Ε. Γαζης, Λ. Ντομπρή, Ρ. Χατζηγεωργιάδης Ι. Αρβανίτης, Δ. Θεοδοσίου και Ι. Σκλάβος... 273 Πειράματα βιολογικής δράσης στον Ελληνικό χώρο με το νέο εντομοκτόνο methoxyfenozide Κ. Μπλουκίδης, Μ. Αναγνού Βερονίκη, Π. Βασιλειάδης, Λ. Ντομπρή, Ι. Αρβανίτης, Ρ. Χατζηγεωργιάδης και Δ. Θεοδοσίου... 274 Επίδραση του υδατικού εκπλύματος των φύλλων του φυτού Dittrichia viscose (L.) στη θνησιμότητα κινητών σταδίων και εκκολαψιμότητα ωών του Tetranychus urticae Koch Ε. Καπαξίδη και Γ. Παπαδούλης... 275 Έκθεση ψεκαστών στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα Πειραματισμός με Melathion σε θερμοκήπια Ε. Καπετανάκη, Κ. Μαχαιρά, Μ. Γουμένου και C.R. Glass... 276 12η Συνεδρία: Δασική εντομολογία και μελισσοκομία Cameraria ohridella Deschka & Dimic (Lepidoptera: Gracillariidae), ένας υπονομευτής των φύλλων της ιπποκαστανιάς (Aesculus hippocastanum) και στην Ελλάδα Ν.Δ. Αβτζής... 279 Παρατηρήσεις στη βιολογία και την προβολή των κώνων της τραχείας πεύκης από το Emobius oerzeni Schils (Coleoptera, Anobiidae) Π. Καρανικόλα και Σ. Μαρκαλάς... 280 Έρευνα πάνω στην τροφική προτίμηση βελονών δεκαπέντε ειδών πεύκων από την λιτανεύουσα πιτυοκάμπη (Thaumetopoea pityocampa Den. & Schiff., Lep., Thaumetopoeidae) Δ. Παπαδημητρίου, Β. Ρούσσης και Π.Β. Πετράκης... 287 Η διαμέριση του χώρου στον Phaenops knoteki RL (Col., Buprestidae) σαν εργαλείο μελέτης του μηχανισμού προσβολής της ελληνικής ελάτης (Abie cephallonica Loud. var graeca (Fraas) Liu Π.Β. Πετράκης, Β. Ρούσσης, Β.Π. Πετράκης και Ε. Κυριακίδου... 310 Επιλογή ξενιστή του εντόμου Marchalina hellenica (Gennadius) (Hom. Coccoidea, Margarodidae): Μια αλγοριθμική προσέγγιση ενός βέλτιστου συνόλου χαρακτήρων ξενιστή Ε. Μίτα, Β. Ρούσσης, Κ. Βάγιας και Π.Β. Πετράκης... 320
Περιεχόμενα xvii Τα έντομα που προσβάλλουν τους καρπούς της δρυός Μ. Καλαπανίδα-Κανταρτζή... 332 Στοιχεία της μορφολογίας και βιολογίας του μελιτογόνου εντόμου της πεύκης Marchallina helenica Α. Ζωγράφου, Σ. Γούναρη, Φ. Χατζήνα, Α. Θρασυβούλου... 339 Μορφολογικά χαρακτηριστικά της μακεδονικής μέλισσας (Apis mellifera macedonia) P. Xαριζάνης, Π. Γκαραγκάνη και Μ. Μπουγά... 340 Εκτροφή γόνου κηφήνων σε βασιλικά κελιά της κοινής μέλισσας (Apis mellifera L.) Ε. Λαζαρίδου, Σ. Γούναρη, Χρ. Τανακάκη, Γ. Γκόρας και Α. Θρασυβούλου... 350 Μέθοδος υπερήχων για την απομάκρυνση των γυρεόκοκκων από το σώμα των μελισσών (Apis mellifera L., Hymenoptera: Apidea) Φ. Χατζήνα... 358 13η Συνεδρία: Μοριακή Βιολογία Η υπεροξειδάση του Bactocera Oleae O,. Kωνσταντή, Τ. Ντουρούπη και Λ.Χ. Μαργαρίτης... 367 Ιστοχημικά και μοριακά δεδομένα για την παρουσία υπεροξειδάσων στα είδη Segestidea Novaeguineae (Brancsik) (Orthoptera) και Stichothema, Dallatorreanum Hofeneder (Strepsiptera) Τ. Ντουρούπη, Ο.Κωνσταντή, J. Kathirithamby και Λ.Χ. Μαργαρίτης... 368 Μοριακή ανάλυση και in situ υβριδισμός του cdmpo κλώνου στην Drosophila melanogaste O. Κωνσταντή, Κ. Μιχαηλίδου, S.H. Woitek και Λ.Χ.Μαργαρίτης... 369 Μορφογενετική, δομική και βιοχημική μελέτη του χορίου του εντόμου Leptinotarsa decemlineata I.Σ. Παπασιδέρη, Ι.Π. Τρουγκάκος και Λ.Χ. Μαργαρίτης... 370 Μια τροποποιημένη μέθοδος για την ανίχνευση των διαφορικά εκφραζόμενων mrnas στις αφίδες χωρίς χρήση ραδιενέργειας Φ. Κατσαρού, Ι.Τ. Μαργαριτόπουλος, Δ. Κουρέτας και Ι.Α. Τσιτσιπής... 371 Κατάλογος ομιλητών... 377