ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι.: Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ : Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι.: Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ... 305 2. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΣΡ... 305 3. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΥΣΡ... 305 4. ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ... 306 4.1 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ... 306 4.2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Υ.Σ.Ρ.... 307 5. ΤΜΗΜΑ ΕΝΥ ΡΕΙΟΥ... 308 5.1. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ... 308 5.2. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ - ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ - ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ... 308 5.2.1. Τεχνικά στοιχεία λειτουργίας του συστήµατος κυκλοφορίας του Θαλασσινού νερού... 308 5.2.2. Συλλογή των οργανισµών: Αλιεία και µεταφορά των αλιευµάτων... 309 5.2.3. Προληπτική θεραπεία νεοαλιευµένων οργανισµών ιαλογή και εισαγωγή στις δεξαµενές του Ενυδρείου... 309 5.2.4. ιατροφή... 309 5.2.5. Πρόληψη και Θεραπεία ασθενειών... 310 5.2.6. Έλεγχος της ποιότητας του Θαλασσινού νερού... 310 6. ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΕΙΟΥ... 311 7. ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ... 311 8. ΤΜΗΜΑ MARKETING, ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ... 311 9. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 312 10. ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ... 315 10.1. ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ... 315 10.2. ΕΠΙΒΛΕΨΗ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΒΩΝ, MSc, ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ... 317 10.2.1. ιδακτορικών διατριβών... 317 10.2.2. ιπλωµατικών εργασιών, MSc... 317 10.2.3. Πρακτικής Άσκησης φοιτητών... 317 11. ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... 317 11.1. ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΕΓΚΡΙΘΕΝΤΑ)... 317 11.2. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΑ... 318 12. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ... 318 12.1. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (υπό εξέλιξη)... 318 12.2. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ... 318

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 13. ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ - ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ... 319 13.1. ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ... 319 13.2. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕ ΡΙΑ-ΣΥΜΠΟΣΙΑ... 319 13.3. ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΕ ΣΥΝΕ ΡΙΑ- ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ- ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ- ΗΜΕΡΙ ΕΣ... 319 13.4. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ... 319 13.5. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΣΕ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ- ΗΜΕΡΙ ΕΣ- ΙΑΛΕΞΕΙΣ... 319 14. ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ- ΗΜΕΡΙ ΕΣ- ΙΑΛΕΞΕΙΣ... 320 14.1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ- ΗΜΕΡΙ ΩΝ- ΙΑΛΕΞΕΩΝ... 320 14.2. ΑΛΛΕΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ... 320 15. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ... 321 15.1. ΙΕΘΝΕΙΣ... 321 15.2. ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ... 321 16. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ - ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ TΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ... 322 17. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ- ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ... 322

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 305 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ Ο Υδροβιολογικός Σταθµός Ρόδου (ΥΣΡ) κατασκευάστηκε την περίοδο 1934-1936, όταν τα ωδεκάνησα ήταν υπό Ιταλική κατοχή. Το 1937 άρχισε να λειτουργεί το 1937, ως «Reale Istituto di Ricerche Biologiche di Rodi». Aπό την ενσωµάτωση των ωδεκανήσων µε την Ελλάδα τo 1948 και έως τo 1963 τo Ινστιτoύτo συνέχισε ως Περιφερειακός Σταθµός τoυ Ελληνικoύ Υδρoβιoλoγικoύ Ινστιτoύτoυ υπό την επoπτεία της Ακαδηµίας Αθηνών. Από τo 1963 και µε την oνoµασία "Υδρoβιoλoγικός Σταθµός Ρόδoυ" λειτoυργεί ως Ενυδρείo- Μoυσείo και ερευνητική µoνάδα τoυ Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (Ε.Κ.Θ.Ε.), το οποίο το 2003 µετονοµάστηκε σε Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) µετά την ενσωµάτωση του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης (Ι.ΘΑ.ΒΙ.Κ.) 2. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΣΡ Αποστολή του Υδροβιολογικού Σταθµού Ρόδου είναι η εξέλιξη και διάδοση της επιστηµονικής γνώσης για το θαλάσσιο περιβάλλον και η προστασία του. Για να επιτελέσει αυτή την αποστολή, υλοποιεί τις ακόλουθες δράσεις: Έρευνα που καλύπτει ολόκληρο το φάσµα της ωκεανογραφικής επιστήµης στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Σηµαντική βοήθεια προς αυτή την κατεύθυνση παρέχει η απόκτηση ερευνητικού σκάφους επιστηµονικών εφαρµογών του Υ.Σ.Ρ./ ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Εξέλιξη της τεχνογνωσίας στον τοµέα διαχείρισης οργανισµών σε εγκαταστάσεις ενυδρείων. Μελέτη και προστασία υδρόβιων οργανισµών υπό συνεχή απειλή. Περισυλλογή, περίθαλψη και επανένταξη στο φυσικό περιβάλλον υδρόβιων ζώων που κινδυνεύουν. Συνεργασία µε ερευνητικά και πανεπιστηµιακά ιδρύµατα και οργανισµούς της χώρας και του εξωτερικού, Ενυδρεία, Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, Ερευνητικά Κέντρα του εξωτερικού (Ευρώπης) µε σκοπό την ανταλλαγή εµπειριών, πρακτικών και τεχνογνωσίας που αφορούν θέµατα λειτουργίας-βελτίωσης εγκαταστάσεων ενυδρείων και εκθεσιακών χώρων, καθώς και θέµατα κοινής δράσης για διατήρηση και προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των απειλούµενων ειδών. Εκπαίδευση και παροχή εξειδικευµένων συµβουλών για την ορθολογική διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Εξειδικευµένη εκπαίδευση φοιτητών. Εκπαιδευτικές δράσεις που στοχεύουν στη αφύπνιση της περιβαλλοντικής συνείδησης µαθητών της ευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Μεταφορά της γνώσης για τη θάλασσα σε συγκεκριµένες οµάδες κοινού µε τη διοργάνωση ειδικών διαλέξεων και σεµιναρίων 3. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΥΣΡ Η αναβάθµιση του Ενυδρείου - Μουσείου, η διεύρυνση των ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του Σταθµού, η προµήθεια σύγχρονου εξοπλισµού εργαστηρίων και πεδίου και η αύξηση του προσωπικού, επέβαλλαν την ανάπτυξη ενός νέου εσωτερικού οργανωτικού σχήµατος στον ΥΣΡ, το οποίο απεικονίζεται στο ιάγραµµα. Η ορθολογική κατανοµή προσωπικού και εργασιών στα νέα τµήµατα, συµβάλλει στην επαύξηση και βελτίωση του παραγόµενου έργου καθενός από αυτά και του Σταθµού συνολικότερα, ώστε η µελλοντική πορεία του τελευταίου να συµβαδίζει µε τις σύγχρονες εξελίξεις και απαιτήσεις.

306 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 Τµήµα Ενυδρείου.Σ.Σ.. του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Θ.Ε.Ε.. Τµήµα Μουσείου Πρόεδρος & ιευθυντής ΕΛ.ΚΕ.Θ.Θ.Ε.Ε.. Τµήµα Τεχνικής Υποστήριξης Τµήµα ιοικητικής και Οικονοµικής ιαχείρισης Τµήµα M a rketin g,, Προβολής και ηµόσιων Σχέσεων Προϊστάµενος Υδροβιολογικού Σταθµού Ρόδου ιευθυντής Ινστ. Ωκεανογραφίας ιευθυντής Ινστ. Υδατοκαλλιεργειών ιευθυντής Ινστ. Βιολογικών Πόρων Tµήµα Εκπαιδευτικών προγραµµάτων και Επιµόρφωσης Τµήµα Ερευνών και Ερευνητικών Προγραµµάτων ιευθυντής Ινστ. Εσωτερικών Υδάτων ιευθυντής Ινστ. Θαλάσσιας Βιολογίας & Γενετικής 4. ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 4.1 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Συνολικά, στο Σταθµό εργάζονται δώδεκα (12) υπάλληλοι. Από αυτούς: Μόνιµο προσωπικό 8 Ερευνητής Α βαθµίδας 1 Ειδική Λειτουργική Επιστήµων Α βαθµίδας 1 Ειδικός Λειτουργικός Επιστήµων Γ βαθµίδας 1 Κάτοχος απολυτηρίου β βαθµίδας εκπαίδευσης µε σύµβαση Ι..αορίστου 1 χρόνου (Π. Μάλιακκα) Πτυχιούχος ΑΕΙ µε σύµβαση I.. αορίστου χρόνου 1 Τεχνολόγοι-Ιχθυολόγοι πτυχιούχοι ΤΕΙ µε σύµβαση Ι.. αορίστου χρόνου 2 Ηλεκτρολόγος- Συντηρητής- Πτυχιούχος ΟΑΕ µε σύµβαση I.. αορίστου 1 χρόνου Συµβασιούχοι εργασίας 3 Κάτοχοι απολυτηρίου β βαθµίδας εκπαίδευσης 3 ιδακτορικός υπότροφος 1 Bιολόγος 1 Επίσης στον Υ.Σ.Ρ., το 2008 εκτέλεσαν την πρακτική τους εξάσκηση 2 (δύο) φοιτητές: Εξάµηνη εξάσκηση της σπουδάστριας του τµήµατος Ιχθυοκοµίας Αλιείας (Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας ) του Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου, Κ. Κασιµάτη (1 Νοεµβρίου 2007-30 Απριλίου 2008). ίµηνη εξάσκηση της φοιτήτριας του Τµήµατος Επιστηµών της Θάλασσας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου, Α. Παρασκουλάκη (1 Ιουλίου 2008-30 Αυγούστου 2008)

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 307 4.2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Υ.Σ.Ρ. Κατά την περίοδο Ιανουαρίου εκεµβρίου 2008 το Ενυδρείο του ΥΣΡ επισκέφτηκαν 124.920 επισκέπτες και τα έσοδα από τα εισιτήρια ήταν 491.784,00 Στον πίνακα 1 και στο σχήµα V.-1. που ακολουθούν, παρουσιάζονται ο αριθµός επισκεπτών και τα έσοδα από εισιτήρια ανά µήνα, για το έτος 2008: Μήνας ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Αριθµός επισκεπτών Έσοδα από εισιτήρια (σε ) Ιανουάριος 623 2.241,00 Φεβρουάριος 545 1.937,50 Μάρτιος 1.666 5.014,50 Απρίλιος 9.028 26.183,00 Μάιος 10.367 40.615,00 Ιούνιος 16.013 64.942,00 Ιούλιος 27.173 106.237,00 Αύγουστος 29.672 120.622,00 Σεπτέµβριος 17.979 76.536,00 Οκτώβριος 10.044 39.804,00 Νοέµβριος 1.193 5.056,00 εκέµβριος 617 2.596,00 ΣΥΝΟΛO 124.920 491.784,00 Σχήµα V-1: ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΕΝΥ ΡΕΙΟΥ ΥΣΡ ΓΙΑ ΤΟ 2008 35000 30000 25000 27.173 29.672 ΑΤΟΜΑ 20000 15000 16.013 17.979 10000 9.028 10.367 10.044 5000 0 623 545 1.193 1.666 617 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

308 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 5. ΤΜΗΜΑ ΕΝΥ ΡΕΙΟΥ 5.1. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Το Ενυδρείο που βρίσκεται εγκατεστηµένο στο υπόγειο του Σταθµού, είναι το παλαιότερο στην Ελλάδα. Φιλοξενεί µεγάλο αριθµό θαλάσσιων οργανισµών, δίνοντας µια πλούσια εικόνα του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της ποικιλίας της ζωής σ αυτό. Αποτελεί τον πρώτο χώρο επαφής και γνωριµίας µε το θαλάσσιο κόσµο για ένα µεγάλο τµήµα του κοινού, συµβάλλοντας σηµαντικά στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του. 5.2. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ - ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ - ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 5.2.1. Τεχνικά στοιχεία λειτουργίας του συστήµατος κυκλοφορίας του Θαλασσινού νερού Για τις ανάγκες του Ενυδρείου και των δεξαµενών αποµόνωσης (quarantine tanks), που βρίσκονται στο υπόγειο του κτιρίου του Σταθµού, λειτουργεί σύστηµα κυκλοφορίας θαλασσινού νερού «ανοικτού τύπου». Με την αποπεράτωση του έργου «Κατασκευή νέου αντλιοστασίου και νέου δικτύου θαλασσινού νερού», το θαλασσινό νερό αντλείται υποθαλάσσια από βάθος 37 µέτρων, στη βορειοδυτική παράκτια περιοχή του Σταθµού. Η άντληση γίνεται µέσω υποθαλάσσιων και υπόγειων σωληνώσεων προπυλενίου 1, µε τη βοήθεια τριών ζευγών ηλεκτρικών 2 (τριών φάσεων) φυγόκεντρων αντλιών, που λειτουργούν εναλλάξ και µε παροχή 50 m3/ώρα. Το αντλούµενο θαλασσινό νερό τροφοδοτεί άµεσα, όλες τις δεξαµενές έκθεσης και αποµόνωσης (ολική χωρητικότητα 78 m3 ) 3. Όλο το εσωτερικό σύστηµα τροφοδοσίας έχει ανανεωθεί ριζικά. Μετά τη χρήση του, το θαλασσινό νερό διοχετεύεται στα νέα φρεάτια αποχέτευσης, στη βορειοδυτική πλευρά του Σταθµού. Η λειτουργία του νέου δικτύου και η διακύµανση των κρίσιµων παραµέτρων του θαλασσινού νερού καταγράφονται συνεχώς και παρακολουθούνται τηλεµατικά. Επιπλέον, εφεδρικά του συστήµατος υποβρύχιας άντλησης, λειτουργούν δύο γεωτρήσεις θαλασσινού νερού βάθους 20m έκαστη στη βοριοδυτική πλευρά του κτιρίου. 1 Σηµείωση: όλες πλέον οι σωληνώσεις του συστήµατος συνίστανται από PVC για την αποφυγή µολύνσεων από µέταλλα, την αντιµετώπιση της διάβρωσης, τη µείωση του κόστους και τη διευκόλυνση των χειρισµών. 2 Σηµείωση: η απρόσκοπτη λειτουργία των αντλιών θαλασσινού νερού και αερισµού και του συστήµατος φωτισµού των δεξαµενών και των διαδρόµων του Ενυδρείου, σε περίπτωση διακοπής της ηλεκτροδότησης από το δίκτυο της.ε.η., εξασφαλίζονται από ένα Η/Ζ εγκατεστηµένο στο υπόγειο του κτιρίου από τον Απρίλιο του 1993. Όσον αφορά στο φωτισµό των µεγάλων δεξαµενών χρησιµοποιούνται κυρίως daylight λάµπες φθορισµού (18-36W/220V) ενώ για τις µικρές χρησιµοποιούνται απλές λάµπες (40-75W/42V). Ο ρυθµός ηµέρας - νύκτας (14 και 10 ώρες αντίστοιχα) ελέγχεται αυτόµατα. 3 Σηµείωση: στο επισκέψιµο από το κοινό τµήµα του Ενυδρείου υπάρχουν 28 δεξαµενές, συνολικού όγκου 71 m 3, στις οποίες φιλοξενείται πλήθος αντιπροσωπευτικών θαλάσσιων οργανισµών του Αιγαίου και της Μεσογείου. Επιπλέον, στο πλαίσιο του έργου «Αναβάθµιση του ΥΣΡ-Εργαστήρια -Ενυδρείο - Μουσείο» εκτεταµένο τµήµα του υπογείου έχει οργανωθεί εκ νέου ως χώρος αποµόνωσης (quarantine) όπου, σε 14 καινούργιες πολυεστερικές δεξαµενές συνολικού όγκου 7 m 3, φιλοξενούνται οι νεοαλιεµένοι οργανισµοί που αποτελούν το stock του Ενυδρείου και εφαρµόζονται προγράµµατα θεραπείας ή περίθαλψης. Εκτός των παραπάνω και ξεχωριστά από το γενικό σύστηµα κυκλοφορίας του νερού, υπάρχει και µία µεγάλη δεξαµενή, στη βόρεια πλευρά του Μουσείου, η οποία βρίσκεται εκτός λειτουργίας και προβλέπεται να µετασκευαστεί σε δεξαµενή χονδριχθύων, χωρητικότητας 300 m 3.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 309 5.2.2. Συλλογή των οργανισµών: Αλιεία και µεταφορά των αλιευµάτων Έως τώρα, οι ανάγκες συµπλήρωσης του αποθέµατος του Ενυδρείου σε ζωντανούς οργανισµούς καλύπτονται, κατά κύριο λόγο, µε την ενοικίαση τράτας, η οποία αλιεύει µπροστά από την ανατολική ακτή του Σταθµού καθ όλη τη διάρκεια του έτους, µετά από άδεια του Υπουργείου Γεωργίας καθώς και των Λιµενικών Αρχών. Η αλιεία εκτελείται στη συγκεκριµένη περιοχή για λόγους διευκόλυνσης της µεταφοράς των αλιευµάτων στο Ενυδρείο και µείωσης του κόστους. Επιπλέον, για τον εµπλουτισµό του Ενυδρείου µε σπάνια είδη της Μεσογειακής θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας, εκτελούνται από το προσωπικό του ΥΣΡ, αλιευτικές και καταδυτικές εξορµήσεις σε αποµακρυσµένες περιοχές της Ρόδου και της ωδεκανήσου και εφαρµόζονται συνεχώς νέες και βελτιούµενες τεχνικές για την αλιεία. Ιδιαίτερα όσον αφορά στους χονδριχθείς, ο Σταθµός θα προµηθευτεί τον κατάλληλο εξοπλισµό για την αλιεία και τη µεταφορά τους, και θα οργανώσει επιχειρήσεις συλλογής, έτσι ώστε να αποκτηθεί η απαραίτητη εµπειρία και τεχνογνωσία, δεδοµένης της µεγάλης ευαισθησίας που χαρακτηρίζει τους συγκεκριµένους οργανισµούς κατά τις διαδικασίες αλιείας, µεταφοράς και διατήρησης τους. Ειδικότερα, η αλιεία εφαρµόζεται µε τρόπο που να ελαχιστοποιεί την πρόκληση τραυµάτων και stress στους οργανισµούς. Έτσι, αµέσως µετά τη συλλογή τους οι θαλάσσιοι οργανισµοί τοποθετούνται µε προσοχή σε πλαστικά δοχεία, µε παροχή αέρα, και µεταφέρονται κατευθείαν από την παραλία στις δεξαµενές αποµόνωσης, στις οποίες υπάρχει συνεχής τροφοδοσία θαλασσινού νερού. Η µέθοδος εφαρµόζεται µε επιτυχία λόγω της εγγύτητας της περιοχής αλιείας µε το Ενυδρείο, αλλά εφόσον ο Σταθµός εκµεταλλεύεται και άλλες περιοχές αλιείας, περισσότερο αποµακρυσµένες, θα προχωρήσει άµεσα σε συµπλήρωση του εξοπλισµού που χρησιµοποιείται για τη µεταφορά των αλιευµένων οργανισµών. 5.2.3. Προληπτική θεραπεία νεοαλιευµένων οργανισµών ιαλογή και εισαγωγή στις δεξαµενές του Ενυδρείου Παράλληλα µε το ειδικό πρόγραµµα προσαρµογής και προληπτικής θεραπείας 4 που εφαρµόζεται, αµέσως µετά τη µεταφορά των οργανισµών στις δεξαµενές αποµόνωσης, ο Σταθµός χρησιµοποιεί δοκιµαστικά νέα παρασκευάσµατα και µεθόδους για τη βελτίωση της κατάστασης των οργανισµών και τη µείωση του χρόνου παραµονής τους στις δεξαµενές αποµόνωσης, υπό την καθοδήγηση σε πρώτη φάση του ιχθυοπαθολογικού εργαστηρίου του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και σε δεύτερη αξιοποιώντας το υπό κατασκευή δικό του. Με βάση τις εκάστοτε ανάγκες και µετά από τουλάχιστον ένα µήνα αποµόνωσης οι οργανισµοί διαλέγονται, αναισθητοποιούνται και εισάγονται στις δεξαµενές του Ενυδρείου, όπου στο πρώτο διάστηµα παραµονής παρακολουθούνται συνεχώς. 5.2.4. ιατροφή Το προσωπικό του Σταθµού αφιερώνει µεγάλο χρόνο στη προετοιµασία του διαιτολογίου, στη διαδικασία της επιλογής, της παρασκευής και της παροχής της τροφής. Η ποιότητα και η ποσότητα της τελευταίας διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης των φιλοξενούµενων οργανισµών και εξαρτάται εκτός από το είδος, το µέγεθος και τις προτιµήσεις των οργανισµών και από τις φυσικές συνθήκες του περιβάλλοντος, όπως είναι η θερµοκρασία. 4 Σηµείωση: το πρόγραµµα περιλαµβάνει την επαναλαµβανόµενη χρήση (επάλειψη, µπάνια, χορήγηση αντιβιοτικών στη τροφή) φαρµακευτικών παρασκευασµάτων για όσο χρόνο αυτό είναι απαραίτητο (συνήθως 7 µε 9 ηµέρες).

310 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 5.2.5. Πρόληψη και Θεραπεία ασθενειών Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην πρόληψη των ασθενειών των οργανισµών, µε τη βελτίωση της τροφής και των χειρισµών, µε τη συνεχή παρακολούθηση της ποιότητας του νερού και την εξακρίβωση της ακριβούς επίδρασης της τελευταίας στην εξέλιξη των διατροφικών συνηθειών και στην εν γένει κατάσταση των οργανισµών. Για τη θεραπεία των διαφόρων ασθενειών ή µολύνσεων εφαρµόζονται µέθοδοι, τις οποίες ο Σταθµός εµπλουτίζει και βελτιώνει, ώστε να επιτυγχάνει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσµατα, αυξάνοντας τη θεαµατικότητα του Ενυδρείου. 5.2.6. Έλεγχος της ποιότητας του Θαλασσινού νερού Οι καλές περιβαλλοντικές συνθήκες που παρέχονταν στους φιλοξενούµενους οργανισµούς 5 βελτιστοποιήθηκαν µε την ολοκλήρωση των αναπτυξιακών έργων «Κατασκευή νέου αντλιοστασίου και νέου δικτύου θαλασσινού νερού στον ΥΣΡ» και «Αναβάθµιση του Υδροβιολογικού Σταθµού της Ρόδου του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Εργαστήρια-Ενυδρείο-Μουσείο». Συγκεκριµένα, µε την ολοκληρωτική µετατροπή του συστήµατος εισαγωγής του θαλασσινού νερού στο Ενυδρείο και την εγκατάσταση συστήµατος καταγραφής και τηλεµατικής παρακολούθησης: εξασφαλίστηκε η συνεχής παροχή θαλασσινού νερού πολύ καλής ποιότητας διευκολύνθηκε η αντιµετώπιση του προβλήµατος των υψηλών θερµοκρασιών, που παρατηρούνταν κατά τη θερινή περίοδο, στις δεξαµενές έκθεσης και αποµόνωσης και των ασθενειών που συνδέονταν µε το φαινόµενο αυτό 6. λύθηκαν τα προβλήµατα που προκαλούσε: - η γειτνίαση του φρεατίου αποχέτευσης µε τα φρεάτια άντλησης - η ευπάθεια του παλαιού συστήµατος σε ορισµένες καιρικές συνθήκες (ΝΑ άνεµοι και - σφοδρός κυµατισµός) - η µικρή υψοµετρική διαφορά µεταξύ των υπόγειων χώρων του Ενυδρείου και της στάθµης - της θάλασσας έγινε δυνατός ο συνδυασµός των καταγραφόµενων διακυµάνσεων των κρίσιµων παραµέτρων του θαλασσινού νερού στο δίκτυο, µε τις παρατηρούµενες αλλαγές της συµπεριφοράς των φιλοξενούµενων οργανισµών. Με τα παραπάνω, ο Σταθµός απέκτησε τη δυνατότητα πρόληψης και άµεσης επέµβασης, µε ενέργειες όπως τη βελτίωση κάποιων από τις παραµέτρους, την εφαρµογή προληπτικών µέτρων (όπως θεραπειών) και την προσαρµογή ορισµένων χειρισµών (προσαρµογή διαιτολογίου, αλλαγή ιχθυοφόρτισης κλπ.). 5 Σηµείωση: ο συνεχής αερισµός επιτρέπει συγκέντρωση διαλυµένου οξυγόνου στο επίπεδο των 7-8mg/l (4,9-5,6 ml/l) Το ph κυµαίνεται στο 8,0-8,5, η αλατότητα στο 37-40 ο / οο και η θερµοκρασία στους 14-15 ο C το χειµώνα και στους 21-22 ο C το καλοκαίρι. 6 Σηµείωση: η άνοδος της θερµοκρασίας πάνω από τους 22 ο C, µε αυξητική τάση, συνδέεται µε τη ξαφνική εµφάνιση επιδηµιών από παθογόνα Βλεφαριδωτά του τύπου Cryptocaryon που προκαλούν ασύγχρονους µαζικούς θανάτους. Η ασθένεια αντιµετωπίζεται προληπτικά µε την συνεχή απολύµανση των δεξαµενών, που ξεκινά όταν ακόµη η θερµοκρασία είναι µικρότερη των 21 ο C, καθώς και µε τη µείωση της ιχθυοφόρτισης (ως άνω όριο υπολογίζονται τα 4 Kg/m 3 ).

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 311 6. ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Η πρώτη µουσειακή συλλογή εκτέθηκε το 1947 και έως το 1971 καταλάµβανε το χώρο όπου αργότερα δηµιουργήθηκε η βιβλιοθήκη του Σταθµού. Το 1971-72 µεταξύ του κυρίως κτιρίου του Σταθµού και του κτιρίου του Φάρου προστέθηκε το κτίριο του Μουσείου. Ο Σταθµός, το 2001 και στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραµµα ανάπτυξης και αναβάθµισης Ενυδρείου - Μουσείου του Υδροβιολογικού Σταθµού της Ρόδου του Ε.Κ.Θ.Ε.», προχώρησε σε παρεµβάσεις στο χώρο του Μουσείου (ανακαίνιση, εγκατάσταση κλιµατισµού, αντικατάσταση συστήµατος φωτισµού κ.α.). Το Μουσείο του ΥΣΡ, µε τις εκτεταµένες διορθωτικές παρεµβάσεις, ανταποκρίνεται απόλυτα στις σύγχρονες αντιλήψεις που θέλουν τους ανάλογους χώρους ευέλικτους, µε έντονη δραστηριότητα προς τη κατεύθυνση της έµπνευσης, της ευαισθητοποίησης και της αφύπνισης της περιβαλλοντικής συνείδησης του κοινού, µέσω της δηµιουργίας κινήτρων και ερωτηµάτων σ αυτό. Επίσης εγκαταστάθηκαν πολυµέσα αµφίδροµης δράσης, από τα οποία οι επισκέπτες ενηµερώνονται για την κατάσταση των ελληνικών θαλασσών, µέσω της ιστοσελίδας του προγράµµατος «ΠΟΣΕΙ ΩΝ», αλλά και για το «Γκιζάνι» (Ladigesocypris ghigii), ένα επαπειλούµενο είδος ενδηµικού ψαριού των γλυκών νερών της Ρόδου. Ακόµη εγκαταστάθηκε σύστηµα προβολής DVD µε θέµα τη θάλασσα και τοποθετήθηκαν µικροσκόπια, µε τα οποία οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν το θαλάσσιο µικρόκοσµο. Τα νέα συστήµατα δεν αντικαθιστούν τα µουσειακά εκθέµατα, αλλά έως ένα βαθµό τα συµπληρώνουν και τα αναδεικνύουν, διευκολύνοντας την επιδιωκόµενη γνωριµία του κοινού µε το θαλάσσιο περιβάλλον και τους κατοίκους του. Το προβαλλόµενο µέσω των νέων συστηµάτων υλικό ανανεώνεται συνεχώς, παρακολουθώντας την ανάπτυξη του Ενυδρείου - Μουσείου και την εξέλιξη της ωκεανογραφικής έρευνας στο Σταθµό. Το ίδιο υλικό χρησιµοποιεί ο Σταθµός για την προβολή του έργου και των δραστηριοτήτων του προς το κοινό και την επιστηµονική κοινότητα. 7. ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Η γειτνίαση του Σταθµού µε τη θάλασσα, γεγονός που αυξάνει το ρυθµό φθοράς, καθώς και η ευαισθησία του διαχειριζόµενου υλικού, που στην προκειµένη περίπτωση είναι ζωντανοί οργανισµοί, επιβάλλουν τη διενέργεια ηµερήσιου σχολαστικού ελέγχου των εγκαταστάσεων και του εξοπλισµού του Ενυδρείου. Επιπλέον, το προσωπικό του ΥΣΡ, εκτός της συντήρησης του εξοπλισµού και των εγκαταστάσεων, εκτελεί καθηµερινά ένα πλήθος τακτικών και έκτακτων εργασιών που σχετίζονται µε τη διαχείριση των φιλοξενούµενων οργανισµών. 8. ΤΜΗΜΑ MARKETING, ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Ο επιστηµονικός ρόλος και η ερευνητική δράση του ΥΣΡ γίνονται ευρύτερα γνωστοί µέσω της ενίσχυσης του κοινωνικού προσώπου του και της εντατικοποίησης της συµµετοχής του στην αντιµετώπιση προβληµάτων που απηχούν στο κοινό. Η κατανόηση, εκ µέρους της κοινής γνώµης, του προσανατολισµού του Σταθµού καθιστά ευκολότερα αποδεκτές τις όποιες επεµβάσεις που πιθανόν

312 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 ανατρέπουν ή δυσχεραίνουν αποφάσεις των αρµόδιων φορέων ή έρχονται σε σύγκρουση µε την αλόγιστη και χωρίς σεβασµό προς το περιβάλλον ανάπτυξη. Ο ΥΣΡ απευθύνεται σε Φορείς και Ο.Τ.Α. της ωδεκανήσου, οι οποίοι είτε υστερούν σε υποδοµή και οργάνωση είτε δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις οικονοµικές απαιτήσεις µιας επιστηµονικής υποστήριξης, προσφέροντας λύσεις σε προβλήµατα που δηµιουργούνται στην περιοχή δικαιοδοσίας τους και φυσικά άπτονται του θαλάσσιου οικοσυστήµατος ή των εσωτερικών υδάτων. Ο ΥΣΡ εκδίδει κάθε χρόνο ενηµερωτικό φυλλάδιο του Σταθµού (150.000 αντίτυπα) το οποίο διανέµεται σε τοπικούς φορείς όπως: ΕΟΤ, Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου, Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, Ήχος και Φως κλπ. καθώς και σε ξενοδοχειακές µονάδες του νησιού. Εξάλλου, κατά τη διάρκεια του 2008 έγιναν οι ακόλουθες καταχωρήσεις σε έντυπα: Καταχώρηση στα τουριστικά έντυπα «Thomas Cook» «Neckermann» για την τουριστική περίοδο 2008. Εκδότης: Εκτυπώσεις Ρόδου Ε.Π.Ε. ιαφηµιστική καταχώρηση σε χάρτη ωδεκανήσου. Εκδότης: Ν. Μαχαιράκης Καταχώρηση σε χάρτη της Ρόδου. Εκδότης: ηµοτικές, Τουριστικές, Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Ρόδου Α.Ε. ιαφηµιστική καταχώρηση σε έντυπο του Πρακτορείου Superior Travel. Εκδότης: Ν. Χαλκιάς Ο.Ε. Καταχώρηση στο έντυπο «All about Rhodes-the island guide 2008» (αγγλικήέκδοση)- Εκδότης: Στ. Καντιµοίρης Καταχώρηση στo έντυπο «Welcome to Dodecanese-Greece» (στη ρωσική γλώσσα) καθώς και στο δίγλωσσο έντυπο (αγγλικά, γερµανικά) «Mediterranean Pearl» Εκδότης: Malec Dorotta Anna Καταχώρηση σε έντυπο µε το χάρτη της Ρόδου το οποίο διανεµήθηκε το καλοκαίρι του 2008 στα ακτοπλοϊκά δροµολόγια της εταιρείας Dodekanisos Seaways ιαφηµιστική ADD Κατά τη διάρκεια του 2008 συνεχίστηκε η συνεργασία µε την εταιρεία PRAXIS PLUS (Στρατηγικήεπικοινωνία-marketing-δηµόσιες σχέσεις) Επίσης, στα έντυπα µέσα, σε τοπικό επίπεδο, υπάρχουν καταχωρήσεις και αναφορές για τον Υ.Σ.Ρ., το ρόλο του και τις δράσεις που πραγµατοποιούνται στο χώρο του. Τέλος, στο ιαδίκτυο µέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.: http://www.hcmr.gr/, µπορεί κανείς να αντλήσει πληροφορίες για τις δραστηριότητες και τη λειτουργία του Ενυδρείου - Μουσείου του Υ.Σ.Ρ. στην Αγγλική και σύντοµα και στην Ελληνική γλώσσα. 9. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Κατά τη διάρκεια του 2008 σε σύνολο 124.920 επισκεπτών συµπληρώθηκαν 2.424 ερωτηµατολόγια το αποτέλεσµα των οποίων παρουσιάζεται στα σχήµατα που ακολουθούν (σχήµα V-2, V-3, V-4, V-5, V-6 και V-7).

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 313 ΣΧΗΜΑ V2- : Γενική Εικόνα Ενυδρείου - Έλληνες & Αλλοδαποί (01/01-31/12/2008) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΟΛΟΙ (2424) Φ: Α (929) Φ: Θ (1396) Η<12 (343) 18 (551) 25 (437) 30 (287) 40 (379) 50 (243) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (117) Η>61 (65) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (399) (814) ΑΕΙ - ΤΕΙ (908) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (277) 1η (1947) 2η (290) 3η (128) ΑΡΙΣΤΗ 40,47% 37,89% 42,55% 63,27% 40,65% 32,49% 31,36% 35,09% 37,04% 39,32% 58,46% 61,40% 41,65% 34,25% 26,71% 40,22% 37,24% 48,44% ΚΑΛΗ 48,02% 50,48% 46,35% 31,78% 48,28% 55,61% 54,36% 51,98% 51,03% 41,03% 30,77% 32,83% 46,68% 52,97% 57,76% 47,82% 52,07% 43,75% ΜΕΤΡΙΑ 9,82% 9,80% 9,53% 3,79% 9,80% 10,30% 12,20% 11,61% 10,29% 14,53% 7,69% 4,76% 10,44% 15,42% 13,36% 10,02% 9,66% 7,81% ΚΑΚΗ 1,24% 1,29% 1,22% 0,29% 0,73% 1,37% 1,74% 1,06% 1,23% 4,27% 3,08% 0,50% 0,61% 2,64% 2,17% 1,44% 0,69% 0,00% Οµάδες ΣΧΗΜΑ V3 : Γενική Εικόνα Μουσείου - Έλληνες & Αλλοδαποί (01/01-31/12/2008) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΟΛΟΙ (2424) Φ: Α (929) Φ: Θ (1396) Η<12 (343) 18 (551) 25 (437) 30 (287) 40 (379) 50 (243) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (117) Η>61 (65) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (399) (814) ΑΕΙ - ΤΕΙ (908) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (277) 1η (1947) 2η (290) 3η (128) ΑΡΙΣΤΗ 33,33% 32,94% 33,09% 58,89% 34,66% 23,11% 25,09% 26,65% 30,04% 31,62% 46,15% 57,39% 35,38% 24,45% 21,30% 33,03% 32,41% 41,41% ΚΑΛΗ 44,93% 45,10% 45,77% 32,36% 43,38% 49,43% 47,39% 49,87% 51,44% 42,74% 35,38% 31,83% 43,49% 50,99% 49,46% 45,25% 42,41% 44,53% ΜΕΤΡΙΑ 18,77% 19,05% 18,19% 7,58% 17,79% 24,49% 24,04% 21,11% 16,05% 22,22% 13,85% 10,03% 17,57% 21,37% 25,63% 18,49% 22,41% 13,28% ΚΑΚΗ 2,31% 2,48% 2,08% 0,58% 3,45% 2,52% 3,14% 1,58% 1,65% 3,42% 1,54% 0,50% 2,46% 2,86% 2,53% 2,47% 2,76% 0,00% Οµάδες ΣΧΗΜΑ V4 : Γενική Εικόνα Ενυδρείου - Έλληνες (01/01-31/12/2008) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΕΛΛΗΝ ΕΣ (1485) Φ: Α (553) Φ: Θ (871) Η<12 (240) 18 (379) 25 (244) 30 (167) 40 (233) 50 (140) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (56) Η>61 (25) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (276) (555) ΑΕΙ - ΤΕΙ (498) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (139) 1η (1112) 2η (225) 3η (108) ΑΡΙΣΤΗ 44,71% 40,69% 47,99% 68,75% 43,54% 37,70% 35,33% 39,48% 36,43% 42,86% 60,00% 66,67% 44,68% 37,95% 25,18% 45,77% 36,00% 49,07% ΚΑΛΗ 45,59% 48,82% 43,28% 27,50% 45,91% 51,64% 56,29% 49,36% 51,43% 41,07% 28,00% 28,99% 44,50% 52,81% 57,55% 44,42% 52,89% 43,52% ΜΕΤΡΙΑ 8,48% 9,76% 7,35% 2,50% 8,71% 10,25% 8,38% 10,30% 10,00% 12,50% 12,00% 3,62% 9,55% 8,03% 15,83% 8,45% 9,78% 7,41% ΚΑΚΗ 0,81% 0,36% 1,03% 0,42% 1,06% 0,41% 0,00% 0,86% 1,43% 3,57% 0,00% 0,36% 0,72% 0,80% 1,44% 0,90% 0,89% 0,00% Οµάδες

314 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 ΣΧΗΜΑ V5 : Γενική Εικόνα Μουσείου - Έλληνες (01/01-31/12/2008) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΕΛΛΗΝ ΕΣ (1485) Φ: Α (553) Φ: Θ (871) Η<12 (240) 18 (379) 25 (244) 30 (167) 40 (233) 50 (140) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (56) Η>61 (25) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (276) (555) ΑΕΙ - ΤΕΙ (498) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (139) 1η (1112) 2η (225) 3η (108) ΑΡΙΣΤΗ 36,03% 34,72% 36,97% 61,67% 36,15% 25,82% 26,95% 29,61% 27,14% 35,71% 56,00% 59,42% 36,76% 26,91% 19,42% 36,60% 30,22% 43,52% ΚΑΛΗ 42,96% 43,94% 42,94% 29,58% 43,27% 49,18% 46,11% 45,92% 51,43% 39,29% 20,00% 29,35% 42,88% 50,40% 46,76% 43,26% 43,11% 40,74% ΜΕΤΡΙΑ 18,18% 18,26% 17,45% 7,92% 15,83% 22,54% 25,15% 21,46% 19,29% 19,64% 24,00% 10,14% 16,76% 19,88% 30,94% 17,09% 23,56% 14,81% ΚΑΚΗ 2,22% 2,53% 1,95% 0,42% 3,69% 2,05% 1,80% 2,15% 1,43% 5,36% 0,00% 0,72% 2,52% 2,41% 2,88% 2,34% 3,11% 0,00% Οµάδες ΣΧΗΜΑ V6: Γενική Εικόνα Ενυδρείου - Αλλοδαποί (01/01-31/12/2008) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΑΛΛΟ ΑΠΟΙ (939) Φ: Α (376) Φ: Θ (525) Η<12 (103) 18 (172) 25 (193) 30 (120) 40 (146) 50 (103) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (61) Η>60 (40) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (123) (259) ΑΕΙ - ΤΕΙ (410) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (138) 1η (835) 2η (65) 3η (20) ΑΡΙΣΤΗ 33,9% 34,0% 33,7% 51,0% 34,3% 26,0% 26,1% 28,3% 37,9% 36,7% 57,5% 50,0% 35,4% 26,5% 28,3% 33,0% 41,5% 45,0% ΚΑΛΗ 52,1% 53,4% 51,6% 42,2% 53,5% 60,9% 52,1% 56,6% 50,5% 41,7% 32,5% 41,8% 51,8% 47,4% 58,0% 52,7% 49,2% 45,0% ΜΕΤΡΙΑ 12,0% 9,9% 13,2% 6,9% 12,2% 10,4% 17,6% 13,8% 10,7% 16,7% 5,0% 7,4% 12,5% 21,7% 10,9% 12,2% 9,2% 10,0% ΚΑΚΗ 1,9% 2,7% 1,5% 0,0% 0,0% 2,6% 4,2% 1,4% 1,0% 5,0% 5,0% 0,8% 0,4% 4,3% 2,9% 2,2% 0,0% 0,0% Οµάδες ΣΧΗΜΑ V7: Γενική Εικόνα Μουσείου - Αλλοδαποί (01/01-31/12/2008) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΑΛΛΟ ΑΠΟΙ (939) Φ: Α (376) Φ: Θ (525) Η<12 (103) 18 (172) 25 (193) 30 (120) 40 (146) 50 (103) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (61) Η>60 (40) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (123) (259) ΑΕΙ - ΤΕΙ (410) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (138) 1η (835) 2η (65) 3η (20) ΑΡΙΣΤΗ FOR 30,8% 30,4% 27,0% 52,9% 31,4% 19,8% 22,7% 22,1% 34,3% 27,9% 42,1% 52,8% 32,8% 21,5% 23,7% 28,5% 40,0% 30,0% ΚΑΛΗ FOR 47,4% 46,9% 51,1% 39,2% 43,6% 50,0% 49,6% 56,6% 52,0% 45,9% 47,4% 37,4% 45,3% 51,8% 53,3% 48,3% 40,0% 65,0% ΜΕΤΡΙΑ FOR 19,4% 20,3% 19,7% 6,9% 22,1% 27,1% 22,7% 20,7% 11,8% 24,6% 7,9% 9,8% 19,5% 23,2% 20,7% 20,5% 18,5% 5,0% ΚΑΚΗ FOR 2,4% 2,4% 2,3% 1,0% 2,9% 3,1% 5,0% 0,7% 2,0% 1,6% 2,6% 0,0% 2,3% 3,4% 2,2% 2,7% 1,5% 0,0% Οµάδες

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 315 10. ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Η εκπαιδευτική δράση και η επιστηµονική έρευνα αποτελούν τις δυο συνιστώσες του έργου του Σταθµού, µε την πρώτη να λειτουργεί σαν µέσο µεταφοράς προς το ευρύ κοινό των γνώσεων και των εµπειριών που αποκτούνται µε τη δεύτερη. Συγχρόνως, ο ΥΣΡ, διαθέτοντας την τεχνογνωσία, το εξειδικευµένο προσωπικό, τον απαραίτητο εξοπλισµό και την υποστήριξη του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., επιχειρεί να παρεµβαίνει προληπτικά πριν τη γένεση των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Στο πλαίσιο αυτό διοργανώνει σεµινάρια και διαλέξεις εφαρµοσµένου αντικειµένου και απευθύνεται στις παραγωγικές τάξεις, σε παράγοντες της κεντρικής διοίκησης και των Ο.Τ.Α. και γενικά σε άτοµα ή οµάδες των οποίων οι αποφάσεις και οι ενέργειες έχουν άµεσο ή έµµεσο αντίκτυπο στο περιβάλλον. 10.1. ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ Εκπαίδευση στον τρίτο κύκλο σπουδών σε προπτυχιακό επίπεδο Ύστερα από την υπογραφή Μνηµονίου Συνεργασίας (Memorandum of Understanding) µεταξύ του Πανεπιστηµίου του Rhode Island (Η.Π.Α.) και ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. το 2003 και σε συνέχεια της εν λόγω συνεργασίας κατά τη διάρκεια του θερινού εξαµήνου 2008 διδάχθηκαν τα µαθήµατα: Environmental Αnalysis and policy in Coastal Management και Maritime History and Marine Archaeology. Κατά τη διάρκεια του χειµερινού εξαµήνου 2008 διδάχθηκαν τα µαθήµατα: Maritime History and Marine Archaeology και Marine Ecology

316 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Φορέας Χρηµατοδότησης: Φορέας Υλοποίησης: Έτος έναρξης: 2003 ιάρκεια: ρ Α. Σιούλας ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε./ Υ.Σ.Ρ., Πανεπιστήµιο Rhode Island ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε./ Υ.Σ.Ρ., Πανεπιστήµιο Rhode Island συνεχιζόµενο Προϋπολογισµός 2008: 40.000 Αναλυτικά τα µαθήµατα που διδάχθηκαν κατά το έτος 2008 και οι διδάσκοντες, έχουν ως εξής: Εnvironmental Analysis and Policy in Coastal Management: 1. From the globe to the coastal zone (Α. Καραγιώργης,) 2. The coastal zone as a natural system (Α. Καραγιώργης) 3. Socio-economics (Γ. Πετυχάκης) 4. Integrated coastal zone management ( Γ. Πετυχάκης, Χ. Αναγνώστου, Α. Καραγιώργης) 5. Environmental ethics (Γ. Τριανταφύλλου) 6. How to manage hazards on the coastal zone (Γ. Τριανταφύλλου) 7. Marine pollution (Ε. Παπαθανασίου) 8. Laboratory & field work (Α. Σιούλας) Maritime History and Marine Archaeology: 1. The birth of Maritime Archaeology (Ε. Χρυσοχέρη-συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 2. From the universe to the earth and its oceans- A breaf history of marine exploration-underwater investigation tools: an overview (Α. Καραγιώργης) 3. Commercial seafaring from prehistory to the roman era (Ε. Χρυσοχέρη-συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 4. Shipbuilding technology in the Antiquity(Ε. Χρυσοχέρη-συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 5. Ancient shipwrecks(ε. Χρυσοχέρη-συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 6. Ship cargos in the Antiquity(Ε. Χρυσοχέρη-συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 7. Ancient harbors(ε. Χρυσοχέρη-συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 9. The impact of coastal changes on the ancient civilizations (Χ. Αναγνώστου) 10. Underwater seabed survey methods (Ε. Παπαθανασίου) 11. Natural disasters in the Antiquity (Β. Καψιµάλης) 12. Natural disasters in the Mythology (Β. Καψιµάλης) Marine Ecology: 1. H.C.M.R & H.S.R. status & activities Definition of Oceanography- Historical aspects of oceanography (Α. Καραγιώργης) 2. Major Features of the Earth (Α. Καραγιώργης) 3. Ecological principles & Marine Microorganisms (Κ. Πάγκου) 4. Water column, Phytopankton, Zooplankton (Κ. Πάγκου) 5. Properties of the sea water (Ε. Κρασσακοπούλου) 6. Marine Pollution (Ε. Παπαθανασίου) 7. Basic Oceanography (Χ. Κοντογιάννης) 8. Remote sensing and Ecology (. Ραϊτσος-Εξαρχόπουλος) 9. The Benthic system (Α. Ζενέτου) 10. The nekton (Μ. Κορσίνι) 11. Ecological synthesis-examples (Π. Παναγιωτίδης) 12. Laboratory & field work (Α. Σιούλας)

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 317 10.2. ΕΠΙΒΛΕΨΗ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΒΩΝ, MSc, ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 10.2.1. ιδακτορικών διατριβών Επιβλέποντες: ρ Α. Σιούλας και Μ. Corsini-Φωκά. Από Αύγουστο 2007. Συµµετοχή στην επίβλεψη-παρακολούθηση της ιδακτορικής εργασίας του Στέφανου Καλογήρου µε τίτλο «The role as predators and competitors of four Invasive Alien Species (IAS) and fish diversity over Posidonia oceanica beds on a recently invaded area of the eastern Mediterranean». Göteborgs University (Kristineberg Marine Research Centre) Hellenic Centre for Marine Research (Hydrobiological Station of Rhodes). Supervisors: Leif Pihl, Håkan Wennhage, Andreas Sioulas, Maria Corsini-Foka. Examiner: Rutger Rosenberg. 10.2.2. ιπλωµατικών εργασιών, MSc Επιβλέποντες: ρ. Α. Σιούλας και Μ. Corsini-Φωκά Νοέµβριος 2007- Νοέµβριος 2008. Συνεργασία µε τον Καθ.. Κουτσούµπα (Παν. Αιγαίου, Σχολή Περιβάλλοντος, Τµήµα Επιστηµών της Θάλασσας, Μυτιλήνη), στην επίβλεψηπαρακολούθηση της Μεταπτυχιακής εργασίας (ΜSc) της Σ. Μαστραγγελοπούλου, φοιτήτριας Μεταπτυχιακού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Παν. Αιγαίου, Τµήµα Επιστήµων της προσχολικής αγωγής και του εκπαιδευτικού σχεδιασµού. Τίτλος µεταπτυχιακής εργασίας: «Περιβαλλοντική εκπαίδευση και θαλάσσιο περιβάλλον: ανάπτυξη και διερεύνηση διαφορετικών µεθοδολογικών προσεγγίσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης µε αξιοποίηση συλλογών θαλάσσιων οργανισµών σε Ευρωπαϊκά και Ελληνικά Μουσεία-Ενυδρεία». Από το εκέµβριο 2007. Συνεργασία µε τον Καθ.. Κουτσούµπα (Παν. Αιγαίου, Σχολή Περιβάλλοντος, Τµήµα Επιστηµών της Θάλασσας, Μυτιλήνη), στην επίβλεψη-παρακολούθηση της ιπλωµατικής εργασίας της Φωτεινής Φωνιαδάκη, φοιτήτριας Πανεπιστηµίου Αιγαίου, Τµήµα Επιστηµών Θαλάσσης, Μυτιλήνη). Τίτλος εργασίας «Στοιχεία διατροφής των ειδών της οικογένειας Sphyraenidae στο ΝΑ Αιγαίο». 10.2.3. Πρακτικής Άσκησης φοιτητών Επιβλέποντες: ρ. Α. Σιούλας και Μ. Corsini-Φωκά 1 Νοεµβρίου 2007-30 Απριλίου 2008. Επίβλεψη εξάµηνης εξάσκησης της φοιτήτριας Κ. Κασιµάτη. Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου, Τµήµα Ιχθυοκοµίας-Αλιείας. 1 Ιουλίου 2008-30 Αυγούστου 2008. Επίβλεψη δίµηνης εξάσκησης της φοιτήτριας Α. Παρασκουλάκη, Πανεπιστηµίου Αιγαίου, Τµήµα Επιστηµών Θαλάσσης, Μυτιλήνη. 11. ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 11.1. ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΕΓΚΡΙΘΕΝΤΑ) Προκαταρκτική µελέτη της αλλόχθονης πανίδας στο θαλάσσιο οικοσύστηµα του Νοτιανατολικού Αιγαίου/ 733. Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Ολικός Προϋπολογισµός: 25.000,00 M. Corsini-Φωκά (ΥΣΡ-ΕΛΚΕΘΕ)

318 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 11.2. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΑ Μελέτη και παρακολούθηση της πληθυσµιακής κατάστασης του ψαριού γκιζάνι, κατά την κατασκευή του φράγµατος Γαδουρά Ρόδου (ΓΚΙΖΑΝΙ ΓΑ ΟΥΡΑΣ/ 402). Αριθµός Συµβολαίου: 6/3916/ 28-12-2006 Αριθµός Συνεδρίας: Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Φορέας Χρηµατοδότησης: Έτος Έναρξης: 2006 ιάρκεια: Ολικός Προϋπολογισµός: Περιοχή Έρευνας: 107 η /16.10.01, 71 η /24.01.07/γ10 ρ Μ.Θ. Στουµπούδη ΥΠΕΧΩ Ε 96 µήνες Α φάση: 55 µήνες (10/12/01-30/06/06) Β φάση: 29 µήνες (01/07/06-31/12/08) Γ φάση: 12 µήνες (01/01/08-31/12/09) 106.546,34 (αναµένονται χρήµατα της Γ φάσης) Α φάση: 78.972,85 Β φάση: 27.573,49 Γ φάση (δεν έχει ακόµα προσδιοριστεί) Ρόδος. 12. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 12.1. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (υπό εξέλιξη) Ναυπήγηση και εξοπλισµός ερευνητικού σκάφους του ΥΣΡ. Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Γ.Α. Χατήρης Φορέας Χρηµατοδότησης: από ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου 2000-2006 Ολικός Προϋπολογισµός: 1.198.546 12.2. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Επέκταση του Μουσείου του Υδροβιολογικού Σταθµού της Ρόδου και περιβάλλων χώρος του Φάρου. Επιστηµονικός Υπεύθυνος: ρ Α. Σιούλας Ολικός Προϋπολογισµός: 3.500.000 Το πρόγραµµα έχει σκοπό την ανάπτυξη των εκθεσιακών και εκπαιδευτικών δυνατοτήτων του Μουσείου και Ενυδρείου του Υδροβιολογικού Σταθµού της Ρόδου µέσω της ενοποίησης αυτών µε το κτίριο του Φάρου και της ανακατασκευής της παλαιάς δεξαµενής, χωρητικότητας 300 κυβ. µέτρων, έτσι ώστε να φιλοξενούνται εκεί µεγάλοι θαλάσσιοι οργανισµοί όπως χονδριχθείς.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 319 13. ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ - ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ 13.1. ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ CORSINI M. & ZAVA B., 2007. Recent capture of Squatina oculata and Squatina aculeata from Dodecanese Islands (SE Aegean sea, Eastern Mediterranean). Biologia Marina Mediterranea, 14 (2): 352-353. CORSINI-FOKA M & MASSETI M., 2008. On the oldest known record of the Nile soft-shelled turtle, Trionyx triunguis (Forsskål, 1775), in the Eastern Aegean islands (Greece). Zoology in the Middle East, 43: 108-110. CORSINI-FOKA M. & KALOGIROU S., 2008. On the finding of the Indo-Pacific fish Scomberomorus commerson in Rhodes (Greece). Mediterranean Marine Science, 9/1:167-171. CORSINI-FOKA M. & SIOULAS A., 2008. On two old specimens of Alopias superciliosus (Lowe, 1839) (Chondrichthyes: Alopiidae) from the Aegean waters. JMBA2-Biodiversity Records 6422, published on-line 13.2. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕ ΡΙΑ-ΣΥΜΠΟΣΙΑ CORSINI-FOKA M., KALOGIROU S. & ECONOMIDIS P.S., 2008. Marine and estuarine alien fishes in Greece. Ιnternational Conference Managing alien species for suitable development of aquaculture and fisheries, Florence, Italy, 5-8 November 2008. Abstract Book, edited by F. Gherardi and L. Aquilini, p. 33. 13.3. ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΕ ΣΥΝΕ ΡΙΑ- ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ- ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ- ΗΜΕΡΙ ΕΣ CORSINI-FOKA M. & SIOULAS A., 2008. Cenni storici e attività della Stazione Idrobiologica di Rodi e del suo Acquario. Workshop L acqua e la sua vita. Cento anni di idrobiologia all Acquario civico di Milano, Acquario Civico di Milano, Milano, Italy, 16 October 2008. 13.4. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ CORSINI-FOKA M.: Συµµετοχή στην έκθεση: ΣΤΟΥΜΠΟΥ Η Μ. (Επιµέλεια), 2008. Μελέτη και παρακολούθηση της πληθυσµιακής κατάστασης του ψαριού γκιζάνι, κατά την κατασκευή του φράγµατος Γαδουρά Ρόδου (ΥΠΕΧΩ Ε). Έκτη ενδιάµεση τεχνική έκθεση. Επιστηµονική Υπεύθυνος ρ. Μ. Στουµπούδη. 13.5. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΣΕ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ- ΗΜΕΡΙ ΕΣ- ΙΑΛΕΞΕΙΣ ΣΙΟΥΛΑΣ Α.: 15 Οκτωβρίου 2008. Ρόδος. «Τα επαγγέλµατα του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Εκπαιδευτικές δράσεις του ΥΣΡ». Στο πλαίσιο σεµιναρίου ενηµέρωσης των εκπαιδευτικών που υλοποιούν στις Εκπαιδευτικές Μονάδες ωδεκανήσου το θεσµό του Σ.Ε.Π. Οργάνωση ΚΕΣΥΠ ΡΟ ΟΥ και ΓΡΑ.ΣΕΠ Ν. ΡΟ ΟΥ, σε συνεργασία µε τη /νση Β/θµιας Εκπαίδευσης ωδ/σου.

320 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 14. ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ- ΗΜΕΡΙ ΕΣ- ΙΑΛΕΞΕΙΣ 14.1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ- ΗΜΕΡΙ ΩΝ- ΙΑΛΕΞΕΩΝ Εκπαιδευτικό Σεµινάριο για τους µαθητές του Γυµνασίου Παραδεισίου. Οργάνωση Υ.Σ.Ρ. σε συνεργασία µε το «Κέντρο Γέναθλον». Ρόδος, 1 Φεβρουαρίου 2008. Ηµερίδα µε θέµα: «Πρωτοβουλίες πολιτών και Αειφόρος Ανάπτυξη των περιοχών NATURA 2000». Οργάνωση Υ.Σ.Ρ. σε συνεργασία µε το «Κέντρο Γέναθλον», Ρόδος, 2 Φεβρουαρίου 2008. Προβολές ταινιών ECOKIDS 2008 - προφεστιβαλικές εκδηλώσεις για τους µαθητές, στα πλαίσια του ιεθνούς Φεστιβάλ Κινηµατογράφου & Εικαστικών Τεχνών 2008. Οργάνωση: Πολιτιστικός Οργανισµός ήµου Ροδίων, Ρόδος, 8-11 Απριλίου 2008. Συνάντηση του.σ. της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επιµελητών Ενυδρείων (European Union of Aquarium Curators E.U.A.C.). Ρόδος, 12 Απριλίου 2008. Οργάνωση πασχαλιάτικης γιορτής για παιδιά και µεγάλους που περιελάµβανε βιωµατικό δρώµενο µε τίτλο «Θαλασσινό ταξίδι», αφήγηση οικολογικού παραµυθιού µε τίτλο «η αόρατη οµπρέλλα», κατασκευή πασχαλινής λαµπάδας, χειροτεχνίες. Ρόδος, 18 Απριλίου 2008 Συµµετοχή του Υ.Σ.Ρ. στα Ανθεστήρια που διοργάνωσε ο ήµος Ροδίων. Ρόδος, 1 Ιουνίου 2008 ιεξαγωγή 13ης συνόδου της Ροδιακής Ακαδηµίας που διοργανώνει το Ινστιτούτο Αιγαίου του ικαίου της Θάλασσας και του Ναυτικού ικαίου. Ρόδος 30 Ιουνίου-18 Ιουλίου 2008. Συνέδριο µε θέµα τη Μελέτη του κλίµατος της Μεσογείου και πρόγνωσης των µεταβολών του στο οποίο συµµετείχαν 120 επιστήµονες, κυρίως από Μεσογειακές, Ευρωπαϊκές χώρες καθώς και από τις Η.Π.Α. Οργάνωση: ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και Ευρωπαϊκό Ίδρυµα Επιστηµών (European Science Foundation E.S.F.), Ρόδος, 17 Σεπτεµβρίου 1 Οκτωβρίου 2008 ιεξαγωγή δράσεων στη νήσο Τήλο, οι οποίες απευθύνθηκαν σε µαθητές και µαθήτριες του γυµνασίου και του λυκείου του νησιού, µέσω Εργαστηρίου Φωτογραφίας. Οργάνωση: Υ.Σ.Ρ. σε συνεργασία µε το «Κέντρο Γέναθλον». Οι ενέργειες αυτές εντάσσονται στο Σχέδιο ράσης µε τίτλο Ευαισθητοποίηση πολιτών για Βιώσιµη Τουριστική Ανάπτυξη. Τήλος, 10-13 Οκτωβρίου 2008 Έκθεση µε θέµα «µαθητικός τουρισµός-περιβάλλον παιδεία» που διεξήχθη στο Ζάππειο Μέγαρο. Συµµετοχή του Υ.Σ.Ρ. µε αφίσες, φυλλάδια και DVD, Αθήνα, 16-19 Οκτωβρίου 2008. 14.2. ΑΛΛΕΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ Ενηµέρωση των φορέων Εκπαίδευσης µε θέµα: «Ένταξη παιδιών Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών στο Σχολείο για την Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση» (Πρόγραµµα ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ - Γ ΚΠΣ, Υποέργο: «ηµιουργία ικτύου Συνεργατών για την παρακολούθηση των ράσεων Ένταξης των Παιδιών µε Πολιτισµικές και Γλωσσικές ιδιαιτερότητες στο Εκπαιδευτικό Σύστηµα». Οργάνωση: Ε. Σκούρτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Πρόεδρος ΠΤ Ε Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Ρόδος, 24 Ιανουαρίου 2008 Εκπαιδευτική συνάντηση των καθηγητών Γυµνασίου Φυσικών (ΠΕ04) µε θέµα : "Αξιοποίηση του ιαδικτύου στη διδασκαλία της Βιολογίας και στις Αρχές Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης". Εισηγητής: Μ. Χατζηνικόλας. Οργάνωση: Σ. Ορφανός, Σχολικός Σύµβουλος Φυσικών, Β/θµια Εκπαίδευση ωδεκανήσου. Ρόδος, 29 Ιανουαρίου 2008 Συνάντηση µε τους καθηγητές Φυσικής Αγωγής (ΠΕ 11) των Τµηµάτων Αθλητικής ιευκόλυνσης Γυµνασίου & των Ειδικών Τµηµάτων Αθλητικής ιευκόλυνσης Λυκείου (Τ.Α. - Ε.Τ.Α. ). Οργάνωση: Α. Φατσέα, Σχολική Σύµβουλος Φυσικής Αγωγής Β/θµιας Εκπαίδευσης ωδ/σου. Ρόδος, 7 Φεβρουαρίου 2008. Εκπαιδευτική συνάντηση καθηγητών Φυσικών (ΠΕ04) µε θέµα: «LHC το µεγαλύτερο πείραµα στην ιστορία της φυσική». Οργάνωση: Σ. Ορφανός, Σχολικός Σύµβουλος Φυσικών, Β/θµια Εκπαίδευση ωδεκανήσου. Ρόδος, 20 Μαρτίου 2008.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 321 Βιωµατικό σεµινάριο καρδιοπνευµονικής αναζωογόνησης απευθυνόµενο στους καθηγητές Φυσικής Αγωγής (ΠΕ11 ). Οργάνωση: Α. Φατσέα, Σχολική Σύµβουλος Φυσικής Αγωγής Β/θµιας Εκπαίδευσης ωδ/σου σε συνεργασία µε το Γραφείο Φυσικής Αγωγής ωδεκανήσου και τον Επιστηµονικό Σύλλογο Πτυχιούχων Φυσικής Αγωγής ωδ/σου). Ρόδος, 27 Μαρτίου 2008 Ηµερίδα µε θέµα: «Η Εκπαίδευση των Εκπαιδευτικών στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση-µοντέλα διεξαγωγής Πρακτικών ασκήσεων». Οργάνωση: Αλιβίζος Σοφός, Καθηγητής Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Ρόδος, 11 Ιουνίου 2008 Ενηµέρωση εκπαιδευτικών Β θµιας για το νέο βιβλίο της Φυσικής. Οργάνωση: Σ. Ορφανός, Σχολικός Σύµβουλος Φυσικών Β/θµιας Εκπαίδευσης ωδ/σου. Ρόδος, 7 Οκτωβρίου 2008. Επιµορφωτική συνάντηση για τους/ις εκπαιδευτικούς της ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης που υπηρετούν στα σχολεία της νήσου Ρόδου και επιθυµούν να εκπονήσουν Πολιτιστικά Προγράµµατα. Οργάνωση: Π. Καλλιγά, Μ. Σύρµου, Υπεύθυνες του τµήµατος Πολιτιστικών Θεµάτων και Καλλιτεχνικών Αγώνων της Β/θµιας Εκπ/σης ωδ/σου, σε συνεργασία µε την Α. Φατσέα, Σχολική Σύµβουλο Φυσικής Αγωγής της Β/θµιας Εκπ/σης ωδ/σου. Ρόδος, 11 Οκτωβρίου 2008 Επιµόρφωση εκπαιδευτικών ΠΕ04 µε αφορµή την «Παγκόσµια ηµέρα αντιβιοτικών». Οργάνωση: Χ. Χατζηνικόλα, Τµήµα Αγωγής Υγείας, /νση Β/θµιας Εκπαίδευσης ωδεκανήσου. Ρόδος, 11 Νοεµβρίου 2008. Πραγµατοποίηση ηµερίδας Αφήγησης για τους Εκπαιδευτικούς Α/θµιας και Β/θµιας Εκπαίδευσης. Οργάνωση: Π. Καλλιγά, Μ. Σύρµου, Τµήµα Πολιτιστικών θεµάτων & Καλλιτεχνικών Αγώνων, /νση Β/θµιας Εκπαίδευσης ωδεκανήσου. Ρόδος, 8 εκεµβρίου 2008. 15. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ 15.1. ΙΕΘΝΕΙΣ ΣΙΟΥΛΑΣ Α.: Μέλος της European Association of Zoos and Aquaria (EAZA). ΚΟΡΣΙΝΙ- ΦΩΚΑ Μ.: Mέλος της European Union of Aquarium Curators (EUAC) από το 1994. Mέλος του ιοικητικού Συµβουλίου της EUAC, ως αντιπρόσωπος των Ευρωπαϊκών Μεσογειακών Ενυδρείων από το 2006 Συµµετοχή στο Directory of Marine Mammal Specialists (UNEP and Tethys Research Institute, 1996) Συµµετοχή στο Algae Directory (European Commission, 1996). 15.2. ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΚΟΡΣΙΝΙ- ΦΩΚΑ Μ.: Μέλος της Επιτροπής παρακολούθησης προγράµµατος LIFE-NATURΕ /98. ΧΑΤΗΡΗΣ Γ.Α.: Μέλος της Νοµαρχιακής Επιτροπής Περιβάλλοντος Νοµού ωδεκανήσου.

322 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008 16. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ - ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ TΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ ΚΟΡΣΙΝΙ- ΦΩΚΑ Μ., 2008 15-17 Οκτωβρίου2008. Μιλάνο, Ιταλία. Συµµετοχή σε ηµερίδα που διοργανώθηκε από το Stazione Idrobiologica e Aquario Civico di Milano µε αφορµή τον Εορτασµό των «100 χρόνων του Υδροβιολογικού Σταθµού και Ενυδρείου του Μιλάνου: 1908-2008» 5-8 Νοεµβρίου 2008. Φλωρεντία, Ιταλία. Συµµετοχή στο διεθνές συνέδριο «MALIAF-Managing alien species for sustainable development of aquaculture and fisheries» που διοργωνώθηκε από το Πανεπιστήµιο της Φλωρεντίας. ΧΑΤΗΡΗΣ Γ.Α., 2008. 1-4 Οκτωβρίου 2008. Νάπολη Ιταλία. Συµµετοχή σε συνάντηση εργασίας που διοργανώθηκε από το Centro Interistituzionale Euromediterraneo per i Beni Culturali. ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Σ., 2008 20 Ιουλίου 2 Αυγούστου 2008.. Βάρνα Βουλγαρίας. Συµµετοχή σε σεµινάριο µε θέµα «Statistical analysis of Biological Data and Time-Series». Οργάνωση: Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα Παρακολούθησης Αλλαγών στο Οικοσυστήµατα των Ανατολικών Θαλασσών (SESAME). 28 Σεπτεµβρίου 12 Οκτωβρίου 2008. Goteborg Σουηδία. Συµµετοχή στη διδασκαλία του µαθήµατος Θαλάσσιας Οικολογίας στο Kristineberg Marine Research Station του Goteborg University στο πλαίσιο της διδακτορικής του εργασίας. 4-8 Νοεµβρίου 2008. Φλωρεντία, Ιταλία. Συµµετοχή στο διεθνές συνέδριο «MALIAF-Managing alien species for sustainable development of aquaculture and fisheries» που διοργανώθηκε από το Πανεπιστήµιο της Φλωρεντίας. 17. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ- ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Εξειδικευµένος σε θέµατα θαλάσσιου περιβάλλοντος, ο ΥΣΡ συνεργάζεται στενά µε ερευνητικά και πανεπιστηµιακά ιδρύµατα και οργανισµούς της χώρας και του εξωτερικού, ενώ συγχρόνως συνεχίζει και διευρύνει τη συνεργασία του µε ανάλογα Ιδρύµατα και Ινστιτούτα µε τα οποία υπήρχε ήδη επαφή. Η επαφή και η συνεργασία µε Ενυδρεία, Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, Ερευνητικά Κέντρα του εξωτερικού (Ευρώπης) σκοπό έχει την ανταλλαγή εµπειριών, πρακτικών και τεχνογνωσίας που αφορούν θέµατα λειτουργίας-βελτίωσης εγκαταστάσεων ενυδρείων και εκθεσιακών χώρων, καθώς και θέµατα κοινής δράσης για διατήρηση και προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των απειλούµενων ειδών. Στο πλαίσιο αυτό ο ΥΣΡ ανέπτυξε συνεργασία µε: Ελλάδα : Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, Ζωολογικό Μουσείο του Πανεπιστήµιου Αθηνών, Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Α.Π.Θ, Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ε.ΚΕ.Φ.Ε. «ηµόκριτος» και άλλα Επιστηµονικά Ινστιτούτα ανία: Aquarium Copenhagen, Maritime Museum-Aquarium Goteborg, Denmarks Aquarium (Charlottenlund), Nord Sea Museum (Hirstals). Ιταλία: Acquario Civico e Stazione Idrobiologica di Milano, Acquario di Genova, Acquario della Stazione Zoologica di Napoli, Museo Civico di Storia Naturale di Venezia, Acquario di Livorno, Acquario di Cattolica. Ισπανία: Aquarium Barcelona, Museo de la Ciencia Barcelona, Zoo Aquarium Madrid, San Sebastian Aquarium, Aquarium Finisterrae (La Coruna), Oceanographic Park of Valencia. Πορτογαλία: Oceanario de Lisboa, AquarioVasco de Gama Lisboa, Mundo Aquatico-Zoomarine Albufeira.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 323 Monaco MC: Oceanographic Museum and Aquarium. Ολλανδία: Sea Life Center Scheveningen, Artis Aquarium Amsterdam, Ocearium Zoo Rotterdam, Aquarium Bergen aan Zee. Seal Rehabilitation and Research Centre, Pieterburen. Βέλγιο: Aquarium Zoo Antwerp, Aquarium University of Liège. Γαλλία: Aquarium du M.A.A.O.( Paris), Nausicaa Centre de la Mer (Boulogne sur Mer), Oceanopolis (Brest), Ocearium du Croisic (Le Croisic), Marineland (Antibes), Inst. Oceanog. P. Ricard (Six Fours Les Plages), Aquarium de Canet (Canet), Aquarium La Rochelle, SAELM Citè de La Mer (Cherbourg). Γερµανία: Aquarium Inst. Meereskunde (Kiel), Aquazoo Düsseldorf, Aquarium Zoo Berlin, Aquarium Zoo Tierpark Berlin, Aquarium Zoo Leipzig, Aquarium Zoo München, Aquarium Zoo Stuttgard. Σουηδία: Skansen Akvariet Stockholm, Aquarium Bergen. Ελβετία: Aquarium Zoo Basel, Aquarium Zoo Zürich. Ισραήλ: Israel Oceanographical & Limnological Research Ltd/National Center for Mariculture, Eilat. Αγγλία: Chester Zoo Aquarium, London Zoo Aquarium, Aquarium Kew Gardens (Surray), National Marine Aquarium Plymouth, Bristol Zoo Aquarium. Νορβηγία: Norvegian Forestry Museum Elverum, Aquarium Bergen. Αυστρία: Haus der Natur Salzburg, Aquarium Alpenzoo Innsbruck, Aquarium Zoo Schönbrunn (Wien). Ακόµη, ο ΥΣΡ συνεργάζεται µε τους: European Association of Zoos and Aquaria (ΕΑΖΑ) European Union of Aquarium Curators (ΕUAC) Directory of Marine Mammal Specialists Algae Directory Σύλλογο Προστασίας Θαλάσσιας Χελώνας-Αρχέλων MEDASSET Εταιρεία για τη µελέτη και προστασία Μεσογειακής φώκιας «Mom» Ινστιτούτο «Πέλαγος» για τα κητώδη Ελληνική Εταιρεία µελέτης και προστασίας ελφινιών και Φαλαινών Σύλλογο Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου Χηµική Υπηρεσία Ρόδου Κεντρικό Λιµεναρχείο Ρόδου Τµήµα Αλιείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης ωδεκανήσου στο πλαίσιο του προγράµµατος ΕΠΑΛ 2000-2006 Τοπικές υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας και του Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε. Οργανισµό Περιβάλλοντος ήµου Ροδίων Τµήµα Αγωγής Υγείας & Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Β βάθµιας Εκπαίδευσης.

324 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2008.