Στρατηγικός σχεδιασμός προς ένα ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα στον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων CARBONTOUR

LIFE09 ENV/GR/000297 Στρατηγικός σχεδιασμός προς ένα ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα στον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων CARBONTOUR ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 1.1: Καταγραφή και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης σχετικά με την τουριστική ανάπτυξη στο Βόρειο Αιγαίο και την Κύπρο Προσδιορισμός των επιλέξιμων τουριστικών καταλυμάτων για συμμετοχή στο πρόγραμμα Νοέμβριος 2012 (3η έκδοση) CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Page 1 of 10

Η παρούσα έκθεση αναλύει την υφιστάμενη κατάσταση σχετικά με την τουριστική ανάπτυξη στις δύο χώρες υλοποίησης του έργου CARBONTOUR: την Ελλάδα (με ιδιαίτερη έμφαση στο Βόρειο Αιγαίο) και την Κύπρο. Και στις δύο χώρες, η «τουριστική βιομηχανία» αποτελεί ένας από τους σημαντικότερους οικονομικούς τομείς, συνεισφέροντας στην οικονομική ανάπτυξη, την εισροή κεφαλαίων και την τόνωση της απασχόλησης. Έτσι, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 21 η θέση και η Κύπρος στην 35 η θέση παγκοσμίως, με κριτήριο το μέγεθος της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας. Σε δεύτερο επίπεδο, ο τουρισμός δρα πολλαπλασιαστικά σε όλους τους άλλους τομείς της οικονομίας πρωτογενή τομέα, μεταποίηση και υπηρεσίες. Συνολικά, στην Ελλάδα, ο τομέας του «Τουρισμού και Ταξιδιών», εκτιμάται ότι το 2005 συνεισέφερε άμεσα 13,4 δις ευρώ ή το 7,6% του ΑΕΠ και 446.000 θέσεις εργασίας. Έμμεσα, εκτιμάται ότι συνεισέφερε 29,7 δις ευρώ ή το 16,9% του ΑΕΠ και 851.000 θέσεις εργασίας. Στην περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου εκτιμάται ότι αντιστοιχεί ένα 2-3% αυτής της οικονομικής δραστηριότητας. Αντίστοιχα, στην Κύπρο, ο τομέας του «Τουρισμού και Ταξιδιών», εκτιμάται ότι το 2005 συνεισέφερε άμεσα 1,4 δις ευρώ ή το 10,2% του ΑΕΠ και 50.000 θέσεις εργασίας. Έμμεσα, εκτιμάται ότι συνεισέφερε 3,1 δις ευρώ ή το 22,7% του ΑΕΠ και 100.000 θέσεις εργασίας. Ένα πρόβλημα που αναγνωρίζεται στις δύο χώρες είναι η στασιμότητα του τουριστικού προϊόντος και η ανάγκη εκτενών μεταρρυθμίσεων προκειμένου να υπάρξει εκ νέου ανάπτυξη, ειδικά σε ένα γεωγραφικό περιβάλλον (Ανατολική Μεσόγειος) που γίνεται ολοένα και πιο ανταγωνιστικό. Στην έκθεση δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον τομέα των «τουριστικών καταλυμάτων» και της οικονομίας τους καθώς αποτελούν το αντικείμενο του έργου CARBONTOUR. Στο Βόρειο Αιγαίο, λειτουργούν κυρίως μικρές και μεσαίες μονάδες 1, 2, 3 και 4 αστέρων. Η νομαρχία Σάμου έχει την μεγαλύτερη συγκέντρωση μονάδων ενώ ακολουθεί η Λέσβος και τέλος η Χίος. Από το 2005 έως το 2009, κατά μέσο όρο, κατεγράφησαν 1.600.000 διανυκτερεύσεις ετησίως στις μονάδες του Βορείου Αιγαίου. Στην Κύπρο λειτουργούν περισσότερες και μεγαλύτερες, κατά μέσο όρο, μονάδες ενώ οι συνολικές ετήσιες διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα είναι σχεδόν δεκαπλάσιες σε αριθμό από ότι στο Βόρειο Αιγαίο. Τα στοιχεία που παρατίθενται και τα επιμέρους συμπεράσματα των παραγράφων της έκθεσης αλλά και της βιβλιογραφίας οδηγούν στην σύνταξη ενός πίνακα SWOT για κάθε περιοχή υλοποίησης του έργου. Από τους πίνακες SWOT φαίνεται ότι η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της αποτελούν μία σημαντική απειλή για το μέλλον του τουρισμού στις δύο περιοχές υλοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο, αναγνωρίζονται από την ανάλυση SWOT οι «απειλές» και τα «αδύναμα σημεία» στην αντιμετώπιση των οποίων το έργο CARBONTOUR θα συνεισφέρει. Πιο συγκεκριμένα, για το Βόρειο Αιγαίο διακρίνονται ως πιο σημαντικοί τρεις άξονες δράσης: 1. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας 2. Νέες επενδύσεις σε υποδομές 3. Ανάπτυξη ενός περιβαλλοντικά φιλικού τουρισμού CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 3 από 10

Το έργο CARBONTOUR θα βοηθήσει στον τρίτο άξονα δράσης μέσω της μείωσης των εκπομπών CO2 από τον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων. Για την Κύπρο, η ανάλυση SWOT διακρίνει επίσης τρεις σημαντικούς άξονες δράσης: 1. Την δημιουργία ενός ξεχωριστού τουριστικού προορισμού 2. Νέες επενδύσεις σε υποδομές 3. Ανάπτυξη ενός περιβαλλοντικά φιλικού τουρισμού Το έργο CARBONTOUR θα βοηθήσει, επίσης, στον τρίτο άξονα δράσης μέσω της μείωσης των εκπομπών CO2 από τον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων. Για να φανεί η σημασία του έργου CARBONTOUR αλλά και των δράσεων και έργων που σχετίζονται με έναν αειφόρο τουρισμό, πρέπει να υπολογιστεί η αμφίδρομη σχέση μεταξύ της τουριστικής βιομηχανίας και της κλιματικής αλλαγής. Στο ένα σκέλος, με τη βοήθεια της μεθοδολογίας που έχει αναπτύξει ο UNWTO μπορούν να εκτιμηθούν οι συνολικές εκπομπές CO2 από τις τουριστικές δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ετήσιες εκπομπές από τις μετακινήσεις τουριστικού ενδιαφέροντος εκτιμώνται σε 980 Mt CO2, από τα τουριστικά καταλύματα σε 274 Mt CO2 και από τις υπόλοιπες τουριστικές δραστηριότητες σε 48 Mt CO2. Σε τοπικό επίπεδο, οι εκπομπές CO2 από τα τουριστικά καταλύματα, που είναι το αντικείμενο το έργου CARBONTOUR, στο Βόρειο Αιγαίο εκτιμούνται σε 116 kt ετησίως και στην Κύπρο σε 500 kt. Στο δεύτερο σκέλος της σχέσης τουριστικής βιομηχανίας και κλιματικής αλλαγής, πρέπει να γίνει μία εκτίμηση των επιπτώσεων που θα έχει η κλιματική αλλαγή στον τουρισμό και τα τουριστικά καταλύματα. Με τη χρήση αποτελεσμάτων από μοντέλα πρόβλεψης της κλιματικής αλλαγής, μπορούν να περιγραφούν οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο κλίμα των περιοχών υλοποίησης αλλά και το τι συνεπάγονται αυτές οι αλλαγές σε βασικές ενεργειακές καταναλώσεις των τουριστικών καταλυμάτων όπως η θέρμανση και η ψύξη των κλειστών χώρων. Η χρήση τέτοιων εργαλείων μπορεί να βοηθήσει και στην καλύτερη διατύπωση των τρόπων και μεθόδων με τους οποίους το έργο CARBONTOUR θα μπορέσει να βοηθήσει, αφενός στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των τουριστικών καταλυμάτων, και, αφετέρου, στην προσαρμογή τους στις αναμενόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Τελικά, εκτιμάται ότι, με τη βοήθεια του έργου CARBONTOUR τα τουριστικά καταλύματα θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών άνθρακα κατά 149,2 1492 kt CO2 (στο σύνολο της Ελληνικής επικράτειας) ή κατά 4,6 46,3 kt CO2 (στην περιοχή του Βόρειου Αιγαίου) και κατά 20 200 kt CO2 (στην Κύπρο). Προκειμένου να δρομολογηθούν και επιτευχθούν οι στόχοι μείωσης και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, το πρώτο μέρος της έκθεσης κλείνει με την παράθεση των ευρωπαϊκών και εθνικών (Ελλάδα και Κύπρος) πολιτικών και στρατηγικών μείωσης των εκπομπών άνθρακα και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που σχετίζονται με τον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων καθώς και των πρωτοβουλιών για την προώθηση της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης στις δύο χώρες. Ως συμπέρασμα, ο τομέας του τουρισμού σε Ελλάδα και Κύπρο μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει θετικές προοπτικές αρκεί να αντιμετωπιστούν μια σειρά προκλήσεων που, ανάμεσα στα άλλα, περιλαμβάνουν τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή και την υποβάθμιση του κλίματος και CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 4 από 10

του περιβάλλοντος που αυτή αναμένεται να επιφέρει. Η επιτυχής αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα μπορέσει να δώσει μία «νέα στρατηγική για τον τουρισμό» που θα στηρίζεται σε νέες μορφές τουρισμού και την αειφόρο ανάπτυξη. Εκτός των συμπερασμάτων για το σύνολο του τομέα του τουρισμού, η έκθεση κατέληξε και σε μία σειρά συμπερασμάτων ειδικά για τον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων, τα οποία αποτελούν το αντικείμενο του έργου CARBONTOUR, προκειμένου να επιτευχθούν με τον καλύτερο τρόπο τα επιθυμητά αποτελέσματα στις επόμενες δραστηριότητες του έργου: Η έντονη εποχικότητα της τουριστικής βιομηχανίας σημαίνει ότι οι αντίστοιχες υποδομές κατασκευάστηκαν και λειτουργούν με έμφαση στη θερμή, θερινή περίοδο Το εργαλείο και οι προτάσεις που θα αναπτυχθούν στο έργο CARBONTOUR θα πρέπει να προσφέρουν λύσεις και μέτρα σε όλους τους τομείς ενεργειακής κατανάλωσης έτσι ώστε οι ιδιοκτήτες/ διαχειριστές των τουριστικών καταλυμάτων κάθε είδους και μεγέθους, στις περιοχές υλοποίησης, να μπορούν να βρουν, υιοθετήσουν και υλοποιήσουν τα κατάλληλα μέτρα για την περίπτωσή τους Η διαθεσιμότητα (ή αντιθέτως η έλλειψη) επενδυτικών εργαλείων πρέπει, κατά περίπτωση, να συνυπολογιστεί, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά το έργο CARBONTOUR προκειμένου να προωθηθεί αποτελεσματικά η υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων και στρατηγικών Η συνεισφορά των χρηστών των τουριστικών καταλυμάτων (υπαλλήλων και επισκεπτών) κρίνεται ως κρίσιμη στη διαδικασία υλοποίησης λειτουργικών σχημάτων εξοικονόμησης ενέργειας Ως αποτέλεσμα, πρέπει να επιδιωχθεί η επαρκής και συνεπής πληροφόρηση και εκπαίδευση των χρηστών των τουριστικών καταλυμάτων Το πρώτο βήμα της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε για την επιλογή των τουριστικών καταλυμάτων που θα συμμετάσχουν στην εφαρμογή μεγάλης κλίμακας του λογισμικού αξιολόγησης του αποτυπώματος άνθρακα ήταν η συλλογή δεδομένων σχετικά με (α) επιλεγμένα χαρακτηριστικά των μονάδων από τις διαθέσιμες βάσεις δεδομένων καθώς και (β) τις απαιτήσεις που ορίζονται για τους διάφορους τύπους των καταλυμάτων στις υπό μελέτη περιοχές σε σχέση με τις κατηγορίες κατάταξής τους σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν αξιολογήθηκαν και τα κριτήρια επιλογής για την κατηγοριοποίηση των καταλυμάτων σε πέντε ομάδες ορίστηκαν. Πιο συγκεκριμένα, ένα ενιαίο κριτήριο που χρησιμοποιήθηκε για την αρχική διαλογή των μονάδων και τον αποκλεισμό εκείνων που δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους στόχους του έργου. Στη συνέχεια, οι υπόλοιπες μονάδες αξιολογήθηκαν με βάση ένα δεύτερο στάδιο ελέγχου με τη χρήση έξι βασικών κριτηρίων και επτά προαιρετικών κριτηρίων κατηγοριοποιούνται σε πέντε ομάδες. Οι μονάδες που πληρούν το σύνολο των κριτηρίων αποτελούν τις επιλέξιμες αλλά και τις επιλαχούσες μονάδες για τη συμμετοχή στην εφαρμογή μεγάλης κλίμακας του λογισμικού αξιολόγησης του αποτυπώματος άνθρακα (δραστηριότητα 4.β). Στο τελικό στάδιο, 80 μονάδες καταλυμάτων επιλέχθηκαν μέσω μιας σειράς πρόσθετων κριτηρίων. CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 5 από 10

Τα στοιχεία που συνδέονται άμεσα με την κατανάλωση ενέργειας και νερού καθώς και με την επεξεργασία λυμάτων και στερεών αποβλήτων για κάθε μονάδα (έκταση των οικοπέδων, μέγεθος εγκαταστάσεων, ποσότητες των παραγόμενων αποβλήτων κλπ) δεν ήταν διαθέσιμα στις βάσεις δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν ενώ η συλλογή των στοιχείων αυτών μέσω προσωπικής επικοινωνίας με καθεμία από τις μονάδες είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα. Από την άλλη πλευρά, οι προδιαγραφές που καθορίζονται από την ισχύουσα νομοθεσία για την ταξινόμηση των καταλυμάτων στην Ελλάδα και την Κύπρο για τα διάφορα είδη των καταλυμάτων και τις αντίστοιχες κατηγορίες ταξινόμησής τους αναφέρονται σε ελάχιστες απαιτήσεις και έτσι δεν είναι ενδεικτικά των χαρακτηριστικών των μονάδων. Ως εκ τούτου, αποφασίστηκε να αξιολογηθούν και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν τα διαθέσιμα δεδομένα που συνδέονται έμμεσα με την κατανάλωση ενέργειας και νερού και την επεξεργασία λυμάτων και στερεών αποβλήτων για την κατηγοριοποίηση των μονάδων. Το σημείο αφετηρίας για την επιλογή των καταλυμάτων που θα συμμετάσχουν στη διαδικασία αξιολόγησης του CARBONTOUR ήταν η κατάρτιση μίας «εκτενούς λίστας» όλων των καταλυμάτων που είναι εγκατεστημένα στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου και στην Κύπρο. Για τη δημιουργία αυτής της λίστας, αξιολογήθηκαν τα διαθέσιμα στοιχεία στις βάσεις δεδομένων των Ελληνικών και Κυπριακών Οργανώσεων Τουρισμού, τοπικές ενώσεις ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων δωματίων και καταγράφηκαν τα απαραίτητα στοιχεία για τη διαδικασία επιλογής. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τον προσδιορισμό της κάθε μονάδας όπως το όνομα και τη θέση της καθώς και πρόσθετα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να συνδεθούν (άμεσα ή έμμεσα) με την κατανάλωση ενέργειας και νερού και την παραγωγή λυμάτων και στερεών αποβλήτων. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η δυναμικότητα των μονάδων, ο τύπος του καταλύματος, η κατηγορία ταξινόμησης, οι υπηρεσίες που προσφέρουν όπως η ψύξη και η θέρμανση των χώρων, οι εγκαταστάσεις όπως τα εστιατόρια, οι πισίνες και τα γήπεδα καθώς και πιστοποιήσεις περιβαλλοντικής διαχείρισης που έχουν οι μονάδες, όπως το πρότυπο ISO 14001. Για το σκοπό αυτό, μια βάση δεδομένων αναπτύχθηκε χρησιμοποιώντας απλό λογισμικό (EXCEL) όπου εισήχθησαν όλα τα δεδομένα που συλλέχθηκαν. Με την ολοκλήρωση της λίστας, όλα τα δεδομένα που συλλέχθηκαν επεξεργάστηκαν και εξήχθησαν τα σχετικά συμπεράσματα. Συνολικά 1,347 τουριστικά καταλύματα καταγράφηκαν, από τα οποία 60% βρίσκονται στην Κύπρο και το υπόλοιπο 40% βρίσκεται στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου, Ελλάδα. Ο αντίστοιχος αριθμός των κλινών είναι 110.547 (76% στην Κύπρο, 24% στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου). Σε Κύπρο, καταγράφηκαν 811 τουριστικά καταλύματα συνολικά ενώ η μέση δυναμικότητά τους εκτιμάται σε 104 κλίνες ανά μονάδα. Η τουριστική δραστηριότητα επικεντρώνεται κυρίως στις περιοχές της Πάφου, όπου βρίσκεται το 35,9% των μονάδων διαμονής στην Κύπρο και στην Αμμόχωστο, η οποία συγκεντρώνει το 32,3% των καταλυμάτων. Στη συνέχεια ακολουθούν οι περιοχές της Λάρνακας και της Λεμεσού με 13,3% και 12% αντίστοιχα, ενώ η Λευκωσία έχει το μικρότερο ποσοστό (6,5%). Ο συνολικός αριθμός των μονάδων που καταγράφηκε στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου είναι 536 με μέσο όρο δυναμικότητας 49 κλίνες ανά μονάδα, η μισή περίπου δηλαδή του αντίστοιχου CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 6 από 10

μέσου εκτιμώμενου όρου στην Κύπρο. Στην περιφερειακή ενότητα της Λέσβου 198 τουριστικά καταλύματα καταγράφηκαν, αριθμός ο οποίος αντιστοιχεί στο 36,9% της Περιφέρειας. Η περιφερειακή ενότητα της Σάμου συγκεντρώνει σχεδόν το ήμισυ της τουριστικής δραστηριότητας της περιοχής (46,6%) με 250 καταλύματα να είναι εγκατεστημένα στα νησιά της. Τέλος, η περιφερειακή ενότητα της Χίου έχει το μικρότερο μερίδιο της τουριστικής δραστηριότητας της Περιφέρειας (16,4%) με 88 τουριστικά καταλύματα. Η αρχική εξέταση των τουριστικών καταλυμάτων που καταγράφηκαν πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ενός κριτηρίου. Όλες οι μονάδες με δυναμικότητα μικρότερη των 10 κλινών αποκλείστηκαν, καθώς δεν χαρακτηρίζονται από σημαντικές καταναλώσεις ενέργειας και νερού ή σημαντική παραγωγή αποβλήτων. Το αρχικό κριτήριο ικανοποιήθηκε από 1,117 μονάδες, και ως εκ τούτου, ο κατάλογος περιορίστηκε κατά 330 μονάδες (1,347 μονάδες συνολικά). Οι μονάδες που πληρούν αυτό το κριτήριο πέρασαν στο δεύτερο στάδιο ελέγχου για περαιτέρω αξιολόγηση. Το δεύτερο στάδιο ελέγχου πραγματοποιήθηκε μέσω έξι βασικών κριτηρίων τα οποία σχετίζονται με εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που προσφέρονται από τα τουριστικά καταλύματα ανάλογα με τον τύπο του καταλύματος και τη σχετική κατηγορία ταξινόμησης. Τα κριτήρια παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω: Βασικό Κριτήριο 1: Παροχή κλιματισμού στα δωμάτια. Το χαρακτηριστικό αυτό επιλέχθηκε ως βασικό κριτήριο, καθώς σχετίζεται με μία από τις κύριες παραμέτρους ενεργειακής κατανάλωσης των μονάδων διαμονής, ιδίως εκείνων που δραστηριοποιούνται κατά τη διάρκεια των θερμών μηνών του έτους. Βασικό Κριτήριο 2: Εξωτερική πισίνα. Η πισίνα επιλέχθηκε ως βασικό κριτήριο καθώς απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού για τη λειτουργία της, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο. Βασικό Κριτήριο 3: Μπαρ. Αυτό το χαρακτηριστικό συμβάλλει σε μικρότερο βαθμό στην κατανάλωση ενέργειας και νερού καθώς και στην παραγωγή των αποβλήτων (π.χ. γυαλί, χαρτί, μέταλλο) ενός τουριστικού καταλύματος. Βασικό Κριτήριο 4: Εστιατόριο. Το χαρακτηριστικό αυτό επιλέχθηκε καθώς αποτελεί την κύρια πηγή παραγωγής αποβλήτων (π.χ. βιοδιασπώμενα, γυαλί, χαρτί, μέταλλο) μιας μονάδας καταλύματος. Επιπλέον, συμβάλλει στην κατανάλωση ενέργειας και νερού της μονάδας. Βασικό Κριτήριο 5: Αθλητικές εγκαταστάσεις. Αυτό το χαρακτηριστικό επιλέχθηκε λαμβάνοντας υπόψη ότι, ανάλογα με το είδος μπορεί να απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού (γκολφ) ή την παροχή ηλεκτρισμού για φωτισμό κατά τη διάρκεια της νύχτας. Βασικό Κριτήριο 6: Σάουνα / τζακούζι. Οι εγκαταστάσεις αυτές χαρακτηρίζονται από σημαντική κατανάλωση ενέργειας, δεδομένου ότι απαιτούν την παραγωγή θερμότητας για τη λειτουργία τους. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε ένα σύνολο επτά προαιρετικών κριτηρίων τα οποία αναφέρονται είτε σε χαρακτηριστικά που συναντώνται από περιορισμένα τουριστικά καταλύματα και επομένως δεν αποτελούν βασικά κριτήρια, ή σε πληροφορίες που δεν ήταν διαθέσιμες και στις δύο βάσεις δεδομένων (ελληνική και κυπριακή). Τα κριτήρια αυτά παρουσιάζονται στη συνέχεια: CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 7 από 10

Προαιρετικό Κριτήριο 1: Κεντρική θέρμανση. Αυτό το χαρακτηριστικό έχει επιλεγεί ως βασικό κριτήριο που σχετίζεται με μία από τις κύριες παραμέτρους της ενεργειακής κατανάλωσης των μονάδων διαμονής, ιδίως εκείνων που δραστηριοποιούνται κατά τη διάρκεια των κρύων μηνών του έτους. Το χαρακτηριστικό αυτό ορίστηκε ως προαιρετικό κριτήριο, δεδομένου ότι σχετικά στοιχεία ήταν διαθέσιμα μόνο για την περίπτωση της Κύπρου. Προαιρετικό Κριτήριο 2: Αίθουσα συνεδριάσεων. Το κριτήριο αυτό επιλέχθηκε καθώς οι αίθουσες αυτές είναι συνήθως μεγάλων διαστάσεων όπου οργανώνονται εκδηλώσεις οι οποίες απαιτούν την παροχή πρόσθετης ενέργειας. Το χαρακτηριστικό αυτό ορίστηκε ως προαιρετικό κριτήριο, προκειμένου να εφαρμοστεί σε συνδυασμό με το προαιρετικό κριτήριο 3 (γυμναστήριο). Προαιρετικό Κριτήριο 3: Γυμναστήριο. Αυτό το χαρακτηριστικό επιλέχθηκε λαμβάνοντας υπόψη ότι οι χώροι εκγύμνασης απαιτούν ενέργεια για τη λειτουργία των μηχανημάτων γυμναστικής, καθώς και τον εξαερισμό του δωματίου. Το χαρακτηριστικό αυτό επιλέχθηκε ως προαιρετικό κριτήριο προκειμένου να εφαρμοστεί σε συνδυασμό με το προαιρετικό κριτήριο 2 (αίθουσα συνεδριάσεων). Προαιρετικό Κριτήριο 4: Θαλάσσια σπορ. Αυτό το χαρακτηριστικό αναφέρεται σε μια ποικιλία από θαλάσσια σπορ που ανάλογα με το είδος του αθλήματος μπορεί να καταναλώνει ενέργεια (π.χ. τζετ σκι) ή να μην καταναλώνει ενέργεια (π.χ. ιστιοσανίδα). Προαιρετικό Κριτήριο 5: Εξωτερική θερμαινόμενη πισίνα. Το χαρακτηριστικό αυτό επιλέχθηκε θεωρώντας ότι αυτό το είδος της πισίνας χαρακτηρίζεται από σημαντική κατανάλωση ενέργειας, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια περιόδων με χαμηλές θερμοκρασίες. Το χαρακτηριστικό αυτό επιλέχθηκε ως προαιρετικό κριτήριο, καθώς αυτό το είδος της πληροφορίας δεν ήταν διαθέσιμο στις περισσότερες περιπτώσεις στις ελληνικές βάσεις δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν. Προαιρετικό Κριτήριο 6: Εσωτερική πισίνα. Αυτό το χαρακτηριστικό έχει επιλεγεί, παρόλο που δεν προσδιορίζεται αν είναι θερμαινόμενη ή όχι, δεδομένου ότι συμβάλλει στην κατανάλωση νερού στη μονάδα και, ενδεχομένως, στην κατανάλωση ενέργειας (αν θερμαίνεται). Το χαρακτηριστικό αυτό επιλέχθηκε ως προαιρετικό κριτήριο, καθώς αυτό το είδος των πληροφοριών δεν ήταν διαθέσιμο στις περισσότερες στις ελληνικές βάσεις δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν. Εφαρμόζεται σε συνδυασμό με το προαιρετικό κριτήριο 5. Προαιρετικό Κριτήριο 7: SPA. Αυτό το χαρακτηριστικό αναφέρεται σε μια ποικιλία από υπηρεσίες που προσφέρονται στα κέντρα ευεξίας. Aνάλογα με το είδος τους μπορεί να χαρακτηρίζεται από κατανάλωση ενέργειας (π.χ. σολάριουμ) ή όχι (π.χ. μασάζ).το χαρακτηριστικό αυτό ήταν διαθέσιμο μόνο στις ελληνικές βάσεις δεδομένων. Κάθε ένα από αυτά τα κριτήρια εφαρμόστηκε διαδοχικά, προκειμένου να κατηγοριοποιηθούν οι επιλέξιμες μονάδες καταλυμάτων. Τα κριτήρια αυτά ομαδοποιούνται λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των μονάδων που έχουν αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό και, ταυτόχρονα, τη συσχέτιση των χαρακτηριστικών αυτών με τους τομείς που εξετάζονται. Το σύστημα ταξινόμησης που ακολουθήθηκε για την κατηγοριοποίηση των καταλυμάτων σε πέντε ομάδες παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα. CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 8 από 10

Χώροι/υπηρεσίες Βασικό κριτήριο: Κλιματιζόμενα δωμάτια Προαιρετικό κριτήριο: Κεντρική θέρμανση Βασικά κριτήρια: Εξωτερική πισίνα (μη θερμαινόμενη) και Μπαρ 1η ομάδα 2η ομάδα 3η ομάδα 4η ομάδα 5η ομάδα X X X X X X X X X Βασικό κριτήριο: Εστιατόριο X X X Βασικό κριτήριο: Αθλητικές εγκαταστάσεις Προαιρετικά κριτήρια: Αίθουσα συνεδριάσεων και/ή Γυμναστήριο, Θαλάσσια σπορ Βασικό κριτήριο: Σάουνα/Τζακούζι Προαιρετικά κριτήρια: Εξωτερική θερμαινόμενη πισίνα, εσωτερική πισίνα, SPA X X X Τα καταλύματα που πληρούν τα ανωτέρω κριτήρια αποτελούν τα επιλέξιμα τουριστικά καταλύματα για τη συμμετοχή στην εφαρμογή μεγάλης κλίμακας του λογισμικού αξιολόγησης του αποτυπώματος άνθρακα που θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της Δράσης 4 του προγράμματος. Ο συνολικός αριθμός των επιλέξιμων μονάδων ανέρχεται σε 616 (353 μονάδες στην Κύπρο, 263 μονάδες στη ΠΒΑ). Αυτός ο αριθμός είναι 7,7 φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό στόχο (80), καθώς μια λίστα επιλαχόντων πρέπει να είναι διαθέσιμη σε περίπτωση που κάποια καταλύματα δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την επιλογή των οκτώ (8) μονάδων από την περιοχή του Βορείου Αιγαίου και οκτώ (8) από την Κύπρο για κάθε μια από τις πέντε ομάδες δομήθηκε με βάση τα παρακάτω βήματα: Βήμα 1: Επιλογή των μονάδων που πληρούν τα προαιρετικά κριτήρια που καθορίζονται για κάθε ομάδα. Σε αυτό το στάδιο τα προαιρετικά κριτήρια παίζουν το ρόλο των βασικών κριτηρίων. Εάν ο αριθμός των μονάδων που πληρούν τα κριτήρια είναι μικρότερος σε σχέση με τον απαιτούμενο αριθμό, τότε ακολουθείται η διαδικασία που περιγράφεται στο Βήμα 2 για τη συμπλήρωση του απαιτούμενου αριθμού της ομάδας. Εάν ο αριθμός των μονάδων που πληρούν τα κριτήρια είναι μεγαλύτερος από τον απαιτούμενο αριθμό, τότε ακολουθείται το Βήμα 2 της διαδικασίας επιλογής για όλες τις μονάδες. Εάν ο αριθμός των μονάδων που πληρούν τα κριτήρια είναι ίσος με τον απαιτούμενο αριθμό, η σύνθεση της ομάδας έχει ολοκληρωθεί. Βήμα 2: Επιλογή όλων των τύπων καταλυμάτων που προβλέπονται για αυτό το είδος της ομάδας. Βήμα 3: Επιλογή τουλάχιστον μίας μονάδας από κάθε κατηγορία ταξινόμησης των τύπων καταλυμάτων. Εάν ο αριθμός των διαθέσιμων κατηγοριών ταξινόμησης είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τον απαιτούμενο αριθμό, τότε περισσότερες μονάδες από κάθε κατηγορία ταξινόμησης επιλέγονται αναλογικά. Στην περίπτωση αυτή, η σύνθεση της ομάδας έχει ολοκληρωθεί. Εάν ο CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 9 από 10

αριθμός των διαθέσιμων κατηγοριών ταξινόμησης είναι μικρότερος σε σχέση με τον απαιτούμενο αριθμό μονάδων, τότε η διαδικασία συνεχίζεται στο Βήμα 4. Βήμα 4: Επιλογή από κάθε κατηγορία ταξινόμησης των καταλυμάτων με δυναμικότητα ίση με τη μέση δυναμικότητα της κατηγορίας ταξινόμησης. Η επιλογή αυτή βασίζεται επίσης σε πρόσθετα χαρακτηριστικά, όπως τα περιβαλλοντικά πρότυπα πιστοποίησης (ISO 14001, Green Key) που μπορεί να διαθέτουν οι μονάδες, την περίοδο λειτουργίας και την τοποθεσία, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη ποικιλία και αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος. CARBONTOUR LIFE09 ENV/GR/000297 Σελίδα 10 από 10