ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ : ΚΥΠΑΡΙΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΘΕΜΑ : ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Ομάδα Ζ8 ΟΝΟΜΑΤΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ : ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΜΥΡΟΦΟΡΑ ΛΑΡΙΣΑ 2010
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑΣ - ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ(ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ, ΑΙΤΙΕΣ, ΘΕΡΑΠΕΙΑ) - ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ(ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ, ΑΙΤΙΕΣ, ΘΕΡΑΠΕΙΑ) - ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ - ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΑΣΤΟΣ : Κάθε μαστός αποτελείται από περίπου 15 με 20 ομάδες γαλακτοπαραγωγών αδένων, που περιβάλλονται από λιπώδη ιστό, δίνοντας στο μαστό τη χαρακτηριστική του μορφή. Από κάθε ομάδα αδένων ένας γαλακτοφόρος πόρος οδηγεί στη θηλή. Γύρω από τη θηλή υπάρχει μια σκούρα περιοχή, ή άλως, που περιέχει μικρούς σμηγματογόνους (λιπαντικούς) αδένες που διατηρούν την ελαστικότητα της θηλής. Κατά την εγκυμοσύνη, η απελευθέρωση ορισμένων ορμονών προκαλεί διόγκωση των μαστών που τελικά παράγουν γάλα. Οι μαστοί καμιά φορά φουσκώνουν λίγο και γίνονται λίγο ευαίσθητοι πριν την περίοδο, ως αποτέλεσμα των αλλαγών στα επίπεδα των ορμονών. Η πιο σοβαρή ανωμαλία τοθ στήθους είναι ο καρκίνος του μαστού. Όμως η νόσος αυτή μπορεί να θεραπευτεί, αρκεί να διαγνωστεί στα αρχικά της στάδια. Έιναι επομένως, πολύ σημαντικό η γυναίκα να εξοικειωθεί με το σχήμα και τη σύσταση των μαστών της. Και να αναφέρει αμέσως στο γιατρό της οποιεσδήποτε αλλαγές, ιδιαίτερα καινούργιους όγκους. ΟΡΣΙΜΟΣ : Ο καρκίνος του μαστού είναι μια ανεξέλεκτη ανάπτυξη παθολογικών κυττάρων στον ιστό του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες και η δεύτερη αιτία θανάτου γυναικών στις ΗΠΑ.
Οι όγκοι του μαστού διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις. 1)καλοήθεις : Όγκος στο στήθος ( Ιναδένωμα, κύστη και απόστημα) Τα ιναδενώματα και οι κύστες του στήθους αφορούν σε καλοήθεις όγκους και δημιουργούνται συχνά στις νέες γυναίκες, ηλικίας 18 έως περίπου 25 ετών. Συμπτώματα. Τα ιναδένωμα είναι ένας αρκετά σφικτός όγκος, ελαστικός, σχετικά περιορισμένος και μετακινούμενος κάτω από το δέρμα του στήθους, συνήθως ανώδυνος, ο οποίος ανακαλύπτεται τυχαία, π.χ. κατά τη διάρκεια τοθ μπάνιου. Οι συμπληρωματικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα, μαστογραφία) επιβεβαιώνουν την καλοήθεια του όγκου. Η κύστη του στήθους είναι ένα στρογγυλό και σκληρό εξόγκωμα, επώδυνο κατά την ψηλάφηση, το οποίο αναπτύσσεται ταχέως. Στη μαστογραφία απεικονίζεται ως στρογγυλή εικόνα γιατί έχει υγρό. Το απόστημα του στήθους είναι ένα εξόγκωμα με ταχεία ανάπτυξη, όπως και η κύστη, συνοδευόμενο από ερυθρότητα και οίδημα του δέρματος του στήθους σε αυτό το σημείο. Αυτός ο όζος είναι επώδυνος. Αιτίες. Το απόστημα του στήθους αποτελεί συχνό φαινόμενο στις νεές γυναίκες. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Θεραπεία. Το ιναδένωμα δεν απαιτεί εκ των προτέρων θεραπεία. Η ορμονοθεραπεία (με χορήγηση προγεστερόνης) μπορεί να κριθεί απαραίτητη όταν παρατηρούνται ιναδενώματα και στα δύο στήθη, καθώς και σε περιπτώσεις ανωμαλίας του κύκλου (προεμηνορροιακό σύνδρομο). Το υπερηχογράφημα επιτρέπει την παρατήρηση τς εξέλιξης του ιναδενώματος. Μετά την ηλικία των 35 ετών κάθε οζίδιο το οποίο μοιάζει με ιναδένωμα πρέπει να αφαιρείται και να αναλύεται. Η θεραπεία του αποστήματος του στήθους γίνεται με χορήγηση αντιβιοτικών και με χειρουργική επέμβαση (τομή για την αφαίρεση του πύου). Συνήθως δεν υπάρχουν μετεγχειριτικές επιπτώσεις. Η κύστη του στήθους θεραπεύεται συνήθως με τη μέθοδο της παρακέντησης-αναρροφήσεως. Εννέα φορές στις δέκα η αναρρόφηση αρκεί για την ίαση της κύστεως.
2) κακοήθεις: Όγκος στο στήθος, καρκίνος του στήθους. Συμπτώματα. Πρόκειτα για εξόγκωμα ή για όζο. Σε προχωρημένο στάδιο προσκολλάται στο δέρμα και τους υποκείμενους ιστούς και μπορεί να συνοδεύεται από πρόσφατη μετατόπιση ή συστολή του στήθους (εάν βρίσκεται ακριβώς κάτω απο αυτό), καθώς και από την εμφάνιση λεμφαδένων στη μασχάλη. Αυτές οι ανωμαλίες γίνονται συνήθως αντιληπτές από την ίδια την γυναίκα, μετά από ψηλάφηση του στήθους μπροστά από τον καθρέφτη. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται κατά την διάρκεια της κλινική εξετάσεως από τον γιατρό, ο οποίος ζητά την εκτέλεση μαστογραφίας και κατόπιν χειρουργικής επέμβασης: ο όγκος αφαιρείται και αναλόγως των επιπλοκών υπάρχει πιθανότητα επέκτασης της επέμβασης. Αιτίες. Ο καρκίνος του στήθους είναι συχνότερος στις γυναίκες στις οποίες υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του στήθους. Όλες οι γυναίκες οφείλουν να εξετάζονται ετησίως από τον γιατρό τους και να υπόκεινται ετησίως σε ακτινογραφία και μαστογραφία μετά την ηλικία των 40 ετών. Οι γυναίκες χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του στήθους δεν χρείαζεται να εξετάζονται προς της ηλικίας των 50 ετών. Οι καρκινικοί όγκοι του στήθους είναι σπάνιοι πριν από την ηλικία των 30 ετών. Θεραπεία. Η θεραπεία του καρκίνου του στήθους επιτυγχάνεται με τον συνδιασμό χειρουργικής επεμβάσεως, ακτινοθεραπείες, χημειοθεραπείες και ορμονοθεραπείες. Δεν γίνεται πλέον η ολική αφαίρεση του μαστού όταν πρόκειται για μεμονωμένο όγκο, καθώς δεν επιβαρύνεται η θεραπεία με την παραμονή του υγιούς αδένα. Όταν επιβάλλεται να αφαιρεθεί το στήθος, προτείνεται στης ασθενή (στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό) η αναδόμηση του αδένα.
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ Αν και κάθε γυναίκα έχει εξατομικευμένες ανάγκες, οι νοσηλευτικές διαγνώσεις πριν από την χειρουργική επέμβαση είναι σχετικές με ανησυχία, σύγκρουση αποφάσεων, έλλειμμα γνώσεων και θρήνος για την απώλεια του μαστού. Δεδομένου ότι η νοσηλεία συνήθως είναι μικρή, περίπου 2 με 3 μέρες, η προεγχειρητική διδασκαλία πολλές φορές γίνεται σε βάση εξωνοσοκομειακή. Νοσηλευτική διάγνωση a. η γυναίκα με όγκο του μαστού παρουσιάζει Άγχος. Είναι συνήθως ανήσυχη για τη διάγνωση, για την εγχείρηση, για το αποτέλεσμα της χειρουργικής επέμβασης εάν βρεθούν λεμφαδένες και για τις πιθανές αλλαγές στις σεξουαλικές και οικογενειακές τους σχέσεις. Νοσηλευτική παρέμβαση : νοσηλευτής μπορεί να παρέμβει ως εξής : - δώστε ευκαιρία να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα της. Έτσι η γυναίκα μπορεί να περιγράψει τους φόβους της. Και καθώς εκφράζονται οι φόβοι, ο νοσηλευτής μπορεί απλά να ακούει, να εκπαιδεύει ή να αντιμετωπίζει τους φόβους, όταν οφείλονται σε άγνοια. - Συζητήστε με τη γυναίκα για τις γνώσεις της για το καρκίνο του μαστού. Η εκτίμηση των γνώσεων για τον καρκίνο του μαστού βοηθά το νοσηλευτή να σχεδιάσει πιο αποτελεσματική διδασκαλία. Νοσηλευτική διάγνωση b. Μπορεί να υπάρξει κίνδυνος για λοίμωξη. Όπως κάθε χειρουργικός ασθενής, έτσι και η γυναίκα με επέμβαση στο μαστό διατρέχει κίνδυνο να αναπτύξει λοίμωξη. Η αφαίρεση των λεμφαδένων και η παρουσία παροχέτευσης αυξάνει τον κίνδυνο. Νοσηλευτική παρέμβαση - Γίνεται συχνός έλεγχος στις γάζες στην περιοχή του τραύματος για αιμορραγικά ή άλλα υγρά, το χρώμα και την οσμή τους κάθε 4 ώρες για το πρώτο 24ωρο και καταγράφουν τα ευρήματα. Υπερβολική ποσότητα αίματος ή άλλων υγρών μπορεί να
σημαίνει μετεγχειρητικές επιπλοκές που ενδεχομένως απαιτούν επείγουσες ενέργειες. - ελέγχουν τη χειρουργική τομή και την είσοδο των καθετήρων για ευαισθησία, ερυθρότητα, οίδημα και εκροή. Νοσηλευτική διάγνωση c. ακόμη ένας κίνδυνος είναι της βλάβης. Η αφαίρεση λεμφαδένων θέτει σε κίνδυνο κακώσεων και μακροχρόνιων επιπλοκών, όπως λέμφοιδημα και η λοίμωξη. Νοσηλευτικη Παρέμβαση - ο νησηλευτής θα μπορεί να παρέμβει για την λήψη της αρτηριακής πίεσης και για φλεβοκέντηση στην αντίθετη μερία της χειρουργημένης πλευράς γιατί μπορεί να προκαλέσει λεμφοίδημα. - Επίσης να ανυψώσουν το σύστοιχο χέρι με την βοήθεια ενός μαξιλαριού, ώστε να είναι ψηλότερα από τον ώμο και όχι σε απαγωγή. Ο καρπός πρέπει να είναι σε υψηλότερη θέση από τον αγκώνα. Η ανύψωση του άκρου επιτρέπει καλύτερη παροχέτευση, προλαμβάνει το οίδημα και διευκολύνει την κυκλοφορία. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο νοσηλευτής μπορεί να συστήσει έναν υγεινό τρόπο ζωής και να εκπαιδεύσει τη γυναίκα πως να αυτοεξετάζετει το στήθος της. Τονίζοντας της την σηματικότητα της πρόληψης της έγκαιρης διάγνωσης της νόσου. 1 ο βήμα διδάξτε την γυναίκα να παρατηρεί τους μαστούς της μποστά στο καθρέφτη, με καλό φωτισμό. Επιστήσατε την προσοχή της να παρατηρεί τους μαστούς της σε τέσσερις θέσεις: 1. με τα χέρια χαλαρά στο πλάι 2. με τα χέρια της σηκωμένα πάνω από το κεφάλι 3. με τα χέρια να πιέζουν τα ισχία 4. με τα χέρια της να πιέζονται μεταξύ τους, στο ύψος της μέσης και προς τα εμπρός. Καθοδηγήστε τη να παρατηρεί κάθε μαστό χωριστά και μετά να τους συγκρίνει. Θα πρέπει να σημειώνει κάθε ορατή παραμόρφωση, όπως
εξογκώματα, εισολκή δέρματος, εκτροπή, πρόσφατη εσολκή της θηλής, ακανόνιστο σχήμα, οίδημα, ασυμμετρία ή έκκριμα. 2 ο βήμα διδάξτε τη γυναίκα να ψηλαφά και τους δύο μαστούς ενώ στέκεται ή κάθεται, με το ένα χέρι πίσω από το κεφάλι. Υπενθυμίστε της ότι πολλές γυναίκες ψηλαφούν τους μαστούς τους στο μπάνιο επειδή το νερό με το σαπούνι κάνουν το δέρμα πιο γλιστερό και πιο εύκολο στην ψηλάφηση. Δείξτε στη γυναίκα πώς να χρησιμοποιεί τις ράγες των δακτύλων για να ψηλαφήσει ολόκληρη την έκταση του μαστού της, χρησιμοποιώντας την τεχνική με τους ομόκεντρους κύκλους. Πείτε της να πιέζει μαλακά το μαζικό ιστό πάνω στο θωρακικό τοίχωμα και να σιγουρευτεί ότι ψηλάφησε την κορυφή της μασχάλης. 3 ο βήμα διδάξτε τη γυναίκα να ψηλαφά τους μαστούς της σε ύπτια θέση, με τον τρόπο που περιγράφτηκε στο 2 ο βήμα. Προτείνετε να τοποθετεί, μια διπλωμένη πετσέτα πίσω από τον ώμο της και την ράχη της, στην εξεταζόμενη μερία που πρόκειται να ψηλαφήσει. Το χέρι της εξεταζόμενης πλεύρας θα πρέπει να είναι επάνω, πίσω από το κεφάλι. 4 ο βήμα διδάξτε την γυναίκα να ψηλαφά στο τέλος τη θηλή της και την άλω. Δείξτε της πώς να πιέζει τη θηλή για να ελέγξει για έκκριμα. 5 ο βήμα υπενθυμίστε στη γυναίκα να χρησιμοποιεί ένα ημερολόγιο για να καταγράφει πότε κάνει αυτοεξέταση στους μαστούς. Διδάξτε την να κάνει την αυτοεξέταση την ίδια μέρα του κύκλου κάθε φορά, κατά προτίμηση 5 μέρες μετά την έναρξη της εμμηνορουσίας, οπότε υπάρχει μικρότερη ορμονική δράση στους ιστούς.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ THE DORLING KINDERSLEY GUIDE (by Dr. Tony Smith), εκδόσεις ΓΙΑΛΛΕΛΗ, 1993. Ιατρική Εγκυκλοπαίδεια ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ, Τόμος ΙΙ, εκδόσεις ΚΑΡΑΚΩΤΣΟΓΛΟΥ, 2007. Priscilla Lemone, Karen Burke, Παθολογική-Χειρουργική Νοσηλευτική «Κριτική Σκέψη κατά την φροντίδα του Ασθενούς», τόμος 4 ος, Τρίτη έκδοση, εκδόσεις ΛΑΓΟΣ, 2006.