ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ Σ. ΜΠΕΝΑΚΗ Επ. Καθηγητή Ακτινολογίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση Έκδοση αναθεωρημένη ISBN 960-90471-0-6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ I. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ 1 Η ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΕΡΑ. ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ...27 2. ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΕΙΚΟΝΑΣ...30 3. ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΙΚΟΝΑΣ...32 4. ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ. ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ...35 5. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ I...37 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ I...38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ II. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΕ ΑΚΤΙΝΕΣ Χ 1 ΦΥΣΙΚΗ ΑΚΤΙΝΩΝ Χ... 39 1 1 Παραγωγή ακτίνων Χ... 39 1.2 Φύση και ιδιότητες ακτίνων... 41 1.3 Αντιδράσεις ακτίνων ύλης... 45 1.4 Βιολογική δράση και προφύλαξη από τις ακτίνες. Μονάδες μέτρησης της ακτινοβολίας... 49 1.5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 111... 52 1.6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 111... 55 2. ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΚΤΙΝΩΝ Χ...56 2.1 Βασικό ακτινολογικό μηχάνημα... 56 2.2 Απλός ακτινολογικός έλεγχος... 63 2.3 Χρήση σκιερών ουσιών, ενδείξεις, ανεπιθύμητες ενέργειες... 66 2.4 Άλλες χρήσεις ακτίνων Χ... 69 2.5 Δημιουργία, αποτύπωση εικόνας. Βασικές έννοιες ορολογίας... 71 2.6 Αγγειογράφος. Τεχνικές αγγειογραφίας... 79 2.7 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ II 2... 80 2.8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ II 2... 83 3. ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ...84 3.1 Η Υπολογιστική Τομογραφία ως διαγνωστική μέθοδος... 84 3.2 Αρχή της μεθόδου... 85 3.3 Μηχανήματα Υπολογιστικής Τομογραφίας... 89 3.4 Τεχνικές Υπολογιστικής Τομογραφίας... 91
4. ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑΣ... 94 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ II 3 και II 4... 95 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ II 3 και II 4... 96 ΚΕΦΑΛΑΙΟ III. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΕ ΥΠΕΡΗΧΟΥΣ 1 ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ... 98 1.1 Φύση, ιδιότητες υπερήχων... 98 1.2 Παραγωγή υπερήχων... 102 1.3 Πορεία ηχητικής δέσμης στα βιολογικά υλικά... 104 1.4 Φαινόμενο Doppler...107 2. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΕΡΗΧΩΝ...,......108 2.1 Τρόποι καταγραφής, τεχνικές υπερήχων...108 2.2 Χρήση σκιαγραφικών στους υπερήχους...113 3. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ III...113 4. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ III...115 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΕ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ I ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ... 116 1 1 Δημιουργία εικόνας...116 1.2 Ένταση σήματος Μ/Σ. Χαρακτηρισμός ιστών...118 2. ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ...122 3. ΤΕΧΝΙΚΕΣ, ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΚΑ, ΒΛΑΠΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ, ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΜΕ Μ/Σ...124 4. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ...127 4.1 Απεικόνιση με πυρηνική ενέργεια...127 4.2 Απεικόνιση με θερμότητα...129 5. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ IV...130 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ IV... 131 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Κ.Ν.Σ., ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΚΡΑΝΙΟ, ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ II ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...135 α. Ακτινολογικός έλεγχος απλός και με σκιερές ουσίες... 135 β. Έλεγχος με υπερήχους, υπολογιστική τομογραφία, μαγνητικό, συντονισμό... 137 1.2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜΙΑ... 141 α. Εγκέφαλος, μήνιγγες, οφθαλμός, κρανίο... 141 β. Νωτιαίος σωλήνας, νωτιαίος μυελός και μήνιγγες... 146 1.3 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ...151 Ανωμαλίες από την κρανιακή κάψα...151 Ενδοκρανιακές αποτιτανώσεις...155 Συλλογή αίματος ενδοκρανιακά...157 Ατροφία φλοιού εγκεφάλου...160 Αντίκτυπος ογκόμορφης επεξεργασίας...160 Π αθολογική αγγείωση...161 Μεταβολή του εύρους του νωτιαίου σωλήνα...162 1.4 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΙΩΝ Κ.Ν.Σ., ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΚΡΑΝΙΟΥ, ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ...163 α. Κακώσεις κρανίου, σπονδυλικής στήλης...163 β. Εστιακές αλλοιώσεις εγκεφάλου...165 γ Νόσοι οφθαλμικού κόγχου...166
δ. Διάχυτες αλλοιώσεις εγκεφάλου, μηνίγγων...167 ε. Όγκοι νευρικού συστήματος...169 στ Νόσοι νωτιαίου σωλήνα και περιεχομένου...173 1.5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1... 176 1.6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1... 178 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΠΡΟΣΩΠΟ, ΩΡΛ ΠΕΡΙΟΧΕΣ, ΤΡΑΧΗΛΟΣ 2.1 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...179 2.2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜΙΑ...181 α. Παραρρινικές κοιλότητες...181 β. Βάση κρανίου, κροταφικό οστούν...183 γ Γνάθοι, δόντια, κροταφογναθική άρθρωση, σιαλογόνοι αδένες...185 δ. Φάρυγγας, λάρυγγας...188 ε. Λοιπά μόρια τραχήλου...190 2.3 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΙΩΝ ΠΡΟΣΩΠΟΥ, ΩΡΛ ΠΕΡΙΟΧΩΝ, ΤΡΑΧΗΛΟΥ...191 α. Τραυματικές αλλοιώσεις προσώπου...191 β. Νόσοι ΩΡΛ οργάνων κρανίου...194 γ Παθολογία δοντιών, κροταφογναθικής άρθρωσης, σιαλογόνων αδένων...198 δ. Παθολογία μορίων τραχήλου...201 2.4 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 2...203 2.5 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 2...204 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΩΡΑΚΑΣ, ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 3.1 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...206 3.2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜΙΑ...213 3.3 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ... 224 α. Παθολογικά σημεία από τον θώρακα...224 β. Παθολογικά σημεία από το διάφραγμα... 229 γ Παθολογικά σημεία από τους βρόγχους... 232 δ. Παθολογικά σημεία από το πνευμονικό παρέγχυμα... 236 ε. Παθολογικά σημεία από τις πνευμονικές πύλες... 242 στ Παθολογικά σημεία από το μεσοθωράκιο...243 ζ. Παθολογικά σημεία από τον υπεζωκότα... 247 3.4 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΙΩΝ ΘΩΡΑΚΑ...255 Νόσοι των βρόγχων... 255 Οξείες φλεγμονές του πνεύμονα... 257 Κύστεις του πνεύμονα... 261 Πνευμονική φυματίωση... 263 Άλλες νόσοι του πνεύμονα... 270 Νεοπλασίες του πνεύμονα... 274 3.5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3...282 3.6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3...287 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ, ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 4.1 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 289 α. Μελέτη καρδίας, θωρακικής αορτής, πνευμονικής κυκλοφορίας...289 β. Μελέτη αγγείων Επεμβατική ακτινολογία αγγείων... 292 γ Μελέτη λεμφικού συστήματος... 293 4.2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜΙΑ... 301 α. Καρδία, ενδοθωρακικά αγγεία... 301 β. Υπόλοιπα αγγεία... 311 γ Μόρια λεμφικού συστήματος... 312 4.3 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ... 312
α. Παθολογικά σημεία από το μυοκάρδιο και ενδοκάρδιο... 312 β. Παθολογικά σημεία από το περικάρδιο...318 γ Παθολογικά σημεία από την πνευμονική κυκλοφορία... 319 δ. Παθολογικά σημεία από τα αγγεία... 322 ε. Παθολογικά σημεία από τα μόρια λεμφικού συστήματοςν...328 4.4 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΙΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟΥ, ΛΕΜΦΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ...328 Νόσοι της μιτροειδούς...328 Νόσοι της αορτής...330 Πνευμονική καρδία...333 Πνευμονικό έμφρακτο...334 Ισχαιμική καρδιοπάθεια...334 Υπέρταση...335 Συγγενείς καρδιοπάθειες...335 Όγκοι, κύστεις καρδίας...341 Όγκοι περικαρδίου...341 Νόσοι των αγγείων...342 Νόσοι του λεμφικού συστήματος...346 4.5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 4... 348 4.6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 4... 352 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΚΟΙΛΙΑ, ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 5.1 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...355 α. Μελέτη της κοιλίας...355 β. Μελέτη του πεπτικού σωλήνα...355 γ Μελέτη ήπατος και χοληφόρων... 361 δ. Μελέτη του παγκρέατος... 364 ε. Μελέτη του σπλήνα... 365 5.2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜ ΙΑ...365 α. Κοιλία και τοιχώματα... 365 β. Ακτινοανατομία, ακτινοφυσιολογία πεπτικού σωλήνα... 367 γ Ήπαρ και χοληφόρα... 377 δ. Πάγκρεας... 381 ε. Σπλήνας... 383 5.3 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ...384 α. Παθολογικά σημεία από τη κοιλία... 384 1 Συλλογές στην περιτοναϊκή κοιλότητα... 384 2. Ενδοπεριτοναϊκές μάζες... 386 3. Ενδοκοιλιακές αποτιτανώσεις...387 β. Παθολογικά σημεία από τον πεπτικό σωλήνα... 389 1 Μεταβολές στη θέση, μήκος και εύρος...389 2. Αλλοιώσεις του τοιχώματος...393 3. Λειτουργικές διαταραχές, παθολογική συλλογή αερίων...399 4. Αγγειακές αλλοιώσεις...402 γ Παθολογικά σημεία από τα λοιπά ενδοκοιλιακά σπλάχνα...402 1 Μεταβολές στο μέγεθος του ήπατος...402 2. Εστιακές και διάχυτες αλλοιώσεις του ήπατος...403 3. Αποτιτανώσεις και χολόλιθοι...405 4. Απόφραξη, διάταση χοληφόρων...407 5. Ανωμαλίες παγκρέατος. Μεγαλοσπληνία...409 5.4 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ, ΕΝΔΟΚΟΙΛΙΑΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ...410 α. Νόσοι πεπτικού σωλήνα...410 1 Νόσοι του οισοφάγου...410 2. Νόσοι του στομάχου, 12δακτύλου...414 3. Νόσοι του λεπτού εντέρου...425
4. Νόσοι του παχέος εντέρου, σκωληκοειδούς απόφυσης...430 β. Νόσοι ήπατος, χοληφόρων... 444 1 Εστιακές αλλοιώσεις ήπατος...444 2. Διάχυτες νόσοι ήπατος...449 3. Νόσοι χοληφόρων...451 γ Νόσοι παγκρέατος... 453 5.5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 5...456 5.6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 5... 461 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΟΠΙΣΘΟΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ, ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΔΡΑ 6.1 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...464 α. Μελέτη ουροποιητικού συστήματος... 464 β. Μελέτη επινεφριδίων... 469 γ Μελέτη γεννητικών οργάνων άνδρα... 470 6.2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜΙΑ...470 α. Μόρια ουροποιητικού συστήματος... 470 β. Επινεφρίδια... 478 γ Γεννητικά όργανα άνδρα... 479 6.3 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ...480 α. Παθολογικά σημεία από τα μόρια του ουροποιητικού συστήματος.480 β. Παθολογικά σημεία από τα επινεφρίδια και λοιπό οπισθοπεριτόναιο 486 γ Παθολογικά σημεία από τα γεννητικά όργανα του άνδρα... 489 6.4 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΙΩΝ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, ΟΠΙΣΘΟΠΕΡΙΤΟ- ΝΑΙΟΥ, ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤ/ΤΟΣ ΑΝΔΡΑ...491 α. Συγγενείς ανωμαλίες ουροποιητικού συστήματος...491 β. Φλεγμονές, αγγειακές και άλλες παθήσεις ουροποιητικού συστήματος... 497 γ Τραύμα, μοσχεύματα νεφρού...504 δ. Λιθίαση, αποφρακτική ουροπάθεια...505 ε. Κυστικές νόσοι νεφρού...507 στ Όγκοι νεφρών ουρητήρα...513 ζ. Καρκίνος ουροδόχου κύστης, προστάτη...518 η. Νόσοι επινεφριδίων...520 6.5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 6... 523 6.6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 6...526 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΑΣ, ΜΑΣΤΟΣ 7 1 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 528 α. Μέθοδοι μελέτης γεννητικών οργάνων και εμβρύου...528 β. Μέθοδοι μελέτης μαστού...533 7.2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜΙΑ...535 α. Ακτινοανατομία γεννητικού συστήματος και εμβρύου...535 β. Ακτινοανατομία μαστού...540 7.3 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ, ΚΥΗΣΗΣ, ΜΑΣΤΟΥ...542 Παθολογικά σημεία και νόσοι γεννητικών οργάνων...542 Ανώμαλη κύηση...552 Παθολογία μαστού...555 7.4 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 7...559 7.5 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 7...561 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΜΑΛΑΚΑ ΜΟΡΙΑ 8.1 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΟΣΤΕΟΓΕΝΕΣΗΣ...563 8.2 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...566
8.3 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΑΝΑΤΟΜΙΑ...573 Σπονδυλική στήλη, πλευρές, στέρνο... 574 Ωμική ζώνη, άνω άκρα... 520 Πυελική ζώνη, κάτω άκρα... 582 Μαλακά μόρια άνω και κάτω άκρων... 584 8.4 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ...584 α. Οστά... 584 β. Αρθρώσεις... 589 γ Μαλακά μόρια... 591 8.5 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΣΤΩΝ, ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ, ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ...594 α. Συγγενείς ανωμαλίες οστών, αρθρώσεων... 594 β. Τραυματικές αλλοιώσεις οστών, αρθρώσεων... 603 γ Φλεγμονώδεις νόσοι οστών, αρθρώσεων... 614 δ. Οστεοχονδρίτιδες... 625 ε. Συστηματικές νόσοι... 628 στ Όγκοι και ογκόμορφες επεξεργασίες... 643 8.6 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 8...655 8.7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 8... 661